장음표시 사용
141쪽
eorum non stricte premebant, naufragium secerunt, quia vel humanam Christi naturam ejus divinitate, vel hanc humanitate ejus quasi RbSO tam repra Sentarunt. N. T. auctores vero, quamvis illiterati, periculum hoc felicissime evitarunt, et utriusque naturae in Jesu unionem intimam absque ulla confusione delinearunt. Singulare hoc Phaenomenon explicari nequit, nisi ex diuturna eorum cum Christo conVerSatione, qua praesens efficacia utriuSque naturae ejus ita eos afficiebat. ut non possent dissociare, quae arctisSime conjuncta, hypo- Statice unita perceperant, nec confundere, quae ceu di Stincta sani
Objectia. Cuncta haec fere eodem modo in evangelio Marci et Lucae non minus, ac in evangelio Matthaei et Joannis inveniuntur; atqui Marcus et Lucas non erant immediati rerum, quas narrant, teste ergo tales ob argumenta allata neque reliqui evangelistae esse debent. Praeterea in illis partibus epistolarum Pauli, ubi de persona Christi loquitur, eadem, ac in aliis N. Τ. libris de utraque natura Christi doctrina deprehenditur; cum vero PauluS quoque nun eSSet immediatus Christi discipulus, nec reliquorum Ν. T. librorum auctores tales habendi Sunt.
Rev. S. LucaS non incertam famam secutus, Sed ab iis accurate edoctus, isquial inisse Osi viderunt et miniatri fuerunt sermonia I, 2. 3.), evangelium suum ScripSit; S. Marcus autem, teStante omni
antiquitate, Petri Apostoli erat discipulus, comes ut interpres. Libri itaque horum virorum tales considerandi sunt, per qui S ii Si t tesimmediati loquantur. A ss. Luca et Marco igitur laustra objectio repetitur; quod enim hi in adjunctis suis peculiaribus efficere valebant, non alius quicunque in aliis circumStantiis emciendo par erat. Quod vero S. Paulum attinet, tam acta Ap., quam duS ipSius epistolae docent, eum doctrinam suam nemini hominum, sed immediatae Jesu Christi revelationi debuisse, et peculiares eidem contigiSSu reVOlationes , quibus ab ipso Domino de doctrinis gravissimis mens ejus collustrata erat sch. Gal. I, I 2. 2, 2. I. Cor. 7, 10. Il, 23. II. Cor. 12, t. Seqq. al.). Quare Paulus Ap., quate uus doctrinam Jesu Christicum historia arctissime connexam proponit, immediatus testis est.
Quisquis N. Τ. libros absque praejudiciis legerit, non poterit non
I. Tam praestantem in scriptis hisce tradi morum doctrinam, ut auctores viri, sensu veri honestique rivi dissimo praediti haberi debeant. 2. Scriptores sacros nemini adulari, sed ab omni partium studio aut odio alienissimos errores, vitia et Scelera, ubicunque udSint, absque discrimino aequali severitate arguere; imo 3. non Suorum tantum, Sed etiam suam ipsorum imbecillitatem
142쪽
pristinam, errores ac naeVos ingenue fateri, quin studium prodant talia excusandi, aut in benigniori lumine collocandi; tandem 4. eos semet Sistere viros, qui Chri Sti causa non tantum commodis et gaudiis hujus vitae renunciaverint, sed etiam multa adversa jam sustinuerint, et ad gravi SSimas calamitates perferendas par
Cum jam ex operis indole, quae sit indoles auctoris, non temere colligatur: non obstante summo veritatis Virtutisque amore, quem Seribta N. T. Spirant, auctores eorum imposiores habere, temerarium
et injustum laret, idque eo magis, ac nullum in eis mendacii ac fraudis committendae motivum cogitari possit. Teste s. Augustino contra Faust. lib. 33. c. 12.) Faustus Manichaeus libros N. T. Suppositos esse contendebat, non tamen impio
quodam, Sed eo Solum consilio, quo majorem auctoritatem nauci Scerentur. Verum haec conjectura Vana ret; nam, ut alia Silentio praetermittamus, sequentia ObservamuS:
M No pia li quidem statis, ut dicere solent, convenit Viris, qui
tam praestantia morum principia tradunt, et adeo praeclaro chara tere morali gaudent, ut auctores N. T.
H Imposior cunctos libros Ν. T. Apostolis potius adScripSisset, quam absque nomine auctorum plures eorum edidi Sset, vel Apostolorum discipulis comitibusque quosdam tribuisset. 6 Suppositores tales non tot, quot habemus, N. T. libros elucubrassent, ne temere sibi multiplicarent laborem et cum eo Daudis detegendae periculum; plures enim libri N. T. aequalis lare sunt argumenti, ita ut, si suppoSiti essent, nonnulli superflui videri
B) Argumenta externa RH. N. T. librorum. g. 88.
Per argum Ia eaeterna authentiae librorum N. R. intell0imus
e Gyna antiquorum testimonia. Rusmodi autem testimonium libro cuidam redditur, dum vel liber et auctor nominantur ut effata illius citantur; vel loci assoruntur cum sola sive auctoris sive libri commemoratione; vel si effata tantuni plura aut pauciora, longiora aut breviora o libro allegantur cum diserta tamen adnotatione, ea escriptura esse repetita; vel si absque ulla ad scripturam provocatione Ioci longiores et adeo accurate inuruntur, ut e traditione orati repetiti censeri vix possint; vel denique si liber notissimus certo auctori ob traditionem constantem claris verbis attribuitur. Tostimonia haec tanto majoris momenti esse, quanto Viciniora Sunt aetati apostolicae, res ipSa docet; ast non levioris ponderis sunt Saeculorum proximorum testimonia, quatenus constante aevi prioris traditione et totius antiquitatis conSensu nituntur. Diuitiam by Coosl
143쪽
Haec testimonia commode dividi possunt in illa orthodoaeorum,
heterodo rum et rel0senis christianae advorsariarum.
Omnium orthodoxorum et singularum ecclesiarum testimonia enumerare, Superfluum soret; etenim cum nullus liber in Ν. Τ. Canonem esset receptus, de cujus authentia et apostolica origine non firmissima viguisset persuasio: testes Canonis simul testes sunt authentiae. Praeterea genuitatem librorum deuteroeanonicorum, ut dicuntur, de quibus praecipue etiarn nostris temporibus extra ecclesiam dubia moventur varia. in introductione speciali probaturi SumuS. Quare in sequentibus e testibus orthodoxis nonnisi eos commemorabimus, qui in historia Canonis aut plane non, aut nonnisi data occasione obiter Sunt nominati.
I. Testim0nia orthodoxorum. g. 89.
Quum sacri Ν. T. libri altera demum parte saeculi I. sint scripti; quum aeVo illo virorum ecclesiasticorum nonnisi paucissimi exarandis libellis operam darent, nec omnia eorum scripta ad nos perVenerint: mirum certe non foret, si nullum plane illius aetatis exstaret testimonium. Nihilominus talia non desunt ; nam 1. Clemens Rom ., procul dubio idem, qui Philipp. 4, 3. commemoratur, in priore sua ad Corinthios epistolax apertam mentionem
facit epistolae a Paulo Ap. ad Corinthios missae, et hic ibi dicta
exhibet manifeste deproluta e I. Corinthios, ut c. 3. ubi lectores ad mutuam dilectionem exhortans eadem utitur similitudine, quae I. Cor. 12, 1 26. legitur: c. 46. idem adseri mutuae dilectionis motivum, quod I. Cor. 12, 27. legitur; c. 49. cliaritatis verae indolem iisdem fere delineat verbis, uti I. Cor. c. 13. Neque obscure prodit, notam sibi et magni habitam ess : epistolam ad Hebraeos et illam s. Jacobi. Monita denique e. 13. et 46. allata ostendunt, evangelia Matthaei, Marci et Lucae auctori fuisSe nota. 2. Ignatius Martyr ' 106.) in sua ad Ephesios epistola g. 12. diserte commemorat epistolam Pauli ad Ephesios. Adsunt praeterea in aliis ejus epistolis dicta, quae manifeste desumta sunt e N. T. libris, uti in eadem ad Ephesios ep. g. 18. coli. c. I. Cor. 1, 18. 23. :
is ua non credentibus me scandulum, nobis autem salt/s et inta
8ianos φ. 10. coss. c. I. Cor. 5, 7. 8.; ad Polycarpum g. 5. c0ll. c. EPh. 5, 25. et al. 3. Polycarpus in sua ad Philippenses epistula sinu. an. l67-169. nominatim provocat ad epistolam Pauli ad eosdem, ita ut simul argumentum ejusdem respiciat. Praeterea g. 1 l. dicit: UAn nescMMA, quod sancti mundum judicabunt quae verba in I. Cor. 6, 2. legun-
CD. Eus. h. e. III. 16. et 18.
144쪽
tur; tandem g. l2. locum ex epistola ad Ephesios effati M. literarum
4. Pupias, S. Polycarpo coaevus, episcopus Ilierapolitanus in Phrygia elucubra ut opus deperditum: λαγγευν κνρι αδν ἐξἡ7ησις, cujus Eusebius nonnulla nobis servavit Dagmenta, quae evangeliorum Matthaei et Marci, dein I. eii. Petri et I. ep. Joannis contestantur authentiam. 5. IIermas, probabiliter idem, cujus Rom. 1 3. 14. fit mentio, in opere IIou ιν Seu Pastor inscripto tantam exhibet iduarum et phrasium cum N. T. libris conformitatem. quae ostendat, eum plura N. T. scripta novisse et adhibuisse; in specie vero evangelio s. Matthaei testimonium reddit. g. m.
Plura omnino magisque clara sunt testimonia e saec. II.; nam
cum religione Christi etiam libri nostri latius propagabantur et per apographa multiplicabantur, jam a quibusdam impugnabantur, ab aliis vero defendebantur atque in alias linguas transferebantur.
Praeter versionem Syr. Peschito, praeter fragmentum catalogi Rom. et Justinum Martyrem, praeter Origenem, Eusebium et Gringorium Nag. et reliquos g. 28. nominatus, Saeculi II. - IV. teStes memoratu digniores sunt: 1. Irenaeus, ab anno 177-202. episcopus Lugdunensis in Gallia
in opere suo adv. omnes haereses quatuor nostros evangelistas saepe
nomine allegat sadv. haer. III. l. et l7.), ex his et ex actibus Ap. religionis christianae dogmata comprobat III. 18.). Gnosticorum errores impugnat e S. Pauli epistolis, quarum omnes excepta illa ad Hebraeos et ad Philemonem nomine citat; epistolas illas genuinas et divitias declamat carumque argumentum exponit III. 7. 16. IV. 27.);Ι. Petri, I. et II. Joannis opistolum hujusque apocalypsin et genuinam esse testatur, et a Christianis communiter Susceptam IV. 9. ΙΙΙ. 16.
V. 26.3.2. Athenagoras Athen. , scholae Alexandrinae praesectus, circaan. 177. fatis functus, reliquit nobis apologiam, cui titulus: πρες Τεία περi Κριμιανιῶν, et aliud opus: περὶ ἀναστώσεως των νεμ υν. In apologia ad Marcum Aurelium Antoninum Scopus operis, utpote ethnicis destinati, nec postulabat, imo ne admittebat quidem locos e N. Τ. libris citatos; nihilominus tamen auctor saepe eorumdem phrasibus utitur ad cogitata sua exprimenda. In opere autem Suo der Surrectione ad possibilitatem mortuorum resurrectionis probandam
integrum caput 15. primae ad Corinthios epistolae allegat et ad auctoritatem Apostoli diserte provocat. 3. Theophilus, ecclesiae Antiochenae antistes ab an. 17 186. , in suis tribus ad Autolicum libris, quos religionis christ. defendendae causa scripSit, Autolicum ad libros Christianorum Sacros subinde
Cis. dicta de codice Sinaitico g. 53. sub finem.
145쪽
ablegat et nonnulla evangeliorum Matth. et Joannis effata, nec non epistolarum ad Romanos et I . Cor. loc0s argumentationibus suis inserit et diserte adnotat, esse hos librorum divinorum locos. Libro III. c. 12. et 18. adfert ut. 5, 28. 32. 44. et 6, 3. hac sormula utens:
gat Rom. 13, 7. η. I. Tim. 2, 1. 2. verbis: m κελευει υιας ὁ θεῖος λσγος; II. 31. dicit: δειν διδασκουσD aς ciἱ cirtat γρα rat, καὶ παν- τες ανεν uino φοροι, ἐζ ων iocii ' ς λέγει ἐν αρχεν ο λόγος do. 1, 1 .)4. Clemens, sub finem saec. II. ecclesiae Alexandrinae doctor et presbyter, Origenis magister, N. T. libros in duas dividit partes: εDaγγέλιον κai απόστobu Strona. V. b. VI. 11. VII. 3.). Quatuor evangelia nostra canonica agnoscit et enumerat et Actus Ap. Lucae tribuit. nes commemorat s. Pauli epistolas, Sola ad Philemonem excepta, et epist0lam ad Hebraeos a Paulo hebraice scriptam
h. e. VI. 14.) Clemens omnes epistolas catholicas interpretatus est, non autem supereSt, nisi interpretatio I. Petri, I. et II. Jo. et Judae epi Stolae, quas nominatis tribuit Apostolis. Apocalypsin d seni quo Joanni adscribit strum. VI. 13.), et quidem Apostolo spaedag. ΙΙ. 12.).5. Tertullianus ad finem Saec. II. et initio III.), ecclesiae Carthaginiensis presbyter, cujus Ad Montanismum desectio ethica quidem ejus principia mutavit, fidem vero historicam non reddit suspectam, authentiam librorum Ν. Τ. demonstrare talaborat, omnesque, excepta epist. Jacobi, ΙΙ. Petri, ΙΙ. ut III. Joannis, tamquam libros divinos expresse nominat. Porro libros hos a Christianis minime abscondi sed vel in hostium manibus versari testatur; duas etiam distinguit collectionis partes, quarum primam Evangelium appellat, alteram Apostolum. Disserit denique de quadam horum librorum versione latina sile monogamia quae, etiamsi non ubique Si uaccurata, in conventibus tamen Christianorum sacris praelegeretur. 6. Ut s. 'riantis cum Tertulliano, ita Dinysias Aleae. cumma Stro Suo Origene consentit huc solum discrimine, quod ille epistolam ad Hebrae0s diserte tribuit Paulo Ap., apocalyΡSin vero Joanni Ap. abjudicat.
Apud Eus. h. e. 6, 13.14. Strom. V. 12. Cis. Guerihe de schola Alex. P. II. p. 7. Seqq. In adumbrationibus et strom. III. 11. II. 15. III. 2. et paedag. III. 8. Memoratu dignissimus est locus de praeseriptione haereticorum c. 36- e quo maxima elucet veterum ecclesiae doctorum sollicitudo et diligentia in investiganda et examinanda Iibrorum apostolicorum origine illo tempore adhibita. Dicit enim Tertullianus i. c. : ,.Age jam. qui volos curiositatem inplius exercere in negotio Salutis tuae; percurre ecclesias apostolicas. apud quas ipsae adhuc cathedrae Apostolorum Suis locis praesident, apud quas ipsae authenticas litoras eorum roci tantur. - Proxima est tibi Achaia 3 habes Corinthum: si non longe es a Macedonia. habes Philippos. habes Thessalonicenses. Si potes in Asiam tendere, habes Ephegum; si autem Italiae adjaces. habes Romam, unde uobis quoque auctoritas praesto
146쪽
II. Tostimonia notorOctoxorum &ntiquissimorum.
Coll. g. 32. antiquis temporibus nulla exstitit Secta, quae N. T. Cunonem servasset integrum. Attamen plurimorum librorum n0Strorum auctoritatem quidem negarunt, quum n0n arriderent erroneis eorum placitis, e rationibu8 autem historicis genuinitatem non impugnarunt, Sed potius eorum SinguloS, Praecipue e prolocanoni- eorum classe ipsi agnoVerunt , Sicque eis testimonium perhibue- . runt. Sic 1. Tatianus et Jultas Cassisnus. Prior, Justini Mart. discipulus
serius autem Sectae Encratitarum auctor, in opere Suo: περὶ τουκ aTa τὸν ny ρα κaTaρτι ιου, cujuS fragmenta Clemens Alex. nobis
servavit, utitur auctoritate dictorum, ex evangeliis Matthaei et Joannis petitorum. Et iam I. Cor. 7, 5. cum diserta ad Apostolum provocatione adhibet. - Idem Tatianus confecit opus δια τεσσήρων inscriptum, quod teste Dionysio Ba Salibi quaedam erat quatuor evangeliorum harmonia quam Ephraemiis SFrus commentario illustravit, et cujus initium erat: Ἐν deri; se ὁ λογος α τ. L, quae Verba ex evangelio Joannis manifeste Sunt de unita. - De Severianis, Se tae Encratitarum surculo, Eusebius in h. e. IV. 36. dicit: uti eos lege prophetis et evangeliis, Apostolum vero Paulum ab ipsis calumniis proscindi ejusque epistolas et Actus Ap. rejici. Eodem fere tempore C smnus errores Similes sparSit, nimirum matrimonium improbans, continentiam commendans et aSseren8, ipsum Paulum Ap. vinculi conjugalis derivare originum a Seductione Evae per serpentem deceptae, quem in finem ad II. Cor. 11, 13. provocat. Praeterea liberorum pr0creationem terrestrem quidem decere hominem docebat, coelestem vero prorsus dedecere, et ad hanc assertionem probandam Philipp. 3. 20. stllegavit Clemens Alex. Strum. 3, 14.). Teste S. Hieronymo in comment . in ep. ad Galatas) std conjugium impugnandum etiam verbis s. Pauli ad Gal. 6, 8. abutebatur.
2. Gnosi scarum sectarum homines varia. EtSi operum, quae Scripserunt. ad nos non pervenerunt, niSi fragmenta: plurium tamen sacrorum Ν. T. librorum testes agunt:
α) BusMdes ejusque filius δεῖ tortis, quorum prior I. Petri epistolam et ep. ad Romanos allegavit; alter evangelium uatili., epi Stolam ad Romanos et Ι. ad Corinthios. d Isafenfisus ejusque Sectatores, a quibus nostra quatuor eVan gelia et epistolae ad Romanos, I. Cur. ad Gal. et ad Eph. Sunt adhibitae, et loci h0rum librorum Apostoli nomine nonnunquam allegati. c) Ptolomoeus, qui evang. Matthaei ut Joannis VSus est, porro epistolis ad Rom. , Ι. Cor. et ad Eph.
147쪽
M Heracleon praeter scripta mox nominata etiam evangelium Lucae adhibuit, nec non II. Cor. et ΙΙ. Tim. et Theodotus non tantum quatuor evangelia et actus Ap., Sed etiam epistolas ad Rom. I. et II. Cor. Gal. Eph. Phili p. I. Tim. et
simpliciter afferret. De Marcione aliisque haereticis jam erat Sermo. g. 92.
1. Luctanus Minosatenus sab an. 12 200. , qui in morte Peregrini mentionem lacit librorum, quos Christiani in conventibus suis sacris praelegerent et exponerent. 2. Celsus, qui circa medium saec. ΙΙ. floruit, in opere Suo: ανθῆς λογος, cujus fragmenta ab Origene in VIII. libris contra Celsum servata Sunt, non tantum Christianorum libros nomine ευαγγλον commemorat, sed etiam plures ex illis locos adsert, et quamvis eos partim corruptos esse, partim anti logias continere aSSerat, eorumtamen genuinitatem minime negat aut in dubium vocat. 3. Porphy, sua, e Batanaea oriundus, hinc etiam n Bar εοτνα dictus, nomine vero syr. Malcho appellatuS, circa medium Saec. III. Hic, inter omnes christiani nominis adversarios procul dubio doctis-Simus, in fragmentis operum, contra religionem christianam exaratorum residuis, argumentis tam exegeticis quam dogmaticis evangelia impugnavit Matthaei et Joannis. Actus Ap., epistolam ad Galatas et teste s. Hieronymo innumera alia loca; nulli bi tamen. in quantum constat, h0rum librorum authentiam negavit aut dubiam reddere adlaboravit, hanc potius communiter agnitam suisse ipso facto testatur; secus enim librorum illorum argumentum impugnare operae pretium non esset visum. Idem 4. de Juliano apoMulta valet. δ Quare jam s. ChrysoStomus ad horum testimonia recte provocavit homil. 6. in I. Cor.) dicens:
HSufficiunt etiam, qui nobis adfersantur, ad contestiandam librorum nostrorum antiquam orsutam, libri scilicet scripti a Celso et Bata- neote, qui cum ipso facι M. Neque enta contra posteriores invecti
Examine tam materiae quam formae nostrorum Ν. Τ. librorum accuratiori instituto tantum in iis cum fide dignis aliorum relationii Testimoniorum illorum collectionem edidit Lataner in quatuor tomis Londini 1764-7 CD. Ηngii Einteitung I. 4l. seqq. R Vid. testimonia ejus in opere Laesneri collecta.
148쪽
bus et cum univeria auctorum, quibus tribuuntur, indole adjunctisque invenimus consensum, quantum de nullo antiquitatis libro profano praedicare fas est, quia talus hac ex parte non adeo Severae subjici
solent neque poSSunt crist. Praeterea testes praesto sunt tanto numero, ut omnem antiquum repraesentent orbem christianum, et
tanta claritate ac certitudine loquenteS ut quodvis excludant dubium. Testes hi fide sunt dignissimi; nam a) plures eorum illa vixerunt aetate, quae origini S librorum nostrorum tempori proxima erat; ι) testes orthodoxi integerrimae erant vitae, librorum tam Sacrorum quam profanorum lectores diligentissimi et judices sagacissimi; o in recipiendis libris sacris non animi indulserunt levitati, sed potius scepti 8 SeSe eXhibuerunt: nam nonnisi indubio traditionis ecclesiarum apoStolicarum testimonio aurem praebuerunt, ut Clumentis Alex. , Origenis, Eusebii aliorumque exemplum manifretissime doret scis. g. 30.3; do non obstante regionum, in quibus vixerunt, distantia, non obstantibus Studiis, quibus ducebantur, diversis, imo si haeretioes et adversarios respicias) adversis, mirus de nostris N. T. libris saltem prolocanonicis invenitur consensus. Quodsi hac ex partu libros profanos consideremus, cum nostris ne in cenSum quidem venire possunt; nam illorum authentiam uno tantum alterove, non raro ambiguo scholiastae cujusdam, pluribus nonnunquam Saeculis a tempore originis libri remoti, otiato niti deprehendimus. Sacrorum itaque N. Τ. librorum authentiam infinito certiorem esse, quam ullius libri profani, jure Serere licet, ita ut si non obstantibus argumentis allatis genuinitas ullius Ν. Τ. libri esset dubia, nullus profecto liber antiquus agnosci p08Set genuinus.
De librorum N. T. integritate.
1. Per tale statem Imrί intell0stur immunisus ejus a mutassenet tus inviso auctore facta.
Immunitas jam vero haec locum habet vel in omnibus et singulis operis partibus et in cuncti S ejusdem exemplaribus; vel in essentiali tantum operis parte et in pluribus solum monumentis. Unde oritur distinctio inter integritatem significatu latiori et strictiori
Spectatam. - Ιntegritas Significatu latiori, quae vulgo iateuritas crasea vocatur, est immunitas omnium Omnino operis cujusdam exemplarium ab omni, etiam levissima textus mutatione praeter auctoris voluntatem Suscepta. Inte9rstas Signis Strictiori Seu dogma- Dissili do by Cooste
149쪽
t a est immunitas omnium aut plurium operis monument0rum a mutatione essentiali praeter auctoris voluntatem facta. Integritatem criticam N. Τ. libris vindicari non posse, lectionum variantium collectiones claro ostendunt; quotquot enim lectiones
variantes numerantur. tot adsunt testes mutationum in N. Τ. ortarum. Verum integritatem dogmati eam textui sacro adscribendam esse, insequentibus demonstraturi sumuS.
2. Integritati libri opponitur interpolatio, quae est mutatio intextu illius invito auctore laeta. Ut vero integritas. ita et interpolatio distinguenda est duplex alia latiori signiscatu strictiore alia considerata. Interpola se Hynin.
latiore dgestur quaeris, esiam tres Ma in temti lirari mutatio inciso αuctore facta; et haec non quidem cum libro critice, bene Vero eum opere dogmatico integro subsistere potest. IntemPolario autem 36nifatricisori spectata est muratis deliberasti taritoque auctore sn textus
esseristia non tantum suscepta, sed etiam esse tum consecrata Am. UNA
versalis facta. - Ιnterpolatio sic definita distinguitur a mutationibuS, quae aut casu, ergo non in omnibus exemplaribus accidunt interpolatio fortuita), aut quae consulto quidem in essentiali operiSparte SuScipiuntur, sed licet magnam monumentorum Pariem PerVR- dant, nequaquam tamen in omnibus exemplaribus aequali modo perficiuntur interp. tentata . - Interpolatio signis strictiori nec cum integritate critica, neque cum dogmatica subsistere potest, Sed utramque excludit. 3. LGri sacri N. P., etsi Agnff. latio, , .miaime tamen strictiori
interPoluti, sed potiss doremtitDe iste i habendi stunt; etenima) historia docet, interpolationem stricte talem nunquam fieri potui SSe; b) argumenta opposita nullius esse momenti, accuratius eorum examen manifestat: deniqueo rationes internae, tam ab argumento quam a forma horum librorum repetitae ostendunt, interpolationi strictius Spectatae non fuisse locum.
Interpolatio librorum Ν. T. stricte talis, si unquam eMet effecta, fieri debuisset aut inde a saeculo ΙΙ. p. Ch. , aut jam Saec. I. ἰ ratneutrum locum habere potuit. Quod enim primum attinet, libros Sacros N. Τ. jam saec. II. per apographa valde multiplicatos, in remotissimas regiones propagatos, in manibus amicorum et inimicorum religionis christianae versatos fuisse, e testimoniis orthodoxorum, haereticorum et adversariorum Christi quae suis locis afferuntur , ergo ex historia abunde constat. Rebus ita positis interpolandi conatus neque Saeculo II., eo minus temporibus subsequis feliciter succedere potuisset. Quis enim omnibus his sacri textus monumentis adeo copiosis et tam longe lateque dispergis esset potitus 3 Quis
150쪽
possessores eorum tum orthodoxos tum haereticos, quis omnes ecclesiarum antistites et fideles eis subdito8 permovisset ad unam eandemque mutationem in textu Sacro suscipiendam, cum, ut historia docet, Christianorum plurimi potius sanguinem suum funderent, quam libros sacros adversariis traderunt 3 - Sane, si quis antiquorum rei huic efficiundae tum ob ingenii aciem, tum ob audaciam, quae ad id requiritur, idoneus habendus laret, is prae ceteris Mamcion fuisset, non tantum mentis sagacitate, sed etiam impietate et impudentia nemini cedens. Sed ne hunc quidem interpolationi tali ediciendae parem fuisse, sat copiosa probant N. Τ. monumenta, quae illius tempore et postea scripta sunt et ad nos pervenerunt. Quominus vero saeculo I. talis conatus seliciter Succedere posset, tria historico nota obstabant impedimenta, quibus removendi S nemo Par erat. et quidem: 1ὶ librorum N. T. propaginiso Dm saeculo I. Dcta;
23 mutua eorum relatis, et ecclesDrum ac Personarum, quA
singuli destinati erant, distantia ; dstesque
3, longior vita, qua nonnulli, et summa Pe stratis, qua omnes Apostoli eorumque s rota apud fideles fruebantur.
Ad I. Etsi eodicum multiplicatio ac per varias regiones divulgatio illa aetato difficultatibus pluribus impedita longius temporis
spatium requirebat: ex illa tamen . quae Saec. II. adfuit, monumentorum textus copia recte colligitur, ea ipso jam Saec Ι ad Sat magnum accrevi SSe numerum, neque amplius intra augustos terrae limites fuisse restricta. Imo jam aevo apostolico plerosque Ν. T. libros per plura apographa esse multiplicatos, inde perspicitur, quod a Christianis ad id ipsum non deerant incitamenta; nam ci) plura N. T. Scripta erant encyclica, i. e. pluribus ecclesiis destinata, unde admodum probabile redditur, harum ecclesiarum quamlibet librorum illorum exemplar sibi procurasse, ita ut V. g. apocalypSis, evangelium et Ι. epistola Joannis brevi saltem septies descripta existerent. Praeterea βὶ ipse Paulus ApoSt. nutum praebet, quid de epistolis suis a Christianis desideret, dum Colossenses epistolam ad eos misSam 4 16. cum Laodicensibus communicare, et vice versa literas ad LaodicenSes scriptas sibi legendas expetere jubet. Neque b) fideles illis motivis Ocelusi Me animum, edocemur e II. Petri 3, 15. 16., qui locus jam aliquam epistolarum Paulinarum collectionem a s. Petro in ecclesiis Asiae minoris inventam supponit; dicit namque: isSicut et
Arariagimus Hier noster Paulus secundum datam sibi aviantiam agriyisit nobis, aiotii ia o iunctus epistolis, loquens in sis dε hia.
Ad 2. Ipsa etiam mutua relatio inter sacros Ν. Τ. libros intercedens haud permittit de felici successu interpolationis saec. I. suSceptae cogitare; etenim Scripta haec aut ejusdem sunt aut similis argumenti. Sic, quod libros historicus attinet, tria priora evangelia permultas pericopas habent communes, nonnullas insuper Matthaeus et Marcus, dein Matthaeus et Lucas; actus Apostolorum in pluribus partibus cum epistolis Paulinis conveniunt, ita ut mox epi Stolae exactibus, mox hi ex illis lucem capiant. In rebus dogmaticis libri nostri omnes, idque magis adhuc, quam in historicis concordant;