장음표시 사용
121쪽
usu GLORI COELEST. Altera pinnula fixa respondens medietati Indicis. Distantia pinnularum comprehendit 3ogr. estque 17 3 qualium partium, qualium index x Io ooo habet. G est Culsor,qui per fila ipsi alligata in transveriario hinc inde attrahitur verius Α retrahitur versus D, habetque Cursor unam vel plumaschalibeas tenues duas, quae instar tenaculi Cursorem aequaliter promovere, suoque loco subsiistere faciunt. Utque hac de fructura radii. Restat nunc indicare quo pacto gr. sint inscribendi transversario. Ubi sciendum quod 3o tantummodo gr.inscribuntur , idque in transversarii medietates in quorum ordo incipit in quibus si addatur intervallum C A, 3 similiter gr. Contenciam, commode mensurabitur per radium hunc nostru omnis distantia, quq 6 r. non excedit, quodque suffcit instituto nostro Astronomico. Ad graduum igitur diltinctionem quod attinet, universia indi- eis longitudo A B dividenda est in Iooo partes aequales , idque vel in indice ipso per obscuras notas ac delebiles faciendum, vel potius in linea super plano ducta , aequali interstitio dato rex tabula deinde Tangentium, hic adJecia, quot partes aequales singulis gradibus respondeant videndum, ac tot numerandae in linea jam divasa, per quas officio circini gradus sunt signandi in transversari, incipiendo a loco mediae pinnulae versus extremita-
tem D. Ad eundem quoque modum singula graduum dena minuta subjungito qua ex Canone Tangentium ulterius depromenda, haec deinceps in singula minuta , per puncta traniver- qualia discriminatim punctis notata sunt sicque regula fiduciae Cursoris,qiiDdcunque horum inter collimandum transiens,ipsum minutum gradus quod tuerebatur promit. Et baee
122쪽
LIBER TERTI vs. Si Ei hac de infriptione raduum ct minutorum in radio. Sequi-nre usus ejusdem ins mendis stellarum dictantio.
Applicetur initium Indicis ad oculum, ipsumque rassium verte, t transversarium secundum suum latus in directum ad stellas . mensurandas tendatur: um applicato ad oculum radio, Cursorem in transversario perfla ipsi alligata attrahes vel retrahes versus mediam pinnulam, donec per Cursorisin mediae pinnulae interiora latera exacte εχ centraliter duae stellae conspiciantur quo facto, locus Cursoris in transversario ostendet gradus circuli
magni, quibus ilia duae stellae in coelo distant.
m In longioribus distantiis speculatio fieri debet per pinnulam exteriorem,in ipsum Cursbrem , ipsisque gradibus a Cur re sic indicatis addendi sunt gr. 3o, sic voti compos fies. Uerumhicgeneralia quaedam attendenda sunt. Primum isti eisima um alterum oculum debere esse obductum si elausum, eum isaltica e duobus oculi in unum conducta Irmius commet. Deinde manus debere esse quietari ponea initium Indicis ad Os ena commodius erit applicandum, oportet enim oculum esse tanquam
centrum circuli, fui subtenta es Transverserium.
Quare ut oculi eccentricitas setis enuaveatur initio Indicis framen, sive rimul Dioptrica non incommodὸ adhiberi potest.
Verum cum hic radius,quatenus ab uno tractatur observatore, hallucinationibus in suo ut videretur obnoxius, nos istis subveniendum putavi uis, aliumque x selido ferio fieri curavimus , qui per binos observatores stellarum distantias quam exactissimas , nec minus indubias , quam sextans Tychonicus, prae bet. Apte eni in compopi oblongior theca includi potest,exiguisque sumptibus Drvaratur Demum maliud quoddam ex Cogitavi organumine magnis sumptibus praeparabile, quod in altitudioibus sumendis summopere idoEeum existit: quorum in- Istramentorum fabricamin usum depictis conibus exhibemus, vobisque libenter communicamus. Praeponitur radiuis ex solido ferTO,ne mutationi cuidam obnoxius redderetur, assabre elaboratuta Index Α B, tum & trans. versarium Ma)us D E in longitudine habent pedes septem, quae quatuor sustentaculisin combinationibus firmiter ad normam sve perpendicesvin suffulciunci:r, ita taurea, ut urgente necessitate
123쪽
tate, inter peregrinandum rursus disjungi possint. Transversarium tria habet pinnicidia , quorum est pinnicidium fixum,&in extremitate transversarii positum ' alterum pinnicidium fixum , .dietati indicis respondenS. Horum pinnicidiorum distantia continet et 8 gr. estque illis 3 D partium aequalium.quales Index A BIOocio habet. G est Cursor qui inter observandum duabus chalibet silumis per indicis medietatem, Cin, hinc inde aequaliter promovettur, suoque loco sistitur. Haec enim indicis medietas aenea lamina est obducta, in qua gradus cum suis minutis, per lineas oblique transversales, Tychoni Brahe usitatas Insculpti sunr, de quoru graduum inscriptione diximus, Tom xcap. 1. Haec de transversario majori Extat in Ninposita indicis extremitate alterum transversarium minus trevius tres habens pinnulas ejus dem praecis latitudinis cum longioris transversarii pinnulis interiit s pinnicidiorum Comprehensis, unam ad indicis medietatem , reliquas duas hine inde ab ea quidistanter in ipsius transverserit extremitatibus sitas,quare tabula utpote Ein F a media pinnula, B, duodecim separantur gradibus, secun dum partes nimirum aequales 4s,qualium index Α' OOOO habet Circa has pinnulas, ex pinnicidiis nimirum majoris transiversarii, per binos observatores, tam in minoribus quam majori hus distantiis acquirendis ad stellas collimatio perficitur. Incumbat autem Radius fulcro cuidam , per quod in quodcun-
uiduarum stellarum planum diripi, atque ibidem stabiliri posi
124쪽
duodecimam circuli partem non excedunt, sunt tamen 6 gradibus in ores in his,inquam,unus observatorum,oculo ad medium pinnicidium fixum A adhibito, prum radium dirigit, donec per ejus rimas hinc inde circa pinnulam B, stellam quamvis aspiciar, sicque radium adminiculo Daculorum immotum tenet,jacente nimirum ipso secundum planum stellarum duarum mensuradarum: Mox alter observator promovet Cur rem per radii medietatem A, donec & is per Cursoris rimulas alteram stellam circa eandem B pinnulam utrinque collimet. Idque tam diu tentandum, donec uterq; observator simul sitam coninearit stellam Hoc ubi
factum est, dato vocis signo significandum. Quo facto. ocus Curso is in transversario ostendet gradus circuli magni, quibus duae ista stellae in coelo distant. In longioribus distantiis speculatio debet fieri per pinnicidium
exterius D,lprumque cur rem,idque circa pinnulam mediamin: tunc enim ipsis gradibus4 minutis, a cursore, sic indicatis , ad dendi gradus, quibus pinnicidia A et semota sunt, vel si unus ex pinnicidio extremo D circa pinnulam E alter ex cursore per pinnulam Ustellam sibi mensurandam collimer,tunc gradibus isto modo a cursore indicatis addutur gradus et,&sic voti copos fies. Porro in minoribus distantiis commode sumendis , siquidem ob captum eorum qui observant disjuncti*nem conveniens in terstitium requiritur hoc adinvenimus compendium, ut unus ex rimis pinnicidii medii Α, circa pinnulam B, stellam attendat: alter cursorem promoveat,ut stellam itidem sitam ex rimis per pinnulami aspiciat: tunc enim ex gradib. a cursore in transversario indicatis,auferantur gradus et,utpote pinnularum inter B I interstitium reliquus n. veramin requisitam stellarum distantiam exhibebit. De hoc itaque Radio id acilestor , ipsum tanta certitudine, tamque exacte,cito,ac facila stellarum distantias praebere,ut nihil in eo desiderari queat. De quo sic cecinit Virgilius:
- -- Ecquis fit alter, Descripsit radio totum qui entibus orbem'
Vt diligens observator se in usu radii exercere possit, Commode hic apposuimus aliquot stellarum ab invicem distantias, prout a nobis eae per radium nostrum observatae sunt.
Calx pedissem.& Capella distant a x
Superius cornu Capri distat a praeced.caudae ejusdem 1 is Lanxior Librae,in cor Scorpii distant ira Spica Virginis,&Lanx Bor Librae distant 17 Lucida Vulturis, sinister humerus A qnarii distant Sinister
125쪽
Sinister humerus Aquarii, irima ala Pegasi distant i Inferius caput Gem. Lucida colli Leonis distant 36Lucida pedis Geminorum,in cor Leonis distant si Lucida A rietis, &loreus oculus Tauri distant x Lucida Ariet & Capella distant Restat alterum novissime a me excogitatum organum in altitudinibm accipiendis longe aptissimum, e nulli cedens. Hoc est plaustri vel currus rota ut patet ex pictura hin diametro septem habens pedes, jus exterior circulus pluribus contignationibus ab axe egredientibus in suo plano circulari ductu firmiter cOtinetur Circuli superficies
est, stan noq; Pu-riflimo perini sone obis ducta. Naq; stannupraesertim si purum, no adulterinusit, graduusculpturam idonee admittit. Ex medio instrumeti puncto,
mus, quorum singuli gradus dupIo majores evadunt, ebrinod divisionis undamentum, non centrum, sed ambitum res iciat. Collinea-
126쪽
Collineamus enim stellas non ad centrum, sed ad circumferentiam, dispositis in ea duobus Cylindris, circa quos ex pinnicidiis, per regulas , super centro in circumferentia adminiculo plumarum aequaliter circumvolutas, Collimatio perficitur Vnde per ropr. lib. Delement Euclidis tota peripheria I 8o pr. in sua divisione tantum admittit, fiuntque consequenter gracius isti duplo majore , quam more consueto, quo peripheria ira 36 gr. alistinguitur. Hujus distinctionis initium,graduumque numeratio a medio Cylindrorum puncto deorsum procedit . quemadmodum patet ex Iconismo, in quo Cylindri aenei duo, per circuli quadrantem a se mutuo distantes . medio loco ansa interposita est , a qua instrumento ad aequilibrium dependenti, visus per utrumque Cylindrum collimans, ipsum Horizontem intuetur: ex centro duae regulae cursoriae cum suis pinnicidiis quoquo versus per circuna rentiam beneficio plumarum aequaliter promoventur.' suo loco sistuntur. Pinnicidia me utriusque cursoris in orbem mobilia sunt, ut semper directim ad Cylindros vertantur, quibus quadrans circelli gradibus distinctus subjacet, per quos directio Iacilius administratur. Vsus instrumenti totius in altitudinibus sumendis talis est Tres
perticae,singulta pedes quindecim plus minus longar, I clavo Triang.hujusmodi in summitatibus conjunctis sunt, Δ quo facilius complicari atque explicari possint. Ex horum sum. mirateaibi inter sese Coeunt.fune per cochleam instrumentum ais tollitur ac suspenditur.Deinde regula cursoria cum pinnicidio suo movetur, ac in ambitum circiamducitur, quousque e pinnicidii rimula, & superiore & inferiore, circa Cylindri oppositi utramque
etiam circumferentiam hisce analogam stella aspiciaturaeautio tamen est, ut Cum altero utimur cursere, alter in eademin simili altitudine sistatur, ne ab aequilibrio instrumentum dimoveatur. Gradus inter Cylindrum alterum,circa quem non fuit collimatum, dc inter cur ris indicem intercepti, altitudinem stellae indicant. cautem observatio facta probetur,vertatur instrumentum, cum altero cursore similiter collimatio instituatur. Necessum enim est, ne fallaris, eandem dari altitudinem. Haec coelo sereno commode fiunt. Sed si ventus vehementior sit, velum vento opponimus , ut ita immotum instrumentum dependeat. Solis altitudo cum observatur, umbra Cylindri in pinnicidium oppositum excipienda. De hisce duobus instrumentis hoc adtestor, quod rite disposita Musui adaptata in stellarum obtervationibus ide ciam quadrante Tychonis testimonium perhibeant. Et sic itur ad Astra.
127쪽
De observatione Poli refractione stellarum.
r. ineam Meridiana O Folique elevationem invenire benefici uuadrantis Umuthalis. P Rimum observationis fundamentum in eo est, ut linea eridiana,in elevatio Poli exacte reperiantur, illam quidem observare in prioribus docuimus haberi tamen potest longis commodius per Quadrantem Azimuthalem qui nihil aliud est, quam si quadrans circuli perpendiculariter planae superficiei insistat
Observa unam lucidarum prope Polum sitarum,sive caput Draconis, sive aliquam ex Ursa Majore, donec quam remotissima fuerit a Borea versiis ortum , in hoc sit Quadrantis AZimuthalis, nota lineam rectam in superficie juxta pedem Quadrantis, tunc exspecta donec accipias remotissimam ejusdem steli distantiam, a Septentrione versus Occidentem, rursus duc, ut ante, lineam rectam dine inter has lineas media per centrum ducta dabit veram lineam Meridianam Propterea ex centro hujus superficiei
describes circulos, ut de Limbo Astrolabii dictum est, dividein 36 gr. incipiendo a linea Meridiana sic perfecte abricatus erit Quadrans AZim ut halis. a. Foli elevationem investigare. Non exactius Elevatio Pol haberi potest,quam per stellam P Iarem nam cum ea sita est in Septentrione infra Polum, observa ejus altitudinem, tum exspectandum donec in Septentrione rursum sita sit supra Polum, accipiaturque rursum ejus altitudo, hasce duas altitudines adde, producti dimidium dabit Pol elevationem, sive subduc minorem a majori, residui dimidium erit complementum declinationis stellia Polaris. Complemento isthoc ad jecto miriori altitudini, sive subtracto a majori, similiter nancisceris Elevationem Poli.
O siua hora in Septentriones tur est Polam, docui-mu libro primo futuris hisce io,vel aoo annis tempore Sopitii Hibernisim stellae Polaris erit sypra Polum in inferiaiano circa smqtutinam horam, ergo circa 6 vestertinam insta Polum. Poli Elevationem etiam ut alii docent)similiter per aliam stetitam circumpolarem dimetiri possumus: sed cum a Tychone Brahe compertum sit, stellas prope Horizontem, constitutas restactionem
128쪽
Clionem habere, ita ut altitudo maior repeiriatur quam revera sit, non ita nos committere aliis stellis possumus, nam Poli Elevatio quam exactissima requiritur, est enim fundamentum quo aliae observationes respiciunt.
Perfactionastellarum separallax Solis.
Libro primo docuimus, stellas circa Horizontem stas , ut Scin Ortuin occasu, o Vapore Terrae, majores apparere, quam ubi supra Horironici sunt elevatioreSHinc etiam colligiturin observatur altitudinem circa HoriZon rem in observando majorem esse, quam quidem sipputata est ab Astronomis. Haec eadem refractio primum a Tychone Brahe de monstrata, hc quomodo sit observanda ab eo memoriae traditum, descripta est tabula, indicans, quantu refractio ad unum quem que gradum altitudinis in stellis fixis, ut etiam in Solein Luna, secundum nostrum Clima requirat. Credibile enim est in terais Septentrionalibus , in quibus aer densior, pluribus vaporibus Obnoxius refractione majores videri. Rus largumentum reliquerunt Nautae Hollandi, qui hibernabant in Insula Novae Zemblete, qui Sole per aliquot menses caruerant. Comparuit enim iis in ortu quasi Heliaco quatuordecim diebus ante justum tempus, cum quidein sar depressus effet infra Horizontem, adeo ut refractio ibi loci reperta sit sar non obstante eo , quod in occasu Heliaco Solis illus non animadverterint: nam cum Ol semper terram histraverit ante videtur quod af illis vaporibus liberatus fuerit.
Vt res clarior exempIo sit, notandum est in vacua urna aliquod is num Creta, retrogrediendumqqe donec visti non Observetur illud signum , urna tunc aqua limpida replenda, gnum ilhid rursum videbitnr licet per passum adhuc ab urnare
Lunaeque, sellarum fixarum indicant in latere sinistro, primaque hujus tabulis columna, sunt gradus altitudinis Solis stella iramque si secunda restactio ea quot sit minutorumac secundorum, id est quot minutis secund sque Sol aut stellae elevatiores vi deantur , quam revera sunt veluti in altitudine gr. Solis refractio est inmin. 3,sec ita ut Sol vere sit elevatus si pra Horizontem gr. min. 3o sec. Similiter stella, quae observata est per
majus instrumentum alta I o gr. habet refractionem 1 min. ut revera alta sit 9 gr. 1 min.
Haec tabula a celeberrimo Tychone Brahe per Quadrantem A χimuthalem extructa est, hoc modo.
129쪽
Circa AEstivum Solstitium, Sole per totum diem splendente,imprimisque dieipila Solstitit, quo parum Sol aut nihil declinationem mutat, ab ortu Solis incipiendo , ab unoquoque gradu sui ΑΣimul per magnum Quadrantem Azimuthalem altitudinem Solis continuo usque ad meridiem accuratὰ curavit observaIi, atque eandem obser vationem continuavit ad occasum usq; COgnita itaui altitudine uniustriusque gradus sui Agim ulli,per ratiocinium phaericorum Triangulorum facile potuit s)bi comparare veram altitudinem Ohabita etiam ratione parallaxis, quam Sol esset habiturus juxta eosdem gradus Azimuth. Quapropter differentia reperta inter veram observatam altitudinem, dat refractionem. Exemplarem demonstrationem conjecimus in Om. . Inst. Astronom nostr ωTycho Brahe commonstrat Libr. proomnasi
Tabella refractionis Solis ct Lunae. Tabuia refract.
Solis. Ut per refractionem stellae&Planetae elevatiores justo redduntur ita vice versa aC-cidit, quatuor inferiores Planetas I 2 4. propter Paral- lacn apparere
depressiores, eorumque altitudinem Observari minorem, qua calculo Astron
mico supputaturi: Cur id ita contingat, haec est ratio , quia universa terra est loco centri primi mobilis, sive coeli, ut libro primo indicatum, sed cum supradicti Planetae sint proximiores terrae, quam ut omne proportionem quae est inter erram,in eorum distantiam effugere possint, praecipue Luna,quae Term vicininim
130쪽
est consequitur notabilem aliquam esse differentiam,si supputemus eorum altitudinem, &locum in odiaco excentro Terrae ut fieri oportet hac si ex superficie Terrae eam observemus idem B patet aperte ex scheinate apposito, in .. quo exterior circulus zodiacum in primo mobili refert, Lunam viciniorem Terrae, ex centro eme conspicimus in Α, ex superficie Terrae in B, itaque Nestverus locus i apparens,in differenti inter Α&Best Parallaxis, cujus hic mentio. De hac Parallaxi plenissime edocetur in altera Astronomiae parte, quae agit de Theoria Planetarum. Verum in hac tabella proponitur parallaxis Solis in altitudine si enim veram altitudinem Solis lubet scire oportet hanc parallaxi cum restactione comparare, Observatam altitudinem corrigere.
-a 36gm qim sepermest. Ex hac rabuia animadvesio Solem in altitudine 36ir observata, ob parallax debit depressorem esse a m 3osm e dob, actionem elevatiorem apparer 3 ossi c. clyci ter,hisce ita comparatis adάenda βnt altituam observata a moesi compertam habemus veram altitudinem fisse 3 gr. si minut. Ex tabula apparet,quod Parallaxes prope Ho-
celeriorem mutationem acquirunt contrarium , at in retractionibus , quae circa finitorem lubito multum alterantur, in altiore situ pedetentim. Haec sunt pIima fandamenta, quae ad observationem stellarum sunt necessaria, quapropter ea praemittere voluimus jam perga mus ad ipsam observationem.
Obliquitatem Eeliptica, inantiamque Tropici cancri, ct c apricorni observare.
Minus situsque stellarum ad Eclipticam diriguntur, quapro pter ut ab ea fiat exordium necesse est; ut autem anhulus obser '