장음표시 사용
121쪽
Quibusda aurea haee inest di secundum locum instium Aliis aut cogitatiuum,
intellcctus iri tit in inibu i siquus aliud liuiu niodi et , aut etiam honorabilius.
a sint in. Manis mimagitur est quod eodem modo una utiq; erit
Neque enim ibi figura estprieter triangulu, Meas, quae cons quenter sunt. neq; hic anima praeter di-- est. rietatirem utique in fi-ru i ratio communis uuaecquei et quidem omnibu , propria autem nullius erit
similiterautem rc indictuaninialibus.
potest umbreni posteri de ipsi
confidei multini erit 1 meterea quibadam antinalibus, cpu memetiores edat operivismo i a lon- sititia inest potentia, veruinali loco mo
tiua, tertium proinde vinentis gradunt constituens . si iij vero & potentia intellactiva competit, ut hominibus s&siquid aliud tale sit, vel etiam prae stabilius Ex his i manifestum est quemadmo dum figurae , ita nec animae unam, univocam rationem esse . Sicut eniti
triangulum, is di gulum, cariearra; posteriores figurar, prioriis, aes sterioris ordiriminabentes . comm εa squam esse, iam . M naturaima pro
prijs separaradi pie distincta sprelabu,
non habent, quae M iis ni uoce praedi cari, ac dici queat 3 3 ita nec fulla anima essenta , ac natura est, quae secun dum propriam communitatem accepta a singulis eius partibus diuidi, ac seiungi possit . Nec ver putet quispiam acii, naae naturan iure idcirco quia aesta Nam si conuntinis figurae definitu datur , quae alicuius speciei propria non est, sed omnibus conuenit figuris, ob proportionem qua earum sese res ciunt naturae, eur etiam comvitisantimae definitio dari non potest 'me oni knibus proportionaliter animabus coita Perat Z
122쪽
petat si Quapropter ridiculum est in his, Ministeris analogis commune in aliquam desinitionem quaerere,in in ea conquiescere proprijs analogator si definitionibus neglectis. 7 Immo nec pro priae solum singularum animarum definitiones lassiciunt, c6muni relicta definitione, sed ut pertiretam animae cognitionem habeamus,4 communem an ibn id finitionem afferre necesse est,inus exprimat Omnes animae parteS, pro pilas singularum partium assignare definitiones oporici, nuce distinctam ea
rum naturam, atq cscutiam de larent. Maxime i aut cin rationi consentaneum est, quemadmodum in figuris, ita in animabus contingere. Etenim sem.
per in posterioribus, tam figuris, quam
animatis prior figura, aut anima, non actu, sed potentia inest, s ut in quadrato quidem triangulus, in sensitivo autem vegetatiuum. Nam quemadmoduin quadrato inest potentia triangulus eo quod tanquam materia concurrat ad constitutionem ipsius, sic etiani in senstitio inest vegetatiuum, quoniam eadeanima quatenus sensitiuuna prebet este, adius, dorma rationem habet specie, 6 nomen corpori tribuens, quod in format, quatenus vero datisse vegetati uti potestatis, ac materiae vicem gerit, ani matu Π .haud mi Rus ah alij viventibus
in his, 'in alijs, quaeri ut lius erit eoru qliae sunt propria ratior ne que secta dum propria.&inoiuiduam speciem, dimittentes eam , quae huius-niodi. a L . Similiter autem se habent ei, quod de I auris, di quae circa ani immiunt Semnor Onim in eo, quod est consequenthr. est poteritia quod prius est, in fietvris, in animail , ut in quadri to uidet is pulim in sensitivo autem,e
123쪽
4 Qitare secundu vnsqtiodque quaerendum quPan sit univi iusq; animi, Ut quae
Propter quam autem causan consequenter scae ha-ο Sine enim ve elativo sen-
, siti uin i no est: a sensitivo autemseparatur vegetatiusi in uiris. Itemni autem sine tacti- .uo quidem alionim sensuun ullus est tactus renisne alijs est. Multa enim animalis neque visum, neq; audit iliabet, nemolfactum.
Et sensitivorum alia quideliabent fecitdum laeum m
tilium, alia vero no habent. Ultima antem, minima ratiocinationeni, de intelliasqntiam,
isparans, ae distinguens. Quoniam gl tu anima comune quid analogum est, quod secundum prius, ac posterius de
suis partibus dicitur, manifestum est ad perfectam animicognitionem; non sus ficere communem illius definitionem, quae confuse onmes animae palus contineat, 'sed proprias,&singulas neces.sario animas clarE ac distincte cogno stoidis esse, ut pur animalium,&lmininum .dic enimx1mnia, quae de anima , eiusq; proprietatibus quaeri possunt nobis optime perspecta erut siropter quam vero causam animae partes prioris inter se , ac posterioris ordinem habeant, considerandum posterius est.
Etenim certum est sensi tuam anima absque vegetatiua non eue, vegetatiuii autem in plantis ab ipsa anima Lissi mi seiungi. Rursus absq; tam aliorsi niti
lus existit sensus, tactus vero ab alii,
olfactum, neq, auditum ' . . , ix.
Item eorum, quae sentiunt, quaedapotentiam loco motivam habent, quae dam non habent. Qui autem omnium vitae graduum postremus est, d quasi ultimum natutae opus, paucissimis com
petens animalibus, ut pote solis homi nibus, intellectione, ac discursu demit
124쪽
ra posterior est 3 Quae enim corruptibilium partem animae intellectivam habent, reliquas etiam partes animae obtinent. ΑQuibus vero haec insunt,haud quaquam pars intellectiva ex necessita. te inest 3 Immo quibusdam animalibus nec perfecta competit imaginatio. Alia vero hac sola absq; intellectiva parte vivunt. 7 De intellectu autem quat nus essentias rerum speculatur, trum a corpore, alijsq; anima partibus separariqucci sermo alius esse videtur. Manifestum igitur est perfectam animae cognitionen , tum posse nobis innotescere, cum proprias singularum animarum definitiones habuerimus . . . Quare singulas animae partes contemplari aggrediamur. ili, i
autem ab eo, qui singularum animarum naturam inuestigare velit, seruandus ordo est , ut prius earum essentias, proprias quid ditates cognoscat. Deinde vero consequentes Operationes, accidentia contempletur. At singulas definire animas , ut sensitiuam, ac vegetativam , earumque Pro prias tradere naturas cupientem, ' X
ipsis vivendi, j sentiendi, atque intelligendi operationibus cognitis ad singularum animarum essentiam, inuid ditatem contemplandam progredi nece L
3 Quibus enim Inest ratiocia natio corruptibilium , his reliqua omnia. 4 Quibus autem illorum
numquodque, non omnibus ratiocinatio.
Nia autem haec solari iusit. De speeulativo autem intellectu alius sermo est '
Quod igitur quae de hor ivnoquoque ratio haec proprijstima, rae anima me nisestum est. Tox. 33. Neeeffarium autem est est, qui de his perscrutationem facturus est, accipere unumquodq; eorum, quid est. Postea sic de attinentibus inuestigare. a be is . si autem oportet diceres,
ut quid intellectiuu,aut se sitiuum, aut Veselatiuum,
prius adhuc dicendu quid si intelligere, & quid senti
125쪽
s Priores iram n te iij a ctus, operationes secundusi autem te,diis autem ad di de illis primum utiq; oportebit deterarinate propter eandem effusam, ut alimhnι, γη sensit,ili, intelligibili.
primum de alimen im meruione dicemium vegetatio enim istina&alijs inest,so prima.
nes, . anoram per essectus notio janima, ut causa, ac principium definiatur, cognoscitur, 3 definitionis;& eognitionis spectensiusor sinem,aiqi animae eonsideremus inturam , quate
nesti diuisi, tescere 14bi potest singulis inlinae intibusprioresine notiores in actus, operationes vistur Inde cle
sistano uana ex prioribus, ac notioribus nobis partium animae essentias, ciuidd tales fuat te natura prioi s ac notiores inuesstigabimus Quod si obieret ex ra animam actu existentia, i D tieri huia se iasibus nostia magis eo gni timni accommodata, quam actus, operationes sunt , easque proinde copii tionis ordine praece liuit, ob eande causam de illis utiquo limini, videati-
inemo , sensibili atque intes itali destemii e oportebit adeo ut ab obisctis is opertatumes, Mab opei. iii ιbus ad anim partes cognoscenda pro '
inares eum prius de anima vegeta. t uti, suam de alijsammabus agesidua, sit , de alimento primum , ac generatio. ne dicendum erit consentaneutri vero est prius animae vegiri in liquant ab
126쪽
atque ab omnibus supponitur. etenim
maxime coinmunis videtur, ac peream corpora viventia obtinere vitam dicuntur. ergo vegetatiua anima tractatio aliarum animarum tractationem eκ necessitate prscedit. Id enim in quacunq; doctrina obseruandum est, ut Coru per tractatio, quae suapte natura priora , de ui muniora sunt , primiti obtineant locum, ni sic faciliorcm cognoscendi rationem quae videntur notiora nobis, Praecedere oporteat. Sed ut facilius animae vegetatiuae naturam pertractare
Possimus , quaedant quasi praeludia sup-POnerc, ac nonnullas remouere dissiculxate , qua praesentem euertere speculationem videntur necesse est smotandum ergo csti: nerare, tali mento uti vegetatiuae animae operationes esse Nailla Opuratio, quae omnibus maxime vi uctibus naturalis est,in ab interno fluit
principio, ab ea prouenit forma, qua vivens in esse viventis costituitur. At generatio simili, omnibus maxime Luentibus naturalis est ergo ab ea prouenit forma qua vivens in esse viventis constituitur. Quare vegetatiuae animae operatio erit, quae internum ac eL sentiale viventis principium est Minoresara est si ea dumtaxat comprellen damus viventia, quae perfecta sunt, requisitam ad generandum aetatem' asai bent,
de maxiniri potnmunis pin tetitia est animae, secun umquam inest ipsum vivere omnibus.
Cuius iant opera generare, Malmientes ti. Naturalissimum enim ope. rum, quae in viventibus ,
127쪽
s aut tenerationem sponta . eam habet,& facere aliud,
ro animal qui lem animal, planta autem plan n. Ir ve ipso semper, ε Diui no participent , secundum quod possunt. t Omnia enim illud appetunt,& illius causa agunt omnia, quaecunq; agunt secundum naturam. Ipsum aute cuius causa duplex est, hoe quidem cuius, illud vero eui.
bent, nulloqi destituta videntur membro, quo eficiatur ex necessitate gene rati, ac debitas sunt nacta qualitates quibus perficere generationem queant, s sponte haudquaquam orta esse adiparet, quemadmodum ea qua LX pu tri genita simili no existente causa, quae eorum praestiterit generationem casu, ac temere orta esse putantur. Sed mapnifesta inductione eadem patet minor . i. Etenim animal simile gigni animal,
planta plantam ignum ergo est ge
nerationem similis operatione esse omisnibus maxime viuentibus naturalem, delab eorum interno principio, atq; taen tiali prouenire. At si causam quaeras,
ob quam simile viventia gignant, idq;
praecipue suapte natura intendant, ac praeiunt, haec est Nam omnia similis generatione propriam conseruare spe..clen , Ut primarium ac Praecipuum i tendunt finem sic enim quoad possunt ipsam Dei perfectionem, qua per totam aeternitatem existen Sidem, atque immutabilis permanet liqua ex parte assequi nituntur; quandoquidem omnia entia naturalia hunc perfectissimum appetunt fine, quaecumq; e natura agunt ad eum consequendum maxime dirige
Quoniam . autem finis duplex est, alter quidem cuius gratia aliquid fit, ut
128쪽
nnitas cuius assequendae gratiam edi caementa adhibentur alter vero cui altia quid acquiritur , ut homo, cui est acquirenda sanitas, manifestum est finem propter quem omnia tuentia generando elaborant, ita in faeternitatis participationem esse. At vero quia Diuinam aeternitatis perfectionem ita participa re nequeunt viventia, ut eadem semperridinem sint , nec enim fieri potest, ut eaducorum mortalium quicquam eandem numero substantiam perpetuo habeat os unumquodq; vivens quoad potest aetermitatis, ac Diuinae conditionis pateticeps est . 1 hoc quidem magis, ut illa quae continuata propagatione simillia a simillibus, aeterno conseruantur, si illud vero minus, V quae e putrescente materia genita per interualla tempore sempiterno sustentatur. Omnia autem viventia haudquaquam num cro, sed specie dumtaxat eadem per totam aeternitatem permanent. Quare cum ex omnibus viventium operatio nibus sola generatio propriam eorum conseruarc pcciem apta sit, eaq; proinde aliqua cx parte Diuinam perfectione assequatur, nemini dubium esse potest, quin generatio similis omnibus mixtine viventibus naturalis sit, eamq; piscipue
intenali ac pelata sines natura aetcinita tis amolias aulaiptartare. intendat. Et si
quoniain igitur eomm linnicare non possunt ipso seriiper, WDiuino cotinuatio
propterea quod nihil eonis turgit corruptibilium de,,
seeundunt quod potest participare numquodque , sic
ioc quidem magis, illud vero minus. Et permanet, non ipsum sed quale ipsum , numero quidem non unum, specie
129쪽
Tm 36. Est aute anima vivetis eo poriscausa,ac principium. v lincautem nultipliciter dicuntur: attamen anima secundum determinatos, dosuescausa dicitur. Etenim anima causa est unde motus cuius causa, Ecut essentisanimatorum co-
seruare indiuio a maxillae conentin ἡ
totisque viribus quis imo itum afferre possintrefugiant , quia tamen M. qui impossibile est , ut perpetuo in sinu seruent, aeternitatem vero, ut pote postus Dei perfectionem participare maxime cupiui in sola in phimario, atqueptemam speciei conseruationem inten dunt, eamq; generando aliquod etiam indiuiduo patiente detrimentum eme
Iam patet generationem vegetatiuae anime opus esse. Nunc eandem anima
id aperte negabam refellantes inus oportet . Atq; persecti mis do-naegratia uniuersalire, a nam suarum operationum esse ceni cauum lademonstrandum esse Ergo anima corporis viventis causa in principium est 'niam autε haec pluribus dicuntur modis , tribus
dumtaxat anima causa dicitur. 3 Ete nim anima , ut eficiens , ut finis, atque ut viventium corporum formi, de essentia causi est Et quidem formalem eo se causani manifestum est. Nam causi, quaerem in esse specifico, acderemi nato constituit, brina, desecimia est, sed animi constituit uiue inesse viis, tis,
130쪽
tis, ergo anima viventis corporis Arma est Minor patet, 3 quia id viventis esse constituit , quo specificum vivensia Becesse huius autem causa,ac princilium anima est.
I Praeterea' actus, tersectio male. riar, quatenus potentiam habet, forma, Messentia est, sed anima corporis stumateria actus est, quae essentialem ad ipsam habet potentiam ,ergo anima ratio, forma est. Manifestum autem est, finalem quoque viventis corporis causam animam Esse s Nam quemadmo--dum intellectus, qui suapte natura ad ipsum ordinatur opus propter aliquem -Operatur finem , ita quicquid agitia tura propter aliquem finem agere con ssueuit 3 Iam id cuius gratia natura in corporibus animatis producendis cla--borat, quaq; omnem suum conatum di rigit, natura finis est. At natura in corporibus animatis producendis summe laborat ac maxime insudat, ut ani- imam eniciat, ob eamque Scis Iateriam disponit, miro artificio apta ad vita-Ies reddendas operationes instrumenta conficit, ergo anima naturae finis est, cum admirabilem animatorum corporum fabricam molitur Clara est mj non, Letenim parte corporis organics, tam animalium, quam plantarum auii .aria instrumcnta sunt: casq; propaer sdi: in is mam
Ipsum a emaeivere vlt eae risus eβe est, causa autem, principium horu Amplius autem actus eiuς. quod potentia est. ratio est. Manifestum aute est, quod . c cuius gratia causa anima. Ut enim intellectus gratia alicuius facit, eodem modo&natura. Et hoc est ipsius finis. Huiusmodi autem in animalibus.anun i5 secundum
Onahia enim natin alia eo epora animi instrum ta sunt, disin animalium, se fic plantarum, tanquam gratia ani mae existetitia.