장음표시 사용
621쪽
illi s sacra ostedit scriptura.Deus si quidem ut sacrς nos
docent liters neminem perire cupita sed uult omnes nos saluos fieri,Sc ad agnitionem ueritatis uenire. Nemine certe perire uoluit,aut a re sta iustitiae linea, uel latum pilum discedere: qui ne ullus unq; nisi ultroneus Eclubes errare posset, certissimam omnibus, qua uitam possent assequi sempiternam uiana ostendit, paratus Praeterea semper iuuare omnes,qui suo destitum auxilio frustra illam assequi conarentur. Docet Deus bonum, hortatur ad illud ,promissis allicit, flagellis prementibus urget, incipientes iuuat,progredientes comitatur, Jc fouet. De quouis peccato ne incauti in illud incidamus *pissime admonet. Si nos peccato proximos uidet, acerbissismis poenaN minis nos ab illo deterret. Si iam collabe tes conspicit,supponit manum suam,ut no collidamur.
Quia hostes nos circunstant,qui nos ad p 'in semp impellere conantur, amicos, ne dicam psdagogos, nobis angelos contulit,qui nos contra hostes iuuarent,et qua possent parte ab illis tuerentur. Tam feruentem denim uolun latc conseruadi nos in bonitate, M a malitia auem
tendi Deus habet,ut pro hac re nihil ilium prstermisisse
uideatur. Fateamur ergo omneS cum Propheta, at 3 ut
acceptu Deo feramus,necesse est:q, nisi Dns adiuvisset nos paulominus in omne pestii lapsi fuissemus . Hanc igitur immensam Dei misericordiam, ι uigilantissima, quam nostri perpetuam ille cura habeat, uel aliqua ex parte imitari deberent quotquot Dei loco plant, quos ille ad sui p pn gubernatione uarios 1stituit ministros,ut quemadmodum illum in prslatione imitatur, ita etiam
imitentur in cura Sc diligentia, ut omneS, quaS potuerint exerceat uires, ut subditos suos 1 uirtute custodiat, Ec a uitias avertant. Quod si tam exactam circa reliquai omnia scelera oportet rectores adhibere diligentiam , ut illss ne oriantur,occurrant: tanto instius est,ut eam ipsam diligentiam ne haereses nouae oriantur, aut ueteres
reuocemur adhibeant. quanto hyesis reliquis omnib'
622쪽
peccatis noscitur esse peior.atin pestilentior. Si diligenter uigilare debent rectoreS,ne furta,homicidia, adulteria, alia in id genus crimina in ppl'o fiant, multo iustius est, ut diligenter attendant, ne haereses in P pro Oriatur, quae multo plus nocumenti pnt toti populo in serre.Hς resis. n.sola est quae totius Christianae religionis funda nactum,quod fides est,impetit,at piorsuSeuertit,quo sublato reliqua omnia,si quae aderant bona, statim com
ruere est necesse.Cum 1gitur tanta necessitate Xpiani or his rectiores no solum hςreses extinguere,sed illas ne in surgant impedire cogantur, ne lolam nudam monitio nem eisdem rectoribus prouisse uidear, decreui in hoc tertio libro uiam certam illis ostendere, qua, si uolunt, facile possunt haeresibus,tae oriantur,occurrere.
Multas zse uias docetur, uibm iommode poss-nt haresis impediri, m oriantur, m de una illarum jecialiter a seritur in hoc Cap. i.
Quoniam necessarium est principibus,dc alijs omnibus totius reipublicae Chri sitianae rectoribus quocunm nomine illi censeantur,ut diligenter omnes iuxta suae p- Iationis obligationem, Sc potentiam inuigilen r,atiu laborent,ut nullae unquam otiantur tisreses: ideo operae
pretium me facitu N existimaui,si uias aliquas,cibus hoc como de fieri possit,illis ostendero. Vias autem ad id factedum,etsi multas ali) forte possent docere: ego in una Iatissimam,& certissimam uiam ostenda, quae in postea in uarias diuiditur uias. Oportet.n. omneS Ruferre OcCastones,quae possunt ansam haeresibus praebere,euellere OmneS radices,ex quibus perspicuum est haereses facile posse nasci. Haec mihi re uera uisa est certissima, Screetissima uia,qua como de piat haereses,ne Otiantur,i inpediri. Nam sublata causa necesse est etia tolli essedius, qui ab illa prodire debuissent. Nec melius res aliqua inapediri potest,ne oriatur,quam si causas omnes, quae it iam gignere possent sustuleris. Hoc igitur cusit adeo noti ssimum, ut nemo possit inficiari, superest haeresum ra dices ondeie,ut illis aperte oasis ad illas euelledas prin
623쪽
cipes Omnes accingantur, sic ne haereses nascantur,es ficiant.Radices, re causae haeresum uariae sunt, duplici nomine censentur. Quasdam dicere possumus intrin secas eas uidelicet, quae latent,dc fiXae sunt in animabus eo N,qui haereses tenent. Alsae causae, Ec radices dicetur extrinsecae, aut si mauiS externae, Sc sunt illae, quae foris sunt, dc extra personam illam,quae est in haercsim lapsa. De causis intransecis hoc solo cap.disseremus: qm istant ablatio magis' ad singulas quas personas, quam ad principeS,aut rectores,spectat. De alqs uero extrinsecis causiS,quae mulis,& uaris sunt,et facilius a principibus post uiit piu ferri,per multa cap.pertractabimus. A' causis igitur intrinsecis ancipiens: dico certinimam, de indu hitatam, at in prscipuam heresum causam esse propriuhominis pcctim. Et hoc aperte declarauit Salomon, qus de puero ante ips ex hac uita sublato loquens, ait: Ra- ' η- ptu S est,ne malitia mutaret intellectu eius. Quibus ue has nos docet malitiam csse tam potctem, ut intellectu homin is ex uno iudicio uero in aliud falsum,at peruersum mutare ualeat. Nam uoluntas ut experientia nos
docet saepe trahit ad se iudicium rationis, ita ut intellectus ea iudicet bona,qus uidet uoluntatem amare, Scilla dicat este mala,qus scit uoluntatem odisse. Propter ea Aristoteles in Ethi. censet omnem malum esse igno rantem . Quod non ideo illum dixisse putandum est,q,
existimauerit omne malitiam uoluntatis ab ignorantia oriri: sed potius econtrario:quia ex omni uoluratis ma litia aliqua oritur ignorantia,qus iuxta mensuram asse etionis ipsius uoluntatis crescit,aut minuitur . Licet uoluntas ut Augustinus ai t non possit uelle, au t nolle,nisi id ,quod est ab intellectu prςcognitum,non in opuS est, ut antequam uolutas uelit aliquid ,aut nolit,intelse Rusillud iudicet esse hon una,aut malum: sed satis est,ut' implici cognitione illud prςcognouerit, nulla prorsus bonitatis , aut malitis habita ratione: prout quotidie contingit in his, qui sine cunsilio, Sc deliberatione Operantura
624쪽
tur,non considerantes,an bonum sit an malum id,quod . A facere decernunt.Posthac uolutatis electionem,intelle- .ctu sepe iudicat iuxta uolutatis imperium, deinde oritur,ut homo sic iudicans peccet. Nam licet in intellectu non possit esse peccatum,pnea quod ille non libere operatur: est in peccatum in uoluntate a cuius imperio , δίaffectione mouetur intellectus , ut hoc aut illud iudicet. Impotens liquidem,& estrsnata affectio uoluntatis Orsus euertit iudicium rationis. Et hoc est, quod ait Iob: Iob A. Animae esurienti etiam amara dulcia esse uident.Et haec . est illa caecitas animae,quae a malitia uoluntatis causat. Nam de Iudaeis,qui odio,&inuidia moti Christusaluatorem nostrum occiderunt,Salomon loqucs ait: Ma Sa Lalitia eo' excaecauit eoS.In principio quidem ex scriptu ris sacris, Sc tempoN coniecituris, S ex mirabilibus peri eum factis bene intellexerunt Christum saluatorem nostrum esse uem H essam in lege promissum,cum uideliocet iuxta parabolam Saluatoris) dicebant: Hic est hae Matina res,venite,occidamus eu. Sed postea quia illo Iu malos amo S arguebat,& increpabat , irreconciliabili odio illum persequebantur: Ec quia populum illi nimium aliactum,ato credulum uidebant inuidia in illii exarseruta Quae adeo illoni mentes occupauit , ut illos prorsuS eM caecauerit,ne uera de illo iudicare possent , aut bene ali quid de illo sentire. Et iuxta hoc ips accipiendum est, quod Paulus ait: Si cognouissent: nunquam diam gyiae crucifixissent.Cognouerunt enim illuni ut dixi) sed qncrucifixerunt , iam non cognoscebant: quia malitia 1llorum ut dixit Sapiens excaecauit eos . Et hoc mihi significasse uidentur philosophi, S poetae: cum amorem . pingere uolentes caecum illum pinxerunt. Qua pictura nos docere nolueriit affectus nostros causam esse aper- Etissimam,q, saepe in iudiciis nostris erramus, Sc caecuti mus. Ex qua mentis caecitate facillime haereses orititur. Ideo Anselmus exponens illud Pauli ex epra ad Ephesios: Vt non circunferamur omni uento doctrinae in ne i
625쪽
DE IusTADIA EL PUNITIONE Ans L quitia holum,ai t: In nequitia hominum dixit: quia hae.
resis non est,nisi in anima subdita peccatis: quia peccata comissa sunt caete , ut deus permittat eos errare in barathrum haeresis.Haec ille. Ob hanc cam daemones genetis humani acerbissimi hostes uolentes in uarios errores,dc haereses holes protendere,prius illo ν uolun tales ad peccata solicitant,ut illae ardenter allacis,intellectiis suos postea in eandem smana uenire faciant. Hoc enim . optime intellexerat David,cum dsmones ipsos alloqns Psa. iir dicebat: declinate a me maligna,& scrutabor mandata Dei mei. Timebat quidem in scrutinio mandato N Dei errare,si maligno' spirituum tentationes uoluta late sua
in peccatum impulissent. mod etiam in Palfstinis illis
figura tum esse cognoscimus, qui ut sacra refert histo--.aν ria PuteOS,quos Isaac foderat,terrae congerie replebat, ' ne ullam ex illis Isaac claram posset haurire aqua. Putes illi profunda secreta sacrae scripturae, aut mysterioru diuinorum mihi figurasse uidentur,propterea quod Salo Pio,it. Inon ait: Aqua profundassapientia in corde uiri. Ille e go cum Isaac puteos fodit,qui reconditos sacrae scripturae sensus,&Dei profunda mysteria inquirit. Sed hos
Puteos occulte terra replent Palfstinicua nobis diuina mysteria inquirentibus daemones terrenas ingerunt cogitationies,quib' nos ad peccata,si possint, aut allicere, aut impellere ualeat,ut amore terrenaφ rerra repleti ueroe d octrinae aqua haurire non possinus. Cum igitur ex supradietis iam manifestu evadat,errorem itellectus ex Peccato,& ex malitia uolun talis oriri: fit inde,ut quemadmodum uaria sunt in hoibus uitia,& peccata,ita etiauariae sint in eisdem radices uaria P semina, eX quibus uariae etiam pollunt haereses oriri. Aliquando haereses et 3 oriuntur exsuperbia, Z ambitione, aliquando ab auaritia, aliquando a' carnis illecebris . De superbia non o Portebat longam protendere disputationem, ut illam ostendamus esse haeresum radicem, cum aperte dixerit
EGLδρ Sapiens illam esse omnis peccati initium. Sed licet suin
626쪽
OBER TE RT I v s. 298hia sit omnium peccatorum parens, Sc origo : specialitia quadam rone dici potest magis esse haeresum materquam caeterorum omnium peccatorum,ppea qudd haereses omnes proximius oriuntur a ' superbia, quam reli qua omnia uitia. Nasuperbia essicit,ut plura,quam par . est homo de se sentiat,plura se scire putet, quam re uerascit,plura se posse existimet,quam potest, de inde euenit,ut suis uiribus,suae prudentiae nimium fidens facillime erret,putans se suis uiribus idissicillima quaeq; posese intelligere, Sc occulta sacrae scripturae mysteria propria uirtute posse penetrare. Contra tamen David sentiebat,qui ait: Da mihi intellectum, de scrutabor legem tuam . Et iterum: Reuela oculos meos,& consi derabo
etiam ut illi conscendere nituntur, quando proprio in genio freti secreta coelestia se posse rimari contendunt. Eucherius enim libro secundo super Genesim,capite se ptimo, iuxta hunc sensum illam historiam interpreta tur. Hagna quidem superbia est ambulare in magnis, ct in mirabilibus super se: aliorum omnium iudicia, Scsententias contemnere, suo Iudicio tantum tribuere, ut
illi soli plus quam caeteris omnibus fidat. In poenam i tae superbiae Deus illos ignorantiae caecitate percutit, ut non intelligant multa: sed pessime errent in illis, quae si humiliter de se sentirent, facillime intelligere ualerent. Nam de huiusmodi superbis,qui multa de se opinantur Paulus ait: Obscuratum est insipiens cor eorum, dicentes enim se esse sapientes stulti fac hi sunt.Et Salomon in Prouerbijs alti Vbi humilitas, ibi erit Sc sapientia. Qui hus uerbis ignorantiam,&errorem uidetur ex opposito tribuisse superbiae, Et beatus Gregorius ait: Lumen Grego. ueritatis elatis mentibus ab stoditur. Ideo haereticis elatis,qui iudicium suum totius ecclesiae iudicio praeponere non uerentur, Deus per Ezechielem prophetam mi
mirabilia de lege tua.Ideo uiri illi,qui turrim Habet aedificantes coelum conscendere uoluerunt aliquibus sacris doctoribus haereticos significacte sunt visi: qui coelum
627쪽
, DE IUSTA HAEMET PUNITIONE natur sic inquiens: Vae prophetis insipientibus, qui
quuntur Ostitum suum,& nihil uident. Proph: sins pientes hic dixit haereticos, quibus eo, quod mum
suum Sc non Dei sequuntur, datur caecitas in poenam,uta deant.Nam beatus HieronymuS in commeri '' iistig super Ezechielem, praefata uerba Ezechiel S cera set de si elicis esse intelligenda sic inquiens: Cum prophetarum nomen secun dum regulam scripturarunis,malis. commune sit,in eo differunt: quod boni o phetae dicuntur esse sapientes. mali autem ulii, solentes. Quorum alterum refertur ad ecclesiasticos alterum ad omnes haereticos , qui Dei spiritumTquentes sequutur spiritum suum: quia nequaquam ' diuino instinctu: sed proprio corde uaticinantur: Undere nihil uident. Haec Hieronymus. Ex quibus uerbis apertissime constat,inde haereticorum omnium ligreses oriri: quia illi superbia elati spiritum stium sinu t Nam si spiritum ecclesiae qui utique est spiritus Dei squi uoluissent nunquam aberrassent a recta fi licaino hca: re uia. Sed haec de superbia in genere dicta sunt. Ouaoropter de quadam illius specie,quae ambitio , sta
mnibus aestunari, rem pretio mRGUUnheri: quod cum alia uia se assequi non speret , Inouas confingere procurant, ut per illas magistrid cantur Scoopuli duces. Praeterea notissimum est ambitio
lentes multi praeesse aliis, &nolentes d, runt ab obedietia illorum, quibus subesse debebant, sic schisma lacerunt. At nulla est schisma uerbis utar quod no libi aliqualiaeresim cofingat ut recte ab ecclesia recessisse uideatur. Haec Hieronym si Per eptam ad Titum . Ex primo igitur ad ultimum gr
628쪽
. LVI E E R sECvND Vs. 2ς datim progredientes euidenter colligemus ex ambitione saepe haereses nasci,quoniam ex ambitione orat schisma,& ex schismate haeresis. Primam quae, post Christi in coelos ascensionem,orta est haeresis, ambitio peperit. Nam Simon ille magus,cuius in actibus apostolorum Lucas meminit uit ut Eusebius Cssatiensis refert primae haeretis inuento tam furiosa ambitione ueXatus, ut conatus fuerit pro Deo a populo haberi, dc ut talis adorati, quod postea daemone solicitante,&Deo permi tente assecutus est. Nam Iustinus martyr in Apologeti co quem pro fide nostra ad Imperatorem Antoninum scripsit,refert illusub Claudio C ssare suisse Romae declaratum Deum,& uelut talem simulacri honore donatum . Quod simulacrum ut Iustinus ait fuit in flumine Tyberis inter duos potes collocatum habens titulumi a linis literis scriptum. Simoni Deo Sancto. Quem ocs Samaritanos, Ec nonnullos ex caeteris gentibus tan quam summum Deum adorasse idem Iustinuet retere . Ex hac tam etsi gnata ato Luciferina Simonis ambitione orta est uoluntas illa emedi ut Lucas in actibus ait donum Dei pecunia , Sc ex uoluntate error in tellectus, quo credidit id licite fieri posse. Ob hoc solum, potestatem communicandi spiritum Sanctum Simon hic eme Te uoluit,ut uel hac occasione certatim ad illum pro Dei dono ab illo impetrando populi confluerent, Sc sic uisa tantae rei novitate illum populi tanquam Deum uenerarentur, quod ardentissime affectabat. Ex hac etiam radice orta est haeresis Aeria dicentis simplicem sacerdo tem esse prorsus aequale Episcopo , nec aliquod esse in ter illos discrimen. Nam Epiphanius in libro octoginta haeresum de hoc Aerio disterens, ait: quod uidens Eustachium quendam condiscipulum suum ad Episcopa tum peruenisse,quem ipse aflequi non potuerat, coepit inde perturbare omnia Sc dicere Epira, non esse simpli ci sacerdoti superiorem,ut uel hac uia parem se Episco-Pis facereiadem couait Ioanni Vinclei qui ut de illo
629쪽
fert Thom,Vualden. ambitat in Anglia Episcopatuin
Virgonissem,quem quia obtinere non potuit,in eunde Aeria errorem lapsus est,dscens nullum prorsus esse σμ' scrimen inter Epira 3c quen in altu sacerdotem. Idem .Prsus credo euenisse hoc nostro secuto Luthero , 5c alijs multis qui post illum surrexerunt haeresiarchi qui licet in alijs multis dogmatibus sint inter se diuisi, omnes t
men concorditer cum Aerio Sc. Uuicles sentiunt sacerdotes omnes esse pares, nullumq; Episcopum imo nec papam agnoscunt potestate Ec ordine superiorem. Vellet quidem omnes illi se esse Episcopos imo Ec Summos Pontifices, quod si assequerentur non co temnerent nec se adeo submitterent, ut in serioris ordinis sacerdotes si-hi ipsis pares facerent. Quia tamen id se posse assequi desperant,ne illis quos irreconciliabili odio prosequuntur, subhci uideantur,in hanc pestilentissimam haeresim
proruperunt dicentes nec papam csteris Episcopis,necis Episcopos alijs sacerdotibus esse superiores. Hos omnes haereticos figurasse mihi uidentur Dathan . Abi ron , qui sacerdotium quod illis lege competere non poterat,ambierunt: Mob hoc contra Moysen dc Aaron eleuati sunt,&schisma inppro secerunt.Ad hunc moduLutherani Ec alia recentes haeretici, sanetae ecclesiae cor pus difiungere nitunt dum caput quod Deus huic cor pori dedit,hoc est.Sumum Pontificem lacerare dedecorare impijs maledictis no cessan et qct oium pessimum est a corpore tollere eonantur. Neq; aliud ab istis haereticis in papa nunc strat a Datha, Sc Abiron tuc in Moysen tentatu est. Iustus in Deus,qui,sicut illos tunc hor- reda Sc insueta morte punivit,ita etiam istos oes miserrima morte de hac uita tollet,aperta terra i infernum cohciet,perpetua obliuione sepeliedos. Altera hiresum auariti radix est auaritia,Out apertissime docuit Paulus in prioa.D.ε. re ad Timotheu epistola,sic dicens.Qui uolunt diuites fieri incidunt in tentationena Ec in laqueum diaboli, α desideria multa S nociva quae mergunt holem in into
630쪽
LIRER T E RIT I V s. 3oo ritum Sc perditionem. Radix. n. omnium malorum c piditas, quam quid a appetentes errauerunt a fide, Sc inseruerunt se doloribus multis. In medio illius amphors, quam Zacharias propheta uidit egredientem,mulier sedebat,qus dicebatur impietas. Quod amphora illa auaritiam significet,angelus,qui loquebatur Pphet eae nomine,quo amphora appellauit,apertissime demonstra uit.Hic est inquit angelus ad Zachariam) oculus eoN Zacks
in uniuersa terra. Nihil aute est,quod magis homines a spiciant,quam auaritiam.A'maximo usq; ad minimum
ait Hieremias propheta) omnes auaritiae student. In Hiπ-ν medio igitur amphorae sedere impietatem, idem nobis significat,ac si apertius dixisset, Φ in ipsis auaritiae uisc ribus sedet defeetus religionis,& fidei. Nasicut pietas ad religione pertinet, ita ex opposito impietas defectis religionis significat. Ex hac pessima radice uidelicet auaritia nata est illa pharisaeorum haeresis, qua docebant iudaeos, melius esse aliquid in templo offerre,quam parentibus egentibus distribuere. Ex eadem pestilente radice orta est etiam haeresis Grςco N,qui ut Guido Ca melita de illis refert dixerunt usuras esse licitas. Inde oritur etiam haeresis eorum qui putant simoniam esse lici am. Neque hoc solo contenta est auaritia quod haere
ses generat: sed tanqua bona mater illas nutrit et fouet, ne ob defectum nutrimenti necessario perire cogantur.
Nam beatus Iob inter multa quae subtiliter, figurativa quada ut solet locutione de haereticis disserit, hoc una radnuscet, , radix iunipero Iu sit cibus eorum. Quae ue --ha interpretas beatus Gregoriusi moralibus,ait: Quid Grego. per radicem iuniperi nisi auaritia designat,ex qua peccatosse omnium spinae producuntur c De qua per Paulum dicitur. Radix omnium malo' est cupiditas. Ipsa quippe latenter oritur in mente, sed pumstiones peccatorum omnium patenter producat in opere. Quas uidelicet puctiones ab hac radice surgentes statim praedicator egregius insinuat, cu subditaQuam quidam appetetes erra