Adrianii Metii Alcmar. prof. mathes. in Acad. Frisiorum De genuino usu utriusque globi tractatus. Adjecta est nova Sciatericorum, & artis navigandi ratio novis instrumentis, & inventionibus illustrata 1

발행: 1626년

분량: 203페이지

출처: archive.org

분류: 천문학

131쪽

Observetur, quem Zodiacus cum AEquinoctiali facit, semper Meridianam accipia Solis altitudinem, incipiendo aeto Iunii usque ada Novo stylo nam maxima altitudo est in Solstitio Inventam hanc altitudinem corrige per parallaxim , ut accipias veram altitudinem, a qua subtrahes complementum Elevationis Poli, habebisque quesitum angulum, sive maximam declinationem Eclipticae, quae duplicata dabit distantiam Tropicorum.

eridianam go gr. 19 m. Parallaxis ex labria colliσi- 1 mi. -bm additis observat altitudini=is mera ahitudo fouer min. osc. eo attentoAuod Sol in hac altitudine omni carea restactionereae hac vera altitudine Abduc complementum ευνationis Poli,quod

Tropicorum 7 gr. 3 mis ... SPurbachius Regiomolitantis observarunt hanc obliquiintem' elis' gi P min. Cuni autem tam Solstitit hiberni, qua estivi

tempore,lecundum doctimam Ptolemaei observaverint, nulla retractionis habita ratione, eorum observat mmor ver fuit. Illud quoque tenendum, hanc obliquitatem non eandem semper nusse repertam iam Ptolemaeus, qui vixita Christo, o ann.

Sed Albategnius 7 ann post Pto-- minorem obse vir eclin/tionem nimirum: gr. 3amin. Tedacius, 'lmeon post elapsus Oannos repererunt ad Er.

r. Declination stellarum Solisque obsiemare, ex quo facile cim tempora quinoctis umgradi Solisά Ecliptica , Ascens rem, 'πι Soli invectigari possunt. V declinatio stellarum habeatur,per Asti olabium aliudve in strumentum accipienda altitudo stellatum in meridie ωu-

132쪽

rit corrige per refractionem , dc conser Cum complemento Et vationis Poli,vel elevatione AEquinoctialis: nam eae semper conveniunt subduc numerum minorem a majori, restabit declinatio quaesita: quae si fuerit major AEquinoctialis elevatione, erit Boreatis , iis quibus Polus Borealis est elevatus si ero minor mearit, erit Meridionalis.

Exemplum. Franequera in meridie comperi Arcturum altum gr. mi. ct quia elevatio . Equatoris non est major 36 gr. 49 min. ideoque declinatio est Borealis : ubdμ 36 gr. 49 min. ex gr. amin. Deci

natio Arcturi eriti gr. I 3 min. For. Sunt praeterea stellis, quarum declinatio est majorioli elevatione, qtice nunquam in meridie conspiciuntur, sed meridianum versus Boream attingunt, interdum infra,interdum supra Polum: harum declinationem duobus modis dimetiri laet, nam si earum altitudo capiatar, cum in Meridiano fuerint supra Polum, subduces ex ea Poli Elevationem,&residuum subtractum ex9 gr. erit declinatio data verum, Clim intra Poluiti est , tunc altitudinem Observatam, prius per refractionem correctam, subduces ex gradibus Poli, dc residuum ex o gr. Habebisque eande declinatione. Eo modo latio stellarum , Solis etiam observabis declinationem, ex qua ulterius gradum Solis in Ecliptica, Ascens rectam, diemque Solis inquire hoc modo. Tempore malis anno 6I3 permagnum sextante Franequera

observavi altitudιnem Solis Meridianam que tu ista si gra minut. Ut hac corrigatur per refractionem inparallaxin, adde dμm est sesquiminutum, vera igiHiis altitudo Sobrfit 3Igr. min.

Muam Austiam *b σ3 1 gr. min.3osc.σ36gr.q9 min. pro quaesita declinatione, Mui erunt f gr. 3' min. 3osec. Oct. Nosce gradus numera in Meridiano tibi sui versus Polum Antarcticum ab AEquinoctiali incipiendo, quia declinatis est Australii signa illud punctum in meridiano,or mον Globum donec illi puncto subjiciaturgradus aliquis Ecliptica, quod accidit Psgr.qa mininisc. atque etiam Ilgr. I min. Li, 'Sed cum haec observatio habita sit diebus decrescentibus, Sol tenuit Icgr-18 min. Librae cui respondet 8 dies Sept stylo Gregor,ut priiaiocapite,pi imi Libri docetur,& Meridiano etiam stib-

133쪽

sionis rectae Solis.

o in Observarione , qusus locum gradumque Solis inquirimus, admodum utile sunt in Apronomia, praesertimsi per majorai strumenιa fiant tunc emmo gradum loci Solis, Ascens rectam

ejus ex tabulis declinationum Me cens rectarum, sive ratiocinio Sphaericorum triangulρrum exactissime habere possumus, sevi opor-ere observationes fan circa gyuinoctiorum tempora, nam circa

Solstitia scilicet is signi Gemin. 6ιm. Leon. ut Vagittar. pricorni Aquar parum variatsuam deεlinationem Sol, de quo

amplior institutis est ncta Libro primo.

a Fer declination stellarum Solisque, elevationem Foli observare.

Vbi per observationem declinationes stellarum cognitae suhi, hoc sequenti modo facile Poli Elevationem investigabimus observa Astrolabio altitudinem stellae Solisve Meridianam, ei adde declinationem stellae Solisve, si ea Australis sit si Borealis,declin tio ex reperta altitudine est subducenda ita coparabis tibi complementum elevationis Poli. sive elevatione Equinoctialis, quam subtrahe ex so gr.& constabit Poli Elevatio. Illud intelligendum de regionibus,quae Polum Areticum elevatum habent, sed pro iis quibus est Antareticus Polus elevatus, vice versa ex observata altitudine declinationem Australem subduces,' Borealem addes.

Quo pacto Poli elevatio observanda sit ex stellis vicinis Polo, do- ius cap .hujus libri.

In eo saltem est dissicultas, ut comparemus nobis unius stellae ascensionem, istam ea enim cognita, reliquarqua investigare baud discite est. Nonnulli veterum, ut ante paucos annos Princeps Gulielmus, Lanigr.Flassiae, investigare voluit per clepsydrasin horologia,quae horas diei totius vel mediae exam indiearet Cum enim Noli Ascensi rectam declinationem de die recteὲ esset dimensus,juxta eas clepsydrasin horologia direxit; in aequavit horis Aminutis, ibi in Meridiano conspexisset vespertino tempore aliquam stellam constitutam, vidit quot horas minutaque horologiare clepsydrae indicarent, hae horae reductis in gyad. min. lndi cant disserentiam ascensionalem stellae obtestistaeis Solis, quam Oaortet semper addi Ascens rectae Solii eadem observationis

134쪽

tionis hora habet habebisque observatae stellaeinscens remina. Idem etiam observare est licet stella prope Horribillem sit, nimirum ut ejus Aetimuthin altitudinem simul per daadran emineti muthalem observes. nam tum facile supputatu est, quot gradi bus AEquinoctialis stella a Meridiano distet hosce gradusti minuta addes horisin minui quae ab horologio notantur, si stella a meridie versus Orientem siti si versus Occidentem, ubi est tunc enim tibi comparas Ascens rectarum differentiam , quam adde Ascens Solisci productus numerus dabit Ascensrecta stellae. Hic quidem facillimus modus , per quem pervenitur ad cognitionem Ascensionis rectie stellae, sed inaequalis automat*n motus scrupulum injicit,ut non certo iis possimus credere: fi enim unum minutum horarium deficiat, II minuta graduum deliderantur licet enim horologium per diem unum atque alterum videatur aequaliter moveri , illud tamen pro comperto est, in dimensione horarum nonnunquam minutum integrum, sive ejus dimidium facile redundare , vel deficeres, adeo ut per horologia hanc rem investigandam esse vix judicem licet praedictimassiae Lanigr. b- servatione , cum Tychonis Brahe fere conveniant, quod dubio procul per crebrasin sibi consentientes observationes oparavit.

Hipparchus, Alphonsus, Ptolemaeus , aliique plures illigentes

Observatores, observarunt Ascens rectam primae stellae, praetex Solem, etiam ex Luna, quia tam interdiu , quam noctii honnuti quam apparet. Atinaequalis Lunae motus, una cum parallaxi Refractionibus difficultatem movet,in errorem praesupponit.

Tycho Brahe aptius egit, qui observationes suas direxit ad Solem, stellam Veneris,quae sereno aere conspicitur, ita ut aprude die juxta Solem ' vespertino sive matutino tempore juxta stellas dimensio ejus haberi possit, propterea interdum lamaintina. interdum vespertina audit.

Hinc Ty l Brahe,primum temp*re Meridiano observavit Solis declinationem, ejusque escens retiam , postea declinationem.

Veneris in Meridie collocatae, sive extra Meridiem pec Armillam aequatoriam hac declinatione, una cum Ascens.recta cognitis, per magnum Sextantem distantiam eorum dimenses est ex qua facile computare potuit differentiam Ascensionum, atque ita innotuit Ascenso recta Veneris.

Praeterea post Occasum Solis distantiam Veneris ab anquibus stellis fixis observavit, ex qua distantia cognita stellariari sarum declinatione, per Sphaerica triangula differentia Ascensionum inter Venerem, stellasque observatas supputatur ita Hic modus optimus minoriq; errori obnoxiusci refracstio enim parallaxis Solis ut&Voneris, una cum ni motibus certiuS

135쪽

corrigitntur,qua in incostanti lunae moturin ut certior foret ejus observatio, pluribus vicibus,ex stella matutina observationes desumsit, easque contulit cum sis, quae habitae erant ex stella vespertina, ter hanc collationem satis potuit Ascensiones rectas restituere, nulla ratione parallaxeos sive refractionum habita. Hoc modo acquisita Ascensione recta unius sive plurium stet larum , eodem modo in toto circuitu Equinoctialis inodiaci, omnium stellarundi differentiam Ascensionale per distantias laeclinationes observavit: ut observationes factas tanquam ad

Lydium lapidem probaret, initium fecit ab Arietis stella, ita

progressus ad reliquas, donec tandem rediret ad eandem Arieris stellana totum AEquinoctialis circuitum dimensus est, ita ut additae differentiae ascensionales, perficerent aecurate 36 gradus AEquinoctialis: Exempli gratia; 'Si ob υa βιιrit oculum Tauri, una cum uen ionibus earum cunitis, reperisur per ratiocinium triangulor- ρharicoru disserenti ascensionalis 3 gr. 3 m. v sςc proinde dis entia sicensionalis inter oculum Taurι. instrius caput GemAn.simili modo reperta est ex distantii declinationes 3 min. 3μ. ab eodem capite Gemin. ue in Cor Leonis, differantia. -34 gr. 34 minut. . sec. A Corde Leonis in Spicam Virrinis ect differemia ascensionalis 'gr. ιρ in tuo sec. inde insiast. manum ophiuchi differentia ascensionali est .air as min. aosec. 2 inde in Lucidam Vulturis differentia ascensionalis est 1. P. a6min arsee porro in primam Aia Pegasi, si dige--.rentia assensionali 48 grad.. m. ct inde in Lucidam Arietis, est differentia sensionalis . gr. yym.

I aeldifferentiae astensionales simul additae, essiciunt 3s9 gr. 1 onain. 16 sec. ita ut .sec deficiant, quin dimetiantur torum AEquinoctia re perfecte, quod nos certos reddit, rite nos esse dimen-sbs distantias una cum declinationibus stellarum, quidem per instrumenta Hanc dimensionem stellarum , etiam absque ratiocinio Sphaericorum triangulorum per Globum habere potamus, ut postς

num calculo ad hoc adhibeto. Priesurrexuros praepartiri tibi magnum Globum , quo is major

fuerit

136쪽

Itierit eo melior dicet diameter esset 6 ped. cui inscribe AEquino ctialem Zodiacum, quos accurate in suos gradus distribue hoc Globo rite parato, investiga per praecedens aput scensionem rectam, Una cum declinatione duarum vel plurium stellarum, sive per clepsydi as, sive horologi , sive per stellam Veneris, eo modo, quem demonstravimus , quod etiam absque calculo Sphaericorum triangulorum perfici potest, ut sequitiar. Observa Circa tempora AEquinoctii,quibus reperis Milam venperimam procul distare a Sole, ut

Exempli gratia: nno a s 8a iocari, Tycho Brahe secnndum nonram ἁo-

Erinam, quam descri mu a cap.gradu Solis observato, reperto in aqv. 38 in x e fecund Pisc. Postea circa .horam e m. a mer. Sole 8 gr.supra Horaetontem existente 'dimensus est distantiam in ter centrum Solis 6 Venerem . strepertamin. 33 min. 3Osec. altitudo Veneris erat 46 gr. Sol interea tempori progressu est Ia m. 1 μ. nam 'aιio .hor. movuu Solishoc tempore simin.quod scire δριον spridie anie vel post gradum Solis observaveris θ ita ut Sol hora , Ia min ferit in Σε .s min. 3Osec. Pisc. si declinatio Veneris inventa, sue per Armillam e quatoriam, sive per Meridianam altitudinem versu Boream 18 gr. 1 minui hanc subtrahaex 'o restabunt 1 gr.q6 m. qui ostendunt complementum declia nationis , qμρα est distantia quam Venus habet a Polo Arctico: tunc majori circivo cujus exiremitate juxta rotunditatem Globi incurvata erunt cape M. quinoctiali in Globo docripto distantiam rgr. α 6 min. eadem expansione circini describe ex Polo Ar 2κ ar-c move partem circuli paralleli circa istum locum quasta esse Venus videtur post eodemstreino,ex quinoctiali desium Asantiam 1 gr. 13 in Iosec.qui dant observatam distantiam inter Solemis Venerem, tunc post uno pede circini ad gradum Solis in Ecliptica, nimirum a gr. 3 o min.3 se Pisc.alier pedese interfemonem pernotatum parallelum Veneris, atque punctum interfectionis isthoo tempore dabit locum Veneris in Globo ex Polo Arctico dimisiatin quadrans Altitudinis in Equinoctialem, is dabit tibi sensionem rectam selia meris pro ishoc tempore.

Tempore vestertino hora'. ra.min. Vlteris est dimensus distan- stantiam Venerissuram eleum a8 grad. ad lucidam sellamstam in planiasnistra pedis cmiηρr Ur comρινὰ distare ab

137쪽

11 DE usu GLOB COELEST. invicem Uir set min.3osec. Et declinationem ijus stella ps aut antea dimensus est in meridie, ct invenit a grad. 38 min. 3 sec. versus Septentrionem,sed Venus interea temporis progres est,ita ut a Fcens rectam mutaverit, s auxerit Lmin. I seo. Dcho enim zrah n die antea vel post,comperit per similem observationem Vsen rem aqhoris auxisse Ascens rect s m. quare a his. 2 min. auxili mi sec. ct declinatii ejus quoque a m Torealio observata: oportet, .ut locus ejus in Globo secundum eas permutetur componatur Quoμιto, desium circino in ex distantiamgraduu εχ quia noctialis , P sa m.34θε qua est distantia inter Venere oeste Iam illam 9eminor. In Globo unum pedem loco Veneris applica, sarcum circuli describe,ad eum locu,quo videor sita esse stella Deiosum distantiam 7 gr. 21 min. 3. .complemenium declinationis stella steminor uno ue pede circini infixo Polo Arctico, altero pede circulum, ut antea 'ctum intersicabis, atque punctum intersectionis

is in Globo, qua est in calce geminorum Froinde T cho Brahe ab hacstella Uryaxis siue ad Lucidam

insonteAriuis, ct comperta distantia s8 gr. a m. Declinatio stroni. Aries.s4Igr. a min. 3 se. Eorealis qui oubtractis exfogr. restant pro complement decl. 8 gr. 3 cmin.3 se estque dictantia seri a Pola Arctico Hos gradu cape circino ex e qu,noctiali, crista expansio, ex Polo Arctio describe arcu,atque eo loco,quo stella sita idGur. Tunc eodem circino caperadu observata distantia,ni----S8 gr. aamatque uno pede circini collocato in stella siemianor. altero pede truerset ionem in parallel Auprascripto inpunctum intersectionis, bit locumflelia instonte Ariuis Per de punctum ex Polo Arctico decidat in Equinoctialem Ndrans astitudinis, hic gradus notaim dabis ejus sens rectam, idque pro anno 1382, 1s Martis quaerat et gr. S6 min. 3 sec eandem autem e Ucensrectam reducere voluit ad ultimum Decemb. Anni 1s8s.suapropter oportu,ut pro lapsi Dannorum, Io rostantibus mem

ibus ad Ascens .rectam addantur 3 min. ras ut Libro secundo est demonstratum. Hinc in initio Anni 186 Ascenset'cta Lucida minia fitasgrclo m. Is sec. In observatione neq; restractionis neq; parallaxeos habita est ratio siliu occurroruuribservavit

octo Brahe lepus quo Venus. stella matutina: similem fre habuit altitudinemo distantiam a Sole,qualem in pracedente observatione

138쪽

LxEER TERTI vs. III habueramus , qua habita est anna is s Is Septemb. circa horam septimam antemeridianam,sole repei ι inciat. I min. I sec. Libr. praeterea observata fuit distantia ime Vinerestellam matutinam e Solem qua fuit s m. 3oscideclinatio Veneri 'rην 3 r. 39 m. 3'sec e guitudo Solis erata gr. Veneris. gr. omniastre, ut in priori observatione, unde facile reperire est, locum Gneri in globo pro istho tempore, modo sep scripto. Eodem matutino tempore, scilicre horis min. II antea dimenstulerat Ocho Brahe distantiam inter Heneremis instrius aput Ge-

inor qua erat astu. I m. sisee. Peclinatio meris erat I gr. 13 sec. ct altitudo a' gr.3omin destinatione capitis Geminor anιa

data per alim observatione 28 r. s -.B. Ex quibus omnibus seriis locu cap. Gemi. inglobo con ignare possumuiri. c.rrct.per u drantem Altitud investigare,qua erat istho tempore 1 39 gr. J m. assec Ulterim Dcho Brahe nortuno tempore Observavi dissem.

ialius est restabunt pro AsceUrecta Luεida Ariet. 26gr. m.sse. jam ferini addita iri secund.pro lapsu trium mensumis duarumiabdomadum, erit ascensio recta Lucida Ariet in principio anni a 4

gr. min. a sco. - . Hac jam collata cum observatione habita anno et 18s , exigua saltem dicterentia reperitur a min. sec. quae fie propter parallaxes refiaetiones quare oportet, ut medii oblatione reducatur: Sit itaque ascensio recta Lucidae Ariet anno 1 86, 2 gr. o min. i sec.quodsaepius Tycho Brahe ita compertum habuit, nonnui quam habens differentiam iminuti,sive ejus quartae partis Quapropter hanc stellam loco fundamenti posuit, quod ejus ascensio recta suerit anno suprascripto accurate a 6 gr. min. 3O

Ab hac stella Tycho Brahe omnes reliquar stellis. in circuitu aequinoctialis Zodiacistarum,ascens rectar disserentias ex distantiis declinationibus simili modo dimensus est atq; per glo-hum hoc quoque effici potest, ut Exempli gratia: Per radium a Lucida Ariel.ad oculum Tauri dimensi sumus di- mia, gr. 3a m. est declinatio oculi Tauri sepe reperta fuit 3gr. 3βm Bsum per circinum distantiam graduum complementi declia natiomis rimirum I gr.a m. induc ex polo Arctico eadem expansione peripher Arcum, Deindeseum observatam distantiamfleaa

139쪽

'um, nimirum 31 gr. 3am. uno pede 'o in Lucida Ariet alteroduc intersectionem in parallelo oculi Tauri. Ab octulo Tauri progre-dὸre ad alia ellam Orientaliorem, ors deinceps,donec in ammtu. quinoctialis ct Zodiaci omnes sellas notaveris principaliores. ore A. Sistella declinatio australis ferit, ex Polo Antarctico

parallelus ducendus Hisce peractis per quadrantem altitudinis investiga Ascens rectas,ut longitud.&latitud ut I cap. lib. a demonstratum est. Fundamenti vice subjiciuntur.hic nonnullae stella principales, circa AEquinoctialem et Odiacum sitae, quarum situs tam secun diu AEquinoctialem, quam Zodiacum, per tabulam stellarum libro seciindo propositu est, exceptis maut Ira, quarum longitud. latitud hoc loco subjecimus, reducta ad annum i 61 s.

Lucida Arieris, Oculus a ri Aldeboran Cata pedisseminor. cujus Longit. aogr. 3 min. G min. Latitud O gr. 13 min. Luci pes Geminor. inferim caput siemin Pollux dictum Melliti Boreus caneri, cujus long. gr. i icon. latit. 3 7 Sept. o Leonis, cauda Leonis. tertia australis aia Virg. cfus long. gr. J min. Iosec. Libr. latu. 1 gr. 1 min. Sept. Spica .rgiriu, Lan Boreal. Librae, cujus long 1 r Scorp. lat. 8, 3 Septemb. bor. manus Ophiuchi,cujus longitud. ar,s Scor. lat. γ, a Sept. Cor Scorpii, e Media capitis Sagittarii,cujus lonσ.ρ, ρ Capr. latis. Ogr. ρ Sept e vitasve Lucida Vulturis, Fraecedens cauda Capric. Sinister Humorus Aquarii,cujus long ιέ, gr. a min. Aquar. latit. 8 gr. a Sept. Prima ula Pegasiti cujus longis. ιδ, i Pse latit ist, ab Nor Lucida in connexu Pisc. fu Iov. a.

Hae stellis sunt propositae, ut quivis, Planetasin Cometas, ut alias stellas secundum eas dimetiri possit. Sequitur alius modus dimensionis stellarum, praecipue talium. quae recta sursum versus Polum sitae sunt,& solum beneficio radii, per distantias stellarum perii ci potest. i

s. Situm stellarum per distantia alumeni radii, Ulobo inscribere.

Vbi per praecedentem doctrinam duae stellae fuerint adnotatae, modo iit hoc qui sequitur, stellas notare possimus: Eliges stellam, quae cum duabus notis stellis triangulum ac uintanodum, Vel alium quemcunque, dummodo non sit nimium obtusus, faciat: observabis per radium ab utraque , qu distan.

tiam, ut Xempli gratia:

140쪽

L1BER IRTIvs. 3 ntea invenimussitum Calcis pedis Gemin. ct Lucida Ariel propono mih Capellam, sive Hircum stum cum duabus dictis'Ilis in strma triaurili acuti anguli, cognoscoqμ per radium distantiam inter Hircumis Ariel. -gr. ρ m. Hanc distantiam cir- sin apprehendo exgradibus quinoctialis, tumqu uno pedesxo

in I cida Ariel.altero duco arcum circuli, circa istum locum, quo mihi videtur situs esse Hircus Froinde radio dimetior dictantiam a calce Gem ad Hircum, ars invenio a Ir r .ham distantia per circinum assumpta, unum pedemsigo in calce Gemin. alter picio mersistisne,per ductum arcum:intersectio dabit veru Hirci ocum. O Τ Α Ηae circinationes quando complenturo integre describuntur, intersecabunt siuis duobus locis, verum utra illarum vero stellis Hirci situi respondeat visus facile di)udicabit.

. Hirco dimetior usque in caput Cassiopea, ct reperio uiuantitam. 3 gr. im. Hos circin desiumo, rusum duco arcum circulsex Hirco.eo loco,quo sita videtur Cassopea, deinde per radiumsume distantiam a Lucida Ariem usque in idem caput Cassopea, comperies 34 gr. . m. hisce ingradibus uinoctiali sumptis unum pedem σο in Lucidam Arietis, ct altero interseco arcum Cassopea ductum junctum iniersectionis indicat verum Cassopeastum. ι sic deinceps agendum in alitistestis,ct nonnunquam revertenaum'ara Alia , a descripta sunt,atque explorandum,numstu re te in vesi tus na examinare licet situm uniusflelia is vel o aliauteι-la . Etiam conducerepotest si observetur utrum ivet 'ua in me recita sitasnt, singlobo ita descripta inveniamur, comor m

operatio.

-- Sic itur ad astra: Re et humi quicunque velit.

Docens motum Sphaerae octavae, sive Firmamenti,quo stellae simul versus ortum vel occasum volvuntur. i. Doctrina Ptolemes de motu Sphaera Octava. Ρ cedenti capite docuimus, quo pacto stelin coeli suo situ Globo inscribi possint: jam perveniemus ad motu earum, per quem stellia a punctis equinoctialibus in consequentia signorum, hoc est ab occasu versus ortum simul promoventur M. GH

SEARCH

MENU NAVIGATION