장음표시 사용
31쪽
tentiae adaequatum Secundum quamdam communitatem Xtensionis,
quia Videlicet, cuicumque convenit ratio illius objecti illud a tuli p0tentia attingi potest; et e contrario, quidquid a potentia potest attingi illud sub eo c0ntinetur objecto. Quia vero de ratione ollactus, inquantum hujusmodi est a Sua causa dependere, dicitur essectus causam adaequare, ut videtur velle S. Thomas ct hujus
op. e. 49), quando in pSO, Ota Virtu cauSae, Xprimitur. Ioc autem SSe Ut quando, per Virtutem cauSae, pr0ducitur essectus tantae persectionis, quantae est cauSa quando Vero in effectu, tota non exprimitur Virtus causae, quia Videli et non St tantae persectionis, quantae St Sua cauSa, quod Sane deprehendi p0test quando causa essectum illo nobiliorem producere potest, ille est auSauin adaequatus. Cum ergo nullus essectus divinae virtutis sit, quo nobiliorem producere non possit, nullusque tantae persectionis sit quantae est Deus; ideo nullus essectus, illi est adaequatus. Idioertenduin tertio, quod quia Virtus consequitur essentiam
rei illique proportionatur, cum essectus Virtutem adaeque cauSae, ipsius etiam essen tu, Videtur essentiam adaequare Sic homo genitus, Secundum Suam SSentiam, adaequat hominem generantem,
propter hoc e cognitione quidditativa essectus, potest quiddilative
causam cognosci ubi autem essectus, Virtutem non adaequat suae causae, sicut in essectibus divinis accidit, neque utique causae S- Sentiam adaequare poteSt; et per conSequens, ex ipsius essectus inspectione, persecte cauSa cognOSci non poteSt; Scilicet, ea tantum, de causa, per tale essectum cogn0Sci possunt, quae ad hoc ut talis essectus, a tali causa producatur, neceSSe est in cauSareperiri; sicut ad hoc quod aliquid ab aliquo, tanquam a prima
CauS3, producatur, neceSse est illam causam et esse, et intellectualem esse, et immaterialem. Ideo e cognitione essectuum, quam ViSinadaequat0rum, primae cauSae, 0SSUmu cognOScere ipSam SSe,
et quod intellectualis est, et immaterialis, et similia. Sed circa hanc rationem occurrit dubium, quia videtur . Thomas, in prop0Sitione majoris, allaciam figurae dictionis committere
probat enim sic Secundum modum quo subStantia rei cognoscitur, HS modii eorum quae cognoscuntur ergo cujus Substantiam intellectus comprehendit, omnia de eo intelligibilia cognosci possunt. Hic autem sit transitus a m0do, ad multitudinem intellectorum, et sic a qualitate ad quantitatem, ubi manifeste committitur allacia sigurae dictioni S.
ReSpondetur, quod sicut una essentia, est una causa omnium Suarum a SSionum, ita omnes passione ejus in una ratione On-Veniunt. In hac, inquam, quod Sunt ejus naturale propi ietateS, et modus cognitionis naturali pasSionis, proportionatur Inod Cognitionis substantiae cujus enim essentia totaliter cognoscitur, HUS naturali passio totaliter cognos eatur necesse est. Ad hoc autem, quod est naturalem passionem totaliter cognosci et comprehendi, sequitur nullam SSe naturalem paSSionem quae m0n 0gnOSentUr.
32쪽
Non committitur ergo fallacia, quia non sit transitus a modo ad quantitatem immediate, sed a modo Ssentiae ad m0dum praedicati, quem modum, cognit0rum numerali quantita concomitatur. Quantitatem autem, brevitati ludens, tetigit S. I homas, explicite, ut et modum, qui immediate equitur, ex antecedente daret intelligere et quantitatem concomitantem. Erit ergo haec Xplicita argumentatio secundum modum cognitioni substantiae rei est modus cognitionis passionis naturali cognitae de re ergo cujus essentia comprehenditur et totaliter cognoscitur, ejus naturalis passi comprehenditur et totaliter cognoscitur, aut actu, scilicet, aut Virtute sed tunc totaliter cogn0Scitur naturali pasSio rei, quando nulla Stquae de ipsa n0n Ogno Scatur ergo, etc. m Qui an otio sumitur ex gradibus intellectualium et ar-.guitur sic quanto intellectus est Superior et magis elevatus, tanto plura potest intelligere quae inferior intellectus capere non poteSt sed intellectus divinus maxime excedit humanum ergo aliqua in seipso Deus c0gn0Scere potest quae humanus omnino capere non
poteSt. - Mujor propositio in hominibus videri potest intellectus enim rustici et idiotae, omnino capere non potest Subtiles philosophiae rati0ne qua philosophus et homo magni ingenii capit. Minor etiam patet quia intellectus angelicus magis excedit intellectum humanum, quam intellectus optimi philosophi, intellectum rudissimi idiotae cum distantia intellectus unius hominis ab intellectu uerius, intra limites humanae specie contineatur, intellectus autem angelicus sit Superior secundum speciem. Hoc autem deprehendi acile potest, quia ex nobilior essectu et abstracti0ri Deum cognoScit per ipSum enim substantiam angeli, quae et rebu Sensibilibus et ipsa etiam humana anima, per quam humanus intellectus in Deum ascendit, nobilior est angelus Deum naturali 0-gnitione cognoscit ut inserius ostendetur. Intellectus Vero divinuS magi eXcedit angelicum, quam angelicus humanum quod manifestatur, quia intellectus divinus divinam substantiam adae luat, et ideo Se perfecte intelligit intellectus autem angelicus, de Deo quideSt 0n cogn0Scit, cum substantia sua per quam Deum c0gn0Scit, Sit essectus Virtutem causae non adaequans; et ideo non omnia quae de SeipS Deus cognoscit, angelus naturali cognitione p0teSt cogn0Scere. Ergo intellectus divinus, maxime humanum Xcedit. Pro declaratione majoris cum sua probati0ne
Sciendum primo quod dupliciter contingit aliquid a potentia
cogn0Sci non posse, ut inquit S. I homas, aut in quantum quia non cadit Sub objecto potentiae, sicut sonus a visu capi 0ni0teSi aut quia licet sub obiecto contineatur, tamen potentiae St improportionatum sicut valde splendidum, ab oculo vespertilionis Viderin0li 0teSt. Quod ergo aliquae subtilitates philosophiae ab intellectu unius homini comprehendantur, ab intellectu vero alterius capin0n 08Sint non hoc ideo est, quia sub communi objecto intellectu nihl 30mprehendantur, non autem sub obiecto intellectus
33쪽
alterius, sed quia intellectui unius Sunt proportionatae, alterius autem intellectui sunt improportionatae, dum unius intellectus naturales quidditates potest penetrare alterius Vero intellectus Sua hebetudine non poteSt. Selendum secundo, e doctrina . I liomae s p. q. 85, a. 7 et ' Sent dist. 32,4 2, a. quod sicut sunt unius speciei milia corpora humana, et tamen Sta unitas specifica, latitudinem diversorum graduum individualium admittit, dum uiuis est bene complexionatus, et pulchra sorma decoroque aspectu, alter Vero de sormis est et turpis maleque complexionatus sic, et cum unitate specifica aniniarum, stat diversitas graduum individualium ipsarum; ut sicut unum corpus est alio substantialiter persectius individualiter, nobiliorisque complexionis ita una unima, sit altera individualiter nobilior, ac per hoc sit unus homo, altero, praeStantiori ingenio. Formae enim individuae creantur commensuratae substantialiter corporibus, ita quod per commensurationem ad hoc corpus, haec anima ab illo individualiter distinguitur unde sicut unum corpus est altero nobilius compleXionatum, ita unam animam altera nobiliorem SSe Oportet. Nec tamen unus homo, propter hoc est magi homo altero, licet sit persectior homo quoniam hoc vocabulo magis non utimur nisi in larmis in quibus accidit mutatio inter magis et minus qu0d non accidit in anima intellectiva quoniam, unaquaeque eam persectionem, SubStantialiter, quam a principio accepit, immutabiliter conservat unus ergo altero melioris virtutis in intelligendo SSe potest, quia meliorem habet animam et nobiliorem, quamvis et hoc ex virium sensitivarum meliori dispositione possit provenire, eo quod ipsis, intellectus ad sui operationem indigeat. T Pii Polio est a majori Magis videtur quod omnia cognoscibilia de rebus sensibilibus cognoscamus, quam omnia quae de Deo cognoSci possunt, cum illa nobis propinquiora Sint magisque proportionata: Sed rerum sensibilium multus proprietate ignorum us, aut earum rationem persecte inVenire non possumus ergo multo amplius non omnia cognoscibilia de Deo possumus naturaliter cognoScere. - Confirmatur auctoritate Philosophi Metaphys. II. eaei. 00mm), pluribuSque Scripturae sacrae auctoritatibus. Nam inquit Aristoteles quod et intellectus noster sic se habet ad manifestissima in natura, sicut oculus Vespertili0nis ad solem s. - Iob vero dicit Fortitan estigia Dei eo inprehendes, et usqtie ad perfectum omnipotentem reperies II, 7 ' Et Lee Deu ma9nus in ens fientiam nostrum XXXVI, 26). Item parte cost noscimus l. 60rinth.
Pro auctoritate Philosophi, adsertendum, quod illa, non insertomnimodam ignorantiam rerum divinarum, sed Obscuram qu3mdam notitiam cognitionisque dissicultatem. Sicut enim vespertilio, aciem ad ipsum solis splendorem gere non potest ita nec noster intellectus, divinam essentiam maturaliter, ut in e St, 0-
34쪽
tes intelligere ejus quidditatem comprehendendo. Hic Manieliadi error exploditur principaliumque insidelium, qui Statim tanquam
salsa abjicenda putaverunt ea quae de Deo, di initus, angelorum ministerio, revelantur et humana ratione in Vestigari non possunt; quibus non secus accidit quam idiotae qui ea quae a philosophis dicuntur, ideo salsa esse diceret, quia ea 3pere non OSSet. Utrum eounitio de Deo quae naturaliter aequiri non potest. sit supernaturali Seoti Sententia impugnatur . Circa hanc conclusionis partem quam S. Thomas probaVit, aliqua ex parte idem Sentit Scotus in prima quae8t prol09i, primi Sentent. aliqua Ver e parte dissentit Tenet enim cum . Thoma multas esse veritate de Deo cognoscibiles quas nullus potest naturaliter invenire, eo quod ab intellectu agente et phantasmatibus causari earum cognitio non possit. In hoc autem dissentit, quia ponit quod ista cognitio Si quidem Supernaturalis, comparando inteIlectum possibilem ad agentem; sed tamen comparando ipsum ad actualem notitiam in Se sit ei naturalis eo quod intellectus p0S- sibilis a quacumque cognitione naturaliter perficiatur, et ad quamcumque naturaliter inclinetur. Hujus oppositum, accipiendo potentiam naturalem proprie, non autem ut se etiam ad obedientialem extendit, tenet S. Thomas ' sent dist. 26, . 1 a. et de Verit. q. 18 a. ' ubi de mente comment si metaph. eom. XI)Vult, quod p0tentia passiva naturalis non se extendat nisi ad illa ad quae se extendit Sua potentia naturalis activa. Ex quo in uaeSt. de Veritate concludit intellectum possibilem non esse naturaliter in potentia nisi ad illas sormas quae per intellestium agentem intelligibiles fiunt. - Confirmatur autem positi S. Thomae e processu et ratione Aristotelis III de anima ubi probat intellectus gentis necessitatem text. 17); hac enim ratione pr0bat oportere in anima ponere intellectum agentem, quia in natura in qua St 0-tentia paSSiVa, oportet ponere potentiam activam conStat autem quod Aristoteles loquitur de potentia activa proximi et proportionata, alioquin ratio Sua non ostenderet propositum. Ergo Si aliquaiiolentia passiva naturaliter inclinatur in aliquem actum, portet ut ab aliquo naturali agente et proportionato, possit illum recipere. Si autem instetur, ut instat Scotus in , Sent, dist. 49 q. 10, ad ''. quia in corpore est potentia receptiva ad animam intellecti-Vum, et tamen non potest ab aliquo agente naturali produci. Respondetur de mente S. Thomao, De potentias. 3 . a. . ad '' et '
qu0d non est necesse ut onme agens naturale producat essentiam formae, sed usticit ut sit causa dispositiva materiae, et Sit causa unionis sormae cum materia Nani Si sorma non sit SubSiStenS, cauSa naturalis est causa ipsius urinae; si autem sorina sit Subsi- StenS, ut Si nima rationalis, causa naturalis est causa dispositionis materiae et unioni formae ad materiam, non autem St 3USalarinae Unde negatur ista consequentiu nullum ingen creatum
35쪽
Sive laturale, pol Si produssere alii in alia litellectiva in ergo a uilio agente naturali potest materia reduci in actum respectu animae intellectivae dicitur enim quod opp0Si tum coriSequuntis stat cum antecedente liotest enim agen naturale reducere materiam in actum sorinae causando dispositione ad sormam et unionem sormae ad materiam, et tamen non a Sare formam.
QUOI DIVINA NATURALITE Il COGNITA CO XVENlENTER IOMINIBUS CREDENDA PROPONUNTUR.
PosT0ΠΛM ostendit , Thomas duplicem esse veritatem de Deo, nunc modum manifestationis utriusque Veritatis declarat. Circa hoc autem duo acit primo, de modo manifestationis hujus absolute determinat Secundo, comparative se . ). Circa primum duo sucit. Primo, determinat de modo hujus quantum este parte docentis. Seeundo, de ipso quantum est ex parte addiscentis eap. 6). Circa primum duo facit primo, agit de modo eorum quae naturaliter de Deo cognosci p0Ssunt; Seeundo, de modo eorum quae
Quantum ad primum ne mite alicui, ut inquit, Videatur, ex quo talis veritas ratione haberi potest, frustra Supernaturali inspiratione credendam traditam esse, ponit hanc
querentur nisi ita fieret. PDimiam iocose niori est, quod paucis hominibus Dei cognitio inesset Plurimi enim a Veritatis inquisitione retrahuntur tribus de causis aut Scilicet, propter corpori compleXionem, Xqua multi naturaliter sim indispositi ad scientiam, et summum gradum humanae cognitionis quae in cognoscendo Deum conSistit, attingere non possunt aut propter rei familiari necessitatem, propter quam multi otio contemplativae inquisitionis, Vacare non OSSunt aut propter pigritiam e qua plerique laborem acquirendae disciplinae essugiunt. Ad cognitionem enim quae de Deo haberi naturaliter poteSt, multa iraecognoscere oportet, cum tota fere philosophia ad eam ordinetur; qua e causa, malaphySic ultima remanet addiscenda. Quare, etsi hominum mentibus, naturalem Deus sciendi ingenuerit appetitum, multi tamen sunt, qui eum addiscendi labo
Aufertendum hic ' ex doctrina . I homae iii 3 sent dist. 25,
q. qu0d quantitas cognitioni. dupliciter attendi potest.
36쪽
Secundum objecta Scilicet, et secundum emeaeiam actus circa objectum quod ergo inquit, Summum gradum humanae cognitionis esse Deum cognoscere, intelligendum est quantum ad objectum; non autem quantum ad sticaciam actus.
Adsertendum , ut habet . homas Super Boetium de Trinit. q. 5 a L quod metaphy8ie naturaliter quidem, Scilicet, secundum perfectionem, est alii Seientii prior, quoad nos tamen aliis etentiis est posterior propter quod Avicenna suae elephysicae libro inquit ordinem hujus cientiae Sse, ut post alias scientias addiscatur id quod et hoc loco inquit S. I homus. Sed licet ita sit de
ipsa Scientia, in quantum in ea proprietates entis et Substantiarum separatarum inVestigantur per demonstrationem, terminos tamen aliquos metaphysicules necesse est termini aliarum scientiarum prius quoad n0S, Scilicet 0rum conceptuS, Cognito eSSe, cum in ipsos aliarum scientiarum termini resolvantur. Propter quod, licet illi ermini dicantur metaphysicales, in quantum pr0prietate SUO-rum significatorum in metaphySic quaeruntur quantum ad eorum Coimceptu Sunt omnibus cientiis communes Si dicatur quare ergo in ' Metaph de eorum rationibus determinatur. Dicitur quod h0c ideo est, quia Si de ipsis omnibus simul edendus sit tractatus, magis ad metaphysicum Spectat, quam ad alium artissicem, eo quod et eorum proprietate ignorat, non tamen tollitur quin Sintininium scientiarum communes termini. Verum in hoc disserentia est, quia de illis determinat metaphysicus ut de subjectis, aut partibus, ut paSSi0nibus subiectorum aliae autem scientiae utuntur ipsi ut antecedentibus ad eorum subjecta et per iam Sen SUS Cogniti.
Adsertendum ' quod non dixit S. Thomas absolute totam philosophiam ordinari ad metapysicam, sed addidit sere, quia ut ipse inquit, de Trinit a. 1 sunt aliquae Scientiae quae non Sunt necessariae abso ite ad metaphysicam, sed tantum ad bene esse ipsius ut musica et morali et hujusmodi. Quid praeeis sit naturalis selendi appetitus adsertendum ' quod appetitus naturalis ut habetur p. q. 60 a. dupliciter sumi potest uno modo ut distinguitur contra appetitum sequentem cognitionem alio modo ut distinguitur contra appetitum liberum. Primo modo nominat Solum ordinem naturae in aliquid, et nillil aliud importat quain rei sormam cuin habitudine naturali ad aliquid, sicut appetitus gravis ad locum deorsum nihil aliud est quam forma gravitatis, cum habitudine ad locum deorsum et Se habet tanquam actus primus. Hoc modo quaelibet potentia naturaliter appetit sibi conveniens ut dicitur 1'. p. q. 8a D ad 3' Secundo modo nominat actum elicitum Sequentem cognitionem, ita tamen ad unum oppositorum determinatum, quod ad alterutrum ecti non potest; sicut omne naturaliter p- petunt beatitudinem actu elicit u 0luntate sequente beatitudinis apprehenSionem.
37쪽
Appetitus ergo sciendi litem dicit S. Thomas et Aristoteles .
Metaphysicae, naturalem esse, licet oSSit accipi primo modo, quia intellectus ex sua natura habitudinem et ordinem ad cognitionem tamquam ad sibi conveniens habet tamen, quia hoc non convenit soli intellectui sed omni potentiae, ut dicimus, ut seratur in sibi conveniens Videtur autem S. Thomas et Philosopluis velle aliquid particulare ponere circa appetitum c0gnitioni S, quod in appetitu operationum aliarum potentiarum non invenitur; ideo di cendus est iste appetitu eSSe naturalis quidam uetu voluntatis,
quo voluntas in propo8itan sibi eoonitionem fertur, ita quod in oppositum ferri non pote8t id quod etiam videtur velle . humus, 1. 2' q. 10 et 2δ' , 166 dum ponit studiositatem virtutem SSe istius naturalis desiderii moderatricem. , QDoclum iri oraverat ori est, quod ViX OS longum temporis spatium ad eam cognitionem homine perVenirent tum propter si rosunditatem cognitionis, ad quam nonnisi p0St longum eXercitium, hominis intellectus idoneus invenitur tum propter multa quae praeeXiguntur tum propter paSSionum motus in ju Ventute abundantes, quibus efficitur ut non sit apta anima ad tantae Veritatis cognitionem.
Aduertendum 1 quod cum res abstractae a materia, nisi ex sensibilibus rebus a nobis non cognoscantur, ad hoc ut intellectus noster, cui connaturales Sunt res sensibiles, in tantuni elevetur ut ex sormis sensibilium, cognitionem de talibus eliciat substantiis; necesse est prius ut Xerceatur in operibus intellectus, a particularibus universalia abstrahendo communiaque a pr0priis, ut e tali exercitio abstrahendi, at ad cognitionem rerum immaterialium habilior. Non enim in nobilissimas operationes potest intellectus, nisi assiduitate et exercitio in ignobilioribus. Vigorosior promptiorque ad occulta investiganda ut Multo igitur magis ad eam substantium quam maxime immaterialem et a Sensibus remotissimam, poterit extolli, nisi post longam exercitationem uerit vigoratus. Propterea inquit S. I homas, non poSse nostrum intellectum eam cognitionis profunditatem ci pere nisi OS longum eXercitium CauSatur enim, ex studio atque exercitio, in intellectu habilitas quaedam ad rerum dissicilium inventionem, quae absque tuli exercitio non ineSSet. Similiter, Vires sensitivae interiores, quibus utitur intellectus, habiliores, ex tali exercitio, ad subtilium rerum inquirendam veritatem redduntur, in Suo ordine. Advertendum ' quod cum cognitio intellectualis per abstractionem a sensibus fiat, propter vehementiam Vero paSSionum abstrahatur intentio animae ab intelligibilibus ad sensibilia expasSionum Vehementia actus contemplationis quam maxime impeditur. Ides Virtute morales, praesertim castitas, ut inquit S. I homas 2 2' q. 15 a. B., maxime hominem ad persectionem intellectualis
operationis disponit. Ubi ergo multitudo passionum in Surgit, Sicut in juvenibus, pro majori parte accidit ibi non esse anima ad subtiles
38쪽
speculationes apta Sed in quieScend 3 et edendo a passionum qu multibus, ut inquit Phl0Sophus, it prudens. Tox finio iocooveoieram St, quia cum dubitatione errorisque admixtione Dei cogniti haberetur Debilitas enim rationis atque phantasmatum permiXti0, facit ut ea etiam quae verissima demonstrata sunt apud mult0S, dubia remaneant, dum Vim demonstrationis ignorant et praeSerlim cum Videant e0S, qui Sapientes dicuntur, diversa docere. Facit etiam, ut inter multa vera quae demonstrantur, multa immisceantur sal Sa, quae S0phistica aut pr0babili qua piam ratione, quae dem OnStrati reputatur, 3SSeruntur. Quare oportuit per fidem determinari quae de Deo a nobis tenenda sunt. Concluditur ergo qu0d a sibi iter divina providit clementia, ut ea etiam quae ratio investigare p0teSt, de tenenda praeciperet ut omnes et de sucili; et per conSequen cito, et abSque dubietate et errore, divinae cognitionis participe eSSe OSSent.
Notundimi quod ista debilitas intellectus non aegritudinem
aut aliquid praeter naturam adVeniens intellectui nostro, sed suum naturalem ordinem in genere intelligibilium significat. Quia enim in tali genere insimum locum tenet, Stque impersectissimum qu0ddam, sicut materia prima in genere rerum materialium; ideo, Suapte natura habet, ut ad Veritatem capeSsendam imbecillis sit, decipique suelle OSSit. Notandum , quod licet phantasmata intellectui nostro ad intelligendum deserviant, ipsa tamen h9ntasmalum permiXlio, apud multos, Veri cognitionem de rebus immaterialibus impedit. Nam cum sint rerum dumtaxat materialium, determinatarumque ad hic et nunc similitudines aliqui litulos0phi phantasmata intelligentes, non possunt intelligere aliquid in rerum natura esse, quod materiale non it, atque ad aliquem locum determinatum propter quod in multos incidunt errores circa immaterialia. Ipsa igitur phantasmatum permiXtio, in nostra intellectione, licet sit nobis ad intelligendum necessaria, quia tamen debile instrumentum sunt et improportionatum, respectu immaterialium, ideo Sunt, Saepenumero, erroriScausa in hujusmodi immaterialium rerum Veritate investiganda. Cootivmni aD oo Io io 1' Auctoritate Apostoli ad Ephesi 0s: Iam non intuletis leui uentes ambulant in anuat sensu Sui, tenebris obseuratum habentes intelle lum. IV. 7, 8). ' Auctoritatu Isajae: Ponam nil ersos filios tuos doetos a Domino. LIV. 15 . Sed circa ea quae dicta sunt in primo ineonvenienti duplex occurrit dubium. Dutilum PDimum est circa illud quod metaphysica est ultimo loco addiscenda. - Contra hoc enim arguitur sic Metaphysici probat aliarium scientiarum prineipia ut in inquit S. Thomas de Trinitate in Boet. q. ' a. r. ergo alias scientius debet praecedere patet consequentia; quia lota scientia a principiorum cognitione dependet. ' Metaphysica largitur principia omnibus scientiis, ut eStile mente S. Thomae in pluribus locis, praesentim de Trinit. q. 6'.
39쪽
a. P. q. ergo. Probatur consequentia; quia ea quae ad Itieta physicam pertillent, non poSSunt ni Si per ne tapli ySicam sciri, Si ergo aliae Scientiae utuntur principii quae Sunt propria metu physicae, ergo portet in Omnibus scientiis metu physicam includi veluti priorem, et per consequens Oportet primo eum addiscere. ' Vnotioribus nobis senatior est procedendum, ut ostendit Philosophus pristi. 08lerior. Sud principia quae sunt propria metati hysicae sunt nobis notiora omnibus quae traduntur in Scientiis ergo ut iis no stri debet incipere cognitio ergo metaphysica Si primo ad-
Distiirim N Quoiarim est ire illiti quod literique propter laborum et tristitiam retrahuntur ab inquisitione veri tutis. Contra enim arguitur. - Non minor est ineli nullo aturae quam habitus,
sed habitus sucit in operibus suis sucilitatem et delectationem ut dicitur ''. tme. ergo et natura. Si igitur homines naturaliter inscientiam et cognitionem inclinantur, erit acquisitio sciuntiae facilis et delectabilis ergo nullus ab ea propter pigritiam aut laborem
Ad videntium Dimi utili considerandum ist: ' Quod,
principiti prima et universalia omnium scientiarum duplieiter con siderari p0SSunt. - Uno modo quantum ad eorum Veritatem absolute.
Ilio modo, quantum ad judicium de ipsis, et de sensionem ab impugnantibus, Primo modo, pertinet ad habitum unum per Se qui dicitur intellectus; quem Aristoteles ' Elthie condividit scientiae et sapientiae. Secundo Vero modo ad metaphysicam ut inquit S. I homas 1. μ' . 66, a. ad 4 metaphysica enim disputat contra negante hujusmodi communia principia, propterea Iuod constituantur e terminis communibus quae Sunt de metaphysicae consideratione, Considerandum T Quod, licet ad intellectum
pii est habitus principiorum, secundum Suam veritatem, bSOlut consideratam, pertineat ad metati hysicam Vero, quantum ad eorum examinationem et defensionem sunt tamen et omnibus scientiis communia, in quantum eoru in termini ad terminos aliarum scien
tiarum X tenduntur, et inquantum ab intellectu, qui est habitus istorum principiorum, Scientia dependentiam habet. Ut est de mente S. Tomae , μ' . 57 . a. ad '' Unde potest dici, quod istuprincillia, ut ab Solute Vera, Omnes scientiae accipiunt ab intellectu, qui est ips0rum habitus ut autem jam examinatu et defensata bina pugnati libuS, accipiunt a metaphysica propterea, 11 Relaphisique ieet. Γ, inquit S. Thomas quod una scientia et intelligit demetati hysica ista principia considerat ad quam pertinet consideratio communium terminorum, et ab ea aliae scientiae, hujusmodi principia accipiunt. - Considerandum '). Ut haberi potest ex d0ctrina S. I hornae, Super Boet de Trinit. q. luod de scientiis duplieiter loqui possumus uno modo, quantum ad omnium illarum
40쪽
ac litisitio item ordinata in alt0 nodo, Sue in luni quod lina Sunt acquisitae et ad in Venta . Dicendum ergo V), quod . Uantum ad aequisitionem oriam per inventionem humanae rationiS, metaphysica est ultima. uiuomnes aliae scientiae speculativae Bd pSam Ordinantur, et earum inventio praeexigitur inventioni metaphySiculi, et secundum lianc rationem nihil ad mel a physicum pertinen S, Ut metaphy Sicule est, oportet prueintelligi; sed bene cognitio primorum principiorum, ut habitu, qui est intellectus, sunt nota cujuscumque cientiae ad inventionem praecedit cuni nulla scientia habeat persecte rationem
scientiae, nisi secundum quod ab liuius habitu dependet. - Dicendum 2' Quod si loquamur de scientiis ut jam adinveniae Unt. Sic non inconvenit alias scientias uti principiis metaphysicalibus ut jam examinatis, et ab impugnantibus, per metaphysicam de sensatis. Dicendum '). Quod non oportet propter hoc metu physicam prius aliis scientiis addisci I uni, quia habitus muta physiculis, primo et
principaliter circa ens et piisSione entis, atque elium circa Substantius separata Vel Satur, non autem circa hujusmodi principia, cum non sint conclusiones in metu physica demonstratae. um quia aliae
scientiae, accipiunt illa principia mutuo, a metaphysica et ideo non oportet ut prius habeatur ille habitus, sed uitiei quod sit adinventus et acquisitus aliquando, et post alius scientias. Unde alia scientiae credunt ista principia metaphysicae, Scilicet, quod ab illa sunt examinata et de sensata, quamvis illa videantur ut ab intellectu ipsorum principiorum dependentiam habent. Ad I '' autem in Duo itum dicendum, quod non Sic dicitur
metaphysica, principia aliarum scientiarum probare, quasi per habitum metaphysicae demonstrative sciatur, quemadmodum scientia subalternans dicitur probare principia cientiae subauernatae Sed is ita per Sta communia principia, secundum aliquam considerationem, ad metaphysicum pertinentia, manifestu sunt aliarum scientiarum principia dum omnes scientiae ab habitu istorum principiorum, qui dicitur intellectus, dependent et dum resolvuntur in ista principia naturaliter nota, Sunt et a metaphysica Secundum aliquam rationem mutilata, utpote quae sint principia non alicui scientiae propria Sed omnibus communia, licet a metaphysica principaliu Sconsidera in .
Ad ' dicitur quod metu physica non largitur sua prinuipia ulli S,
dum consideratur in ipsis ordo ad inventionis et acquisitionis, ut dictum est; sed largitur illa ut jam scientiae omnes adinventae intelliguntur: in quantum omnes scientiae nunc mutuo accipiunt metu phySica Sta principia, ut ab ipsa confirmata et defensa tu licet Secundum e naturaliter nota. Unde non sequitur quod metaphySicusit ante alias scientia addiscenda. Ad 'l' dicitur ). Quod principia prima secundum Orit m ab'Solutam Veritatem, Sunt prius nobis nota uinibus Scientiis, Sed quantum ad eorum Xaminationem et de sensionem, ab impugnanti-