장음표시 사용
251쪽
. a. opinio, iri entia, cointraria liprum, de quor disterentia alius
De ipso autem intelligere, Zopiam diuqrs Mnestat ap
olent redulius auten aliuidimastinatisce videtur, aliud existimatio, cum declinastimatione determinat errearita,
e re de altero dicendu erit. S. Thomas.
cunduin qua phantasiata aliquod nobis fieri dicimus,
translationem dicimus, una quaedam est harum potentia, aut habitus, secunduquem discernimus, & versi, aut sal sui dican us.
Huiusnodi autem sunt sensus, opinio, scientia, intel-Quod igitur lion sit sensiis manifestum ex his est. Sensu enim, aut potentia, utit actus est, ut visus, aut 1
tur. Sed quo moduliae inter se diffe
rant alibi dispili. Indturi est . . t a
s Quoniam vero intelligere ccinam uaniter sumptum aliud atq; sentire est, δ&sub eo quid ein tam phantasia quam existimatio comprehenditur , cum M phantasar natura egerim us, absortitam. qire sensitiva animae cognitione habile rimus, de ipsa existimatione, seu dein tollectu proprie dicto, contemplari aggrediemur. Cum igitin phantasia atque imaginatio quaedani sit animae facultas, qua apparere alii luid nobis dicitur, proprie silmpta imaginatione, quateanus interior animae potentia est remota sensibilia cognoscoes obiecta, necesse videtur phantasia cognoscitiuam qua adam potentiam aut habitum esse, quo discernimus obiccta verum, aut sal sum dicimus stabitus vero hi est eui dentur sensus, opinio, stientia, Lili tellectus , seu faculta s. qua pristi a tiretim principia cognoscimus. Manifestum' autem Est phantasiam aliquem ex sensibus exterioribus noncsse.' Nam primo, sensus, aut iacultas
anima est, qua sentire potest,nec tamen quidquam sentit, ut cum dicimus vi siti actus sensationis a lacultate illa proueniens, ut visio at phantasia neu-
252쪽
tro modo appellari potest sensus, , na-que dormientibita nobis semnia tualius apparent multae per phantasiam, clataimen sensus pro facultate sumptus, ut nihilo ratur, ita nihil percipiat, et q. apparina nihil, sensatro vero actualis nulla sit, exterioribus haud existenti, bus sensibilibus 1 q.uibus depedet,ergophantasia sensus esie nequitia 4 Secundo, alii hiat semper adest sensus, si haud semper x pham asia, etenim latainini:
cidit puerulis dum luget cire aiecti aetris non consuetum frigus persentietes imaginatione saltem exacta, non nisi progressu te ris,quonia infantes cuius uis mamiIlas principia sugunt, postea vero solius a risergo idem sensus, atq; phantastat, Simaginatio non est.
s. Tertio, si idem esset actu imaginatio, ac sensus operatio, Onanibus profecto animantibus inesset imaginatio . at id vessim noncst, neq; enitu formicae, aut apes, aut Vermes perseetam habent imaginationem, qua, disciplinam acciperm ad certas quasdam eisiciendas operatiques assuescere queant, idem ergoneius sensatio, ac pellecta saltem imaginatio non est Quarto, sensuum op ratione ninnquam errant circa propria selisibilia at s. epe fallitur imaginatio,
neutro horun mi stetit r. te quae in somnii Postea sensuiquidem setam per adest, imagi: acio aute-
chus, omnibus utiq; contingeret bestiis imaginationem inesse. Philopenus. Videtur alitem non, ut sormicae, aut api, aue vermi.
per veri sunt, mazinationes autem plu- res aisae. s Ampiliis autem non dici
253쪽
ea selisibile , quod videtur hoc nobiis homo, sed potius cum no niauisest spirii iniis. duim oris Aueννοι S. Tho. Io Et tune, aut verus est, aut Blsus ora Et quod quidem Oiximus Iriu apparent,& claudentiis visa.
At vero neque corum, qui semper verum dicunt, ulluserit, ut scientia, aut intelles Est enim fessa imagina
Relinquitii igitur videre, opinio sit. Fit enim oprnio,&vera, RAlsa 3 sed opinionem quidem se-.quitur fides; non enim cou-
to , csi exacte circa sensibile operamur; non dicimus hoc nobis hominem vi. deri atque apparere, sed potius cum i obscur sentimus, quod tum accidit , cum e longinquo venientem aspicimus hominem: Quique turic, aut falsa, aut vera sensus operatio est, quallis sane operatio phantasia videtur. Cu enim quidpiam imaginamur,nsi dicimus v re, ac reipsa hominem esse, sed appa Arere nobis i. videri hominem. Quo disii idem essent phantasia, M sensus, viat maximu certus haberetur sensus ibi Diissimum phantasia esse diceretur, se susq; exquisitior, exquisitior item phan asia esset. At contra res habet, non igi-ltur idem sunt phantasia, densui. xi Denique, ut prius quoque diximus, ab la quorum imagines sensu hausimus, clausis oculis,&absentibus sensibilibus ii maginamur, at sensatio praesens tantu- modo cognoscit obiectum, ergo magi natio sensatio non est. d. V Neco vero ullus eorum habitu uiri phantasia erit, qui veri semper sunt. ut scientia. primorum principiorum iliabitus, quandoquidem & falsa interdum contingat imaginatio. Quare ut perscrutemur, an phantasia sit opinio, reliquum est, haec enim iera, Talia aliquando accidit. Verum opinionem sequitur fides, nusquisque enim id, λ
254쪽
id, quod opinatur, verum esse putat, at fides non sequitur imaginationem, ergo opinio imaginatio no est Minor patet , quia imaginatio conuenit Brutis, in quibus tamen fides non est. Praeterea fides omnem opinionem sequitur, persuasio fidem ratio autem persuasio nem: ' at imaginatio quibusdam inest bellu is , ratio vero nullis ergo aliud phantasia , atque opinio est. Nec enim belluae persuasione quicquam faciunt
etiam ear, quae adumbratam aliquam disciplinae rationem accipiunt. Per sua sito namque ratiocinatione fit, at bruta ex sola memoria, lassuetudine ad certa quaedam opera molieda inclinantur. Exi dictis manifestum est phantasia nec essentialiter opinionem quam comitetur sensus, nec essentialiter tensum, ex Quo oriatur opinio, nec utriusque complexionem ex aequo esse. Si enim
phantasia ta sensu per se, ab opinione differt, utique etiam ab utroque si mundissidebit Et quidem si phantasia complectitur opinionem ac sensum, atque idem phantasia imaginatur obiectu, certe opinio,quae sensu adiuncta phantasiam enicit, idem cognoscet obiectum, quod ipse percipit sensus, quemadmodum si phantasia quaeda ex opinione, ac sensu albi completito est. Neque en in ea opinione quidem a L
Bestiarum alit milli inest fides, livaginatio auten multis.
Amplius omnem opinionἔsequitur fides, fidem autem persuasum esse, persuasi
Imasinatro auteni quibus idam inest bestiis, ratio aussi
Manifestu laitur quod neq; opinio cum sensu, neq; peν sensum, neq; eomplexio opinionis, sensus erit imagia natio, di propter haee. aut sicivi. Et quia non Ita piae an est opinio, sed illa, quae quidem est, euius est, dessensus Dico tutem ex albi opin aine, Niens complexIO Imm .ginatio est. Nyent ii ex opinione' ii dem boni , sensu autem alibi erit.
255쪽
aut si adhue habet neees.se est eandem veram esse, salum.
N in. phanta quaedm interdimi ex cognitionς sensus suis apparent, ij qui bus tamqnjκςram habent homine opin aera, 'Phantasia enim ab ipso dii sit linii a Solam unius pedis qWimii tes haud exςωςre i cum ty hensi, aut censere omrtet eusM,q i. 4e Solis quantitaxe secundu proprias Ma
themati Corum ratio copinatur , cum it Solem, veram, quam habet opi-IHU in uul cc saluato ipso, Odcim imotio se habente, atque nulla captu ny, obliuione, nullisque dissuasum rationi-b ira; aut si adhuc propriam opinione
256쪽
iti ξAbium cst,illantasiam, isti nisi, Ne igitii pMntasia senius, nec suis. tia, nec intElactiis, nec opinio est , nec aliquid ex ijs constans . Sed iam propriam phantata natura,& essentiam inuestigare oportet. Suppono 'igitvi primo si aliquid moueatur, liliusquk1 eodem Inoue. ri posse. Stippono secllndo, imagina tionem quendam motum esse, quate- nus potentiae cognoscitius operatio est, eluae motio quaedam, ac passio dicitur, quam obiectum propriam immittendo speciem in sensorio facit 3 Suppono tertio, imaginationem ijs tantu modo ines se , quae sensu praedita sunt, absque sensu effici non posse, eaque dumtaxat cognoscere obiecta, quae sensibilia sunt. Et si enim 'percipiat hymeram, quae sub sensum non cadit, eam tamen ex sensi bilibus conflatam pallibus cognoscit. HSuppono quarto sensum in astu motu aliquem escere, sinuatenus sensibilem producit speciem , quae sensationi similis est , ipsumqs repraesentat obiectum quod in sensatione exprimitur. VJὶδ u' Ex his clara phantasiae colligitur de scriptio, si propriam eius consideremus operationem, quam patitur ab obieeto. Esto enim phantasia motus quidam a sensu in actu procedes, qui ncc fieri . . abiq;
No ergo unum aliquod uirum est, neque ex liis inaginatio. Tex. Ismi sed quoniam est moto hoe moueri aliud ab hoe . a. imaginatio autem motus quidani esse videtur,
3 mons. sensu seri, nasentientibus , di quorum Pnsus estices autem monim fieris, hune simile necine est esse sensui.
257쪽
a Et multa est se udum iri cesse veriura,&saliam.
sensus proprium i lilii tiri est vertis,aut quain paucisti
absq; sensu, nec ijs competere, quae ea, rent sensu,pinest. Dico motum sensibi-
Id produbionem species , ad quam in cita ab ipsa phantasiae facultate opera tio,veluti sin a, ac terminus coimu itur.
lectu differt, ui ab interiori facultate dumtaxat immediate mouetur, Sc ab externo sensu diltinguitur in quo ii actualem opexationeiri ducitur Ex dictis patet animalia, quae habent Phantasiam, multa per ipsam agendi pati posse , quatenusin varijs agitantur af
Stimienta recondunt brinicae, 'o ro, rores la in aliori covebunt apes. 3 Atque id quoq, minuestum sx dictis est, oper uo'ein phantasiae hi Q divnveram, -- iderei'sse . Ilib. ius causa cuilibet consideranti sensus, naturam quatenus obiecta sensibilia
cognoscit, manifesta est. s Nam sensus, cum propria sensibilia iudicat δε requisitie ad perseetam sensationem fit LICI - dam conditiones adsunt, nunqua Inia , litur , aut ad inodum raro. Fieri enim dum
258쪽
dum conditiones desint, idque lateataeum, qui existens sentit obiectu si Prae . terea,&id quoque percipit sensus, cui propria adhaerent sensibilia, in cuius cognitione maxime decipitur et Neq; enim album aspiciens mentitur visus, sed album esse nivem, aut farinam dicens fallitur Denique sensus, cG- munia sensibilia iudicans, quae subiecta .proprijs sensibilibus affecta cosequuntur, ut motum, magnitudinem, ac si
milia sensibilibus adiuncta corporibus hallucinari frequenter solet, idque ma-
g:s, quam in cognitione propriorum 1ensibilium euenit. Neque enim sensibile commune unius dumtaxat ensus adaequatum obicetum est, sed plurium. Vnde si unus tantum sensus pium cognoscat, ac iudicet, errat facillime, ac decipitur. Plurium namque sensuum iudicium sensibile commune, ut percipiatur cxacte requirit, atque interiore praeterea sensum, qui exteriorum sensuum operationes coniungens perlaete
de oblato sensibili iudicet. At quia sen
sus communis ob praeceps , velox iudicandi ingenium, cum unus e sensibus exterioribus commune sensibile appraehendit, aliorum minime sensuum expectata cognitione exactam sententiam pronunciat,srpissime idcirco fallitur , ac decipitur 'dam vero quoniari hans seeundo autem Mur, culaecidunt, ε haec 1 hic ii c. tingit, hi falsus sit. 3 n. album sie, non est salsus,si autem album horia ut quiddam aliud, salsus est. Tertio a te eon. π rnium consequentium ea, ouae accidiint ijs, quibus iniuiti
eidunt elisibilibus,eirca que maxime iam est decim se eundum sensum Moturavi3 ab actu factu qui ab his tribus sensibus lif
259쪽
ro Et primu quidem prest nae sensu verus est .
phantasiae motus ab actuali sensus op ratione fit, quatenus sensibilia propria, communia 4 per accidens cognoscit, atq; ab ea perinde, ac effectus a propria
causa differt, eiq; sinissis idcirco est, sensu autem operatio veritatem ac falsitatem habet , nurum non eris , si apsiphantas e operatio veluti quoddani vestigium desissimilacrum putis veni, falsa sit. Et sanE cum sensibilium -- prioru species actuali existente opertiatione sensus phantasi tetiam adopo
randuin e X ltat, elicita consequens operatio semper vera contingit, vivaciter
obiectum repraesentante specie, quae a sensu absque deceptione operante pro 'cedit Elii cuin existentes, ac seruatae diutius in sensoria species, haud praeexisten tesensus inii. bantasia potentiam ad operandum excitant, saepe inclicita operatione contingat deceptio, marce scentibus in sensorio speciebus , ac de . biliter ob senectuia exprimetibus obiectum. At vero in species alioru sensibilium conamunium in se accidens
mouent, ac determinant phalatasiam ad operandum, in representatis cognoscendis obiectis, saepissime operans fallitur potentia, siue tum primit m a sensu aetia Operante prodeant, siue eodem ab omni cessante Opelatione, phantasiam ad
propri a diiciendam op rionem exa
260쪽
estetit Et si tum maxime decipiatur phantasia, cum sensibilia haec in diutur nis obs irem marcescentibus speciebus repi si mrata cognoscit. Muo
niam igitur sola phantasia obtinet quae dicta sunt, atque id ipsum phantasia est quod diximus, ipsa utique motus ab
actuali sensus operatione factus crit, quatenus haud eam sumimus, ut solum circa absentia, praesentiaq; componen do versitur obiccta tedit Omnes compleetitur opermiones, quas cxteriores nequeunt sensus attingere. Maoniam' autem visus omnium sensuum piae stantissimus est , eaque perci
pit phantasia quae sensibilia sunt, iure proprium ab ipsa visione accepit no
ni en , atque ob lumen , quod potissimum ad visionem esticiendam requiritur , phantasia dieta est . Quaeve ob quem fine animalibus phantasiam con cesserit natura Respondeo animalibus tributam esse phantasiam, ut per eam ad proprias ficiendas operationes dirigerentur. Etenim absentibus obiectis , quoniam eorum in interno sensorio species remanent, circa ea peratur phantasia, similesque sensationibus elicit operationes, quibus appeti-tiu determinat facultas mouet animal ad cognitum prosequendum obie-
tio, hoc ante est, quod citra est, in aetinatio utiqtie erit motus a sensu lacundum titum facto. Ciloniam autem visu. a. xime sensus est,in nomen alumine accepit, quoniam sine lui uine non ei videte. Et quoniam immanet,&sta miles sunt sensibus, nivIta secundum ipsa operantur ani