장음표시 사용
161쪽
intentione,ut Deo iniuriam faciat. Qim ut blasphemia uitium dici possit,non satis est ut dicat aliquid diuins derogans bonitati,nisi illud uoluntarie dicat. Ex quo manifeste colligitur blasphemiam non esse uitium oppositum fidei, sed esse uitium contra confessionem fidei. Et inde deducitur blasphemum ea rone qua blasphem' est,non esse dicendum haereticum,nisi aliunde aliquid pter blasphemiam adiungat,qa ilIum emciat hqreticum. Siquis.n. dicat uel faciat aliquid qa diuinae deroget bonitati, Sc id qre de Deo dicit credit ita esse, fir blasphemus dr Sc lis reticus. Quatenus dicit aliquid contra duuinam bonitatem blasphemus est: quaten' uero credit id qu' dicit,haereticus est. Siquis crederet aliud de Deo qa diuins bonitati repugnat,& id non diceret: hic talis haereticus esset,& no blasphemu Siquis aut ecorratio aliquid intus uel extra Deo diceret qa a diuina esset bonitate alienum,et tamen qd dicit non credit ita esse,hic talis blasphemus dicetur, 3c non haereticus. Tales blasphemi sunt multi, qui a passione aliqua aut infirmitate deiecti,uim tribulationis, aut afflietionis non ferentes, de Deo a quo tribulationem sibi inflictam esse putat uindicari cupictes,qui aliter hoc emcere non ualet,ore polin luto Sc maledicto execrandas illi diit iniurias: quasi uerba illa,quamlibet eXecranda Deo uel tantillum nocere possent.A' quibus si postmodum peteretur, an tale credant esse Deum,qualem illi dixerui, certe ipsi firmissime negaret.Tales ego noui multos, qui post blasphemias per passione ore prolataS,ceruicem gladio opponerentante ii uera esse faterentur, id quod de Deo p blasphemiam effuderunt.Cum igit tanta sit blasphemiau uarietas, oportet,ut uaria sit et illam punitio , dc uari' iudex, qui illas debita pcena ferire debet.Blasphemia, qus nullam prorsus h et cum haeresi comunionc, qualis est illa, quae comittitur in iurameto emisso p inebra Christi,aut sancto N pudeda: cum illo' uitupatione, M ignominia, limos talis,aut cuiusuis altem similis punitio no spectae
162쪽
LIBER P RI Μ V s. 64 ad inquisitores horrςticora ex iure eo tu ordinatio.Nec il-Ii quo uis modo ex eode iure, nisi aliunde sit illis delegatum,put se ingerere,ut de illis inquirant aut iudicet. Sed illotu punitio spectat ad ordinarios iudices tam laicos quam eccriasticos. Blasphemia aut quae lici quandam cum haeresi uicinitate uel c6nexione,haec merito ad in insitores haeretico0 spectabit,ut de illa inquirant,iudicet M puniant. Sicut qui diceret Deu iniuste punire alique, aut non posse hoc aut illud emcere, aut inspi e ter re alio quam egisse: hic talis est blasphemus Sc ab inquisitoribus haeretico' examinandus . Non paea solum Φ blasphemus est, sed quia D tale blasphemiam dedit no modicam de haeresi suspitione. Nam ex abundantia cordis ut summa ueritas ait os loquat. Qualis qui est talis Matiis est eius loquutio . Tanta est uerbolit cum moribuS conexio,utpphoc Solon prout de illo refert Laertius di silvis. xerit, oratione esse saetom simulachrum: qm animi uis in loquutione pinde ut in speculo repsentatur. Quo fit ut merito de unoquo suspicemur,illum cum de re alibqua loquitur,ita sentire .put dicit. Qin ut est apud Aristotele) uoces sunt eatu quae sunt in anima passionu no- Arillatae.At, cum omnis res de qua merito uehemes oritur horresis suspitio,ptineat ad iudicium Sc tribunal inquisitorum,oportet ut omnis talis blasphemia subdatur , et ex ordinaria eo' plate,examini, tu iudicio 1quisitoiv. Cum de limoi inquirunt,oportet illos dilige ter considera re Psonae qualitate,sicut in caeteris criminibus,an sit psona qus alias de illo errore prolato aut quouis alio dederit aliut suspitione,an nulla. Deinde consideret tPis quo
blasphemavit circustantiam,an tunc in tribulatione albqua fuerit an extra ocm tribulatione e qua inde con 'cere ualebit adiuructa et psonae qualitate, an ex infidelita
te an ex impatietia blasphemaverit Si consideratis biimis Sc psons circunstant ijs, constet illum ex infidelita te blasp hemasse procedet inquisitor ad illius tanqi lis Miici punitione,praesertam si ille,se ci edere dicat. Sine-
163쪽
DA IVsTA MAERET PUNITIONEget se credere id ,quod dixit, imo ditat se credere oppo-1itum,dc consideratis praefatis circustanti)s,adhuc ma neat suspitio illum ex infidelitate dixisse, iniungatur illi purgatorio, de deinde moderata piata. Quod si in pu statione sua defecerit, ego de illo idem faciendum cen sere,quod de ali)s haereticis qui in purgatione deficiunt, iura canonica disponunt. Si uero praefatis circunstantijsbia consideratis constet illum non ex infidelitate, sed ex impatietia dc passione aliqua blasphemasse: tunc quia ille non haereticus sed solum blasphemus censetur, non het iii quisitor haereticora quid ex iure ordinario ampli' circa illum agere possit. Solet in inquisitores haeretic rum,praesertim in Hispania, hanc lire sibi speciarr dei gatam authoritatem, ut limoi blasphemos punire ualeant,dc merito. Tum pD criminis grauitate Sc enormitate,quod ut supra docuimus) est gracissimum p .
Tum et Pst negligetiam eoni iudicum tam eccnasticorum,quam laicont,quibus ex officio incumbebat limoi execradas blasphenuas acerbissime punire. Nam quia illi in hoc negligentes sunt, iustum est, ut hoc negotium alijs delegetur,qui austeriore correctione, Ec duriore disciplina blasphemias punientes,possent ab hoc execra
do, dc horrendo uitio homines reuocare . De sortilagis, o auguribus,al sq: diuinatatibus, an siit haeretiri
dicendi e Cap . XIlI . Tanta inest hominibus multis sciedi curiosa cupidi tas,ut ea,quae ignorare esset utilius,et cum fidei Catho licae dispedio improba curiositate discere conctur . Ob quam cana non imerito a multis dubitari solet,de limoi hominibus, qui diuinatores nucupantur, an sint illi oeshaeretici cesendi,& uelut tales ab haereticae prauitatis sequisitorib' puniedi. Ad cuius rei pleniore intelligetiam, oportebit ante omnia inquirere quid sit, Sc quotuplex diuinatio:& inde colligere ualebimus: an illi,qui illam exercet sint haeretici dicedi,an: non Diuinatio est enunciatio eo ,quo no titia P naturam hieri non potest, 'nesv
164쪽
v LIBER P R I M V s. Qiaeque a' Deo reuelata est.Res autem sunt aut pntes,aut Praeteritae,aut futurae. Praeteritora &pntium scientia a naturam haberi potest qin praesen tia pra i uideri, praeterita quia aliqn fuerunt putia,ahqn uisa sun tr Ec ex illo I In tuitione remanet notitia,quam philosophi uocant abstractivam, p er quam pol quis de praeteritis certo ali quid scire,&aliis enunciare. Futura aut quia nondum
hiat esse,uideri non piat , Ec ideo nihil certum de illis liri potest. Propter quod diuinatio semper circa futurora praecognitionem considerari solet: quia illa sun t Q ex se
ver naturam cognosci no possunt. Siquis aut pntia,aut Praeterita,quae per naturam cognosci non possent,enuciaret,& certo assereret,ego illum et diuinatore appellarem. Sicut qui a Roma per centnm milliaria distans, diceret quid eo temporis articulo Romae agatur: aut diceret homini,quem nunqua uidit ea,u toto uitae suae decursu egit,is certe mea sma etiam dicetur diuinato ac si praedixisset futura. Nam sicut propheta dicitur et Oprie ille,qui per reuelationem agnoscit praeterita, aut platia, quae ars scire non poterat,quamuis frequentius dicatur Propheta,qui per reuelationem praenoscit sutura: ita et proprie dicitur diuinator ille,qui plerita,aut piatia,quae naturaliter scire non poterat,absque Dei reuelatione cucertitudine asserit.Illa siquidem mulier Samaritana,cui Christus dixerat quinque uiros habuisse,&quem tunc habebat non esse suum, statim hoc audito exclamauit dicens: dde,ut uideo,propheta es tu.Prophetam siquidem censebat diccdum eum, quia plerita, aut absentia, quae in secreto latebant optime noscebat. Quamuis in
haec ita se habeant,solet frequenter ille solus dici diuinato qui futura cum certitudine, S absque deceptionis metu asserit. Futura aut ut egregie bius Thomas in Secunda Secundae,quaestione nonagesima quinta docet
duobus modis cognosci possunt . Aut.n.cognoscuntur Perseant causasse cognitionem, aut cognoscutur per se
165쪽
DE IusTA HAERET PUNITIONE suos.Nam aliquae sunt, u ex necessitate ι semper suos producunt effectus.Huiusmodi effectus futuri cum cci titudine praenosci,& praenunciari possunt,per cognitionem Baast causa ,quemad modum astrologi pcogno sterside praedicere solent aequinoctia ,solstitia, eclipses
solis,de lunae. Talis praenuciatio non dicitur diuinatior quia non usurpatur per eam,quod proprie diuinum est. Aliae sunt causae,u producunt suos enectus non ex necessitate,Zc semper,sed raro contingit eas a suom effecti productione deficere. Exham etiam causasse cogniti ne possunt homines futuros enectus pcognoscere, non quidem cum certitudine: sed per quadam coiecturam.
Ad hunc modum multa pr dicunt astrologi de pluuijs
siccitatibus,terraemotibus, de fertilitate, aut sterilitate terrae: Sc medici pnunciant de morte,aut conualescentia infirmorς,in quibus rebus aliqn praedicunt uera,ali qn falluntur.Haecci praenunciatio non potest dici diuis natio: quia limites naturalis cognitionis non excedit. Aliae sunt causae, nullam prorsus necessitatem lint, ut suos effectus,aut semper,aut pluries producant sed du-hiae semper ex se sunt,&ancipi tes,ut naodo hos,modo oppositos effectus producere ualeant.Tales causaeuo
cantur liberGut sunt homines,de angeli.Effectus qui ab huiusmodi causis producendi sunt,non possunt cu certi. tudine aliqua,sive ut semp, siue ut in pluribus, P cognitionem causasse prscognosci: quia causae hujusmodi nul Iam hiat ad suos effectus coactionem. Quantumlibet quis cognoscat Petrum, non potest ex hac cognitione
certo scire,an Petrus cras ieiunabit,an non: an loquotur,an tacebit: quia cum ille liber sit ad hos effectus,potest & unum,de alte si evicere.Tales ergo eisectuS, qui ab huiusmodi causis pendent,nullus agnoscere Pot,nisi
dum sunt piates,utputa cum uidet Petrum comedetem, aut ieiunante,uel tacetem,aut loquentem. Cognoscere haec cum certi tudine,aut pdicere, antequam fiant, soliva. 4. Deo conuenit, qui ut dicit Paulus uocat ea quae non
166쪽
7 V LIBER IΜV s. ' 6ssint tanquam ea,qsunt.De huiusmodi futuris intellis dum est id,quod Salomo ait.Μulta hominis amictio: EMLquia ignorat prsterita, &futura nullo scire potest nuncio. Quae uerba incGmentariis super Ecclesiaste interptatus Hieronymus,ait. Licet diuersaeueniant, de non Hiera. possit iustus scire quid ei futura si nec singulam rem causas,roneSus cognoscere. Nemo.n. est conscius futurosse, in scit a Deo cuncta in utilitatem hominum fieri,&no absque eius uoluntate disponi. E iti magna amicitio generi humano: quia ut poeta ait) nescia mens homina fati,sortisq; futurae,aliud sperat aliud euenit, de alte ro loco expediat hostena,Sc alterius iaculo uulneratur. Haec Hieronymus . Quisquis ergo talia futura praedice re,aut senoscere: nisi Deo reuelante praesumpserit, usu ipare conuicitur: quod solitus Dei est, Sc hic talis .dicit . diuinator. Nam ut dicitur capcigitur 26.q. . diuini di csti sunt quasi deo pleni.Diuinitate enim se esse plenos λnaulant,&astutia quadam fraudulenta hominibus fuistura coniectant. Siquis uero huiusmodi futura contingetla,quae a' causis liberis depcdent,Deo reuelante prscognouerit, aut praedixerit,non dicetur diuina torc quia noex se,. per se talem habet notitiam, sed a' Deo: Ec ita ipse non usurpat sibi diuinum aliquid: sed Deo tribuit, quod ab illo se recepisse fatetur . Alioqui omnes Dei μphetae dicentur diuinatores,eo quod tam multa de futuris praedixerunt. Nullus in sancto Ist illos diuinatores: 'sed prophetas appellauit. Ille enim solus diuinator dicitur,qui sibi indebito modo usurpat praecognitione, aut prsdietionem futuroiveuentuum,ua' liberis causis pe- . . . dent Et talis diuinatio semper est peccatum,& quidem graue et quia contra religionem,&cultum Deo debit non in omnes diuinationes aequali culps sunt obnoxis: quia una peior est alia,quo peiora media ad futuroN in notionem assumit. Aliqus enim sunt,quae dimonum in , , uocatione utuntur,ut futura praescire possint,velut sunt
Necromantici,aut Arioli. Alij uero sunt,qui fine exprese
167쪽
DE IVsTA II AERET PUNITI NE B daemonum inuocatione sutura praedicunt,ut sunt Atrgures, qui ex garritu auium,aut Aruspices, qui ex auiuaspectu, aut Chiromantici,qui per signa manus,multa
de futuris praedicere solent. Et Sortilegi aliqui sunt, quit sub nomine Christianae religionis,per sacraffvscripturarum inspecionem,aut per quasdam,quas sancto N , seu apostolou ut Isidorus octauo lib.Ethi ait) uocant sortes, diuinationis scientia profitentur.Et hi proprie sunt
sortilegi,qui in iure canonico repreheduntur, atque danantur. Sunt enim multi alia sortilegi minime a iure rep-
.hensi,sed ab illo tolerati,et sunt illi,qui quamuis faciant
aliquid ,ut ipsius euentu considerato,occultum aliquid, sue praesens,siue futurum agnoscant,non in illorum cognitionem a daemone: sed a' Deo spectant, ut contin
git in sorte diuisoria. Ea diuinatio,quae cum d onum inuocatione fit ulto peior est illa,qus absque illoni inuocatione exercetur.Est adhuc inter ipsas diuinationes s aliud non paruum discrime.Sunt enim aliquae, qus quodamodo hoesi miscentur,ct fine alicuius hoesis adminiculo exerceri non possunt.Vt siquis mortuum baptizaret,ea forma,et eo ritu,quo baptizatur uiuus,uel puerum baptizaret,ut inde sortium emis ara responsum haheat,aut Eucharistiae sacramento, ad maleficia, Acin
cantationes exercedas abuteretur, aut cora idolis exeis
cradas effunderet pces ad incantationes suas pagedas. Talia.n. sortilegia, aut auguria, sine haeresis admistione no fiunt. Na credere mortuos utiliter baptizari ponse,haeresis fuit Martioni staN,prout nos in eo opere, a aduersus omnes haereses edidimus,litulo de baptismo, hoesi tertia,docuim'.Rebaptizare pueros,hsresis Anahaptistarum est aperte damnata. Idola orare est idola tria,& siquis in illa,Deos adoratione dignos esse putat, apertissima est haeresis.Eucharismae sacramento ad ma Jeficia peragenda abuti,uehementissima est haeresis suspitio. Qin hoc saciens,praeter magnam irreuerentiam , quam sanetistimo exhibet sacramento merito creditur
168쪽
illum opinari,sanctissimu Eucharistiae sacramentum,in p. quid ad maleficia exercenda ualere, Sc uim aliquam,et Mirtutem ad illoni maleficio' exercitium habere: qm Rhoc non credere non uteretur illo ad talis maleficii per Petrationem ioc aut sentire aperta est haeresis de blasphemia. Siquis autem daemones inuocare ut sortibus
emissis,aut figuris aliquibus factis,de suturis ab eis edoceretur,licet grauiter peccaret,non adhuc diceretur haereticus,si res,quas a d onibus scire .pcurat,tales sunt, quae a' daemonibus bene praenosci piat.Nam d One quire' naturas, Scea' uirtutes,et motus ut habet in c. Sciendum.26.q. . melius quam homines noscunt,piat ex cognitione causaN praecognoscere eisectus , quos illae ex necessitate,dc semper producunt, prout superius de astrologis diximus,circa praenotionem eclipsium so Iis,et lunae. Siquis limoi eclipses, aut fertilitatem terrae. aut sterilitatem futur ad one pscire tentaretiquauis grauissime peccare non esset in censendus haereticus, Si uero ea, quae per naturam scire non poterat, per daemonum inuocationem scire niteretur, hic mea sma est Praesumendus haereticus: qm daemones ad illa pnoscenda non inuo caret: nisi crederet daemones illa praestire. Hoc aut de daemonibus sentir aperta est li ess:qmudaemones credit posse cum certitudine pr oscere ea sutura contingentia, quae ex hominis arbitrio peden cre dit illos esse Deos:qm hoc soli Deo conuenire,satis cinuincitur per id,quod apud Esaiam prophetam legitur. UUM Annunciare, quaeuentura sunt in latum Sc sciemussa Dii estis vos. De talibus solum , qui daemones inuocat, ut ea ab illis sciant,quae non nisi a Deo sciripnt, ego censeo debere intelligi capitulum Epi,quod habetur 26.q. .in quo.cap. Sortilegi, Sc magici uocant haeretici.Hoc ideo ibi dictum est,no quod senap oporteat sortilegos, ct magicos uiros esse haereticos: sed quia aliqn tales di,. uinationes, sine alicuius haeresis admistione exerceri no
Pnt. Ad eundem modum cum latelliῆendu est,capitu
169쪽
DE I vGA UAERET PUNITIONE Ium,non seruatis,a66.7. Aliae sunt diuinationes, quglicet sine peccato graui fieri nequeant, sine in alicuius haeresis adminiculo exercen rur. Veluti siquis per sortilegi aut auguria,a' daemone inquirat de futuris,ea, quae ille per suam naturam praescire pot,aut ab illo petat, ut faciat, quae certuna est daemonem Deo permittente facere posse, Sc non credit daemonem plura scire,qua sciuaut plura posse,quam pot,nec aliquid aliud suis sortile.. js,aut maleficijs ad miscet,qd ex aperto fidei errore a cedere constet.Sias daemonis adiutorio uelit,et in statissime Ocuret scire,quid Romae,aut in exercitu Imperatoris agatur,aut quis alicuius maleficij in secreto, sine testibus cmissi,sit author,aut quo loco malefactor lateat, non pa haec est censendus haereticus: quia tales diuina tiones,aut talia sortilegia,sive maleficia,quamuis grauissima sint peccata,non in habent ullam h gresis comistionem.Nam sicut alia peccata per malitiam puram, et si ne ullo errore,et ignoratia,sed ex industria comitti piat, ita et sortilegia,Ec auguria, Ec aliae diuinationes piat ex pura malitia,Sc ex industria,sine ullo errore intelleetiis, Ec per consequens sine ulla haeresi exerceri. His igitur p- missis,tale pono documentum, ex quo totius huius rei summa pendet.Sortilegia,&auguria,et reliquae diuinationes,quae sine alicuius haeresis adminiculo exerceri nopiat: subdutur examini,& censurae inquisitoo haereticae prauitatis,isc ab illis puniri debent. Talia sunt opera necromanticoni, qm illi ut postea dicemus semper male de fide sentiun credentes de daemonibus in multa pose sint,quaere uera non piat. Sortilegia uero,& auguria, Maliae diuinationes,quae es sola malitia uoluntatis, abstuullo errore intellectus exercentur,non subsunt ex iure ordinario,censurae inquisitoWhaereticς prauitatis,nisi alia de ad hanc causam illis fuerit delegatu. Hoc expresse definitu est ab Alexadro quarto,in cap.AccusatuS. Paraga Sane.de haereticis.lib.6.Episcopi uero de limoi sortile
a,quae hsxesim non sapi Unquirere, et iudicare Pirit
170쪽
LIBER I Μ V s. 6squia potestas latior est,quam potestas inusitoiv. ut aut inusitor haereticom sciat, an sortilegus,aut auguri aut alius quiuis diuinator,suae subsit iurisdicitioni,an no, hoc mea senuentia illum sacere oportet. interrogabit de daemonum po testat de illo0 scientia,ut puta, quid credit illos scire de futuris, quid illos posse agere circa haec inferiora.Interrogabit etiam,an daemon possit ho minis secreta,quae in solo illius uersantur corde, rimari, Ec perfecte cognoscere. Nam quod haec solius Dei cognitioni subdatur,scriptura sacra testat,dicens: Scrutas corda dcrenes,Deus.Et Apnorantes Deum: diuerunt. Nil
Tu Diae,qui corda nosti omnium Sec. Ex quibus con LII cstat,haeresim esse , dicere quod daemon secreta hominu noscat.Hmoi aut erroribus solent saepe sortilegia misceri.Et si ille de ossius his iuxta regulas fidei inderi credo dum est illii ex pura malitia,& no ex errore intellaetus , tale peccatum comisissec nisi opus ipsum tale sit, qa ue hementem praebeat de haeresi suspitionem . Qualia sunt
ea,quae supra enarratiimuS,uideisce bap tismus mortui,
rebaptizatio puerorum , ah usus sacramenti, ad malem . cfa exercenda.Haec enim,& his similia icet haereses nosint,cum haeresis non fit in opere, sed in intellectu ut supra capite primo libri primi docuimna uehementissi-
mam tamen praebent haeresis suspicionem.
De magis,an sint haeretici resemdi,et uelut tales puruedi. Ca. 14.
multi sun proh dolo homines,qui uero Deo illoN, α alioN oium creatore rellicto,ad daemone olum hominiam capitalem hostem confugere,non uerenturi& cu a Deo,illi seruientes, oia uere bona certo sperare possent, 'daemoni seruare, & illi per ola obedire malunt,a quo nil nisi malum recipere ualent. Nam daemon ipse quamuis e sublimi illo statu,in quo a Deo conditus erat, Pp ins nam illam,prodigiosamur superbiam,qua deo se aequare tentauit, ad inferos usque deiecstus est, in ea in caeca ambitione obstinatus hucusque psistit, ut deo se aequa re contendat,& diuinos appetere honores non uereat.