Fratris Alfonsi a Castro ... De iusta haereticorum punitione libri tres, nunc recens accurate recogniti

491쪽

DE IusTA HAERET PUNITIONE libros Ioannis Vuicles tanquam renouam in Eohemia delatam,teges,facillime bibit incautus uenenum omniuhsresum,quas Ioannes Vuicles in suis libris reliquerat. Idem contigit Martino Luthero,qui legens libros eiuDdem Ioannis Hus,omnes illius libenter suscepit errores. Sunt rursuna alia uiri docti scientes discernere inter bonum malum,qui sunt constantes,& firmi in fide:sed assiduis urgentur tentationibus circa infidelitatem, S continuis lisresum puncitionibus no sine magno, Sc graui illorum moerore stimulata tur. Hi si aliqua iusta causa

cogente, aut nimis urgente libros hsreticorum legant, non credo illos peccare.Quia cum se stabiIes,& firmos in fide multis experimentis cognouerint,non est diceH-

dum illos periculo liptas se offerre, cu libros h etico

rum legunt: quia in Uno confidentes, Sc non de sitis uiribus prssumentes, ut occurrenti necessitati subuenian t , id faciunt. Ut gratia excpli. Siquis uir doctus praesertim curam animarum, tenes inter ii eticos, uel prope'illos uersaretur, qui plebi suae timens libros haereticoni Ieg

ret,ut eom simulatas cautelas deprehederet 'eoIst falla

cibus argumentis riaderet, &sic plebem sibi comissam ab omni haeresi custodiret,hic talis quantumlibet haeresum tentationibus alias pungeretur nori solum non peccabit imo potius mereretur. Quia sic facies no se offert periculo haeretis: sed necessitate urgente diuinae se comedat misericordiae,de qua confidit,q, pn plebem sibi comissam,pro qua solum libros tales legit, non permitterillum a libris haereticora decipi. Si uero nulla iusta causa urgente: sed pro sola sua libidine libros haereticovlege rit,non credo esse libent a peccato mortali. Quia cu 3pse sit alias plurimis infidelitatis ten lationib' stimulaturi legens haereticolu libros addet ut dicitur OIeum camiseno, α sic pluribus, atq; urgentioribus infidelitatis tentationibus oppugnabitur, quo fiet ut necessario aliquuincatur. Nam quia hoc timebat Paulus: ideo limoi homines admonet. Jc inquiens: Qiu stat,uideat, ne cadav

492쪽

LIBER I E C V N D V S. 23r ssit deniq; alij uiri docti abunde instructin'theologia, rico.iore in qualibet alia disciplina ad illam necesssaria, firmi, de constantes in fide,nullis,aut debilistimis infidelitatis

tentationibus uexati. De his non dubito illos seclusa omni superioris prohibitione, posse citra omne pcim li-hros haereticoni legere. Etsi reeta ut decet intentione id fecerint,ut puta:quia uolunt illo ηr haereses oppugna re,aut illoni fallacibus argumentis riadere, non solu nopeccabunt sic legentes: sed magnam pro hac re mercedem recipient.HOc.n.facientes ponunt se pro muro domus Israel, Sc militant coiitra hostes Dei, Sc ecclesiae sus,quappiustum est, ut stipendium sui laboris a Deo,

cui seruiunt, recipiant. Ideo concilium Carthaginense, quartum concedit Epis,ut hyetico' libros legere possinta Nam cap. 16.suo N Decreto prslatum concilium haec ait:Eps gentilium libros non legat, haeretico luet a tem pro necessitate,& me.Hςc ibi Gentilium libros O-l hibens,lisreticora Ithros cocessit,& merito: quia lectio Iibro111 haeretico hi saepe est necessaria, ut Pontiath freticoni astutiae agnosci, i& ideo Epis conceditu quia cura animarum illi lint,&merito praesumendum est illos ense doctos, Sc in fide constantes. Nam ob similem cam

sae cum ludaeis,&alijs infidelibus hiada loquens,lisc di cita Si.n.aliqui fuerint firmi in fide, ita cotone eoru cum infidelibus, couersio infidelium magis sperari pos s. TR sit quam fidelium a fide auersio, non sunt prohibedi infidelibus coicare,qui fidem non suscep erunt, scilicet Pa

panis,uel Iudaeis,&maxime si necessitas urgeat. Haec il. te. Siccticatio cum Iudaeis licet his, qui firmi sunt in fide, qn aliqua ex tali coicatione speratur utilitas: eadem ciratione licebit illis legere libros haereticorum qia neces-

stas urget, & utilitas speratur, praesertim si nulla adsit superioris prohibitio,quae id sacere vetet. Haec Maelii manifesta sit cuicunque,uel mediocriter doeto,ad illius tame maiorem confirmationem exemplum quoddam

493쪽

DA I VITA HAERET. PVNITIONE grauissimum,dignum relatu hic inserere decreui: quod in arrat Eusebius Caesariensis.Is .n. de Dionysio Alexandrino disserens: postquam miris laudibus illius doctrinam,sanciti lateria,Scin tormentis pro Chro constantia lib. 6. historiae ecclesiasticae ad coelum uso extulerat, ta-dem lib.7.cap s. e 6.haec,quae sequuntur de illo Dionysio Alexandrino refert. Sed Scin tertio libro de baptis- Eusib. male inquit Eusebius) quem scribit ad Philemonem in

Casu . Sbytesse urbis Romae,etiam haec commemorat:Ego in Dibis. quit Dionysius Sc tractatus haereticoN lego, Sc tradi Alexa. tioneS eo' perscrutor, etiam si uidear ad horam uerbis i illo uer pollui. Sed multum mihi confert hoc ipm, quod ex ipso1ς uerbis arguere eos poniam. Deniq; cum alius ex fratribus,& compresbyteris prohiberet me,ne haeretica lessitione,taquam coeni alicuius laetore polluere ui sio mihi quaedam a Deo oliditur, quae me confirmaret, Ec sermo ad me facitus est,haec mihi euidenter Γloquus: Lege omnia quaecunq3 in manus tuaS uenerint:quia .Phare singula quaein,&discernere poteS: qnquidem eta initio haec tibi causa fuit credendi. Amplexus sum uisio nem: quia Sc Aplicae siniae concordabat, dicenti:Omnia vises 1 probate,quae bona sunt tenete. Haec Dionysij Alexandrini uerba citat Eusebius loco praefato. In quibus ue his admoneo lediorem,ut annotet cam, DP quam diu,

num illud oraculum permisit Dionysio libros haereti- co0 legere. Quia inquit probare singula quae , Sc d,

sternere potes. Ex quibus uerbis apertissime conuincit

uetu esse id,quod supra de idiotis, &sciolis hominibus diximus,eos no posse absq; peccato ieetioni libroWhaereticom ansistere: quia probare singula quaeque legerint dediscernere non piat. Sitili fuerit semel data de hac re prohibitio, peccare censeo illum, qui haereticoN libros legerit quantum libet doctus ille sit,si absq; licetia id focost. Quisquis igitur Lutheranae haeresis libros sine liceria Sedis apostolicae legerit, peccabit mortaliter, erit 'eo ipso excOicatus: in Bulla coens Diti a Paulo II L

494쪽

LIBERsECUN DV s. 232 emanata excomunicantur omnes, qui libros martim

Lutheri, aut aliorum eiusdem sectae legerit sine licentia Sedis apostolicae. Quῖ tri excOicatio non extenditur ad . illos,qui aliorum haereticorum libros legerint: quonialii soli in Rulla exprimuntur.

Destiritualibus hareticorum poenis primo de excommunicatione, ex qua oritur altera,quae esὶ priuatio sepultura. C. X v l I l.

Hactenus de corporalibus poenis, quae iura hereticiS decemui,disputauimus,illas iuste de merito decretas esse probauimus: superest,ut de spiritualibus 'senis diD seramus, &illas nihil minus, quam corporales dignas haereucis esse probemus. Peccauerunt quidem illi animo , perperam de fide catholica sentiendo, e corpore, contra illam scribendo,aut praedicando, aiat aliaS quolibet docendo , aut quiduis aliud contra fidei decreta exercendo, ac proinde iustum est ut corpore tir& ani ma puniantur,eo saltem modo, quo anima in hoc seculo puniri pota Prima,quae animam respicit poena haereti

etor, ab ovili ecclesiae abiguntur, ne rei: IuaS conuersa tione sua inficiant oves, per quam etiam aliis catholicis interdicitur, lire cum illis conuersationem aliquam, ne sorte cum illis conuersatae inficiantur ab illis. Haec poena describitur in cap .Excomunicanaus.primo, de secundo,extra de haereticis Hanc poenam sustinet quicunq; haereticus,eolpi, in haereticus est etiam si nunqua fuerit de hyesia iudice aliquo damnatus: siue sit relapsus,si me tunc prima uice sit haereticus factus,dumodo suae haeresi assentiat, ut haereticus. i. ut pertinax quam ui S Post ea resipiscat. Si in aliquis citra omnem pertinaciam ali cui haeresi assentiret,paratus suscipere, Sc tenere eam λdem,quam catholica tenet ecclesia,sicut non est haereticus dicendus: ita nec excomunicatus. Nam Decretalesillae nunc proxime citais non feriunt excomunicationis

sententia omnes qui fuerint in aliquam hyesim lapsi: sed Ios hsericos. Quod etsi re ipsa sit clariisimum: ta-

495쪽

DE IVsTA HAERET. P NITIONEmen Pp multos , qui trepidant timore ubi timor no est, non omittendum existimavi. Necd omnes etiam haeretici siuae excoicationis subiacetcsed soli illi, qui lisresim, quam mente conceperunt, foris quolibet manifestant,

ut si aliquis esset tunc pias, posset cognoscere illum in talem lisresim fuisse lapsum. Siquis gratia exempli)apud semet istin aliquam pertractaret tisresim: quam pertinaciter credit, de illam nemine etiam audiente , uerbis α- plicaret : sicut facere solent hi,qui pprm publica lecto- liae docere,aut concione aliqua exhortari debent,qui ut expeditiores postea sint in pronunciatione prius apud semet ipsos soli loquunt,quae publice coram ppro pomea dieturi sunt:talis abso ulla dubitatione censebit eracoicatus. ii haeresis 1llius iam est ex natura sua manifesta, dc iudicio holum obiecta, uiuis ex defeetu testium sit per accias occulta.Qui autem lisresim mente concepit, de illam nuncli foris uerbo, aut fgno aliquo Odidit, talis non est excoicatus: imo nec illum eccina potest ex- Coicare.Quo pol eccria excoicare illum cuius petita poqa infligenda est excoicatio,agnoscere non pol Necessarium quippe est,ut qui alium iuste punire debet, prius sciat optime crime,ppqa metito sit puniendus. ut qa Pro. a. nouit,loquitur inquit Salomo index iustitis est.At Papa nec tota eccria militas pol agnoscere hqresim in co de hyetici latentem, quia solus Deus est cordium scro re.Is tator.Deus.n. ut dr in lib.I.Regum intuetur cor,homines autem uident, qus foris patent. Ecclesia ergo,qnon potest hoesim in corde latentem agnoscere, non pol clup illam solam poena excoicationis aliquem ferire . Et hanc si iam confirmat,qct' dr in cap.cogitationis poena. De pnia dist. 1.Cogitationis poenam inquit teXtuS ne mOPatiatur,&in cap.cogitatio. eade distinebone.Cogitatio non meretur poenam. Et hoc est qa cois Theo- , logona lata dici ecclesiam non posse obligare ad actus interiores. Glossa in in clementina prima de hsreticis. ParagriVerum . docet oppositum decepta ex quodam

dicto

496쪽

LIBER SECUNDVS.

dicto illius Clemetins male ab ipsa Glossa intellecto.Il

la siquidem clemetina ipso iure excomunicat inquisito res haereticoηr,qui Odio,aut amore aliquid fecerint co-tra haereticos non iaciendum,aut aliquid omiserint, qStacere debuissent.Ex quo loco fossa illa deducit ia nubiam esse causam dubitandi id,quod archidiaconus dixerat esse rem dubiam,an uidelicet haereticus occultus sit ipso iure excomunicatus: qm extextu istius Clementians ut ait glossa apertissime constat eccdam posse puni re aestus animae interiores, α inde clarissime covinciturhsreticum qualibet occultum esse ipso iure excomunicatum. Et ut suam corroboret sentetiam multos hincinde citat ex iure textuS, qui nec tantillum suo proposito muent.Et ut ingenue loquar non bene illius Clementingliteram intellexi nec bene illius sensum considerauit. Illa enim Clementina non punit solos actus animae interiores,in quos nullum ut diximus ecclesia habet forensem iurisdictionem: sed punit aetus exteriores,qui abiulis interioribus procedunt.Non.n. comunicat ibi Po tifex inquisitores,qui solum hiat odium,aut amore: qui Propter solii odium in corde latens non poterat alique comunicare, etiam si odium esset ardentissimum : sed excomunicat ibi Pontifex inquisitores,qui Pp odiu,aucamorem aliquid in iudicio inquisitionis contra ronem fecerint. Quibus uerbis diligenter consideratis, constat

apertissime bi uon puniri odiit,aut amorem: sed puniri

opus exterius,aut omissio operis exterioris ab odio, aut amore procedens. Valde quidem diuersa sunt odiu,aut amor,&opus ab odio,aut amore procedes. Prima illadno sunt actus animae inferiores: hoc aute est actus eX-terior.Prima illa,ecclesia non punit, nec punire potest. Nam apse istoni iudicium prohibet,sic inquiens Nolite rico.4 ante ipsiudicare quoadusque ueniat diis, qui manis stabit consilia cordium,S illuminabit abscondita tenebrarum. Hoc autem ultimii uidelicet opus exterius ab

odio,aut amore ortum ecclesia iuste punire pol etiam si

497쪽

DE IVsTA HAERET. Pu NITIONE ob desectum testium sit occultum: qi ex natura sua, mox ut ex latebris cordis prodierit, est manifestu, aut saltem manifestabile. Omnes igitur textus,quos glossa cita imponut poenam adtibus exterioribus, Sc nullum

in iure unquam reperiet decrem, quod poena aliquam decernat alicui propter solum adium animae interiore, ut puta odium,aut amore. Ex ista poena excoicationis oritur alia,uelut riuus ex fonte, priuatio uidelicet ecclesiasticae sepulturae. Nullus. n.in excolcatione decedens

potest in loco sacro sepeliri , ut constat ex Clem emina I. de sepulturis. Sed nequis sorte parii eruditus de hac re dubitaret. Visum est ecclesiae dignum esse, ut speciale

de hac re conderetur decretum,quod Oibus lisreticis ecclesiasticam interdiceret sepulturam.Et habetur in c*P. Quicunque . De haereticis.jib.6.Et merito quide sic statutum est. Quoniam is,pro quo orare no licet,indignus est,qui in loco sacro sepeliatur . No. n. ob aliam causam

corpora in locis sacris sepeliuntur ut August. ait nasi,ut qui loca sacra ingrediuntur,pro illis,qui sunt ibidem sepulti deum precentur.Et ob hanc causam ut August. in lib. de cura pro mortuss agenda ait sepulchra defune o

rum dnrmonumenta: quia monent uiuoru menteS, ut

defund om recordentur. At cum nulla possit memoria haereticis defunctis prodesD, consequeS est,ut nec pose stillis prodesse sepultura. Hac poenam sicut nunc eam declarauimus,hoc est,excois senten tiam ipso iure haer

licis inflictam aliqui no infims sortis theologi tam iusta

eam putant,ut non solum a iure humano: sed etiam a iure diuino illam haereticis infli tam esse censeant . Na Io docus Clito ueus in assertione ueritatum definitarum in concilio Senonensi hac tenet liam. Iacobus Latomus in assertione determinationis datae ab uniuersitate Lo uaniensi cotra LutheN,eidem Plae aperte subsci ibit.Ioanes Echius in Enchiridio locoN colum contra Luthera noS,cap.de haereticis coburendis dem uide sentire. Hi omnes tres illustres theologi cocorditer sentiunt poena

498쪽

LIBER S E C V N D V s. 234excois,esse ex di uino iure haereticis inflictam: tm abest, ut illam iniustana esse putent. Neque absque causa, S si- ..u Mne ulla rone: sed multis sacrς scripturae testimonηs moti id asserunt.Paulus siquidem ad Titu scribens ait:Hae Titis. reticum holem post una, u secundam correptione deuita,sciens quia subuersus est,qui eiusmodi est,& detinui, cum sit proprio iudicio codem natus. Et btus Ioa. in sua 2. Canonica epra inquit: Siquis uenit ad uos, & hac doctrinam non affert, nolite recipere eum in domum, necaue ei dixeritis. Qui. n. dicit illi ave: coicat operibus eius malignis. Alii in theologi, Sc si latentur iusta esse hanc

excois si iam contra haereis coS a' iure prolatam,negant

in illam iuris diuini robur tenere: una ut aiunt Paulus, Ec Ioannes haec loquentes non dixerunt tale aliud estear deo mandatum, sicut ars Paulus cum simile aliud per straetat,dicere solet.Praecipio inquit ille nO ego: sed do L . . di minus. Et item: Non dias: sed ego praecipio. At Paulus no poterat ut dicunt sua ipsius authoritate tale excoissententiam in omnes haereticos ferre. Sed certe responsionem istam nullius esse momenti, aliquis conuincere

putabit per id , quod Paulus Thessalonicesibus scribes

ait . Denunciamus aute uobis fratres inquit Paulus in y the 3 nomine diai nostri Iesu Xpi, ut subtrahatis uos ab omni fratre ambiat ante inordinate, Sc non secundum traditionem,quam acceperunt a nobis . Ecce Paulus interdicit conuersationem cum illis,qui non ambulant secundum . . in traditionem,qua ab eo acceperunt, neque hoc nominemo: sed nomine diai nostri Iesu χpi se id pi scipere dicit. , Quae uerba declarans Theophil actus ait: Saepe alias diximus denunciation austeram quadam praeferre doctrinam. Nunc igitur tremefida magis hanc faciens, in

quit. Non.n. nos id ipsum iniungimus, sed Xps ipse . Hic nanque profatur,qus ipse ad uos loquor. Hsc Theophi iactus. Quae istam opinionum sit uerior, ego nolo definire,cum satis pro praesenti disputatione mihi sit, quddhi,qui negant excois poenam esse iure diuino inflictam,

499쪽

DE IVsTA HAERET. PUNITIONE negare non poterunt esse iuri diuino admodum conso vina me,pertinaces hsreticos excomunicare. Nam illum,qhuiratrem semel EciteN admonentem de peccato cotem- ecclesiam insuper non uult audire, Christus saluator noster praecepit lindum esse laquam ethnicu, Sc publicanum.Quibus uerbis concordi esum catholicorum sma,Saluator noster pranatis ecclesiae dedit piatem ex . coicandi illum,qui tertio admonitus negligit emendari. Idem.n. est dicere,sit tibi sicut ethnicus, re publicanus, ac si dixisset: nullam Orsus cum eo habeto cotonem. Sicut.n.populo Israel fuit olim interdicta cum gctibus co- uersatio: ita etiam nucppro christiano interdicit Saluator,aut potestatem dedit passatis interdiccdi coicationem cu eo,qui ecclesiam audire contenti,dicens: Sit tibi

Ebris. sicut ethnicus,d publicanus.Nam btus Chrysost. haec matth.uerba interpretans, ait: Vide qualiter dupliciti' colligauit necessitatibus, Sc poena, quae hic est, scilicet proiectione ab ecclesia. Sit tibi sicut ethnicus, & publicanus , de supplicio futuro, quod est esse ligatum in coelo. Haec Chrysostomus. Vt autem sententiam praelati

excommunicantis nullus contemnere auderet: sed firmam, &ratam esse, omnes censerent, addidit: Amen dico uobis,Quaecunque alligaueritis super terram,out

ligata dc in coelis,& quscunque solueritis super terram, erunt soluta dc in coelis. Quae uerba declarans beatus Hism Hierony.in commentariis super mattheuna ait .mia dixerat,si autem ecclesiam no audierit,sit tibi sicut ethnicus, et publicanus,& poterat cotemptoris fratris lisc occulta esse responsio, uel tacita cogitatio, si me de picis,& ego te despicio: Si tu me condemnas, Sc mea sententi a condemnaberis,potestatem tribuit apostolis,ut sciant,qui a 'talibus condemnantur,humanam senten

tiam diuina sentetia roborari, δί quodcunque ligatum fuerit in terra,ligari pariter in cono . Haec Hieronymus. EX quibus uerbis apertissime constat, quam rata sit,

de a Deo confirmata excommunicatio, quae fertur in

500쪽

LIRER SECUN DV s. illum,qui scdo admonitus, eccnam postea audire conis temnit.Quis aut minus eccnam audit,quam hqreticus , suam am definitioni totius eccnae praeponit,et ab ea fide,quam scit totam ecinam tenere,proprio iudicio recedit Nullus ergo iustius pol iuxta diuina decreta excolcari,quam han eticus,qui propriae innitens prudeliae ec

criam docentem,ato admonente audire contemnit. Et

forte hoc ipm intellexerunt praelati illi tres doetissimi uiri dicentes, excoicationis poenaiure diuino esse haereti cis illatam: quia iuri diuino innititur ius humanum, qae illam haereiscis inflixit Rursum,iustum esse hanc haereti corum eXcoicationem,ostenditur per id, qadiis Deus olim ppro Israel pcipiens, ut deleret Iebusaeum,Chan, D nartim,& reliquas quinq; gnationes, addidit: Non ini

his cum eis foedus,nec misereberiS earum, neque socia- , his cum eis coniugia.Filiam tuam non dabis filio eius, . t

nec filiam ipsius sociabis filio tuo: quia seducet filium ,

tuum,ne sequatur irae: dc ut magis seruiat dijs alienis. Aetende,obsecro,causam,PP quam prohibuit cum gentibus illis contrahere matrimonia. Quia seducet inquit filium tuum,ne sequatur me. Nonne simile periculii est in conuersatione licticorum,quorum sermo iuxta Pauli ri tismam ut cancer serpit.Propter eadem igitur causam imstum est,ut sit oibus Xpianis interdicta haereticorii conuersatio,ne lallaci)s suis seducant corda eorum,cum quibus conuersantur. Ideo Paulus ait: Quae pars fideli cum

infideli Tam potes est haecca,ut Pp illam solam censuerit Paulus uxorem fidelem coniuneiana uiro infideli,qui non permittit illam in fide sua manere: sed quotidie solicitat, & urget ad infidelitatem,posse a uiro suo separati. Sic.n. ait Paulus: Quod si infidelis discedit, discedat: no x. O.

est.n.seruituti subieetus frater,aut soror in limoi.In pace aut uocauit nos Deus. Quae uerba declarans Theophi-