장음표시 사용
111쪽
Vbi enim sensus est,&d lor, votum consequium ubi autem haec sunt ne eessitatera desidinum in
Texistir ne intellectiva aluein,in speculativa potetia nihilad hue manifestum et . Sed videtur genus aliud animae esse, & hoc solum posis separari, sicut perpetuum a corruptibili.
non,&appetitiimhabent si Na ubi est sensus,&dolo quo noxia sentiri, voluptas,qua percipi utilia solent, cons quitur. 7 Vbi autem haec sunt, ex nec est sitate fugiendi,& prosequendi appetitus inest. At fugam de prosequutionem non causat obiectum , nisi quatenus ab ipso animali, ut noxium,ac utile concupitur. Qirare: in diuisis inmm animolismi us imaginatio quoque reperititur, adi elicitum ab appetitu actum ne
ces A praecedit ' Mi bim igitur
H Gignini, -partes in eodem vi
utate loe sibiecto separabiles non
esse: initio nec eiusdem animae potentias,&facultates in eo vi uelit disiungi, quod ob natur iiDpci fictionem in ' parte discerptum vivere potest. Dei intellectiva autem animae parte,
ac speculativa potentia nihil adhuc manifestum est. Sed si communem holrii num opinionem sequamurigenus aliud anime esse videtur, idq; selum ab aliis
animae partibus, ve,e petu iri a corr.ptibili ' i--- existeremi se uiui uis enim intellectus operati
neni aciuertentes, qua essentias rerum speculatur agentis intellectus lumine adiutus, qui extrinsecus aduenit,4 separatus est, quanda prae se ferre diuinis talem ob tale coniunctione, & immorta
le proinde, ac separabilem, putant,
112쪽
nec substantia, ac realitate, sed Ientia dumtaxat, ac definitione differunt . Nam opinari, ac sentire atqite alia assignatae operationes diuersam habent definitionem , orgo, is riticipioransitsuo arque opitiativo. cateri' uiuen tium principbs alii, ac distincta compe, Hedefinitio Licet en in ead inanii opthetur . ac sentiat, quatinus tamen
ei principitin seniundi atque opinan definitionem iiivisit,atq; pistoidcirco vinu . Vciti dicam, habet l Proere 3 quibusdam in imalibus assignatae omnes animς Partes insunt,qui 'busdam vero nonnullae,alijs autem unica dumtaxat inesse videtur. Atque ex hoe varia ac distinet viventium genera prodeunt. 3 Propter quam vero causana id accidat, posterius contemplan
dum est. Idem quoq;& in exterioribus dontingit sensiunis. Alia enta ilia omnes h ne sensus, Riquos. dam, ali vero unum tam ilhcuso, ne-pe, insitaui obtinent, qui ut auxia uus est β igitur paries animn indium
Reliqlix autem partes animae nianifestum ex his,quod separabit ea non sinit, sicue quidam dimit. Ratione autem quod alae. viifestum est.
Sensitivo enim esse,&opia nativo 'in LGiuidem tire ab ipso ornarii m
autem, aliorum , quae tinctii sunt, unus disque.
Adline antem quibusdsmit auumahurno ix sit haee quibusdam vero quidam horum, alijs airtem virum sola. in Hoc auten facit dissere thnianis limri I 'Propterritiam autem eiu 3sam te fit, posterius Distris
113쪽
Quoniam autem id, quo vivimus, di sentinuis, diis a simit id, quoscimus 3 Dieiinus autem hoc quin scientiams. illud autem animam 3 Vtroque enim horrumdici
. militer Mitem desit, quo sini sumus, , aliud quidem sanitas est .
aliud autem parte quacam sorpori aut etiam tot . . Horum autem scieti quidem, di sanitas forma q*, hecies quadam, ratio,&
lisis viventium generibus subitantia laci realitate differunt, manifestum est in eodem uiuente diuersura co eptiunt M definitionem habere. - Sed ut ad nostrum redomus imi tum ,α distinctiorem, ac persectis lanini definition ivenemur. scio Wiumra L principium quo H-uens, ac sentiens in esse viventis, ac sin tientis intrinsece con stitvitui, duplicifiter dici aliud quidem subiectum Ipsu,
ac stlbstratum , ex clu viuens, ac sentiens, ut materiai Cnstat, aliud vero via uentis, ac sciatientis Oinra & quiddi..ditas. diu ci tu .is in ipso princi. Pio,quo laselites Lllici in uiri irest i Diciis
mus enim principium sciendi, scien tiam esse, q&animam in qua tanquam in subiecto recipit scientia. Vtroque amem horum scientes dicimur, scio, tia, d anima. . Monin principio, quo sini sumusaccidit. Principium enim, aliud sanitas est,' aliud vero,pars quε
Ddam corporis, aut etiam totum corpus, in quo sanitas inducitur . Atque horui quidem sarratas, ac scientia principium est, ut forma, ac specie quaedam,&ra tio atque ut actu eorum , quae suapte natura ad hos actus , ac perfectiones re
cipiendas diriguntur . Sic autem de scientia animae , sanita corpori *
114쪽
in quolibet subiecto sine ullo discrimine
quilibet recipitur actus, sed unusquisque ab agente procedens aetus in m prio inest subiecto, quod suapte natura illum tanquam proprium finem respiciat. Ex quibus manifeste colligitur,copositum numquodque primo,ac principaliter in suo esse per formam, ac speciem constitu ν, secundario autem per subiectum, ac materiam . Iam vero id quo primo vivimus, sentimus , mouernui & intelligimus est firma viventis, sentientis, moti,in intelligentis, sed anima est id, quo primo vivimus, senti
anima est forina, quid ditas viventis, sentientis, mori, intelligentis, haudquaquam cro subicctum, materia, qua unumquodque secundario propriu
Assumpta in hac demonstratione mi. nor propositio ad omnem scrupulia auferendum confirmarr potest. Nam triplex, ut diximus substantia est, alia quidem forma,alia materia lia vero compositum ex utrisque materia quidem potentia est, rma vero actus. Iam quaelibet res nominatur ab lactu, immo desipia materia ab arua , ad quem in potentia est, sortitur nomen,cu unumquodque non pro ut est in potemtia, scilii ro ut in actas mittit proprium ui aut habeat
ra videtur enim in pati-ee, Sc disposito actιum uminesse actas.
P anima utique isti sedam erit,d forma, 34 sed in ut materia, di sin biectum l Triplieiter aute dicta substantia, sicut diximus, qua rum haec quidem Arma illa vero materia, alia autem et
Harum autem materia quiadem mentia forma autem
115쪽
4 non est eorpiis ad iis animae, sed ipsa corporis cuius
Et propter hoc bene opinatur quibus videtiar, neq; sine corpore esse, neque corpus
Corpus enm nota est, cor poris autem aliquid est. Et propter hoc in corpore Reii, Sili cori,ore huiusmo dono sicut Priores ad cor.
pus aptabant ipsam, nibi Hira definientes, in quo, quali, qualiis non videaturq&ibet recipere quodlibet. - sic autemst, di secundum
G. Vniuscuiusqtie enim acturin ea, quod potentia existit, in propria materia aptus natura est heri.
habet esse. 3 At compositum constans
P corpore,in anima vocatur adimatu idque nomen non a corpore, sed ab ani
in suscipit, siquidem corpus praecise
sumptum , sola potentia animatum est, ergo anima id est,quo primo animatum corpus in esse animati constituitur 6 iQuare anima aetus quida corporis est,
corpus vero animaracti csse nequit. 13
Ex his patet recte eos opinari qui nec animam sine corpore,nec ipsam corpus esse dixerunt. Nam cum animas tactus corporis ipsam quidem non esse corpus, sed aliquid corporis se oporatet. Quapropter incorpo ,inc si antiam au atque in eo quod sit aptism natum ad eam recipiendam. q. Hic autem xime defecerunt Veteres,minime statu .entes quodnam sibi, aut quale corpus determinaret anima etli satis mani festum sit quamlibet haudquaquam formam in qualibet materia, sed in certava determinata recipi Sensu enim apri paret Chumano semine non equum, sed hominem gigni, atque domuiti nota ex qualii et materia, sed cx lapidibusvac lignis fieri At id quoque rationicosentaneum videtur. 7 Nam perfectio,&actus cuiusque rei, non in quolibet subiecto , sed in eo tantum recipitur, quod in potentia est, atque ut propria, ac determitiata materia ad ipsum susci-
116쪽
piendiim ordinatur. Ex his perseetam, ac distinctam animae definitionem haiabemus. Ea enim est actus primus,&4atio corporis, quod potentia vivens, sentiens, motum,atque intelligens est. Haec autem c impleta,ac perfecta magis,qua prior definitio est. Nam prior animam communiter solum, confuse accepta explicat anima vero commune quid
analogum est, quod multiplicem cum habeat naturam in communi sumptum persecte, ac distincte cognosci nequit. At posterior'sc definitio animam proprijs analogatis, quatuor scilicet vitae gradibus expressis clare,ac distincte exponit. Quare completa magis, ac perfecta videtur,cum animam confuse prius,& obscure cognitam clare, ac distincte quatuor viventium exprimens gradus
repraesentet. Iam animae communiter sumptae confusa,vi distincta cognitio tradita est. Ea enim & analogatis haudquaquam e spressis, ijs aliqua ex parte cognitis,
conssidcrauimus. Nunc singylas partes animae seorsim , ac distincte contempla.ri oportet; siquidem tum pei sectam cunisque rei cognitionem habςmus, cum ramin in communi, in particulari cognoscimus Sed ante qua id agamus, an unam commune quid analogum esse,
ac proinde sine p rticula rita ac distincta
est,& ratio potentiam habeatis, ut sit huiusmodi, manifestum ex his . .
117쪽
in ut oninos, alijs Vero qudidam haruin, quibusdam vero una solum. Potentiat autem diximus, vegetatiuum sensiti usi. appetit iuuin, n otiuum secundum locum , cogitativum. In est autem planti nutritiuum solum . . .
Appetitiis enim concupi. stentias sis volunt s.
partium notitia perfecte cognosci non
posse ostendendum est. AErgo potentiarum animae, qua ductae sunt , quibusdam, ut omnibus , in. sunt omnes, quibusdam, ut caeteris ania malibus, nonnullae, quibusdam vero, ut plantis, una tantum messe videtur . Atque potentias animae diximus nutritiuam , sensitivam, appetit tuam, Io co motivam, atque intellectivam, eas enumerantes, quae diuersos vitς gradus constituunt , aliamq; ad pleniorem doctrinam addentes. Et inest quide plantis sola potentia nutritiua, qufalis prosin de suapte natura prior est, cum ab ijs seiuncta , ac separata existere queat.
Alijs vero, ut Zoophitis,in nutrit tua , de sensitiva competit potentia sint si his animalibus sensitiva inest potentia, appetitiuam quoque inesse oportet, Rus distinctum proinde viventis gradum minime constituit. Atq; probari facillime potest cum sensitiva potentia indistati bili appetiti uam nexu coniunctam esse. Nam appetitus cognoscitiuus, alius, quide imperfectis couenit animalibus , quae tangentia dumtaxat obiectum a petunt hic concupiscentia dicitur 'alius perfectis animalibus inest,quae a sens etia appetunt obiectum,4 hic animmo sitas vocatur, alius vero solis competit hominibus , atq; intellectum con i sequens
118쪽
ris ominaiiiii alia vixum saltem tabent iucundum, ac iiiiiiinviti Quibus aucunctum appetant obiectum , fuga, qua molestum repellant. Appetitus er go aliquis ipsum necessario comitariuiensum . . Praeterea' omnia animalia o habent sensum alimenta, ergo omnia anima ,haco viscenta ambabent. Antecedεs patet, nam mmmanus lia sensu tactus praedita sunt,' tactus vero alim ciuis su est, en' alimenti sensu imila sunt piscit animali; Maiiorprobatur,ete' n sensu, qui essentiales alimenti. ut
alimentum est, conditiones proprie. gnoscit, alimenti sensus videtur , tactus vero est huiusmodi quatuor enim pri mas qualitate , ut proprium discernit obiectum, hae autem essentiales alimeniati, ut' alimentum est, conditiones viden, tur 3 quandoquidem siccitate, humiditati cadme, ac stigore certam a n-dam trans errem navis affectum sit alis mentum, ex quo unumquodque alitur mens ergo ruinis abutenti sensus est.
Nec ero uti uae quispiamalis quoq si is meari, in alimentis sis, is eo quod alia xeni quin sotatactilibus qualit
Animalia autem omnia habent unitan ex sensibus tactu. inem se is inest , hutea voluptiis, di or. iuctandum, di molestum. I Quibus auidinhaesidie; cupiscentia, ipsius enim Ἀμ Adliue autem alii tui sis,
ni viventia horum autem sensus in .
119쪽
Nihil enim ad Minientum eonfert sonus, neque color,
Sapor autem unum quos Fames autem, flessitis con eupiscentia, & fames quidefrigidi, di humidi.
qualitatibus, sed etiam alijs, quae ad a, liorum sensuum spectant obiecta, praeqditum sit. 6 Nam aliae sensibilas qualidiates, tactilibus exceptis alimmato cui adsunt, non quarenuvalimGrum est, sed per accidens tantummodo Diripe, tunt. Ulcnimal nut i ionem con,
ut alim tuni est, condi me sunt, cinebiseria o .lnis ominantri similiter
que aluntur vi renninoxu quoda essent tiali comitentur. At inquies, de sapo 're quid sentiendum est Respondeo saporem tactilem quandam esse qualitatem. Etenim gustus obitastum est , quetaehrum aula quendam aiunta quam gurstum:ex eo quod tactus est aliuisimilare,
ris est, ut quae probareatumdimus clarira, ac manifesta sint, 'iis sensum ali menti habetit, concupiscentiam quoq; habere. Nam times concupiscentiae calidi sicci est , sitis vero frigidi , ω
humidi, at quae sensum alimenti habet, fame interdum, ac siti laborant, ergo, quae alimenti habent sensum, concupiascentiam quoq; habent. Probatur minor, nam idem sensus proprium Ohiectum, eiusq; priuationem aliquo mod I cogi oscit, quaretactus, Malimentum
120쪽
uatione alimenti fames, ac sitis oritur, ergo alimenti sensu prs dita animalia interdum tamen, ac sitim habent. Quaeres num famen, ac sitim saporis concupiscentias esse concedere possimus Respondeo solas primas qualitates essen. tialiter alimentum in ratione alimenti constituere, cum ex iis numquodq; nutriri ex quibus constat, necesse sit;
saporem autem primas qualitates certam quandam temperiem nactas conse
qui , atq; alimenti dumtaxat conditio lnem ess qua vi condimentum quoddam ad cibi sumptionem allicit animal.
Quare cum fames, ac sitis ad alimentu, quatenus alimen tu est, dirigantur, primas tantum respicient qualitates, quae alimento essentialiter adhaerent .sapore autem respiciet gustas, qui no essentiales alimenti conditiones sed quandam eius proprietatem percipit, qua allice-ye animal aptum est. Ilaec autem exacte magis in sequentibus pertractare conueniens est Nucoro certum, firmum hoc sit, quoniam laetus animalibus inest, ex necessitate etiam appetitum inesse . 3 At de imaginatiua potentia , utrum omnibus animalibus competat, dubium est siqui
de ea, quς imperfectis animalibus inest, haudquaquam a sensu distincta percu
Sapor vero, ut eoadimen tum qiuoddam. Tex 2 i Exaetius alitem manifestandiim de his posterius est. Nunc autem in tantia dictu