장음표시 사용
101쪽
3 anima utiq; ipsi visus effet.
Hi n. est substantia oculi. quae secundum rationem,' Mulus autem materia vi
sus est: Auxaruis visa implicium Thami ais. quo deficienteno aniplius est oculus, nisi aequivoce a sicut lapideus, ut depictus.
corporeas Proportionaliternanaqaiabet, sicut pars ad partena, io totus sensus ad tot coria
est , an ipsis etiam corporis animati par. tibus consideremus. Si igitur imagi- , ut ocuIum qui essentialiter instru-. inentum est ad aliquem finem ordinatu, animal esse, essentia utique lanima ipsius videndi facultas erit 6 'c'enim oculi essentia per ipsius definiationem significata est, s atque in ocul, ratione corporis inclusi tanquam in propria a teria inest manifesta autem hoc ratione patet.' Nam si videndi facultas deficiat, non amplius remanet oculus, nisi aequivoce, ineptus ad operandum exb.
steriis,' perinde ac Iapidcus, d. depictus, ergo secultas videndi propria oculi essentia, la quid ditas est ' Qu'd igi
tur in parte animalis contingit, in toto estiam vivente corpore proportionaliter accidere existima dum est. 9 Sicut enim videndi facultas, quae si oculus esset ani mal, sensitiuae animae pars esse deberet, corporis partem, videlicet oculum informat, adessentialiter constituit, cum
ipsa desinente& oculus utique esse desinat,' ita arbitrandum est totam animam sensitivam totum vivens corpu inserinare, quatenus sensitiuum est, de veram ipsius inentiam, quid ditate niae quandoquide sensitiva ablata ani-
ma, apsum quoqi animal auferri cons tingat in Propter manifestum est cu
102쪽
tum constituat, mimimis es ostra tionisp incipium sit, nam Minna operati Myimii principium esse, quae
At ne putet ispiana impuSpD 3tia vitam habens anima destitutum ess ad quam in potenti dicitur. Aduerintcndum est corpus potemia vitam h
bens non esse id corpus , quod in poti ita sita nun mi ipum , sed ani tum compositum qu0dis P 'mtis quide ad vitale operationis : quas escere minis potest. 3 ementeni,cti, isti ex quibus , lux int i , aia miratum compositum sit inpotenti sunt i huiusmodis pii oblui edum,
quod vitales edere operationes aptum sit. A Quapropter concludendum omnino est, sicut incisio, visio operati nes sunt a securi, & Oculo prouenientes, cita vigiliam, speculationem aniame actus M operationes esse, ut 3
tem videndi facultas, scindendi potentia aeuis p sint, illa quidem γeudi, hic autem securis, ita animam istu primum, de essentiam corporis esse, eani excipereapnimem ε&dmique si
Non est autem quod abiis cit animai potentia existε
103쪽
Quod igitur non si anima separibilis a corpore, aut partes quasdam ipsius, si partibilis nata est, non imis manifestum eli. Qirarudamentiri actus pasehibet so laxando sa/ Phi. v. m. propterea quod nullius corporis sunt actus.s Amplius aurem imi ani&stum si sit corporis actita ani
Figura ieitur determinatum Sc descriptum sit de anima. Tex. I 2.
Quoniam autem colis et rii quidem, ninnisustioribus
fit eertum .&i securuium rationem notius,
ine eonstat lita animales anima,& obpore constitutum esse . Iliae lictis' mam fest et,lligitur anIairiam' corpore seserabilem non isse, aut certe 'uainan ἐpsius partes, nem petensiciuam, te latiuam, si in has partes anima suapte natura diuisibilis est namque ipsarum partium corporis actus sunt , cum varijs corporeis partibus, tanouam instrumentis pro
priμ alligataeinluat, atq; ijs ad proprias
edendas operationes viantur. 4 At, .ro. de intellectiva animae parte dubium est, sita ebrpore separabilis: s nullius enim corporis actus videtur cum nullam certam actu et partem, quae ipsi, ut proprium ad operandum instrumentum inseruiat si Praeterea mimanifest li& illud est ' utrum omnis anima corpuSqu6d informat, ac perficit, ciuemadmodum nauta nauem media cognitione re gere, ac gubernare queat Quid igitur sit anima in uniuersum accepta figura veluti adumbratum, confuse, ac leuiter descriptum est, propria enim ac distincta apsius cognitio cx lingillarum
Si d quonia in ita cognoscendr qua innatalia, cinditam habemus a natura, ea eli, ut ex notioribus quidem nobis, natura autem agnoris , nempe comini nioribus, ionbius, i iis corvin cognitioncms
104쪽
tionem, ac certitudinem veniamus,qus suapte quidem natura sunt nota, nobis vero ignota, utpote singularia,ac distincta, s traditam anima definitionem,
quae eius naturam analogam communiter acceptam exprimens confusa, rimperfecta est: aggredi, eandemque magis distin istam,ac perfectam propria animae analogata distinguendo repeteretentandum est: Non enim solum oportet definitionem ostendere quod ali. quid sit,ac essentiam rei confuse sigm fi care, sicut plures definitiones faciunt, Mea praesertim,quam attulimus de anima,quae commune solum animae nomen analogum exprimens cofusa in imperfecta est perinde ac definitio accidentis, quae demonstrationis cocluso est; sed causam, aut aliquid proportionale causae explicare, atq; expresse indicare necesse est, eamque afferre definitionem, quae propria animae analogata distin guens per ea suapte natura priora tradatur .maiorem essentia animae cognitionem largiatur, ilisque proinde sit accidentis definitioni, quae demonstrationis principium est , atque illius causam exprimit.' Sunt autem plurimqorationes. seu definitiones, qua demonstrationum conclusiones sunt. Si enim quan atur quid sit tetragonismus re-
iponderi potest esse constitutionem. H- 'O ui L Surae
eeneandum es heriis sis aggredi de ipsi. Non enim solum ipsum
si oportet definitivam rationem ostendere,
Nune autem me esus ines rationes de nitionum sunt, ut quid est tetragonismusis Aequale altera parte longiori rectangulum aequilare rate csse.
105쪽
s alis autem desinitio ratio a Dicens amem quini uagonisiiu . si iiivgd;ὸς inuentio, rei causam dicit.
accii lentes considerationis, determinari animatum ab inani inato ipso vivere.
- si unum aliquod horum insit solum,uiuere ipsuin dicinatis s utilitellectus,& sensus, motus. status secundum locum,adhuc autem motus secundunt alimentum, augumentum, decrementum.
a unde se vegetamilia omnia videntur vivere.
gura equi laterae, in quiangulae, quae se aequalis gulae altera parde longiori s atq; lasc desinitio est oratio demostrationis conclusione significans io Quod si dicatur tetragoni simum escinuenti ne mediae lincaeli assignabitu allats definitionis causa , quandoquidem ratio cur quadratum sit constitutum aequale figurae altera parte longiori,alia non est, praeter inuentionem mediae lincar, cacqua constitutum esticitur quadratum. Vt igitur definitione, quae non omnnem solum comprchcndat animam, sed quoscumq; animae gradus exprimat inuestigemus. Otandum est y ipso vivere animatui ab inanimato determin ri,ae distingui Variae autem, ac diue se operatione, analogam inter se proportionem habentes esse videntur,quae ipsis competunt viventibus,in varios, ac multiplices viventium gradu cor stituunt, quarum inexistens aliqua gradum viventis ciscere apta es autem operationes sunt,intelligere, sentire meri, Puta ere, nutriri, crescere,& decrescere.
Ex hiis patet non tum omnia animalia,sed omnes quoque plantas vi uere, de quibus fortasse dubium videri posset. Et si enim quema diu Odum animalia, plure non habeant vitae modos, unum tamen habent, atque unus vitae l
106쪽
mbdus gradum vivetitis escere potest. Nam in seipsis potentiam ac prilic Lpium habent planta quo ad contraria
retiam loca augustremum, ac decremeri,um suscipere quesit 3 Neq; enim sur--sum augἴ tur sol tim, haudquaquam vero deorsum , sed similiter ad utramque differentiam, atque ad omnes aluntur partes, di semper,ac incessanter vivunt, quousque possunt alimentum recipere. Notandu secundo est 'genus vivendi, quod in accretione,& decretione consistit 'ab alijs vita generibus seiungi, ac separatum existere possed alia autem vitae gener ab hoc laltem ut ijs, qua corruptioni sinat obito,ia siminime delucta reperiri. onasse emi caelestiucorporum animas, quae intellectivam gunt vitam absqui alij vita generibus esse conlitigit 3 Et quidem principium, quo aluntur , crescunt, ac decreus cunt animata corpora ab alijs separatu. csse,clare ostendunt plantae, in quibus alia haudquaquam inest animae poten
tia. Alia autem vivendi principia absq; eo, de quo loquimur principio esse non posse, adeo clarum est, ut probatione
Ex quibus' manifestum est, animam vegetativam , quae nutritionis, auctionis , decretionis principium dicitur, formam esse, qua vivens in esse uiuen -
Videntur .n in seipsis lialbere potentiam, triticipium huiusmodi per quod augumentum , decrementum secundum contraria loca suscipiunt a Non enim sursum quidem augctur, deorsum aute non, sed similiter in utraq; S mnem ilia artem aluntv vivunt stuler quo'sque pilis sunt accipere aliutentuIII.
Separari autem hoc quidἔab alijs possibile est. Alia autem ab hoe impossi
Viuere igitur propter hoe principium ines oly uentibus
107쪽
Animal autem propter len sun primo.
3 Etenim quae non mouen. tur, neq; mutant locum. 4 habent antem sensum, animalia dicinius, non viam solum . .
i sensus autem timo inestiis constituitur Misi enim aliarum ope ationum principia constituant vivens, id tamen proprie loqueudo, non primo, ac per se efficiunt , c;d quatenus veg latiuum principium supponunt, quod alijs multipliciter adiunctum principiis varios, ac multiplices viventium gi
diis constituit. i. . . ......
Notandum tertio est quemadmodum vivens ob auctionis, decretio'nis principium, quatenus tale est, viuere dicitur, ita animal ob sentiendi principium in esse animalis primo, ac per se constitui. Neque enim motus ad locum animalis principium esse potest .
Nam ea, quae nec tota mouentur, nec mutant locum, ut conchae, ostreae, Quae certae, ac dei erminatae parti aifixa
semper manent, aliquo tam in sensu praedita sunt, s non viventia solum, sed animalia quoq; dicimus. No igitur motus ad locum id est, quo animal in esse animalis constituitur, si id alicui primo, ac per se minime competit, quo posito in esse quide ponitur,ablato vero hausquaquam tertur. Atque hic alius viventis gradus vegetatiuo est, qui ob sensitiuum principiti vegetatiuo adiunctum existit. N0tandum quarto est omnium se suum tactum primo animalibus inesse, ac per eum animal in esse animalis con. Z. stitui.
108쪽
, si tui. Atqui ut vegetatiuum a tactuu alijsq; sin sibus sepalatum esse potest , sic tactum a persectioribus sinsibus di- uidi, ut visu, olfactu,&auditu, ac seorsim existere contingit ' Vcgetatiuum autem illam animae parte dicimus, quae communis est omnibus animalibus, ac splantis Sensu vero tactus omnia animalia praedita esse constat. Quoniam e lgo animal ob sensum tactus in esse ani linalis constituitur, atq; is ab alijs perferactioribus diuiditur sensibus, quibus animal emota , siue utilia siue noxia percipiens ad illa quaerenda mouetur,4 ab
his laedentibus, ac interimentibus aufugit, tertium viventis gradum constitue re oportebit, quo animal suapte natura loco moti usi sit Perfectiores enim sensus ad solam animalis conseruationem conferentes, non quid animal, ut animal est, sed ipsum loco dumtaxat motiuum constituunt. At quartum vivendi genus ob principium intellectivum consistit, cum omnibus competat hominibus, 4bsq; eo potentia loco motiva esse queat. Ex his patet quatuor viventium gradus esse, intellectivum, sensitiuum , loco motiuum,4 vegetatiuum, eosque prioris, ac posterioris ordinem habentes analogam intcr se proportionem habere; quandoquidem vegeta
tiuum absque sensitivo de sensitiuum
Et sicut vegetatiuuna pote separari a tactu, oninicit su Le jactus ab alijs sensibus
4 egetatiuum autem diei. mus huiusinodi partem animae, qua plantae participant. Animalia autem omnia videntur tangendi sensum ha
109쪽
τὸ ig. -' Propter quam mitem ean-- sam utruma; horum accidat, posterius dicemus. Nunc autem in tantum dictum sit solunt, quod anima
est horum, quae dicta sunt, principium. Et hi definita est vegeta lituo sensitivo, cogitatiuo, i
t Virum autetia nun quodque orsi est anima, an pars animae s
a Themisius. Se si pars, virum siet sit separabilis ratione solum, an de quibusdam quidem horum non est dissicile videre,
absque loco motivo, uoco moti uulnabsque intellecti uoisse potest, cum tamen nec intellectivum absque loco mo-tiuo, nec loco motivum absque sensitiuo, nec sensitiuum absque vegetati uoesse queat. DPropter quam vero causam be- gelatiuum omni sensu destitutu, in ani
mal tactiuum absque alijs sensibus esse
contingat,posterius determina dum cst. Hoc autem in prssenti ratum,ac firmusit, animam suapte natura principium esse , quod viventium quatuor gradus analoga se se proporti nae respicientes constituit, Vatque primum idcirco prin. cipium esse, quo vivens in Ie viventis, sentiens in esse sentientis, intelligens inesse intelligentis, loco motivum in eia se loco motivi constituitur. Sed x quaestio est, utra singula viventium principia quatenus in eodem insunt vivente per se animae sint realiter distinctae, an potius partes animae, in si animae partes sunt, utrum sola r tione, ac definitione, an substantia distinctae loco, iubiecto differant, que admodum aiebat Plato sint quidem principia viventium completas, ac perfectas no esse animas realiter distinctas, sed eiusdem partes anima clarum, ac perspicuum est Partes vero animae αsubstantia, loco separabiles non esse, Pi . si de
110쪽
facile determinari potest. Desint vile octiva autem parte dubium esse vidctur. Manifestum autem est has animae partes in eodem vivente loco, aut subiecto separabiles non esse. Nam quemadmodum in plantis
quaedam partes diuisae,& ab inuicem se paratae diu vivunt, una quidem in j l
actu existente anima, quae ob materia.
lem exictionem,quam habet, in plures, ac varias partes diuisibilis est,e ira inpaltibus, ac potent ijs animae, quae in insectis reperitur animalibus, accidere certum est, ut quaedam eorum diuisae partes vivant, sentiant, ac moueantur Qua ergo insecta animalia dicimus, partes animae haudquaquam loco ,4 1ubiecto distinctas obtinent, cum in utraq; diuisa parte in sint. Quod lac perfectis quibuscunque alijs animalibus asserendum est, quorum animae, etsi non remaneant cum diuisis corporis partibus, realem tamen diuisionem patiuntur, ob
materialem X tensionem quam e ma
teri potetia eductet obtinent. Et qui l
dem utramque in instet animali diuisam partem sensum habere, ac localiter moueri, eX coctare constat, quod si pi gantur, dolore impulsa contrahuntur. l, At si sensum obtinet, . imaginationem,
Sicut enim in pl3ntis quaedam diviset videntur vivere, separatae ab inuiecni,
1 tanquam existente in hi antina acti quidem una in V naquaque planta, potentia autem pluribus, sic videmus .eirca alias differentiat an inicae eideret ijs, quae inciduntur in insectis. Etenim sensum utraq; parotium habet, Minotum secundum locum.