Hieronymi Tartarotti Roboretani De versione Rufiniana historiae ecclesiasticae Eusebii Caesariensis dissertatio, in qua Valesianae interpretationis dignitas & praestantia vindicatur

51쪽

RUFIN IANA. 49

S. Hieronymus inter reliquos veteres Patres Eusebii libros diligentillime pervoluimVir, ac eundem praesertim in libro De M. diis Illustribus ducem fere sequitur, ut ipsi inet profitetur in Praefatione ad DeXterum.

Porro Eusebius Lib. III. Cap. XXXVI. Historiae Ecclesiasticae hare habet de Ignatio

Antiochensi Episcopo: κά, δἰ επεκεινα της σμύρνης--ο ' ρωαδος τοτς τε ενφει - γραφῆς ομυλῶ. Postea vero a Sin na ulterim progre sitis, qutim Troadem venisset,

inde ad Philadelphenses. litteras aedit. Haec omnia praetermittit Rufinus; quae tamen Erusebii esse ex Iaudato Hieron mo diicimus Cap. XVI. eiusdem libri, ubi singula quae astertex Eusebio paene transcribens, ita ait : Et inde se Smyrna egrediem signatius scrustad Philadelpheor. Legebantur igitur in Grae. eis Eusebii codicibus verba illa etiam antequam Rufinus Versioni suae adornandae

manum admoveret.

Rursus Eusebius Lib. U. Cap. XXVI. Irenaei Lugdunensis Episcopi Iucubrationes

commemorans ait: Ceterum praeter supradi. cta Irenaei opera , ct epistolas , extat etiam

52쪽

-so DE VERSIONE

bitur. Alitis praeterea Martiam fratri numcupatus, qui demonstrationem continet Aposto. licae praedicationis. Quos duos libros simul confundit Rufinus ita vertens: Extat autem adhuc Irenaei , praeter eos , quos supra memoravimus isellos , etiam aliud volumen egregium adversum Gentes , quod de disciplina adtus lavit ad Martianum scribens. Sed hodiernam Eusebianorum codicum lectionem germanam esse , probat idem Hierondimus , Cap. XXXV. ejusdem operis , duos . memoratus

Irenaei libros expresse distinguens. Contra ex duobus hisce libris, ab Eusebio Lib. VI. Cap. XIII. inter Clementis Alexandrini opera relatis: Est etiam exhortatio ad patientiam , scripta . ad Neophytor Denique liter ille , qui Ecclesiastica . regula inscribittir , seu adversus eos , qui errores daeorum sequuntur ; quatuor fecit Rufinus,

ita locum illum transferens .Cap. XI. . eiusdem libri: Et alitis exhortatorius ad-prat emtiam : oe alius ad Neu tos e sed oe cille, qui superscribitur, Canon Ecclesiasticus.. Item. altas de his qui Iudaicum sensum in scriptu-

.ris sequuntur. Et tamen perperam id ab . eo factum, saltem quod attinet ad postr .anum ab Eusebio memoratum, ex ipsismet

53쪽

RUFINIANA. s r. probatur , qui Cap. XXXVIII. eundem librum ita describit: De Camnibus Ecclesiasticis , ct adversum eos , qui Iudaeorum

sequuntur errorem, liber unus. Idem ex Pho. rio evincitur.

De Melitone Sardiensi Episcopo agens Rufinus Lib. IV. Cap. XXV l. , eius libros pariter auget; qui enim apud Eusebium , &Hieronymum Cap. XX lv. , unus liber est De recta viOendi ratione , ct de Prophetis,

ipse in duo diuidit, vertitu e: De orrima conversatione liber unus. Sed oe de Prophetis ,

de Ecclesia oec ' Idem Eusebius Lib. V: Cap. XIII. de

Rhodone loquens , haec habet : εν τω κυτω

Cetertim in eodem libro, quem Callisioni num eupavst , Romae a Tatiano se eruditum esse resatur. Refert cetiam a Tartaxo eluctibratum esse suaesilanum librum: in quo cum Tatianus Obscuros atque involutos sacrae Scripturae locos

54쪽

s1 DE VERSIONE

Utiones maestionum Tatiani peculiari opere editurum se esse pro tetur. Haec Rufinus mure pervertit, ita enim interpretatus est: In eodem quoque opere refertur Calision quidam in Urbe Roma disciptittis extitisse Tatiani, qui scripsi compostum 6se a Tatiano Pro Frsinum, oe Quaestionum librum, in quo omnia, quae Obscura sunt, o dimilia in Scripturis divinis, abfoseat. Sed idem Rhodo in commemtariis suis propositiones ejus prolaturum se , oeconfutaturum promittit. At eam de Tatiani libro notitiam, non a Callistione traditam fuisse, qui in Tatiani disciplinam concesserit , ut perperam habet Rufinus : sed ab ipsomet Rhodone, qui Romae a Tatiano eruditus fuit, memoriae proditam in libro, quem Callistioni dicavit, ut hodierni Eusebiani Graeci textus praelarunt, revera ab

Eusebio scriptum suisse evincitur eiusdem Hiero mi testimonio , qui Cap. XXXVII. hac de re ita loquitur: Meminit c Rhodon in eodem libro, quem scripsit ad Callisionem, Tatiani se Romae fitiisse auditorem. iEodem Hieronymo . opitulant e Rufini cum . detractio, tum pessima interpretatio detegitur etiam Cap. XX. Lib. VI. Eusebius Cap. XXVIII. ejusdem libri scripserat :

55쪽

RUFINIANAE SI

τους ανδρας. tempore t Maximini Imp. OrDenes librum de marty rio composuit, quem Ambrosio, oe Pratocteto Caesariensis Ecclesiae Presbtero dedicavit: eo quod uterque in ea tersecutione non mediocre discrimen subierat. Unde oe maximam gloriam ob eonfessionem n minis Christi ambo retian t Phihentur. Rufinus in huius loci versione neque Proto-cteti , neque consessionis tum illius , tum Ambrosii mentionem ullam facit, ita enim interpretatur: Tune Origenes lilrum de mamorio ad Ambros tim scripsit. Vui cum ad N rimos perveni sset, tanquam nervis qui,sydam

salidissimis sabiliti , sponte se rid consessonem

Christi nominis sterebant . Porro Rufinum dormitasse hie, immo alte stertisse, ex Himrondimo Cap. LVI. discitur, ita enim ibidem legere est : Ambrosius eonfessionis Dominicae gloria insignis fuit, e ct Protocteto Presstero liber Origenis de mandiris scribitur. Rufinus Eusebii vestigia deserens, di sibumet ipsi nimium tribuens, labitur quoque

Lib. VI. Cap. XVII. quo loco Hippolyti Epio

56쪽

Episcopi opera enumerans. librum De Pascha omittit , cum ab Eusebio Lib VI. Cap. XX II., tum ab Hieronymo Cap. LXI. mmmoratum ; in quem errorem ideo incidit Interpres noster, quod quum Eusebius eius dem Hippolyti Canonem Paschalam paullo

ante recensuisset, ut etia in Hieronymus eum sequutus recenset, is unum idemque opus este ratus , praeternii sit. At animadvertendum ipsi erat, Eusebium certam habuisse librorum Hippolyti notitiam. ait enim: mrdisquis autem illius scriptis , haec sunt quae

ad not tiam myrram pervenerunt quare ne Iarum quidem unguem ab ejus verbis recedere debuerat, ut iecit Isseronymus, Nic phorus, aliique recentiores, qui omnes Eusebii fidem religiose sequuti' sunt. Praeterea Lib VI. Cap XXXIII. secunda ira Cornelii Romani Pontificis Epistolam De Romanae: Θmdi decretis adversus No. vatianum , aut silentio praeteriit Rufinus, aut cum prima confudit De eadem Θnodo, ct consensu Episcoporum Italiae , ct Africae , quas non modo Eusebius Cap. XLIII. eius. dem libri, sed etiam Hierosmus Cap. LXVI. disertissimis verbis & agnoscunt, & distin.

guunt.

57쪽

RUFINIANA. Is In reeensione itidem operum Dionysii Alexandrini Lib. VI. Cap. XXX V. Episto. Iam ad gregem suum Alexandriae omnino silentio praeterit, quam laudati Eusebius Lib. VI.Cap. XLVI. , & Hieronymus Cap. LXIX.

probe agnoscunt. Eodem loco Dionysii Epistolam ad Ro. manos de inicio Diaconi commemorans Rufinus , omittit Eusebii verba illa : per Hippolditum missa, quae in ejusdem codicibus apparuisse ex Hieronymo . eadem agnoscente , certissime comprobatur.

Tandem Lib VII Cap. XXVIII. in te

grum hoc Anatolii Episcopi, elogium pra termittit : Quippe qui . ad summum apicem Arithmeticae, Geometriae, atque Asronomiae sisd haec ad Dialecticae P scae ac Rhetoricae supremum Iasigium pervenisset: neque ullam mentionem facit decem et iisdem Anatolii . voluminum Vnstitutionum Arithmeticarum , quae ab iisdem Eusebio Lib. VlI. Cap. XXXII., ct Hieron mo Cap. Lx XIlI. Ω - pius laudati libri De Viris Illus ribus commemorantur . Quae omnia satis superque, evincunt, Rufinum interpolatae Eusebianae Historiae reum .esse, etiam quum id mi nime fatetur.

XIII.

58쪽

s6 DE VERSIONE

XIII. Porro quum Rufini in Graecorum

striptis latine reddendis, praesertim vero in Eusebii Historia vertenda, summa licentia, ne dicam audacia tot certissimis argumentis, totque doctissimorum virorum disertissimis testimoniis comprobetur, mirari prorsus subit AI onfum Meronem, virum cetera doctum, quum in haec Rufinianae Versionis verba serperius X. a nobis allata incidisset: Hoc solum pro vero habendum in Scripturis divinis, quod LXX. Interpretes transtulissent; nam id

vise solum, quod auri ritate Apsolica con malum sit , quae in Graecis Eusebii exemis plaribus non habentur, reiecta coniectura, quae & firmissima erat, & satis obvia, scilicet Rufini additamentum illud esse, eX Origenis Epistola petitum ; eo adduci potuisse, ut crederet recentiores Eusebii interpretes vitiosis ac mutilis codicibus usos,

proindeque sententiam illam, quae alioquin apud Eusebium legeretur, in illorum versionibus desiderari, ita enim ait in Proteginmeno v. Biblico pag. s . Haec ibi apud Eusebium habentis , interprete Rufino: eis novi interpretes Eusebii , ni Muscidus, ct Christo- p bosonus non habeant, qiua fortassis inciderunt

59쪽

cturam pro nihilo reputandam esse clamatiam nota Rufinianarum versionum indoles. Quo vero facilius sibi persuadeat Lector verba illa ab Rufino in Eusebii Historiam ex ingenio inveeta, illud animadvertat oportet , LXX. Interpretum versionem maXimis ubique laudibus a Rufino in caelum evehi, scilicet ut Hieronymi versionem de primeret, contra quam his verbis declamat A logi Lib. II. Ua vero, quae nunc tu iu-rerpretaris, ct per Ecclesas oe Monasteria, per oppida oe casesia tranymittis , quomodo suscipiemus, tanquam divina, an eanquam u-naJ Et quid facimus, quod quae Prophetarum Φe1 Legislatorum nominibus rituuntur, .veriora haec abs te quam illa qtiae Apostoli probaverunt hoe est LXX. Interpretum versionem Urmantvry Uud commissum dic quomodo emem dabitur: immo nefas quomodo expiabitur st Si

enim n explicanda lege aMHd aliter sense sodamnabile apud te ducitur: ipsam legem pem vertere in aliud quam Apostoli eradiderunt . quoties damnabile iudicandum es p Cur non magis pro hujus ause remeritate dicamus: quis ex tot oe tantis prudentibus oe sanctis viris, qui ante te fuerunt, ad suae opus ausus se manum mittere e sitas praesumserit sacras s.

60쪽

Spiritus voces oe divina voltimina temerare R is praeter te divino muneri oe Apostolorum haerea. tali manus initiserit equis non non videat Rufinum, ut adversariumronymum cum Origenis, tum Eusebii aucto- .ritate urgeret , illa usique laboribus detrahe rei, sententiam illam, ut alibi saepius, Eusebianae Historiae inseruisse λ

XIV. His praenotatis, nunc tandem eruditum P. Occiarium denuo conVeniamus. qui ad Rufinum suum tutandum contra recentiorum Criticorum tela, primo quidem veterum auctorum perhonorifica. de eo testimonia promit, Augustini, Cepnadii, Hotncrii Augustodunensa, Sidonii, α Victoris

Vitensis, . qui omnes inaXimam in eo. latune interpretandi laudem agnoverunt. ' . . . t

At Au gustinus tum in libro Hie esibus, Cap. XX VIII , itum in libr9 Dei cura ge- ,renda pro mortuis Cap. , VI. Rufini versionem a se ledium quidem fuisse innuit, testaturque eiusdem auctorem duos libros Eusebii Historiae de suo addidisse: at de eius in transferendo e Graeca in Latinam linguam praestantia, ne verbum quidem. Neque vero, fieri potuisset . ut vir modestissimus iudicandi arbitrium sibi sumeret de aliorum interpre-