장음표시 사용
51쪽
F disserentiae nomen hoc ipsum impositum habemus,qd alterum Nomen inimina Verbum uocatur.Quando em igitur no sic in Verbo quo ac Verbo ifinito duo posita habemus nomino, quae differre haec inter se ostendere nobis possint,sed ipsorum quidem alterum quodda Obtinuiti nomen quod Verbum dicimCalterum a nominum cultoribus neglectum 'ulla eiusmodi uoce donatum est qua significes,diIcrimini assignatum nome non esse ait in loquendi usu: hoc est vesthi infiniti Iprietati qua a finito seiugitur:qua quidem proprietatem patres auctorcsq; dccuit no
minum peculiaris cognomcci cuiusqua dignitate honestare.Quapropter nonae ipse illi statues, in finitum Verbum id Actuocandum: Q vo NI A M v Ni Cui v E TUM QUOD EST, inquit, TUM QUOD NON EST PARITER COMPETi T. sanes competere pro eo accipit quod est re uera micari.Nam uere quid aliquid uel de non ente praedicari quasi non competens illi,nest, compercre narura aptum,nihil prohiberi ut cum hippocentaurusianqua, no ualet uelimn laborati.aliquid uero ei quod ne sidem est, competere neutia potest. Post haec tradit nobis Vei Iuc ab ipsorum casibus differetiam:quo modosaciebat in Nominibus:arii a se inquit ea qus in P.
ti diculur tempore cuiuscu* suerint persons,Verba appellari: uti ualco & ualcf. 5c ualetri prasenti aurem eo uidelicet quod in latitudine spectatur.nam in momento,ut uocant,remporis nihil incire licet aut loqui. Quae ut cir iacens adsignificant rempus Mincv Mi ACENS aut nomis nat tum p teritum tum suturum,uelut instans ambientia) casus uerbi nuncupati: ut quae ρον ranssigurationem ab iis fiant uerba quae in praesenti tempore essetutur.Ita*proprie uerbum Gid quod in praesenti pronunciatur tepore,ac finivi alim certust: fgnificat. .d si P uel hoc loco qη
serit quid sit,qd no has Aristotcles ab icitio uerbi definitioni addiderit disserentias, Non nos, ut Herminus,initio proditam definitionem ese imperfecta excusabimus: sed apud Philosophu plura quo* signis ta uerbi esse. a alterius haberi quidem illam significati definitionem quae a princimo editur:aliud uero quodda per ea quae nunc adiiciuntur,Philosopho describi . Ttipliciter enim Verbum apud Aristotelem dici coperies:aut uocem omnem quae adsignificat tepus, ct cuius par nulla seorsum significatis perq; de alio dicitur:ut principio definiuitiquo quide significatu inrcha quom infinita de Uerbi casus uerborum nomine censuγuntur. Aut omnem uocem qus P sens signibat tempus durarat,ac finitum quidqua declaranquae nobis per praesentia uerba significatrio traditur. Aut uoce omnem quae phdicatu facit in spositione.quo curat bonus Stiust usita alabusidc animal cum accepta prmitata suerint, Verba si significitum hoc attendas,dicunturi id si in neutro priorum significitu suit.Porro psgnificatum hoc quo agnoscat Uerbi,idicauit iam uri γ' inter huiusae tractationis primordia: cum diceret ias Nomina ipsa se Verba similia sunt illi cum N ceptui qui sine compositione est ac diuisonciutihomo uel albumi:nimina ubi nihil addatur. In sera quentibus quoP ipsum in eadem inuenita perstare sententis,ubi Nomina inquit, si transponantur &Verba,idem significant.hoc mi emtus Homine albumq; proponit: atq; uiniq; in alterius i cuim transmutat: quasi sit horum alterum Nome, altem Uet . Ergo si insposcione Homo in albus dicente orno assumitur Nomen: uti principio quos est acceptum, albumui Verbum c. F. cc i spicuum est.Et in ea quae ad hanc reciprocat,ais album subiectu,praedicatum Homine secit, palaalbum Nomen dictum iri: Hominem Verbum. Sed hμ puter naturam est prnicatic: uelut cum domino quo accidisse Homine dicimus. Quo fit ut Homine non proprie uocari Uerbum dixe ris: nec album Nomen:ut quod nec secundum natura prjicetur de Homine. At cum de Homine album prsditabimus erit S praedicatio secudum naturam: εἰ pudicitum iure Verbi appellatio nuncupabitur.quasi quod Hol impertitur significetide eos natura sit idoneum ut subiecto prae dicari. sergo expositis spiciamus ea quae ab Aristotela de Verbo dein 3s produntur. ι
η Ipse ergo I per se pro erantur Uerba, Nomina sunt alisnds fgnificati . mentem eni n
K p i laguriuriqui , audiuit acquieuit.verum sis ne an non qnendum indicant. Nes enim ese vel noesse που est rei.ac ne si ipsum demenssoludixeris. ipsum sndem nullum estria gmfμι cutem compostionem quidam Fam ne compostis non est in telligere. i
merum per supradicta finitionem Uerbi tum comuniorem, tum petuliariorem nobis trauederit.uult per l, ,quonam pacto in Uerba ad uerum significandum sellamve quidpiam ha a raplicare.Iam quidem inter initia ubi comuniter de rerum conceptuu Animi,uomst; mutua colis rentia discrebat, simplicra uoces omnes similes esse illis conceptibus prodidit qui copositione uel diuisione Grinnata nec uaitatis capaces esse, nec Alsitatismum uero id confirmare apertius uuli ostendendo
52쪽
ostendendo eo quod in smplicibus uocibus ueritatem admittere &-Ahu inuinorum neutrum ii dicare.Nam ibi pie altera orationis Nomi m
id ominime compositum sit,ut Armipolim,& Hircoceruus significatiuu esse cuiuinua aut noti is: non tamen ueri vcI salsi: nisi Verbum illi qucdpiam ad tu erit t. Hae autem eade nobis de Verbo tradens praecepta,nempe significatiuudam aut passionum: non tamen ueritatis uel salsitatis: n: si aliquod ipsi fuerit
Evi T: uel hoc nimirudicens, uerbiiualerei cmplicauis Z in cum prolationis longitudine expleri nobis intelligentiam:ac quasi in logum cum e p apta delatam,ubi uerbum totum protulerimus,uel audiuerimus,firmaria sim
uerit quid agat uerbi gratia Socrates,mctest, ambigua sit ac uelut errante eo Picu Plura in ovorum singula inev illi possunt nullum id esse quod inest certo intelligat, qui reis Ddcriat
est quasi incino animo fluctuante audita uerbi uectum aperte aliquid significauitasi haec prodito illa gesta sunt.ars alter cum uς bu iquido effecit.eius enim qui sciscitatus est mctem sedauit firmauitq,: alter asscctus est acquieuerit. Itas signifitare uerba,ex hisce conspicuu est. UERvMzationcm:uel magi, per Aci, sitne inquit,uem: per id a, an non sit salsum declarat. Di enim res
imqu'it,aTetuna ut lactionem:sed ueritatem aut salsitatem nondu indicantatque hoc indicantia cum per se pronuciantur, uerum aut saltum nequas decernunt multo minus me alia Verba horum sibi aliquod uenditarint. At si primum sit erit illa quae principii magis naturam rescrunt,magest, iam 'est qus esse acinnssciappellat:perinde quasi Verba sngula in Participium atq; finita inurbuiest infinita m. non est resoluantur:ut currit currens est: valet ualem currens non est: non ualet ualens non est . Haec igitur sic habentia , falsum indicent quomodo consentaneum suerit rati QR SV h 'ri hi mnino uel non inesse per horum comunicatione declarant,ueri qui aut salsi uel non est nihil per seipsum ueri uel falsi indicare,uel ex se patet test,uel non est non estdixerit horum neutrum significauit. caeteriam ecdem S hoc ira D maiore quodam quam uerbuna aestiantiquiore petito ais altiore,idc Hoete: a quo uermim ipsummontest prodiit Nam αι siquide hoc inquit quod est nomen,quomodo nec deduci uneo uerbum est notam ec rei hoc est uere rem re declarare si solum ipsum pronuciatum sit, quoa est si pre seipsum dicatur.Significat quide aliquid & uerta est per se dictum: simit .sed no rum neutriam licet sexcenties prolatum,sbiipsi uedicat ac suppetere dicit ut ueri quislquDTfalsi indicet. Sole enim,ut proditum est is numero,compositς ex Nominibus Vcibisq, orati
falsi indicet. Sole enim,ut proclitum cit lar numero, mPU I F CAalteri ex iis suscipiendo natura comparatae sunt. Horum autem utrunmens inquam aim et tilim plex proculq; ab omni id genus compositione semotum est. Si ergo habent ita sese Auctoris uer
est res ex sitionem plex procul θ; ab omni id genus compolitione Iemoriam GI. II in Maia ,1 '
ha ut apposuimus. m enim ess clinon re nota est rei expositionem qiram attulimus sola ea cos antem reperies.Sin ut Porphyrius philosophus scribit non mim ipsus re rei esse quaqua progressus in priorem scripturam atq; expositione sertur potest de uerbis dicti remuniter omnibus nempe significativa quidem illa uti proditum est,quorudameciis non rotis uel falsitatis:ut per haec uerba uerum sit ne an non sit n6dum indicat ostendit.Huius uero per id causam reddit quod ait,nes enim ipsius re rei nota est,utin re. Est autem si ipsum per se uerbum dicatur,quam declarat rem inesse aut non inesse significatT: timc perstrapax falsitatis ueritatisq; eet. Nam qui ambulari dixi significauit quidem Ira
de ea res uenim aliquod nes falsum prodidi misi subiectum quodpum o diph
53쪽
rursus, qd deductum ab ente comuneest uerbo/QUIDEM NULLvΜ Es T. Nullii aut
m autemri , , -- T lympii 3Om non eri conreptari.apertus igitur sensus i
enterquasi ne id quidem,ubi ipsum per se prostratur,ueri quidquab G die ipsum est uelinon est, eadem enim de utrore ratio habetur si or se Pmisatur ipsum ueri quidqua signis requidem uel sel
F nitoteles,ad compositam quos ex iis deinceps Oratione ininsitis ait. α DE E NUNCIATIVA ORATIONE.
ει Negatione& Affirmati , postea de unciatione pol tremo I; de Oratione disputet, utpolicitus a princiola suerat seade
τ exprimendam,quod quidem uo ac significativa silpraeterimus:ut que aperte admodum snt
poti confutatum illum qui oppositam oratione hoc est mori mositari in nomine uerboq; distinguit.quoniam illorum neutrius alicii a soriis m. m. dandi
54쪽
dem Sozram Plato uero ambulat.Nam haec parita comuni us quidem Orationis appellantur:per se autem ipsa si considerentur, significatione ira at. Ais non hae solum, sed Nomiinam quos ac Verborum partes,quae nihilominus partes esse compotiis quos ex ipsis orationis uidentur,i ignificatione omnino carent: ut proditum est saepenumero. Has ob res igitur significativam esse ex Padribas Orationis aliquam dicit.Significatiuam uero esse vT Di C Tio: sED NON UT AFFIRN A Ti O inquit:quoniam Dictio,vidcante docuimus,uox eis simplex cum ceu pars Enuntiatius orationis capitur. declarat autem in sequentabus aperte hoc Aristoteles:cum ait,Nomen Sicur aut Uerbum dictio tantum sit: quandoquidem ei qui sic uoce quida declarat, non ita dii cre uia tui enunciet. Quoniam igitur significativas quasdam habet partes omnis Oratio,Λῖ auccm in qua husta sunt Orationibus uoces simplices quas,uelut in P si actibus, inniora uocari monuimus, in aliis Affirmationes integ*,siue etiam Negationes ut in oratione diceti te, cratas sciscitae Pius non sedeti,partes lis,listrates sedet,& Plato non sedeti Verum Grationcs es quani par cI amrma riones negationesve sunt,dictiones habent etiam ex quibus ills gignutur, quae autem diction
tinent,non affirmationes omnino aut negationes compraehendunt, propterea cum sis.liuintium
eam parte quae semp est in Oronibus ostedere Pn:losophus uellet,liare addidit me Oiones quasdaipse quae partes habent affirmationta uel negationes con picatus, partes sic putares orationia si Enificari uas esse oportere,ut praedicari alio uel non p dicari de quoqua significent: sed opus intelligeres partem orationis quasi dichriae solum uel declaratricem naturῖ cuiusqua aut acti Orus contemplari. Ais illud fortasse quod ex partibus dicit orationis quasdam esse signifieatiuas, non Per se intelligendum eliseid articulorum coniunctionum iiij similium differentiam sed totum deinceps legenda .ra,cuius ex partibus aliqua significat ut diei:o:quo distinguatur a compositis partihus,ac iam perenunciationem prolatis: perinde quassi signissitatius partes omnes sint orationis ledaliae dictionum mo, ars in omni oratione ex necessitate spectenturiatig ritu enunciatio , c conspici in simplicibus orationibus possint: ut haec quos locis aliis omnibus cosona sint Aristotelis de Platonis: in quibus de partihus orationis,ut quae in nomina solum ac uerba diuiditur,prscipluta Nerum admirari minus conuenit, si nominum partes ais uerborum mereri nequauarbitromur ut compositae ex ipsis orationis proprie partes nominetur.quippe in omnibus iis quae exacta Persecta* sunt partes singulas indicare ex proxima integritate consuevimus.exiguum uerbi gra/tia lignum ex irauis decisum gub rnaculo uel carina horum parte aplbram quidem:non tame ad nauem reseretes appellamus eodem & in caeteris modo quae tum arte tum natura consitat. Nam syllabas nominamus conexiones solas elemetorum primas.nonae autem trisyllabum vocamus uel
quadrisyllabum:ceu simplex quodlibet ad id reseretes quod prime ex ipso compositum et t. Pu
terra partes nominum dc uerborum sola pronuciatione non ut significandi partes ipsorum ecce
fueris.ideo prius quos pars eorum nulla,si abiuncta sit,signi fisciua esse pAibebatur. inare de
orationum partes Gaim non re emem dici poterunt: ipsa uero nomina οἱ uerba, cum non iciu P nunciationem sed signinration quos orationum sua compositione efficiant,primas significa riuam obtineant secultatem,paries etiam ce orationis primas merito affirmamus.Qtia rem & in Cratylonome exiguam ce orationis portluculam prodidit Socrates: id uidelicet quod comuniter de proprie uocato nomine 5c uerbo praedicatur.Siquis uero quaesierit quomodo orationem Oemsgnistrativa praeditam es ceseamus particulaetaetsi ad Vocativa appellatam uel unum mis unius casum sufficere uideamus,ut in Hector, luemus,si uocationem uti inuocationem uno etiam Periisse casum prolato nomine fieri dicamus: non re autem Vocativam orationem nisi eam quae sic ex plui'us nominibus aut cogestis casibus pro vicia ut Alcide Mixto sortunate beate:& o Nestorneseiade: ais his similia: si idem non est nome atq; oratio. Ueruenimuero cum orationis partem significativam esse ut dictionem sed non ut a Brmatione dixeri non etiam nes negationem,quasiispicuum G subiunxit.quadoquidem qui partes orationis no ut assirmationes sed ut simplictauom putat consideridas multo minus sine illas ut n*atiore capiedax duxerit: quoniam affirmtionem quos necesse est negatione contineri. Haec ueto ipse intermndo exemplum dictionis in
DIT V Μ,'uerbum uidesicet us affirmatum uel negatum. are mani sestsi ex his quos est,eniiciationis partem quae signi trix est Dictionem hoc loco Aristoteli, proptem ν significet, in xcvictare autem a simplicibus uocibus orationα significativis partibus habendis submonens a Petilie mmo. D ii
55쪽
. F v ERUM NON UNA HOMi Nis SYLLABA: comuniter subauditona nurumisso SIGNI lCAT ALIQUID. dimam es emini homo uerbi musa significat quid aliquid.Illi ergo costriaendum hoc est uerum non una hominis syllabat. Hoc uero rurius probans,uocum inqua simpliscium partes nullius per lapsas esse significati uas probationemq, hic molies ab eo quod magis use
detur, NE EVE ENIM IN son Ex REx inquit Si GNIFICAT: s Eo vox NUNC EST D v N TA x A T. H autem est, quoniam rex per se pronuciatum,regni possesserem notat:cu aut
ceu partem ipsum nominis sorex acceperis,omnino significitione uacarac nunc sane quod uolui Pars consideratur,uox est solummodo,nihil ab una diiuerens earum quae nequaquam significant. Verum in simplicibus quidem ut sit a quis dictum est,nominibus significati e partes neutiqsuerint: ut in homo uel sorex . Etenim pars huiusirex non uelut alii cuia lucta sorex nomen Per feci med in nome quod regni dominum inditat sonesortuna incidit et iccirco si soricis ut simpliciso Pari capiatur nominis, ne uisione quide quida declarat.Nemo quippe auditos rex nomine,in regis intelligentiam ueni Qq admodum quit Armipotensi uel Hircoceruustaudivit,intelligetis no peri manet armorum uel cerui.Sic ergo in simplicibus. in duplicibus uero,uult sidem inquit: ' caterum nihil desgnat abiuncta hoc est uicitur quidem significatius esse partes:quoniam S in iis pro clandas quaedam a ne compositio plurium uidetur nominum:quavis una rum animi conceptio,ium res ea sit quae ex ipsis in alutare autem uera nullius εἰ hae sunt significatiuae,si Pse ipsae prostiantur. itur,ut summatim explice,huiusmodi erit argumcium,Si quae per se signi/ficatiuae sunt uoces ut rex cum aliquorum nominu partes e stre,pro us,ubia suis totis demunemr,significatu carent,quid de una syllaba hominis putadum est uel partibus aliis nominum,qus etiam non insumptae in nominibus,significatius esse nullius uidentur haec igitur patet. Ex iis ue ro quae tradita hic sunt Aristoteli oportet colligere non eam solum qiue perse tam absistulas sententiam explet,sed imperfectam quos orationem uocandam ab eo censeri.nam 5e illi quaecul H dita sunt de oratione consciatiunt.
XII. Est aula igniscitius quidem omnu Oratio:non ut instrumentum vero:sed,sγο modo dictum
est x composito.enanclatrinamnem non omnis:sed ea cui verum competit aut 1 alium pronanctare.
competit autem no omnisus. Deprecatio verbi causa est oratio p.rdem:sed neque uera,nes Ialpa est. Misse igitur aliae fiant: quippe quarum consideratio Rbetoricae magis aut Poeticae conu t. at Enanciatiua praesensis vi contemplationis.
Resellit quedam his uerbis Aristoteles syllogismum qui non positione uicitur orationem,sed natu ra re demonstrare. Quinam est igitur syllogismus Oratio instrumentum est uocalis inquit,
in notas natura existetis ficultatis. nai,utpote qd instrumetum est,quae uolumus inter nos in I dicamus oe naturalis facultatis in ametum,sic ipsum natura costariquemadmodum oculi cum nobis insitae instrumeta uidendi sint potestatis,aures audiendi,ais alterius pars qtia iam alia,
nature sunt, sed artis instrumcta. ergo natura cosistit oratio m ilex nostri Animi molitione obtinens. Due itas cum in syllogismo sint ypositiones assump socedit Aristoteles maiori: qus istrumctum omne naturalis omnis potestatis natura esse dicit.minorem autem compit,qme oratione
fitetur ecte naturalis in nobis facultatis in metum.Quodnam igitur instrumetum sit uotalis in nobis ficultatis,aperita eaequoniam naturalis visit eget instrumetis: quomodo uires aliae quaelibet naturae.ac quid ergo ipsius existens oratio, postqua instrumctum non esse perhibes, na/tura non est,sta positione. Sunt iras sacultatis nostrae uocesis istrumcta Pulmo de Amria illa qua cantasperam .haec quidem ut simpliciter uocis.Vt uero articulats,quaenam sunt naturalis istrumenta statis Lingua: Palatumra alia qus sic vocalia seu Iocutoria instrumeta nucupantur. Oraudaute opus erit tali horum instrumetorum motu ab illa effectum. 9xircones ut natura sit K ipla oratio necesse est Nihil enim prohibet quo minus psecta a naturalibus uiribus opera sint positione:quo pacto in saltatioe sese res habe Nam cum naturalis in nobis facultas localis motio sit; saltatio quod opus ab ea demanat positi me continetur.licet enim saltatori tali uel tali rati ma/nua mouenti Achillem uerbi gratia significare: cum alienus alias corporis habitu ac gestu speciem edat:ati eius accidens quodpiam piis erat.Ergo quemadmodum loco dimouera natura copa ratu in m saltare positione at* ex composito:& lium natura prouenietianua positione construic, ira uocis fomlationem quos natu acceptam signi ficatione autem per nomina seu uerba uel connatas ex lusce orones,q im Gera uoce in ara de rudi uelut materia obtine senna uero a niali l cogitatione
56쪽
emitatice fiant ad iris, positioi nec naturr resimus. Ac uides sane ho uocilara facultate,q aiana/ Aru in nobis cognosceda uel appetet facultatu istrumctu est, imitus ex natura pindere ac bruis alantes. Q d aut ad significandu utatur noibus aut uerbis aut ex hisce constitutis orationibus,qus non amplius natura sed positione sunt id prae cstetis abus ratio dccst habere prNpuu:propterea quoniam solus quoq; mortalium partici ps est eius Animr qus suapte industria mouetur,artificioschi
agere potest: ut de in uoce ipsa edenda uis eius artisex dignoscatur. haec autem declarant exornatae orationcs metris uel sinc metris copcsits Pluribus igitur uerbis dcmostratu est tum Crationem, tum eius partes Nomen Δ Verbum ex pacto costare. Verum quoniam ipsam instrumentu quose esse usi mramus nominum uel rerum significationis, quodnam illud tandιm sit quod ea uelut in frumento utatur dicendum est ac constat late cogitatriccm esse Anima nam solius munus huius est oratione uti Correm quona pacto cum ex composito consistasiinstrumentum ese naturalis D. cultatis cuiusqua pCG si cui propter eam regula qus cmne natura esse naturalis facultatis instru/ Bmentum mona,mirum esse u:deatur, rationale hanc dicemus ais artifice in nobis uim natura ese excellentiorem: ut quae etiam separabilem ab omni corpore substatiam habeat. Haec autem narraria nobis quae uel ipsi placeant Aristotcli,declarant ea quae ille ad calce secundi Naturalis auscultationis prodidit uesuminis: nempe bruta animalia no ex arte,sed ex natura agere,intellectu orbata: ut retarie,ex quadam insita nobis ui quae naturam superet, progrediente. in quibus no arte,scd natura quadam inquit nidum sibi fingae hirudinem: armcollam telam cotexere. Quid enim referre opus est demonstrationes illas quae in comentatione de Anima Intellectum esse probant a corpore separabilem Nihilitas mirandum est hanc agentem naturς uiribus illam quos usurpare instru menta,quae naturalia ex necessitate sunt: atm alia non ulla ipsa sibi artificialia parare instrumenta ad Proprias actioncs obeundas. Quemadmodum igitur tucdo corpori, hostibusq; propulsandis na/ turalia instrumenta facultatis loco dimouentis,quae ex natura est,manus'& pcecs adhibet,adhibet autem dc arte sabricata gladium dc hastam,similiter & in agricultura,sdificandast, ratione,ac Hicris eum activis tu cffectivis functionibus sc& in significando utitur quidem Anima naturalibus in striametis uociferae S locutoriae lacultatis Pulmone, Lingua,Palato, Dentibus, biis,ucitur ucr etiam Oratione,ciusue partibus:artificiosest, fabricatur illas ais ex composito,uelut su tura signili candi instrumenta: circaq; naturalem materiam id est uocem ipsarum Incrationem molitur: ut gladii,circa servi: circa lignum gubernaculi. Hactenus m exhibuerit nobis Aristotcles oratio nis elementa Nomen im & Verbum,ais compositam ex hisce dictamqCommuniter orationem, ex quibus omne oritur sermonis idioma deinceps ad Enuclarium accedit orationem,ut ab initio
stitutum est, contemplanctim qua simplicis orationis quandam ese speciem diximus:queadmodum Vocativam, talium Interrogatiuam Imperativam: quarum bersecta quaevis est iplaq; Pse significatrix absolutae sentetiae Nam ut haec imonalis Animus est,qui in indicauit. sic εe uiritu dicessct tutinam philosophareri&iquado aduenisti Sisti ad talcmisgnificatu no caret.Ac nihil alias quidem propostae inquit tractationi conuenire:quae S philosophica est & dialecti ca. Rhetori cs autem uel P ucs propriam de iis esse meditatio equoniam qui utraq; ex his colunt, circa τι per seipsas orationes uersantu oratores quidem numeris,circuitibus ac figuris inita: Gramatici de metris,primariam dictionum uel comistarum uct coherentiussi uris,& declinatidibus,avid genus omnibus solstiti. etiam imitari nunullos consueuere qui alios uocent, aliquibus imperent,alios de quibusda interimet, ueI mentur. Saepe uem & ex persona sua quibusdam harum suestioni aguntrat utq;, Primum quideo Viriathenienses Deos omnes imortales inasq; monuel nam huc mihi istic exurgens responde .Qui ergo cla his tractat altibus, rationesq; subiectum in contemplationem haben considerent utrum sols hs praeter enunciatiuam species orationis ha
Nantur, an S alia quspiam sici ais in finitas ne an infinitas harum quaevis diuidatu magis uero Equalibus finitis numeris xgressus pro quavis illarum ab uno fiat in intaim.Nam ho ut disieruit in Philebo Socrates, de subiectis sibi rebus contemplari queq; artificem decet. Hoc autem munus esse Rhetoricie uidetur aut Poeticae,nsi ex sese, sed eius quae comuniter ars uotatur oration lequa Plato nos apprime diuinus in Phaedro post palinodiam docum ius est tum Poeticae princi pia tum Rhetoricae inspicere. Ad prssentem tractam uero solam inquit orationis enunciatiue me dilationem pertinere:quonia principia tradere demonstratius scientis proposuimus.qui autam de his agit,hunc opus est in alia specie nulla orationis negocium sibi, praeter Enunciatium,sacesiere. quam comprehensim ad demonstitionem necessariamq; ad ea ahq dam Bli contemplari Phi Muho conueninqua sola licet exacte cognoscere rerum naturam. Cum enun duobus modis,ut
57쪽
F Theophrastus C litauit philosophus ad aliud sese habeat oratio tum ad audientesRussius ali
etiam indicat: tum ad O de quibus dicenti auditores ad credendu ducere propositum est,uersane cirra eum ipsius habitum qui ad audientes pertinet Poetica & Rhetorica:quoniam illarum est Megantiora seligere nominamon comunia ais uulgata: cocin , hscinuicem conectere adeo,ut his,a haec sequentibus,ut perspicuitate,duloedine, aliisq; generibus, prolixitate item dc breuitate orationis,ubitem illuc adhibeantur ola ducat auditorem,ac stupore afficiatilatasq; mancipatu Possideat. Eius uero respectus orationis quo res exisutur curam potissimum geret Philosophu zrum falsum consutando: tum uerum demonstrando:quom utroq, enunciationem controuersam quandam instituit euidentibus unciationibus concludere . Porro enunciativa haec ipsa Oratio cum speciebus aliis orationis omnibus eo consentiat s significatrix sit qua obtineat natura,ac quo Paeto a speciebus aliis disserat ofonis tradit anteliscnobis Aristotcles, EMvNCIATIVA A v τε Μ, inquies, NON OMNIM sED EA Cui vERvM COMPETiT AVT FALSUM PRO U NVNCl A RE. Ac lacndu sane est enunciatius orationis definitione per hare nobis ab illo exhiberi nihil ut de iis praecipia amrmationem sibi ac negationem postulante quod facere cum infra uisus fuerit non ullis ansam illis praebuit,ut Enunciationem in affirmatione negationemq; diuidi ut m ums uoces in significata,non ut genera in species suspirarentur tametsi quaenam comunem natu ram nullam significantis uocis aequivocae esse quaeat dehnitio Quod si in affirmationis quo de finitionem ac negationis consertur Enunciatio: cum Assirmatio quidem muciatio esse alicuius de aliquo,Negatio au tem munciatio alicuius ab aliquo dicetur quomodo Enuciatio non gcnus ambarum esse clarissime dilucet: cum ad complendas definitioncs aequivocp nuqua uoces asciscatur: Quapropter plinitionibus de Enaciativa specie orationis de qua deinceps do it potissimu,OGcicrum eius Affrinationis ac Negationis conreplationem connecti iacum ait.
P Est autem vita prima oratio Enunciutius Mirmano i deinde Negatio: ceterae omnes corse
o iunctione V M. Quibus uerbis dupIicem esse orationum unitassidicinalteram ipsam per se uelut suapte ipsi natura insitam: ut in hac Socratei ambulati.alteram positione quadam ris ipsis a uocata ob id
' ipsum coniunctione adhibitam:ut in haciSocrates sedet de Plato ambulati Nam hic orationes Rus manifesto duae sunt,nimirum haec Socrates sciteti& hae Plato ambulat iniecta in mediumiet coniunctio uelut colligare ais unire suo interuentu uisa est. Hisci sese eiacm pacto Soratione eae omnes quae suppositiuaenominatur.pluribus enim constant εἰ ills simplicibus orationibus: re ruma continuatiua uocata conitatione uniuntur:ut Si dies est, sol est super terram .Nami sus Crationes,quae duae sunt,nempe haecDies est de haeciSol est super terram si icontinuatim serruminam coniunctio unitatis imaginem ac uisionem periecit. Estq, talium unitas orationu non uni
1 index substantiae nam multa plane ab iis significatur sed unius substatiariam quas significant con
sequatae,aut unius diremptionis: velut in orationibus iis quae per disiuetionem efferunce ut aut est dies,aut est nox .ldeo oc oratio illa quae substantiam unam declarat una* xprie est, potest no dum secto ligno. at* ob id uno uocato proportione comm quae plures indicat substantias,dis coiunctione quadam unita tae quodam pacti uidetur,naui quae ex multis constans lignis appareUUnitatem a ciauis obtinet,proportione conuenire. Eius autem orationis qua proprie una est, e de re natura prior,nec ipsum unum coniunctione habet,altera qusdam est Assirmatis, alteragatio. Est Squaedam Ammationis a Negatione disserentia,non penes ipsumtunumtet quando quidem una similiter harum utra est orationummullo extrinsectis ad unitatem mens adminiculosed penes primum. siquidem non prima similiaer oratio ham utram est sed simplicitate dictio nis prior ammatio negatione:quoniam negatiua assumpta paristula si gatio.quod autem adrationem capit antegressum eci illi necesse est quod ex additione persi itur. Hac ob rem iras de Ais noteles unam sic primam orationem enuciatium esse Assirmationem dixi deinde Negationem. adverbiumrdei emon de una scd de prima Mnunciat. Ob id ipsum uero rationi costaranea detur Api, sici solletia de Enuciatione quae genus ipsam Assirmationis ese aec Negationis ne quaqpermixtitsuomodo enim illorum in Ous primum est 6cstiundum genus id erit quod de ipsis Micatur muniter An hunc es,tinet ordinem non eo st sint Enuciationes.nam earum pariter utra* lalsitatis capax est ac ueritatis: ita ex accidete quodam extrinsecus hoc est simpliorate dictionum .Patere autem redits reguis tunc fitemur locum cum ex eo ipso qnod coiter rimi ac
subicista illi primum saeudum obtinent. hoc igitur plutibus linis abunde demo stratum est. m.
58쪽
Dcto muciationina comuniter de affirmatione praedicantes ac negatione non a nationem mu/ Aciationem primam esse,negationem autem,secudam enuciationem latemuriscit pranaum &sciun/dum,ut explicuimus,ad diistionum simplicitatem intelligoedum est. terum cum affirmct Aristoteles,orationum qualibet Enuciatiuam,ubi ab amnatione discessetis ac negatione, orsus co iunctionetae unam,ita rogauerit quispia,quid de ea choemus oratione quae. super terram sole existente dies est inst ne enim simplex haec est oratio: nc coniuctione pidetur ad unitate eguisse. Cui res dendum fieri quidcm nequaq posse ut absolutae Enuciati s duae sine colunctioe actu accepta ad orationem unam laci dam inviam coeant.Nam haeci Sol super terram est cum sit absoluta,huic Dies est absolutae & ipsi adem,quomodo sine connuatiua possit coniuetione admisceri At sepe allatam xpositione simul cu convictione sic Gcine imuimus,ut ipsa per se ad enuncia ticnem suis re no amplius queauconvictionem autem uel taludem in hoc ualens coniuelidi adverbium potestate comphendat: ac cum sequere qur perficia etiam mansit propositione coalcstate But habet res sese in.pposito quos exemplo Nam hoc Ea istente super terra iste implectum i sq;
est ad enuciationem.adverbiu autem quado uel si continuatiuam conluctic nepotestate oentineta
idemq; illi sonat quado sol super terra est uel Si sol est super terrami: quom utruU propter coniuctionis adverbiive adiectionem imperscchi i firmumst: est ad spostam muciationem statuedam: non isus aes id quod potestate haec in seipso copIcctitur: uti te super terra existae .quo etia iit ut cu consequente,qd cst d es est,perinde atq; illa coagmentati possit. Necesse est porro Enuncialiuam Oration emnem ex verbo, aut casu verbi constare. Eterim
Hominis ratio, istisiadditis verbum, veli fulti velleriti aut id genus ali od fuerit, nondum enuntiotiua est oratio.pro erea quoniam unum sitatam est o non multa Animal grestile bipes.
Haud enim sane ex eo piod prolata prope haec inter se sint,vna erit. Sed hoc explicare alterius c
est commentationis. Cum de Enunciatim oratione disputare,ciusq; speciebus Assimatioe ac Negatione instituerit, quoniam ex his utras quoddam praedicatiam ac subiectiam quodda habet,honi quandam tracti
nobis differentiam,ad articulatam illorum declarationem quae deinceps ueniunt clicenda sibi usui futuram. Ait enim necesse omnino esse praedicatum terminu in propositicne uel uerbum esse,uel casum uerbi sorte uero aliquando Sc infinitum uerbum: qucmadmodum in Ncgationibus. id qduiactur cum uerbo per hμ copWhendisse Aristotclestaut tan de Affirmatione in primis diserta Cmisisse.Subiectum uero no nomen prorsus e uel casum nominis: uel nomen infinitum:sed inter dum quoS orationem ex pluribus consistente nominibus Nam cum Socrates,ina,valat Socrates Maluitientiente subiecto in iis nomine,praedicatum alias inuestralias uribi casus. At cumιSGra res est dic Socratem p ite .no Socrates currit,Socrates animal rationale mortale,cst subiectum P in iis non nomen solum,aut casus est nominis: scd quandos S infinitum nomen: quando uero ex pluribus nominibus coaeans oratio. Uerum haec inaud ita plane ab Aristotcle explicans ob elocutionis breuitatem.Cum enim de praedicato aperte pronuntiauerit, de subiecto innuit duimatim
ci ATIVA EST ORATIO. Sed quaobrem depraedicato quide disseritur his uerbis,quasi nosne hoc constare queat propositio,de subiecto aurem no simile addituritametsi horum uir μμ si cio similiter egeaticum haec prodita etiam supra iam sint: ubi nes nomen,quauis com situ, sine uerbo, Ψ uerbum sine subiecto quopiam dicebatur uerum aliquod posse ues sellam indicare: ut in conclusione de uerbo didicimus a cetergo quae Porphyrius Philosophus adducit quae/ Estionem hanc arcescentibus respondere,ad Enuciationis existentiam uel existendi priuationem in dicandam,in Praedicativa specie enunciatiatiuae orationis piincipatum maxime praedicato deberi. eis fieti ut inde etiam tota oratio Pudicitiua notetur: ptiuatiuamq; in negationibus particulam huic uelut potiori addamus:ut affirmatione per prpstantioris in ipsa particuis abolitionem subu/ ta,fiat motio.atmeam obcan de parte hac sola sermone hoc loco Aristotelisereperinde quasi constare sne hac Enunclatio non possit. Fortassis uero xposito sensui magis hsc ratio cohaereat iubi de nomine sermo erat,monitu ab eo dicamus, aloeus 'erit id sumptu, quaa sne uel conficiends Enunciationi posse sufficere. Etenim significat quidem,inquit, Hircoce saliquid:
nondum tamin uerum quida aut salsum: nisi ine aut no Gadiecti uelisplicitaues pro tam '
59쪽
F pore suerit . Et rursu ubi de uerbo disputabat,vim de hoe quos memorarem ad Enunciatione constitu m ipsiam si per se proferaturinon satis este assi are. Ibi uero non etiam additum recisine ncmineretquandoquidem propter eas propositiones quae subiectis uuitur orationibus sermo ex sese coarguereturised solumWaliud quod requiti, cui appositum uel compositum uestu significinte esse uel no esse Enuciationem esset facturum. λt in iis qus post illa sunt tradita, cum de ratione disserens,uocem significativam esse eam diaetit partemst, significantem habere,qd coiter ,
Psectis impsectisq; Orationibus inesse perhibebamus transueritq; ia Enuciationis eiush; speciorum contemplationem, quasi uetitus nequis a Finitivis orationibus ut quae ex pluribus copositae signis tricesq; sunt unius naturae fieri posse Enuciationem putauerit, iccirco haec nunc adiicem: de quibus nihil adhuc uidetur disputasse. terum cum in his omnino meminerit definitionum. hae autem ex pluribus nominibus circa eiusde rei iubstantiam diuersantibus coposits sint oratio ne :quae hanc ob rem quos una singulae sun huius autem speculaminis meditatio multam co G mentationem postulet,ut quado ex congestis nominibus una significetur substantia unaq, ex ipsis Perficiatur oratio: quando uero non una intelligatur, harum rerum traditionem ad absolutiotam quandam facultatem reiicit,quae ea qus sunt considerare quatenus sunt profitetur. Qi obrem de hoc longa sime orationis in Metaphysica aget tum septimo tum octauo uolumine:genus affirmas in definitione cuiquar illic traduntur summatim perstringamus materiae ratione esse prAEditum . Differentiam uero,postremamst, potissimum ac soli definiendae rei Ggruentem propriae specii δfere perscctricemq; materiae:cui ut uniatur,alterius nullius egere adiumento.Non enim cum se
iuncto quodam unione obtinet,per sest, ipsum subsistente.sed est serma, proximae quma materiae dispositio: uniuersalis nimirum a intelligibilis is a eius materiae quae intelligibilis appellatur, quod rinde est ac si eius dixeris quς generalius capitur:sensibilis autem singularisq, sorma illius H materiae quae secundum B am ipsam disponi natura comparata est. Has ob res itas&finitiua Oratio una, G ex discretis prius deinde cogressis inter se costam proprietatibus: & singularium rerum una quaelibet est. sic enim affecta res sese habeat oportet qus non sine propria assi ctione subsiuaut in meo globo.nes animo quisu complecti affectam rem potest quinia affectione conce Perit.Quod igitur finitivam oratione unam fuit,ais ipsam re quo definiendam, id docet in li/bris illis. Quam autem minus circuspecte quispiam unius ciliciendae oratiois causam reddidisset, 'nempe quae ipsam compicnt nomina deinceps inter sese non mecho intercepta silentio proscrit,hac uelut latinam explodinat HAvn ENi Μ sANE inquit Ex Eo Q vo D PROLATA PRO PE HAEC INTER fg si NY v NA ERIT. Quippe mea quidem Oratione quae una dicis,nomina ex quibus constat illa dcinceps uoce non interquiesccte efferri oportet:ceu cum ipsum Pinproserimus quodlibet nec finitionem dicimus: scd ne positionem unam facimus inseredo comi muniter Cmnibus uerbo: uetu totidem quot ea quis quae in disiuncta enumeratione exprimu tur nomina: ut animal :deinde rationalei:deIdei mortale est .na & uerbum est, cui* subaudiri ubctbic: attamen satis non est quae uis nota inter se dcinceps nullas intermisso Mnunciare ut ora tionem unam facias vel Finitiuam uel Enuciatiuam.Cum enim uel solas substatim quae coalescere nequeunt ut fpti uel indiuidua uel sola accidentia significaverin una ex iis nuqua set cratio: ue lutcum Homo bos eqviis dico: uel Socrates Plato Alcibiades uel Philosophus simus caluus ambulatcpropterea quonia coli escunt substantiis accidentia:ut quae in substelis ipsis subsistere na tura uoluit: no autem uel specie uel numero discreis inuicem substantia es item accidetia: quorum ne subsistere quidem absq; subiectis potest ullum.quaobrem necesse quos est aliquis supra K dietis subaudiri infinitum nomen:quod subiecti uicem suppleat: totams orationem aut testimes aut ueram faciat.
M UM autem Enu clatina est oratio que vel unum significat:vel coni trione est vG. Plures
suae plura: e non unum:ves Fae vacant comunmone. Cum smplicium Enuciatiuarum orationum diuisionem in primam ac secudam tradiderit,d meritq; affirmauuam speciem negatius antecedere,nunc oppositionem addit illarum qua unum multitudini confertur:alia nimirum ab ea qua primum posteriori aduersatur. Haud enim igna radum est,cu duo h Dictio Significatim: in omni oratione ex necessitate spinctur,circa dicti nem duas considerari unius orationis differetiastalteram simplicis ex pluribusque simplicibus o
rionibus compositiralicram primi & seci diuqus in simplicibus habetur potissim iuri ars horu ca seri compositi .ex qualitate uidelicet a, positio um,animaliuo inqua oc negati Auiusmodi m
60쪽
em eunte.Cim signiscation uero unam: quae est unius multitudinisq, signisi atorum.Ex Atis ergo qus circa dictioncin Oppositiones uisuntur,cum unam,quae prioris posteriorisq, esto su pradicta tria derit,ubi dicebat Est autem una prima oratio enuciatim Assiimatio:deinde Nega/ istis,tum has solas orationes eas esse docuerit quas unius appellatione dignas arbitremur,cum lub is cadit,cstcrae omnes conluctione una hoc est non Iprie: no etiam tame addiderit has quae unum coniuctione habere orationes dirutur ex simplici assiimatione esse ac simplici negatione composi ras.quibus sane uerbis disseretiam quoi penes simplex dc compositum Enuciatiuarum orationueradidisset: sed hoc in aliud o disicies,in his discretionem a significatis nobis apponit illarum: quae alteram oratione unam & uere & quoad appareat facit:alteram una sidem ut apparet,re uera aure plures, paulomst uero& oppositionem earum plane adiiciet quae simplici-composito ex pluribus simplicibus orationibus cotinetur.Quonam igitur pacto a significatis unam orationem ac multas diiudicamus Vbi utres inquit Terminus qui spositionem complet, unius cuiusquaest naturae index,unam re hanc censemusspositionem: tametsi integram finitionem pro nomine uel subiectum,uci miratum uel etiam utrus acceperis:uti cum in i Animal rati te mortale substantia animata sensu praedita est .cum aute res plures terminus uterlibet significauerit, multas cevropositioncs has totideq; afficinamus quotus est significatoriam numerus: quavis haec uno no mine indicetur.Nam quado Aiax, dicimus,cum Hcctore depugnauit singulari certaminei ne* de utro nam Ioquamur Aiace definimus,quomo unam hanc quisu mctis G s ypositionem appeteia uetit: qua simul cernimus de falsum & uerum lateris ars id quonam pacto eueniat, no est obscurum. Cia igitur a significatis hanc nobis hoc I o quae inspositionibus si istatur differetia trada
unam re Orationem ait Enuciatiuam proprie qui de eam quae unum significat:sccundo loco dc illa quae unum dicitur coniuctione habere.plures aure quae plura indicant nec unum:uel quae colunctione uacant. Ais in his conuictione unam orationem audias,no eam quae adueritiam uni emin solis dictionibus sprer coniunctionem obtinet: perinde at* manipulus qpprer uin tu mul ea cohibes olera unus esse perhibetu taceu cum sedet Socrates,&Alcibiades ambulati dicimus: uel CεSocrates sedet 5c Alcibiades scitet uel sedet Socrates & Alcibiades s lenim quae sic pro ciantur Pluresia, sunt,in sola dictione apparerem unioncm possidet coniunctionis beneficio:sed ras qus in hypotheticis, quos uocat,syllogismis per Gnexioneuci disiunctionem appellatam assumutur: utistinus bonus.uniuersum est sempiternum domes s piternum est uniuersum,uel generationi o noxium . nam ct hae plures cum sint,nonulls indictione a cotinuatiua coniuctione appellata,quaedam a disiunctiva colligatur. Sed plus quiddam habet supradictis,st rerum quae in ipsas contem vir uel costqueciam uel separationem declarat. sum hoc ergo unum quoddam quod ab iis signi' scatur haec rerum sequela uel separatio est.Itas hac de causa dicedumis has secudo loco unu ha here ab Aristotele Mnunciati post eas quae de uno subiecto unum quodpiam micatum designat:
at sit sensus, amesse Enuciati morationc aut quae unum de uno affirmative praedicat uel ne Latiuerais ob id mirati nominatur:aut quae hsretiam indicat duarum essentiarum seu P co Uaequetiam,seu per distinctionem eam qua coniunctiones hanc uim obtinctes reseruntidicitq, uel quo existae quid sit,uel non sit non existererat iccirco hypothetica nucupatur.Eas uero quae in sola dictione acustitiam unione praeseserui suntq; semetarum esciitiarum significatius,nec ullum earum essensum indican nullo pacto existimandum est in his recomphensas: etsi copulatiuis ut Mocant coniumombus continuadrdictionis gratia uteretur.Quae enim ratiost, sustinere ora rionem illam quaererminu alterum aequivocum habear,rpter significatorum multitudine unam
Mocare quavis dimone simplicem ei uero quae copositione in dimone prospicium obtinet, prorsusq; ab eo uno qd est ex natura excidit, plus quidqua in hoc ipso u illi tribuere:quod est ea unius appellaticine dignam arbitraris rerum cum plures esse orationes eas prodiderit quae plura signi ficimi, ET NON UNUM adierit,earum causa quae de quopiam enuciant uniuersali.Nam significant quidem & ills res plures sub ea uniuersalia de quibus loquiitur relatas: prae multis aure una naturam de illis praedicatam omnibus:qua propositio quis una efficitur:quae alio de hoc uni versali ptaedicat.At uoces aequivocs multarum duraxat significatius sunt rerum: nullius uero qd sit in ipsis comunemquidem nec uoces escitisquiuo .Possumus etiam ut Porphyrius Philoso imus exponit, PLURA: ET NON UNUM lana ad propositionum earum discretionem dicta esse intelligere quae definitione subiecto uel praedicato utuntur.quadoquidem utiatur de ille plura iudicariauelut qus dicit Animal rationale mortale ambii lar simianimal immationaletis