Monita Isocratea Jacobi Facciolati studio collecta et explicata

41쪽

περ χ

peribit. Porro Isocrates moniti huius rationem videtve ab eodem Chilone sumsisse apud Diog. Laert. lib. I. n.

do diderant disciplina inflνucti ab iis qui difestina ea rent , respondit, bona spe . LXXIII. Atins bona in Quid sit mens bona , vide aput Senecam Epist. 23. 43. R 6. Late funditur ad omne recte cogitandi, loquendi, & agendi consilium. V. Satyram a. Persit, quae inscribi solet de Mna mente. LXXIV. Etiam Seneca vult , philosophiam in operodisi, vertim exereeri, epist. 98. philoponus in Coactus sum uti voce hae , quae laboris studiosum signifieat , ut verba verbis opponerem &Graeci sermonis vim in Latino quoque retinerem.' Porro ad pbilopontim pertinet illud eiusdem Seneeae de Provid. c. s. Labor optimos eitat . Senatus per totum diem consulitur, eum filo tempore vilissimus qtiisque πώ τin campo otium suum oblectet, aut in popina Diear, dic

42쪽

41 EX ORATIONE

perspicere ac decernere scias, illo efficere de Creta possis. LXXV. Quidquid dicturus es, prius animo reputa. Μultis enim lingua praecurrit mem

LXXVI. Cogita , in humanis nihil esse

diu. Sic enim nec in rebus prosperis nimium laetaberis, neque in adversis nimium dolebis. LXXVII. Duo constitue loquendi tempora ; vel cum ea, de quibus loqueris , optime nosti; vel cum necessario loquendum est . ΙΚhis enim dumtaxat sermo melior silentio est: in aliis melius est silere,. quam loqui. LXXVIII. Do libens atque concedo , ut in bonis, quae tibi contingunt, laeteris, & in malis moderate doleas : sed in neutris tu te aliis manifesta. Non enim decet , pecuniam quidem domo recondere , animum autem in propatulo habere. LXXIX. Vitae periculum potius, quam dedecus suscipe. Oportet enim malis vitae finem formidabilem esse , bonis vitam ipsam cum dedecore cori unctam. XX. 'LXX v. Ex Chilone , ut est apud Diogen. Laert. I.

1. n. 7o. γλωτταν μη προτροπιν του νου. h. e. Lingua ne

praeurrat mentem. Idem significat Homerus , cum ait , Ulysrin non ex ore vocem mittere, sed ex pectore; ut est apud Gellium I. r. c. I s. Salomon c. I 3. n. 3. si iineonsideratus es ad loquendum , sentiet maIa . LXXVI. Ex Periandro, ut est apud Diogen. Laert. I. I. n. 97. Eυτυχὼν μν δυτυχῶν δὸ φρδνμμος . In rebus prosperis ino moderaras, in adversis prudens. Ita Phaedrus lib. 4. fab. I 6. Parce gaudere oportet, oe sensim queri. LXXvII. Salomon Prov. c. I7. n. 28. SisItus θυοθυε

43쪽

LXXX.

β νaeuerit, sapiens reputabitur. Epictetus Enchir. c. 4 I. σιωπη - πολυ ἔσαν , ε λαλεὶ Θω τα αναγκουα , ε-o λι--. h. e. βιenerum magna ex parte iit , veι dicantur necessaria , eaque paueis . Simonides autem aiebar μη δέποτε ωυτω με μελ; αε σιγήσαντr , φΘεγξαμεῖ - δε πολ- λακις . h. e. fe , quod laetisset , nunquam poenituisse οῦ quod iocutus esset , saepi me. Ex Distich. Catonian. l. I. Virtutem primam Use puta eompescere ιinguam: Proximus ille Deo , qua sis rasione tacere . LXXVIII. Theognis V. 3 39. - I μὰν εθλας Τολμα εχων ο κ κον , ουκ ἐπίδηλος δμως. Vir bon- Dνti animo fert mala, nee manifesso tamen . LXXlX. In P. Syri Mimis n. 923. Tolerabilior qui moνι jubet , quam qui male vivera. Hinc C. Marius apud Sallustium de Bello Iug. cap. 9o. Nemo ignavia immortalis factus ἰ neque quisquam parens liberis, ut aterni foront, opsavix ς magis tir boni bono Rique vitam exigerent.

44쪽

. . , ' LXXX. Cura in primis, ut vitam in tuto agas . Si quando autem in discrimen venire tibi contigerit, ita ex certamine salutem quaere , ut cum honesta gloria, non eum turpi fama discedas . Nam mori quidem , omnibus hominibus fato constitutum eit ; sed honeste mori, bonis tamquam proprium natura dedit-

LXXX. Ex emtamine in Isocrates habet L του πολέμου , ex bello. Si quis ita vertat, non repugnarim . Nam &Livius videtur sumere bellum pro certamine in l. a. s.' Et apertius varro lib. 6. de ling. Lat. s. 3.

46쪽

ω MONITA POLITICA LXVII.

De ossicio Principis erga civem

EX ISOCRATIS

ORATIONE DE REGNO

Ad Nicoclem Euagorae Regis Filium, quae est ordIne Secunda. Ut civitatem regit , illud curare in primis debet ,

Ut eam a calamitate defendat, florentemque conservet ; tum etiam ut eX parva magnam faciat.

II. Non decet igitur , eum torpere ; sed curam adhibere omnem , ut alios prudentia superet. Manifestum est enim, tale fore regnum ejus, qualem ipse se mentemque suam ad rege dum comparaVerit. ΙΙΙ. Contende , ut quanto alios honore , tanto Virtutibus praesedas. IV.

I. Τa in Orat. ad Philipp. ait, eius esse , Graeeiam X ex parva magnam faeere . Τὸν ἐμοὶδοι μεγάλην ἐκ μικροῖς ποιεῖν . Huc pertinet dictum Themistoelis , qui ut est apud Plutarchum in eius vita aiebat, D θω quidem oe pDIterii rudem esse ἰ civitatem autem squam parvam or obseuram aeeepisset , magnam ω eD--m fecisse. Quomodo civitas ex parva fiat magna, &qu aenam sit vere magna, docet Aristoteles in lib. . P

47쪽

sit. τγῖ βασιλεG. προσήκων ενομισεν ου ρομιε αἰαν . Regn convenire ignaviam non ptitabat.

prudentia qua signineatione dixit Aristoteles i. 4. Eib. e. s. prudentem esse , qtis , sibi ρο aliis homi-- nibus bona sent, eernere potes .

III. Eandem sententiam repetit in oratione , quam habuit Nieoeles. Cyrus autem aiebat, ut est apud X nophontem in Paed. l. 8. 3e apud Plutarehum in Apo-phth. reg. 8e imp. αρ- μῶενι προσλω, ος ου κρείττωνες ι των ἀρχομἐMόν. mperium nemini eonυenire, qui quibus impeνat, meIior non M. Plinius de Traiano in P neg. c. a I. cetoris major , melior .

48쪽

IU. Et ex domesticis prudentissimum quemque tibi adjunge, & ex aliis, quos potes, a

cesse. U. Neque illustres Poetas contemnito, ne

que Sophistas: sed illorum quidem auditor ,

horum autem discipulus esto. VI. Ita te compara , ut deteriorum iudex sis, meliorum aemulator.

VII. Ipse tibi maxime ad virtutem stim Ios addes, si ' reputaris, quam turpe sit, pei res imperare melioribus, stultos lapientibus. VIII. Fac ut populares tuos civitatemque plurimum diligas. Neque enim potest aliquis, aut equOS, aut canes , aut homines , aut res

alias recte subernare, nisi in iis sibi placeat,

quorum regimen suscepit. - IX. Curae tibi sit multitudo, quam leniter& bona cum gratia regere oportet. Siquidem

IV. Ita in fine orationis Nicoclem monet , ut sibi adiungat του νουν εχοντας , δυωαμενους οροῖν πλέοντι των αὐώνν. h. e. eos , qui mente valent , ω Iongius , quam alii prospicere postfunt . Vetus Poeta apud Thare militum orat. I 6. Σοεσὶ τυραννοι των σοφῶν purul eHα. - . ' 'Sapientes stine Prine es sapientum eonsortis. v. Horatius lio. I. epist. 18. v. 96. Inter evncta Ieges, oe pereunctabere doctos . Aristoteles Ethic. l. ro. c. p. Tα πολonis επαγγέλλοντραμεν Lδάσκων οἱ σοφις Ciυilem mentiam tradere se profitentur Sopbisae . Porro Sophissa nomen ea tempe state honestissimum erat . Poetas autem eum dicit ,

Theognidem intelligit, Phocylidem , Solonem , Homerum , Hesiodum , & alios , qui morum & sapientiae magistri habebantur. V. Plutarchum de Poetis legend. Vll. Qui unus in civitate aliis: imperare vult s ut scribit Aristoteles in lib. 3. Politic. c. s. in iis debς

49쪽

virtute exceIIere , ut ne eomparari quidem eum aliis possit, sed sit veluti Deus quidam inter homines. Nem. enim ausir Jovem gubernare , aut se illi socrum in gubernando adjungere. P. Syrus in Mimis n. I99. Omnes aequo animo parent, tibi digni imperan .

VIII. Rex dicitur φιλάνΘρωπω & φιλοπολις , quia nisi suos amet, ne Rex quidem dici potest et siquidem, ut est apud Xenophontem ire Paedia , sub initium libri 8. ἄρχων - ὰς ουδεν δικώρα πατρος ἀγαθου. Rex bonus non dissert a patre bono . Huius amoris in patriam &cives praeclarum exemplum habes in vita Agesilai , quam scripsit idem Xenophon. Id porro , quod monet

Isocrates, eo maxime spectat, ut qui civitatem regit, habeat φιλιαν προς την moΘες ω ιν πολιτ αν , pr entem ejus flatum amet, eoque deIectetuν , ut est apud Aristo . telem lib. s. Politie. c. 9. IX. Hac ratione Evagoras dicitur ab Isocrate δηματ-κος ων τη τοῦ πλήθους Θεραπ- , popuIaris observantia multitudinis . Cura porro multitudinis commendatur Rh

50쪽

so EX ORATIONE

ex omni reip. genere illud est maxime . diuturnum, quod multitudini moderandae est maxime idoneum. X. Recte porro moderaberis, si neque permittes , Plebem inserre alicui injuriam , ne-rue iniurias ipsi illatas negligendo praeteribis: ed curabis sedulo , ut qui sunt in civitate principes , honores & dignitates consequantur; alii autem ab iniuria tecti sint . Haec enim sunt fundamenta prima & maxima rectae dominationis. XI. Ex legibus & institutis, siqua minuet recte posita sunt, tollere ne dubites. XII. Maxime cura, ut optima per te invenias : sin minus, imitare quae apud alios optime se habent.

XIII. Quaere leges plane iustas & utiles,

& sibi inter se consentientes: maxime autem Vide , ut ambiguitatibus careant ad contra versias celerrime solvendas. XIV. Negotiationes civibus tuis quaestu fas constitue , advocationes autem forenses

damnosas; ut has fugiant, illas promte se

quantur.

XU. De illorum controversiis iudicia red- μdito non ad gratiam, neque sibi inter se com

ab Aristotele in lib. Politἰe. praesertim eap. R. R IO. ubi ostendit, potissimas caussas tum conservandast, tum corrumpendae dominationis inde oriri. XI. Velleius lib. a. e. 89. laudat Augustum eum ob alias caussas , tum praesertim quod Ieges emendarist ut . iter. Hane in rem Iustinianus de Concept. Dig. 3. 4. . qui emendat , Iaudabilior in eo , qui primus inveni . Aristoteles tamen in l. a. Politio. c. 6. monet , ne faei - Ie