Fratris Alfonsi a Castro ... De iusta haereticorum punitione libri tres, nunc recens accurate recogniti

291쪽

DE IVsTA H AE R E T. PUNITIONE episcopos aderat. Qui cum uidisset philolaphum insultantem nostris, de callida se disputationis arte iactante, poscit ab omnibus locum,uelle se paucis cum philoso-Prio sermocinari. Tum uero nostri,qui simplicitatem illius uiri, imperitiam de sermone d utaxat nossent,pauere, M uelut pudorem quedam pati ae forte apud callidos homines risui iniceretur sancta simplicitas.Perstitit autem senior, hinc mouit sermonis exordium'. In nomine,inquit,Iesu Christi Philosophe audi, quae uera sunt.Deus unus est,qui iacit coelum, Sc terram, quique homini,quein de limo terrae formauerat, spiritu dedit: uniuersa,quae uidentur,& quae non uidenε uirtute uerbi sui creauit,de Spiritus sui sancificatione firmauit. Hoc

uerbum,ac sapientia,quem nos filium dicimus, humanos miseratus errores ex Virgine nascitur,dc per passio nem mortis a perpetua nos morte liberauit, ac resurrection e sua aeternam nobis contulit uitam. Quem dc eae pectamus iudicem omnium, quae gerimuS,esIe uenturum. Credis hoc ita esse Philosophe e At ille uelut si nunquam ullum sermonem contradicedi didiciscet, ita ob stupefaetiis uirtute ductorum, mutus ad omnia hoc so lum potuit respondere, ita sibi uideri, neque aliud uerues se, quam quod dixerat. Tum senior, si haec inquit sta esse credis, surge, M sequere me ad templum, S hi, ius fidei signaculum suscipe. Et Philosophus conueclusad distipulos sitos,uel ad eos, qui audiendi gratia con uenerat. Audite inquit o eruditi uiri. Donec uerbis mecum gesta res est, uerba uerbis oppositi, dc quae di

cebantur, dicendi arte subuerti: ubi uero pro uerbis uirtus processit ex ore dicentis,non potuerunt resistere uerba uirtuti,nec homo aduersari potuit Deo. Et ideo sius uestrum potuit in his,quae dicita sunt,sentire, quae sensi, credat Christo, de sequatur hunc senem, in quo locu tus est Deus.Ita Philosophus christianus essedius, tandem se gratulatus est uietum. Hactenus Historia ecclesiastica. Ex quibus apertissime constat saepe Christiana

292쪽

LIBER SEg'VNDVs. I3rsmplicitatem potentiorem esse ad haeretico' duritiam frangendam,quam mille uiro' do 'o' argutiae. Quo sit,ut non satis sit inquisitoribus haereticorac si ad con uertendum aliquesn hyeticum,unum aut alteu ui N doctum adhibuerint: sed oportet,ut plures να doetiores, quos nouerint illi adhibeant,neque hoc satis est,ut consummate suum exequantur ossicium: sed opus est, ut uiros sancilitate excellentes quamuis idiotas,11 illos agnoscunt,illi offerant. QS ut diximus fieri est possibile , ut

Deus per merita uiri sancti &simplicis conuertat haereticum,quem uiri docti suis argumentationibus conue tere non potuerunt. Admonere in lectorem decreui,ne putet me existimare hanc tam exaetam , Ec tam proli xam admonitionem esse sic necessariam ante hsretici codemnationem,ut nisi illa praecedente merito haereticus

damnari non possit, de seculari plati tradi. Nam ut saepe iam me dixisse memini si semel,&iterum legitime suo

rit admonitus, &ille monitioni non obedierit,satis est,

ut ab inquisitoribus damnari possit, Sc seculari tradi potestati,ut patet per capitulum,Ad abolendam. de hs elicis . Sed hanc tam prolixam, Sc tam exaeta admoniationem dico esse necessariam,ut saltem haeretici anima, si respuerit,isluctu corpore illius ad mortem danato. Forte haereticorum inquisitores expostulabunt me, qu rem nimium dissicilem laborist plenam illis imponere uelim.Quibus ego respondeo multo maiorem multo sacerbiorem esse laborem,quem haereticus Pp haeresim, Ec illi propter officium negligcter administratum, in in

ferno sustinebunt. multa in t toleranda, ut uel unam animam ex inferni saucibus liberet pastor,&rector. Filius Dei,ut nos a' daemonis eriperet potestate, carnem nostram cum omnibus fere illius naiserijs assumere, α mortem in illa pati dignatus est. Non est igitur aequum, ut inquisitores,i Episcopi,quibus hoc incumbit negotium,pro haeretici anima recuperanda praefatos admonitionum istores subire recusent, pro qua Christus m

293쪽

DE IusTA HAERET. PUNITIONE. Iius Dei mortem subire non recusauit . Quod relapsus bareticus merito censetur incorrigibilis, quis se

dicendus relapsus . Cap. 2.

Quia ecclesia haereticos, qui relapsi appellantur, tanquam in corrigibiles punit,ideo necessarium sore existi maui,hic perscrutari quis dicatur relapsius. Et fariam coligere potest,ut aliquis dicatur relapsus. Nam quidam est aperte relapsus. Alter autem non aperte,& manifeste est relapsus: sed propter iuris praesumptionem, quae talis,ac tanta est,ut contra illam nulla probatio admittatur,relapsuS censetur. Ut quis manifeste relapsus dica

haeresim fuerit lapsus, Sc de illa accusatus, de pp illa d natus, Ec post illam damnationem, haeresim in iudicio

abiurauerit. Scam est,ut posthmoi abiurationem, itent in haeresim labatur. Quae duo,si alicui conuenerint, tu is manifeste relapsius dicetur,de erit. Si alteru hora desit, quamuis sorte possit dici relapsus:sed non aperte,et manifeste relapsus. Sunt adhuc ali) ut diximus qui Ec si nosint manifeste relapsi,nec de ipso relapsu aperte covicti, quadam in iuris praesumptione censentur relapsi. Hi aut dupliciter contingunt. Nam qui de haeres tam uehemetem dedit suspitionem,ut purgatione canonica indignerit,quamuis non fuerit de crimine conuidius, si post ab iuratam haeresim iterum in haeresim labi contingat, hic

iuris pcaesumptione censetur relapsus, ut patet in capit. Accusatus paragrapho. I. de haereticis. libro. 6.Illum.n.

qui uehementem dedit de haeresi suspitionem, Ius Canoni cum fingit fuisse lapsum,ut si postea in haeresim recidevit,merito possit dici relapsus. Haec aut de uehemeter suspecito intelligenda sunt: qm qui modicam,& leuem de haeresi suspitionem praebuit, quamuis postea in haeresim labatur,non dicetur relapsus.Punitur in grauiuS, quam si absque nulla praecedente suspition tunc primo in ha resim laberetur,haec habentur in praefato cap. Accusia-

294쪽

quoniam qui abiurauit haeresim simpliciter,hoc est non exprimens hanc,aut illam:sed lisresim absolute,aut qui abiurauit haeresim generalite hoc est,omnem haeresim, si postea inlisresim quamuis non eandem lapsus fuerit,

merito relapsus iudicatur ut expresse habetur in eodem Cap.Accusatus Paragr.Eu uero. Difficultas inno parua hic oritur de illo qui contricite, dc cotracte abiurauit,ita ut solam de qua accusatus, aut uehementer suspectus

fuerat,haeresim abiurauit: si postea non in eandem: sed in aliam haeresim fuerit lapsus, an talis sit dicendus relapsus.Glossa in illo eodem paragrapho in uerbo, simpliciter,dicit se credere talem non esse dicedum relapsum . Et illius sententiae ego etiam subscribo, de in illam manibus ut dicitur Sc pedibus eo: qm ii Papa uoluisset huc

talem pro relapso haberi,non fuisset cum illa modifica tione, S uerbo iv restrictione loquutus: sed absolute dixisset eum,qui semel tisresim quomodolibet abiurasset. si postea in haeresim laberetur esse dicendum relapsum. At cum dicat eum esse dicendum relapsum,qui hyesim simpliciter,uel maliter abiurauit,& postea in eandem , aut aliam haeresim incidit,eo ipso uisus est a nomine re Iapsi excludere illum,qui postquam unam singulare haeresim abiurauit in aliam lapsus est. Sed ex hac difficultate alia uia inquisitores haeretico iv,prudenter quidem,se Iiberant, quia haereticum semel deprehensium,non eam inlum,de qua accusatus, aut uehementer suspectus este sed omnem haeresim abiurare compellunt. Auauic hoc iuste fiat,supra lib. I. cap. 2 s. disputauimus. Alio modo dicitur aliquis ex iuris ficitione relapsus,cu uidelicet post abiuratam haerelim acceptat,deducit,uisitat, siue asso ciat,aut dona,vel munera haereticis donat,uel mittit,seu fauorem illis impendit: qui excusari non pollit. In hoc enim casu ius praesumit istum,qui alias in ligresim lapsus suerat,ideo aliquod hoN,quae nunc diximus, sacere: saPriorem,quam abiura ait lisresim iterum approbat. Sed

hscde illo intelligenda stanti de cuius priori lapsu semel

295쪽

DE IV ITA HAERET PUNITIONE eonstitit,sive hoc ante abiurationem,que post illam coostiterit. Nam de illo solo loquitur textus in eodem cap. Accusatus,paragrapho ille quoque. Sed circa dicta in illo paragrapho duo mihi oriuntur dubia,qus non par uana Viar hre difficultatem. Primum est,an is,qui ob solam uehemetem de hsresi suspicionem,omnem ligre abiurauit,si post istam abiurationem hyeticos recepit, aut munera misit,aut aliquod illoN qus in alio paragrapho enumerantur,secit: sit dicendus relapsus. Et forte

alicui uidebitur,quod sic: quia post abiurationem gna Iem lisresis,ite Nin uehementem incidit hoesis suspicione,hsreticos recipiendo,aut munera illis dando,uel mittendo. Ego uero duplici motus ratione contrarium di cendum esse puto. Prima,quia nullus est textus, quo dictum illud probari possit,imosi per coniecituras hic agere licet ex textu illius paragrapho magis conlacere licet hunc talem, de quo nunc disputamus,non esse dicenda

relapsum: qm si illum Papa iudicasset esse dicendum relapsum,non addidisset uerba illa, per quς manifeste ab

illa regula generali illum excepit sed generali uoce suis set loquutus. Dicens autem de cuius lapsu in hςtesim arite abiurationem constiterat,vel nunc constat,aperte satis expressi illum,de cuius lapsu nunquam constitit, noesse dicendum relapsum. Scda ratio est: quia omniS, ciscam iura iudicatur relapsus,oportet,ut saltem semel sic

aperte,& manifeste lapsus in hςresim, de de illa conui eius.Et ita pP unum apertu lapsum, Zc alium ex iuris stidit One,aut prssumptione, merito iudicabitur relapsius: sicut patet in duobus casibus, te quibus loquitur cap.ACcusatus paragrapho primo. de paragrapho ille quoq; Vbi autem sola fuit suspicio,etiam si semel, de iterum ue hementena prsbuerit de hsreii suspicionem,mea senten tia non dicetur relapsus: quia suspicio,qus ex lege, Sc iure non Oritur,id est,quam iura non approbant, re cos mant,nun Inam erit sufficiens,ut recte per illam As pose

sit damnari . Cum ergo nulla sit lex, quae iubeat suspica

296쪽

ti illum,qui propter solam suspicionem haeresim abiurauit, si postea haereticos receperit,aut munera illis dede rit , in fauorena haeresis hoc fecisse: conuincitur ut pro pter hoc non fit censendus relapsus: sed purgatio canonica est illi iniungenda,& grauius meo iudicio puniri debet propter secundam,quam praebuit suspicione,quam punitus fuit cum primam dedit. Secundum dubium Scquidem multo mea sententia difficilius, est de illo cuius Iapsus in haeretim,sive ante abiurationem,sive post,fuit manifestus, Sc notorius, δύ postea recepit haereticos, aut illis dedit munera: sed tales haeretici,quibus munera dedit,non sunt suspecti de haeresi illa,in quam iste, a munera dat,fuit lapsus, imo constat tales haereticos longi sesime ab illa haeresi distare, an qui huiusmodi haereticis munera dedit, postquam ipse haeresim abiurauit, sit dicendus relapsus per textum illius,paragrapho ille quo que . Et videtur quod non: quia qn aliquid lege sanci tur propter aliquam rationem in ipsa lege expressam, cilegislatorem,ut sic statueret,mouit,si res talis occurrat, cui ratio legis nullo modo possit aptari, credendum est illam talem sub lege non comprehendi. Quia lex ut ait Panormitanus in capit.finali de rescriptis,non est aliud, quam ratio ipsius legis.Ratio autem quam textus ille aeseri, ut qui post abiuratione haeresis receperit fisreticos, aut uisitauerit,aut munera illis dederit,uel miserit,sit di cendus relapsus,est quia ut dicit illum ex approbati a se prius erroris consequentia non est dubium illud fecisse . Haec ratio cum ex sola suspicione, aut praesumptione Procedat, non ex faeti euid en tia,circa illum soluuim suam lire uidetur,qui post abiuratam haeresim comuni cauit haeretico sauenti eidem haeresi, in quam illuni lapsum fuisse constitit, aut saltem communicauit haereti co fauenti alteri haeresi quae nimiam habet connexione cum illa, in qua ille prius lapsus fuerat. Tunc enim eae tali comunicatione cum haeretico, merito praesumi d e

bet,illum ad eandem,quam prius abiurauerat haeresim

297쪽

DE IUSTA HAERET. PVNITIONI .

redhsse: quia haereticum illum defendentem recipi uim

tat,aut munera illi donat,uel mittit. Si tamen is,qui haeresim abiurauit,comunicat haeretico, de quo constat aliam ualde diuersam haeresim tueri,dcnon eandem, cuille alius abiurauit,non uideo quo ex limoi conuersatio

ne suspicari liceat istum ad eandem haeresim redhsse: cta constet illum talem, cum quo conuersatur illi hςresi ap te contradicere,de qua iste fuit olim conuictus. Forsita hic aliquis mihi respondebit, quod quamuis non OPor teat ex tali conuersation e suspicari istum ad eandem lis resim redi)sse,quam prius tenuerat,& postea abiurauerat, bene in prςBmere oportet istum in aliam haeresim incidisse,isc hoc satis esse,ut merito relapsus dicatur.CGtra hanc in rnsionem ipsemet textus agere uideturriquiaxo quare textus dicit istum,u post haeresis abiurationem hqreticis comunicauit esse dicendum relapsum,est:quia Prssumitur ad prstatum errorem redi)sse.Ex quibus uer his colligere oportet illum, qui non dedit suspicionem redijsse ad pristinum errorem, non esse dicendum rela psum. Nec obstat, qa dicitur in par. Eu uero.illum qui generaliter l, esim abiurauit,si post ea in illam, aut aliatisresim labatur, esse dicendum relapsum: quia textu R.

ille non loquitur de illo,qui ex iuris fustione,aut prs sum ptione dicitur relapsus: sed de illo.qui est aperte,& manifeste,desine ulla fictione relapsus . Et certe, i semes de haereii est conuictus, si post abiurationem haeresis generalem, in illam aut aliam haeresim aperte lapsus fuerit, dicetur relapsus. Qui no est bis de haeresi conuictus: sed ex iuris si tione dicitur relapsus, ut iuris fietio sit adue

sus illum ualida oportet,ut in eandem recidat haeresim, de qua prius suspicionem dederat uehementem. Nam ,

, de hoc ita docet textus expresse in capite,accusatuS.pa'ragri primo.Et ut mea clarius pateat sima, uerba textuSin medium proponere decreui.Accusatus,inquit,de haeresi,uel suspectius, contra quem de hoc crimine magna.

Ed uehemens suspitio orta erat,si haeresim in iudicio ab i

298쪽

iurauit,& postea comittit in ipsa, cestri debet quadam iuris fietione relapsus. Haec ibi.In quibus uerbis id annotandum est, quod ait: Et postea comittit in ipsa. Ex quibus uerbis satis aperte colligitur illum,qui post abiurationem comittit in alia haeresi, de non in illa, de qua. Prius uehementem dederat suspitionem, non es se dicedum relapsum.Et iuxta hunc modum, ego censeo intelligenda esse uerba quae habentur inparagra. ille quoiu. Nam sicut in casu,qui ponitur in parag.I. praecedit uehemens suspitio, Ec postea sequitur apta comissio ita econtrario in casu,de quo loquitur.paragr.ille quo . Praece dit aperta comissio, Sc postea sequitur uehemens suspitio. Sicut ergo in casu primo,ut quis dicat relapsus,oportet,ut comittat in illa haeresi, de qua prius fuerat uehementer suspectus: ita etiam in casu secundo, ut dicatur . . relapsus,oportebit ut de eadem haeresi fit uehemeter suspeetus,de qua prius fuerat aperte conuictus. Et quide,

ut sic fiat,ratio ipsa suadet: qm non est aequum ut paris omnino sint conditionis in iudicio, is qui de haeres bis . . suit aperte conuustus, de ille, qui semel ina fuit conuictus,& iterum uehementer de haeresi suspecitus. Per hoc .i enim mea ita distinguuntur, quod is, qui bis de horrest, fuit aperte conuictus, liue secundo in eandem reciderithgresim,siue in aliam dicetur relapsus,prςsertim si post quam suit primo de haeresi conuictus, omnem haeresim generaliter abiurauit. Qui vero' semel ina fuit de haerest

conuictus,&itera uehementer suspectus,sive praecedat aperta comissio,& postea uehemens suspicio, siue econrrario,non dicetur relapsus:nili ad eandem redierit hae- resim,de qua prius fuerat conuitatus ,uel uehementer m. specitus. Et ego quidem ita dicendum esse censeo: nili aliquod sit ecclesis decretum, quod huic meae latae a Per. te repugnet. Nam fide ecclesiae decreto,quod huic mes i. stiae aperte contradicat,utcun in constiterit, statim hac meam siniam pro recantata haberi peto. Qua ecclesiae

definitionem tanti iacio ut in nulla re , uel latum pilum

299쪽

DE IVsTA HAERET PUNITIONE

ab illa discedere uelim. Potest adhuc alio modo alius dici relapsus m uehementem suspicionem,ut puta,si primum de haeresi conui tus haeresim omnem abiurasset, M perpetuo carceri mancipatus fuisset,prout fieri mandatur in cap,Excomunicamus.Paragraph.si qui autem. de haeret.αinde ex carcere exiisset. Is certe dicetur me

rito relapsus: quia de primo lapsu fuit conuictus, Ec de secundo dedit uehementem suspicionem per hoc solia,eXqt a carcere. Nam ob hoc solum merito suspicari possumus,illum non uere poenituisse, pniam iniuncita adimplere contempsit,& inde euenit,ut merito suspicomur illum ad pristinum redi asse errorem. Et huic laeta uel Abbas,qui in cap. cum non ab homine . de iudicηs, pertractans, qui sit dicendus incorrigibilis inter alios, quos ibidem sub hoc nomine recenset, illum etiam,qui impositam pniam peragere negligit, alijs adiungit. Et specialiter loquitur de illo, qui exit a carcere,in quo PPcrimea fuerat reclusiis, praesertim si uocatus a iudice n5 uult comparere.Et probat Abbas suam sententiam per,

cap. ut famae. de sentent. com. &cap.literas. de prae

sump. δc cap. Accedens. dist. o. Ec cap. testimonium. de testib.Ille.n. ut Abbas ait) dicitur emendatus, s sui delucti fecit poenitentiam. Sed dissicultas est non parua de illo,qui iam omnem haeresim abiurauit, siue quia uere suerat lapsus in haeresim, aut quia uehementem dederat haeresis suspicionem, si hic talis post illam abiurationem iterum labatur in haeresim: sed postea errorem cognoscens, onte sua,, sine ulla accusatione accedit ad inquisitores, Sc coram illis petna suum humiliter consitetur,& ueniam petit,an hic talis sit censendus relapsus. dc per consequens in corrigibilis, &uelut talis puniendus. Et quod si dicendus relapsus, probari posset per hoc: quia est bis in haeresim lapsus. Ego in censeo non esse dicendum relapsum, si uerum est illum uenire sponte sua,& ex uera peccati cognitione. Nullus. n.iudicari potest relapsus , rasi bis fuerit de hsest couidius aut saltem

300쪽

LIBER SECUN DV s. semel conuidius delapsu,&iteN conuictus deueheme ii suspicione. At hic,qui sponte sua uenit,noti est dicen dus secundo conuictius, non potest ergo dici relapsus, Ec per consequens nec incorrigibilis. Quo fit,in sit ne cestario recipiendus ad ueniam. Oportet tia,ut inquimtor diligenter perscrutetur, an re uera sponte sua uene rit,& peccatum suum fuerit confessus.Nam si ex limo re probationum,quaS forte contra se nouerat, illum ue nine constiterit, tunc iam merito dicetur rei apstis: quia non zelo fidei: sed timore poetas suum fatetur peccatu, merito credendum est illum non uere poenitere. De clarato iam quis lit dicendus relapsus, nunc iam opus est,ut illum merito incorrigibilem esse dicendum osten- . damus,& uelut talem fore puniendum. In re hac uideo non esse multis Verbis opus,cum aperta sit de hac re ec

cris definitio. Na Lucius tertius huius nominis Potifex, sic ait. Illos quom qui post abiuratione prstati erroris, uel postq; se ut diximus) proprij antistitis examinatio ne purgauerint deprehcsi fuerint in ali iuratam haeresim recidisse,scrari iudicio sine ulla penitus aud sentia decernimus relinquedos. Haec ille. Quae uerba hiar in cap.ad aboleda. extra de hsre. Sed hac eccsis de finitione multi haeretici subsannant,at derident, de illam cotra Chri stianam pietatem esse aliquibus rationibus cauillantur: sed omnes illo ηt rationes, quibus id agere contendunt, inanes,de ut apertius dicam irrationabiles prorsus es se,Deo duce,ondemus. Primo obi j ciui nobis Dei mise ricordiam,qui pctori etiam millies in potin recidenti paratus est semper ueniam dare , si toties ille reli piscat, ScUeram poenitentiam agat.Oportet igitui ut uni ecclesiam,quae illius est sponsa,ad sposi sui imitationem age re , ut quoties haereticus resipuerit, Sc uerae pniae signa dederit,illum recipiat,&illi indulgentiam prsstet.Huic obiectioni rndet Alexader Papa huius nominis quartus in cap.super eo. de haereticis lib. 6. Cuius uerba: quia ponimiam breuitatem obscura sunt, ego aliquanto pioli