Fratris Alfonsi a Castro ... De iusta haereticorum punitione libri tres, nunc recens accurate recogniti

341쪽

DE IusTA MAERET. PVMITI NKhonis suis. Quod bene notandum est non solum in hac Ioena: sed in omnibus alias,quas iura hyeticis decerniit, iue illae sint ipso iure in ficta siue per iudicem infliged se Nullam siquidem illam poenam ius statuit esse dandam illi,qui solum lapsus est in haeresina: sed illi,qui est haere

licus.Illis aut qui admoniti statim reuocant, α damnat errorem suum,poena est ad arbitrium iudicis imponcda, con syderata prius erroris Sc personae qualitate. A solo ergo illo ipis momento,quo merito censeri pol haeretiscus,censendus est etiam amittere omnium bono' suo rum dominium.Ab illo ipe haereticus usque ad sui criminis damnationem,habet solam bono' suom nuda poΩsessionem,absque ullo illom dominio. Fiscus uero circa illa bona contrariam tenet conditionem habet.n. circa illa ante criminis damnationem dominium solum abso ulla possestione. Et inde necessario sequuntur duo, unuratione amitsi diah,alterum ratione possessionis retetar.

ex hoc, quod possessionem retinet, quamuis ut postea

dicemus)non a' iure sibi concessam, sequitur haereticum illo ipe non posse excludi ab agendo contra proprios debitores per exceptionem lisresis:quia antequant possessione priuatus, sicut retinet bonorum possessionem , ita etiam illorum administrationem, de per consequens tanquam administrator illorum potest agere contra . prios debitores.Ratione dominia amisti sequitur omnes illorum bonorum alienationes illo tempore ab haereti co factas nullius esse roboris,aut momenti, dc per fiscufacile reuocari posse.Et ex hoc etiam necestario sequitur fiscum posse reuendicare bona illa s ic alienata de mani-hus cuiuscunq; posscssoris,hac in condirione,Ut pretiit, quo bona alla distracta suerant,restituat emptori,si tale pretium,aut aliquid illi aequi ualens apud haereticum in ueniatur. Si autem nec pretium bonorum, illorum,ilecaliquid aliud loco preth apud haereticum reperiatur,poterit tunc fiscus bona illa etiam nullo dato pretio reuen

dicare ἰ quamuis emptor bona fide emerit. Hoc doce

342쪽

L I E E sECUN Dus. Ioannes And.loco superius allegato,de post illum Do minicus de sancto Geminiano eo.loco. Et pro huius rei

confirmatione afferunt argumentum eκ.l. si cum dotem, paragrapho sna. Sc.l.seq. E. .ma.&.sside legat.Il.Im

Perator. I seq. Ego aut adduco simile: quod rem propositam maxime confirmat. Si Petrus emit bona fide a

Ioanne rem furtihIam,quam Ioannes furto surripuerat a Fracisco, Sc postea Franciscus rem illam ab eo furto su blatam inueniat apud Petrum,iuste reuendicabit eam a Petro,etiamsi non inueniatur apud furem pretium, aut aliquid aliud tantundem ualens. Hoc aut non ob aliam

causam iuste faciet,nisi quia rem suam a quocunque possessore iuste tepetere,& reuendicare pol.Cum igitur ligreticus a' die comissi criminis,sit priuatus alio omnium bonorum,sequitur inde illum: si aliquid ex illis bonis uediderit,rem non suam: sed fisci uendidisse. Et per consequens fiscum a' quocunque possessore illam posse repetere.Hoc in intelligendum est an tein legitimum prςscriptionis ips sit elapsum. Nam bona haereticorum tenen tes perscribere pnt etiam contra Romanam ecclesiam aspatio annorum quadraginta,ut patet in cap. fi. de Prae stri pl. lib. 6. Ex quo textu apertissime colligitur illu qui aliquid ab haeretico bona fide emit putans eum esse catholicum,post spatium quadraginta annorum Praescribere contra fiscum,Sc post illud ips elapsum, fiscum nor polite illud ab emptore uendicare. Nam textuS ille non solum iiiijs haereticorum, sed etiam aliis extraneiS concedit praescriptionem: modo illi catholici sint, Ec bona Q ide possederint, credentes se a uiro catholico bona illa recepisse, licet ante talem receptionem ille suerit laetus haereticus . Ex hoc etiam dominio bonorum perdito, sequitur haereticum non posse facere testamentum, &u- quod forte constituerat in morte testamentum, nullius esse roboris, aut momenti: quia de proprηs faciendum est testamentum non de alienis. Sicut.n.non potest bona sila uendere nec permutare itJepiam non Potest quo .

343쪽

DE IUSTA HAERET. PVNLTI NE uis modo,in alicuius alterius dominium, Sc ptatem deriuar liue hoc faciat per donationem inter uiros , siue ntestamentum: quia omnes tales bonorum traStationes, ut ratae permaneant Sc firmae,exigunt, ut sit in transferete uerum diatum, quo cum priuatus sit haereticusfequiatur illum nullam talem bonorum translatione iuste facere posse. Ex hoc bonorum dominio an te iudicis suam amisso,sequi tur etiam haereticum ante talem condena ione teneri reddere fisco omnia bona,qus habebat: qneffectus est hςreticus,& s no reddiderit, peccat mortaliter. Scio.D. hanc conclusionem esse contra olum fere iuristarum si uam,ideo illam tam manifestis euidentibusq; rationibus probare intendo,ut quisquis eas legerit, manibus ut dicitur) Sc pedibus in meam transeat smam . Primo quidem probatur per hoc,quod bona illa sanon sunt ligretici ut manifeste ostendimus, Ec maior iurispe ritorum pars concedit sed sunt fisci: ergo lisreticus illa retinens,non suum,sed alienum retinet, ergo retinendo peccat, prssertim cum inuito fisco retineat. Consequentia ista probatur per beatum Augustinum i epistola ad Macedonium dicentem. Si res aliena pP quam petita est,reddi possi t, Sc non redditur, pnia non agitur: sed mmulatur.Hςc Augustinus. Et habentur in capit.si reS.Iq. q.6. Forte aliquis hic respondebit: Augustini uerba non esse proposito nostro conuenientia: quia Augustinus loquitur ut ex eius uerbis constat de re aliena,ex cuius acquisitione,aut possessione habenda comissum est aliqSpeccatum c bona aut hςretici non sunt talia: quia hyeticus pro talium bonoru acquisitione ut prssuppono no peccauit. Quo fit,ut bona hqretici talia non unt,ut iuxta dictum Augustini,hςreticus illa redd ere teneatur.Aliter ergo,&apertius hanc meam Piam sic probo. Perprsceptum istud non furaberis,no solum prohibita est rei aliens ablatio: sed etiam quis rei aliens detentio inuito drio. Alioqui oporteret dicere furem solum peccare, qΠ rem aliena inuito diro auferti&non quando domino inuito

344쪽

retinet,quod est aperte erroneum. Nam beatu3 Hiero nymus super illud Prouer.29. Qui cu fure particip.&c. sic ait: Non.n.sur solummodo: sed etiam ille reus tene Humtur,qui conscius furti, quςrenti pollellari pecuniam,qui perdidit, non uult indicare cum ualet. Haec Hieronymus.Et habentur in cap. Qui cum fure. extra de furtis. Quae uerba sic intelligenda sunt, quod tenetur indicare nonfurem,sed furtum: de hoc qia furtum recuperari posset. Si ill qui non indicat rem surtiuan , cum Pot, reus tenetur furti: multo magis reus tenebitur,qui uere detinet apud se. Et ita consequens est, ut non solum rei alienae ablatio: sed etiam detentio sit diuino praecepto prohibita. Ex quo apertissime conuincitur haereticum peccare,cum bona olim sua apud se retinet, Sc non reddit fisco: quia retinet alienum inuito dia o. Siquis sorte obstinato animo uolenS partem Oppositam tueri: responde

rit fatens per tale praeceptum diuinum prohiberi detentionem rei alienae, non in ocm: sed solam detentionem rei furto sublatae. Hoc dictum facile refellitur Sc conuincitur, esse salsum: quoniam iuxta illud oporteret fateri haeredem non peccare,cum non reddit, & potest reddere legatum in testamento relicitum legatario: nam ille , Ec si rem alienam retineat,non in furto sublatam, Sc kaiuxta praefatam responsionem oporteret dicere illusi e retinendo non agere contra illud praeceptum: Noniuraberis.Et si contra illud non peccat,non est aliud contra

quod peccet. Eadem etiam ratione oporteret concedere illum, qui depolitum ad custodiam sibi commissum non reddit,domino suo illud petenti non peccare, qua uis depositi d dis sit cordatus uir, Sc ad usum rei honestae depositum petat.Is .n.non detinet rem furto sublatam ;quo fit ut iuxta concessa non agat contra illud praece pium: Non furaberis.Et per consequens sequitur illum

non peccare cum non contra aliud praeceptum agat.

Hoc autem tam aperte est salsum,ut nullus homo sanarmentis illud cocedere audeat quia lege naturali tenetur

345쪽

' DE IVsTA HAERET. PUNITIONE.lici depositum reddere,psertim qn sic reddens no maius irrogat damnum drao quam si retineret. multa alia ab surda, i absona in conuenientia sequerentur ex illa praecepti diuini erronea interpretatione: quae quia longum estet de isdiosum sigillatim recensere,ideo prs termitto. Fateantur igitur necesse est per illud praeceptum: Non

furaberis,esse prohibitam omnem alienae rei inuito dia oretentionem,quae non est iure diuino,aut humano con cessa. Quo fit,ut usquis alienum,contra drai uoluntatem retinet,per talem retentionem peccet: nisi forte talis alieni retentio sit illi a iure,aut a iudice recte iudicate, aut mdata,aut concessa. Nam si authoritate iuris, aut Ridicis re ste iudicantis retineret,sic tetinendo no ageret contra praeceptum diuinum: Sc per consequenS non peccaret. Tunc.nascet contra uoluntatem diat actualem alienum retineret: non in contra uoluntatem debitam,quam ipsemet dominus habere tenebatur. Ipse enim dominus deberet tunc uelle rem suam apud alium detineri qn talis detentio est a' iure,aut a iudice recte iudicante mandata.Et si tunc uellet rem suam sibi reddi,male uellet: de sic uolendo peccaret. Ob hanc cam,is qui no reddit do mino surioso petenti gladiu ab eo ad custodiam comiΩsum,non peccat: quia iure naturali prohibet,ne reddat . Ob eandem causam si iudex praeciperet et,qui depositu custodit, ut domino non reddat: sed nomine suo custo diat, propterea quod creditor petit ex tali deposito solutionem debiti sibi dari,quam aliude se habere diffidit,

si depositum dilo reddatur,eo casu ,iS qui depositu non redderet,non peccaret: quia aut horitate iudicis recte iudicantis qui creditoris indemnitati iuste prospicit, hoc saceret.Dixi authoritate iudicis recte iudicantis: quonias mihi constaret iudicem iniuste iudicare, cum mihi alienae retinuito domino detentionem Praecipit : quamuis ille praecipiat: ego male agam, si retineo. Ex quo sequi tu ut si de re,quam scio uere ene alienam,ego cu domino illius coram iudice aliquo contendam, &iude aut

346쪽

amore,aut odio, aut imperitia deceptus, pro me iudicauit decernens rem illam esse meam, tunc iniuste remit Iam detinebo: uiuis authoritate iudicis detineam : quia iudex tunc iniuste iudicauit. Si in res mihi esset dubia: de qua cum alio coram iudice contendo, Jc iudex decerneret esse meam: tunc ego iuste retinere possum, quamuis illa esset aliena: quia ego ignoro esse alienam, L aut horitate iudicis,quem credo rei te iudicasse, illam retineo. Quoties autem quis sine iuris,aut iudicis authoritate retinet alienum inuito diro, peccat Sc agit contra prsceptum illud: Non furaberis,per quod non solum prolit Betur rei aliens ablatio: sed etiam detentio inuito duo . Ex his apertissime conuincitur hqreticum teneri ad reddendum fisco bona, qtis nunc retinet,& olim fuerunt sua, etsi non reddiderit peccabit mortaliter quia retinet alienu invito drio. Nam bona quςhςreticus retinet ut

iam probauimus)non sunt sua:sed fisci, cui ipso iure applicata sunt: qus bona hqreticus inuito fisco, Sc sine alium is authoritate retinet, ergo iniuste retinet quous fi sto,qui est uerus illo iv d ns,illa reddat. Nullues .n. iuS, quod concedat h etico cum priuatione driij possesso

nem honorum olfm suoru usq; ad iudicis condemnationem.Si.n. aliquod tale ostendathir,ultroneus csdam arente,&qus dixi libentistime recantabo. Scio to nullam talem esse legis concessionem in toto iure canonico, a

quo petendum est huius causs iudicium. Forte hic mihi aliquis obiiciet textum cap.cum secundum leges. de hs reticis.libro 6. in quo prohibetur fiscus,ne bona hqretici ante illius condemnationem apprehendat. Sed certe si ira illius textus diligenter ut decet circunspiciatur,nullo pacto meae sius contradicit,i md potius illi fauet. Natextus ille priuat quidem ut ante diximus) hsreticum dialo bonoast non in concedit illi possessionem illo' usque ad condemnationem.Qm etsi in parag. confiscationis prohibeatur fiscus ne ante condemnationem hyeti

ca bona illius capiat ; non in per hoc concedit iuretico

347쪽

DE IVsTA HAERET. PUNITIONE retentionem illoni bono' usq; ad prs latam condemna. tionem. Nam ex hoc, fiscus capere non pot:no est cosequenS,ut haereticus reddere non teneatur. Prat. n.haec

duo in multis saepe cohaerere, ut Petrus rem aliut authoritate sua a me capere non postit: Sc in ego illi reddere tenear.Primo casus est expressus in .l.siquis ad se fundii, M.t.f.G. ad leg.Iul. de ui publica,sive priuata. Deinde, legatarius non pol legatum in testamento sibi relie si . authoritate propria sibi capere, Ec in haeres tenetur illi reddere. Rursus,qui fraude aliqua alium in uenditione alicuius rei laesit, tenetur ille ad damni recompensatio nem:ipse in authoritate propria,talem ab illo recompefationem sumere non potest , praesertim si illam potesta iudice impetrare. Multa alia sunt similia excpla, quae

non est opus recensere per quae onditur non esse consequenS, ut haereticus non teneatur bona sua ante conde

m nationem reddere fisco: ex hoc q, fiscus ante tale condemnationem non potest illa apprehendere. Cum igie nullum sitius quod haeretico bonis suis priuato concedat bono iv suo iv possessionem,quousq3 sit a iudice co- petente de suo criminc damnatus conuincitur inde hae reticum teneri ad reddendum bona sua fisco absq; aliqiudicis condemnatione: ita ut si illa non reddat, peccet a mortaliter. Hoc in sotu credo esse uetuet, postqb sibi iam a constat se esse, aut fuisse haereticum: quia ante hoc so ite per ignorantiam excusabitur.Potest etiam haec ita phari per illas omnes rationes, quibus probatur lege poenalem ipso iure inflictam obligare reum in conscientia ad poenam a iure decretam,abso aliqua iudicis sma su-ystinendam. De qua re, quia satis dissula tractabo in eo opusculo, quod de lege poenali nunc edere paro: ideo nihil amplius nunc dicere statui. Ad illum igitur locum mitto lectorem, ut ex illo loco hauriat,quae huic propo-llato conueniunt. Ex his ergo patet erralle omnes allos, qui docet haereticum ante sui criminis condemnatione,

non teneri ad reddendum bona olim sua fisco, qui ipsa

348쪽

LIBER s E C V N D V s. Is iure a die comissi criminis factus est illo ηt dominus. Et certe ut ingenue fatear ego non possum intelligere, quo paeto haec duo cohaerere possint,ut fiscus fit ipso iure dris omnium hono N haeretici,& quod haereticus bo-Da illius retinens,non teneatur illa reddere fisco, qui iam est uerus illo' dns,praesertim cum nulla lege sit haereti co concessa bonon illo N possessio. Pugnantari.uelut ex diametro haec duo.Haereticus abso aliqua iuris, aut tu dicis, authoritate retinet bona fisci , Ec non tenetur illa reddere fisco.Necesse est igitur, ut quemadmodum lis rericus ipso iure piluat' est dialo bono' suoN, Sc fiscus faetus illo N dias: ita etiam haereticus ipso iure teneatur reddere bona sua fisco: prae sertim cum ius non concedat haeretico, ut quavis sit dialo bono' suo N priuatus, possit illa retinere, quo usu: de crimine haeress sit a iudi

ce competente damnatus. Et hanc meam opinionem tenet Abbas in cap. dii edti,extra de arbitris.λn autem lis micus resipiscens, usui criminiS poeniteS, recuperet talium hono0 diatum,quod iam P haeresna amiserat, paruae difficultatis qo mihi Vr'esse: cum tam expresse sit de illa definitum in cap. uergentis. extra de haereti csS. Considerata. n.personae, de erroris qualitate, compensata cleiusdem h elici prsterita obstinatione, M pnti plua, uex signis exterioribus utcunq; coniectari potest: poterit iudeX,aut omnia bona aut alics illoN partem misericorditer illi condonare. Tam longa etiam potuit esse, M taserrea haeretici obstinatio, ut etiam si illuna postea poeniteat,iuste agat iudex si decernat nihil ex bonis illius este illi relinquedum. Nam cpuis haereticus poeniten S poena

mortis effugiati non in adeo conseques est, ut a reliquis omnibus poenis ipso iure absoluatur . De sicunda haereticorum lana , qua est priuatio cuiuslibet dominii ver quoscunque subditos. Cap. V i I . Altera haeretico N poena est,priuatio cuiuscunq; prolationis iurisductionis, Scdnη : qa antea super homines cuiuscul conditionis habuissent. Na qui haereticus est, l

349쪽

DA IVsTA HAERET. Pu NITIONE Ipso iure omnibus tali h' rebus priuatus est sicut apte decernitur in capitulo finali. extra de haereticis. Sed quia

multa circa rextum illum notatu digna occurrui: decreui uerba textus in medium .pponere, ut hi, qui legerinr, rei dissicultatem animaduertere possint,cu quae circa il- Ium textum dixerimus,notatu digna esse intelligat. Lra

illius capituli sic habet: Absolutos se nouerint a debito fidelitatis, diaij, Sc totius obsequij,quicunq; lapsis manifeste in lisresim aliquo pacito,quacunis firmitate uallato tenebantur astrieti. Hai tenus ira illius finalis capituti,de hsreticis. In uerbo,Absolutos, aperte ondit siniam esse a iure latam, Sc non a iudice inferendam. Non.n.P-cipit,ut absoluatur: sed ipsis obligatis dicit,ut nouerint se absolutos. Quo fit,ut ad hac poenam sustinenda reus in conscientia obligetur, etiam ante omnem aliam iudicis se iam,sicut supra diximus de priuatione cstero N bono N.Per hoc qd dioit,a debito fidelitatis,ondit aperte illum,qui custodit depositum ab lisretico sibi ad custodiam comissum:non debere reddere hqretico depositu

suum petenti. Nam etsi lege naturs teneantur omneS in

reddendo depositum,fidelitatem seruare: ab hac in ob ligatione fidelitatis liberatus est quisquis ab lisretico depositum accepit, ut iam post illius manifestam lisre sim,non teneatur illud lisretico reddere. Quo fit,ut si lis retico per ecclesiam damnato,fiscus bona illius apud mlium sub sacro fidelitatis de polita, apphendere uelit, is qui depositum custodiebat teneat illi dare, nec possit a non reddendo per exceptionem depositi,aut fidelitatis se excusare: qmiam ab hoc debito fidelitatis est per e clesiam absolutus.Eadem ratione praeses alicuius oppi-d aut arcis muniis, qui sub fidelitate, &iuramento illud ab aliquo domino accepit, si talis dris laetus fuerithfreticus non lecebitur illi castrum,aut arcem restituore: nec ad mandatum illius alicui alteri reddere, prster

quam fisco, cui iure ipso comperit talium rerum domi nium . Multa etiam sunt, quae domino tenetur redde

350쪽

re quisquis illi fidelitatem iuratiit, uidelicet, incolume , tutum,honestuim utile acile possibile: quae omnia referuntur,&declaratur In cap. de forma fidelitatis. 22. q. .

Ab his omnibus fidelitatis partibus ipso iure absolutus est quisquis ad fidelitatem alteri seruandana,Obligabatur postquam ille,cui tenebatur, laetus est lisreticus . Nisi forte in aliquo casu ad aliquam illa iv reddendam rure obligaretur diuino, qa per ius humanum tolli non

potest. Credo.n.humanitatis iura in casu extrems necessitatis etiam haeretico esse iure diuino debita.Necelsitas enim non est subdita legi Propter hanc eandem absolutionem a debito fidelitatis coniux fidelis non tenetur coniugi haeretiro debitum reddere: quia per l,sresim alterius ipse ab hoc fidelitatis debito liberatus est. Non in ab omni: sed solum ab illo,quod praecepto exprimicassirmativo, coniuges. n. Pp sacpm mrimonii, quo sunt astrui, duplici fidelitatis uinculo libi inuicem obis gantur,altero affirmativo,altero negativo. Nam quis cO- iugum: tenetur alteri debitum reddere . Tenetur etiam non reddere corpus suum alicui alteri,quam suo consu-gi.Ab hac fidelitate, quae praecepto negativo eXprimit, nunq3 alter coniugum potest esse laber, quatum libet alter coniux peccet, etiam si labatur in crimen haeresis.' Quia etsi pu alterius adulterium,aut haeresim, possit in nocens Petere, Sc imperrare diuortium, diuortio tri in ter cOS facito, nullus eo N altero uiuente poterat alicui alteri, in suo coniugi quolibet copulari, ut aperte doceturi in cap.quaesiuit.&in cap. quanto.extra de diuorths. A' sola ergo illa fidelitate, quae praecepto exprimitur assi

maliuo, liberatus est ipso iure coniux fidelis, postq; al- in mani seitam lapsus eli haeresim, ita ut iam non te neatur illi debitum reddere. Sed haec fidelitatis, Sc debiti absolutio non solum hoc humano, Eccanonico iu-xe: sed etiam diuino roboratur. Nam sicut per adulteriuqQrporale priuatur adulter iure debitum exigendi:ita cc

Pyr adulterium spirituale, quod est haeresis,eodem iure