장음표시 사용
71쪽
ues usu GLO A COELEST. Quoniam, cro haec doctrina reducendi gradus in tempus, conversim tempus in gradus f equenter in Astronomia occurrit, utile esse judicavi hoc loco duas tabellas proponere, per quas ide ipsum multo expeditius perficies.
Cano v coversionis graduum minuisee. tent. aequator tam hora ,mιnuta, secunda ea tertia horarum.
Conversio horarum, Asin. Craert, Gradus, Min Seci aequatoris.
. Eadem reductio Miam procedu, Irte 'cilii
in hunc modis . Numerum graduum, minutorum,&secud cc. propositum, singulatim multi plica per a & producti numeri dabunt partes tem poeis pioxime minores, hoc est productu numerus ex gradibus,
72쪽
dabit minuta horarum & productius numerus ex minutis graduum dabit secunda horarum, sic deinceps. in exemplo nostro. Si Is gr. 2o naequa cum toto Tauri signo
exoriuntur,multiplicentur per a producuntur .minuta horaria 8oseunda hor. hoc est 'cta reductione, I hor. m. abfec.
Vice versa horae, minuta, secunda tertia horarum reducunni ad gradus graduumque minuta sec.inc. quando numeros ipsorum dividi singulatim per . Sic enim producentur partes aequatoris proxim majores, ut ex tertiis horarum producentur secunda graduum,' ex secundis horarum fient minuta gr. ex minutis norarum fient gradus ex horis denique producentur sexagesimae, hoc est partes aequatoris cujus una complectitur gradus 6Ia
ui Tabularum praecedentium. Si gradus in horas sint commutandi, accipiendi sunt gradus in priori tabella sub titulo G, mox subsequens columna indicabit
horas minutaque horarum, quae gradibus acceptis debentur. Sic vides gradibus Io, pondere o hor. O m. item gradibus 8. horas 3. m. sa. itemgradibus 2OO. horas I 3.m. 2O ero. Quod si numerus graduum propositus in tabula non reperiatur. accipiendus erit numerus proxime minor cum horis ac minutis respondentibusci deinde reliqui gradus iterum sumendi cum hori ac respondentibus minutis ac tandem posteriores horae ac minuta cum prioribus conjungenda.
Uerb.gratia, Scire lubet quot borae, 'ondeantgradibus ac A cipenda erunt horae 3 m. 2O restondentia gradibus 2Co. Deinde fumenda minutas respondentia reliquis gradibus 8,atque ita gradibus 2o8 debentur hor. I 3. m. a. dis a caeteris. Si vero minutain sec. graduum in horas sint convertenda ac splenda sunt minuta,in secunda graduum sub titulis m. s. ad Dedem tabellis posita insequens columna eodem modo minuta, 1ec. tertia horarum ostendet.
Hac ratione cernis minutis es unius gradus restondere muta 3M M. unius hora. Item sicundis et unius gradus deberi reperies sic ruert. F hora.
Haud aliterin posteriori tabella horie, m. sec. ac tert. horarum, ad gradus in sec. ac teri aequatori S reducentur. Atque haec doctrina reducendigradus in tempora, ta tempus τι
cissim in gradus hoc loco ita tradita, in ponterum jam suspici.gni Ectantum de ascensu cujusvis arcus eclipticae inveniendo deims cens ,
73쪽
censis tutem ejusdem arcus in occidua Horizontis parte per descensionem nempe inicii rinis signorum investigandus erit. Hic autem sciendum, quod ascensus & descensus certae alicujus eclipticae portionis sunt uniusnodi in Sphaera re sed in obliqua dincrepant, hic enim portiones eclipticae recte orientes oblique deL
Ut in noctro exemplo eum toto signo tauri tantum Iggr zomium aequatoris oriuntur, unde obliquus ejus fit ascensem sed occidunt cum eodem tauri gnogradus aquatoris o stre unde descen- D ejusdem est rectus,nam pluresgradus de quinoctiali occidunt, quam de Ecliptica. s. Porro idem tempus ascensus sedescensus portionis alicujus ecliptica expeditius in globo index horarius indicabit. Uerbi gratia Globo ut pupra ad elevationem composito, initium N ad horacontem ortivum applico, simulque indicem in cyclo horario super ra horam tuo hoc peracto finem ejusllem, sive princia pium π.ad horietuontem eundem perνolvo, ct index indicabit tota signum Tauri unica hora is paulo plus exoriri. Eadem ratione pro descensione cognoscenda constituo princi M. Ab ad hanet inremex occidentis parte . indicem icto ad I horam. volu deinde globum donac uis ejusdem Tauri hortet intem attin-ΡΔ, ουμ index ostende quod, propemodum horis totum Agnum uri descendam. . ses uuantum temporis intercedat inter duarum stellarum tam exortus qηam obitus sic addisces Deissime.
Per praecedi ns praeceptum habeas duarum stellarum seu pul=ctorum coeli ascensiones obliquas ab ariete numeratas, prioreI aufer a posteriori mutuato integro circulo quando opus sit xsic enim relinquitur arcus aequinoctialis, qui ascendit ab exortu stellae prius exorientis usque ad exortum alterius. Quod si hunc ar-Cum rejeceris a toto circulo, relinciuetur arcus aequinoctialis, vi emergit ab exortu posterioris stellae usque ad exortum prioris. Hos igitur inventos arcus per antecedens praeceptum facillime Commutaveris in horas,ut quaesito satisfiat.
Quod autem de obliquis ascensionibus dictum est, similiter accipiatur de obliquis descensionibus.
74쪽
LIBER SECvNDus. 9 Exemplam de ascensenibus ocoli Tauri. Arctum a censi obliqua oculi Tauri ad horizontem Franequerensem reperitur Ujgrinses obliqua Arcturi uia oculus riον exoritur, unde psius asens austratur ab ascensone Arcturi,hoc est Ar de et 8d ex iis differentia 36ps tantus arcus quinoctialis exoritur ab ortu oculi Tauri usque ad ortum Arcturi,suntque hora 9.m.7. Sed ab ortu Arcturi usque ad ortum oculi Tauri oritur retia quum de tot circulo, utpote 323ἶs utque horae q. m. s3. Exemplum de descensione earundem. Obtiiqua descens Oculi Tauri est Μ gr. Arcturi quidem μοί. Iucta igitur harum substractione colligitur, quod oculus Tauri prior occidii quam Arctum 47s,gr. , horis. m. eruntque ab occasu Arcturi usque in recasum oculi Taurigradus ΣΙΑ ,reliquum
In his notandum interdum accidere,ut stella prius oriens tamen posterius occidat quia stellae septentrionales ortu tu cum prioribus aequinoctialis gradibus occidunt cum posterioribus. Contra fit in australibus stellis, namque hae ascendunt cum posterioribus, descendunt cum prioribus gradibus.
Solis in justis,aelistem latitudinem ortivam occiduamque, tum quoque ct horam ortui occasus, ct arcum diurnum nocturnumve, quolibet anni die, ct ad quamli- be poli elevationem explorare. Libro primo hujus docuimus, quod per conversionem primi mobilis solae illae stellae, quae sunt in atquinoctiali sitae tempus apparitionis, sive morae supra horigontem quod arcum diurnum appellant,aequale tempori occultationis, sive arcul noetiimo habent, laeque etiam ad pune hi orientis in omni horiZonte exacte oriuntur,in ex adverse in occidentis punctim occidunt, reliquae vero stellae partesve coeli, pro sua ab aequinoctiali declinatione, habent arcus diurnos cum nocturnis inaequales, in exis ortu occasu a vero orientis re occidentis puncto versus ho- ream sive austrum declinant,& haec declinatio ortus occasusve vocatur latitudo ort δε occidua
75쪽
Exploraturu igitur horam orimo occasius Solisset rumque
cum amplitudine ortivi occidua, ac proinde arcumdιurnum nocturnumpe ita procedeό. Primum globo ad elevationem poli constituto, locum Solis teporis propositi per cap. c. inquire, eumque in ecliptica globi notatum sub meridianum constitue, nec non indicem cycli horari is horae meridie adjungito dehinc si horam ortus alicu)us sideris quaeras , volve globum donec Sidus ipsum, cujus ortum quaeris horiZontem a parte orientis attingat; index in cyclohorario horam ortus sideris illius indicabit, necno tradus horizontis , qui a vero orientis puncto usque ad locum ortus sideris numerantur, ejusdem Sideris amplitudinem ortivam indicant. Si vero horam occasus Sideris quaeras, in movendo globo perge, donec idem Sidus horizontis parcem occidentalem attingat re ex eodem indice hora occasus ejusdem sideris patebit. Ex horis deinde ortus iccaui sideris facile numerabir sarcum diurnum nocturnum.
Sit quaerendu qua hora in qua latitudine ortipa So nec nono
sidus Arctur Franequere die Iulii Is orianturis occidant hoc autedie Sol,ut constat ex I cap. est in 1gr. St. Hunc itaque Solis loci gradum globo prius ad pol elevationem Franequerensem composito sub
Meridianum tuo, indic-q, in cyclo horari horacia applico redue deinde globum donec idem Solis graduihorlΔontem ortivum attingat, index sende horam matutinamstre , qua Sol tunc oritur, numeranturque gradus horidontis inter ortum Soliso veru orientis punctum ye re,suntquegradus amplitudinis ortiva. Rursὰ eodeSolis gradu ad horizontis partem occidentalem promoto, index indiacabit horam occasus octavam , porro ab hora ortus usque in horania occastis, id eua . matutina usque in 8 6'. numeratur arcus iuris nus x hor. quibus a 24 horis sublatis, relinquitur nocturnus arcus rhor.
Pari ratione idem in quovis Sidere pervestigabimus. Ut in Arcturo, revolpo globum donec stella Arcturi horizontem a parte orientis subeat, ct index octende horam,rius Arcturi nonam cum dimidia fre matutinam, idque in latitudine ortι 38 gr. qua in horidontem a vero ortus puncto usque ad ortum Arini numeratur. Rursus Arcturo ad occidentale horizontis partem romoto, index iudicabit horam II nocturnam, qua Arcturus occidit cExempl
76쪽
redurus Alexandriae G ptι oratμr. Constitueglobum ad poli elevationem Alexandrinam, qua est 3 ifr.2 locum ilis, antea sub meridianumstatue, indice in vel horari horam a monstrante; Postea Arcturum ad horizontem Oniavum deducito,atque inde isto modo indicat horam Io qua Arcturus oritur apud Alexandrinos. Sed hic non ignorandum quod horaro apod Alexandrinos sit 8ἰ FraneqMerensium; namque Alexandria a horis orientatior est, ut constat ex hypot rima de rotunditate
a Horam ortuis occasus in regionibus meridionalibus explorare. Globi constitutio erit invertenda, ita ut polus antareticus expuncto meridiei supra horletontem juxta gradus altitudinis poli eveniat, Arcticus vero polus totidem infra deptimatur. Reliqua deinceps eodem modo,rficienda ut prius. 3. Tandem horam ortuso occasus festarum numerare pando certius pergra/us equinoctialis. Gradu loci solis sub meridianum posito, confiderabis ascensonem rectam ejus, id est . gradus Equinoctialis sub meridianum similiter constitutos excerpes circumducendus deinde erit globus donec stella cujus horam ortus quaeris horizontem Ortivum attin at,in rursus excerpe gradus in hac constitutione globi ad merigianum positos, vocantque ascensionem medii coeli numexus deinde graduum primo excerptus subducatur a posteriore, luperadditos si subductio non possit fieri integro circillo orcliquus indicat tempus ortus stellae in gradibus, qui facillime in ho
Atque haec de ortu occasu Astronomico,
P ascensu 2 descensu sellarumscundum Poetia
77쪽
Veteres philosbphi Astronomiae peritissimi poetae inprimis,hIstoriographi,in rei rusticae scriptores,per certarum stellarum ortum Moccasum, singulas anni partes descripserunt,rit apud ovidium Malios videre est, unde ab avistoribus istis, quod plurimum hac descriptione uterentur, appellatio ei indita fuit, ut poeticus
Ortus autem omnis astrorum4 occasus Poeticus, ut vocant, fit habita vel ratione Horietontis, vel radiorum Solis. Hinc fit, ut apud POEtas triplex sit ortus occasusque siderum, nimirum Conmicus, Acron us,qui duo pene Horizontem sumuntur, Helia-ciis, qui ad Solem refertur. Ortus Cosmicus, qui matutinus interdum etiam dicitur, est quado stella una cu Sole, vel paulo post,supra Horizonte emergit. Occasus Cosinicus est,quando stella insta Horizontem occidit, Sole ex adverso supra Horizontem oriente. Ortus Acronicus,qui etiam vespertinus dicitur,est quando stella supra Horizontem , Sole e regione infra Horietontem deciun-hente, assurgit. Occasus Acronicus est, quando stella una cum Sole infra Horizontem delabitur. Occidunt itaq; stella Acronice,quae Cosmice oriuntur, quae autem Acronice emergunt, Cosmice descendunt, juxta versiculos Comice descendit signum, quod Acronice fugit: Cronice descenditsignum, quod Cosimice surgit.
r. v vero tempore anni quavissest hoc nostro seculo oriatur vel occidat cosmiceis Acronice,pulchre indicat globus caelestis.
Posito enim globo in propria elevatione,statuatur stella quaevis in horizonte ex parte orientis, noteturque gradus eclipticae etiam horizontem stringens in eadem Orientis parte, quando enim Ses gradum illum eclipticae obtinet, orietur pMdicta stella Cosmice sn vero Sol gradum oppositum in parte occidentis constitutum occupet, stella data orietur Acronice.
Exemplum nobis Franeque=a habitantibus oro scire, quo anni tempore Arcturus tum mice tum Acronice oriatur. Primumglobo ad poli elevationem nempe sigr.constituto,incturoque ad horizontem ortivum devoluto,utae principium G tum hortet.ontem eundem adpringere, ex opposita occidentis parte principium Arieris descendere. Ergo quando Sol ad initium inperveriit, Comico ortu orietur Arcturus,quando vero ad principium ,idem orietur Acronice. Vt autem occasus Cosmic in Acronicus ex globo pervestia
78쪽
gentur, stella ad occiduam Horizontis partem ducenda eris, deinde gradus considerandi eclipticae, qui ab Horizonte tam in occidentali quam orientali e)us parte intersecantur. Nam in gradu orientalis intersectionis Sol exustens,faciet stellam eandem COLmice occidere Acronice autem,quando existit in occidentali intersectionis gradu.Unde cogniturus temptu quo occidat eade Arcturistesta Cosmice Acronice, volvesglobum donec Arcturus natur ad Horiα-tem in occidentis parte, ct quia principium, in eadem occidentis parte occidit, eincturus Acronice occide Sole constituto in principio ejusdem . In orientali vero parte Horizontem Abi prine tum D, quare
Sole existente incincri principio,Arcturui occide, osmico; ι.
a. Ortumst occasum Poeticum veterum temporibus
Et haec quidem ad nostra tempora accommodatasunt, quae si quis ad veterum etiam referre velit, pus ipsi fuerit, ut prius longitudinesin latitudines stellarum secundu veterum illorum tem pora investigentur, globo secundum secundi capitis doctrinam inscribantur,in deinde eodem modo laborabitur, ut jam factum est,in veri ortus occasusque stellarum illorum temporum ipsis cile innotescent. Sed habenda quoque ratio anticipationis Equis noctiorum, introitus Solis in inna AEquinoetia enim anticipant, Sol serius est ingressus signa priscorum tempore, quam hac nostra aetate, ut sub finem cap. I. docuimus. Placuit igitur loco exepli recitare versus Hesiodi, qui in opere, docet tempus vindemiarum instare quando Arcturus Cosmice, id est mane in Aurora oritur.
Cum medio coelo, Canis Orionque vagantur .incturumque urora videt sibistare propinquum, sollet tunc omnes, Perse, de vitibus uvas.
v jam de tempore constra huic tempori congruenti, primum consitu globum, elevatio poli ad hortet ontem Thestianum sub n-pe Hesiodus,ixit conveniat qua est 38 gr. Deinde imaginem Bootis, intra cujus pedes Arcturus pingietur accipio oe Arcturum πιι imaginatione ις nota quadam,qui nunc in 18 rad. cernu rico,
79쪽
6 usu GLOB COELEST. loco ad I 8 gr. v nam ut costare potest ex eap. hujus,per integrum senum stelia jam nunc ab H odi tempore recuserunt. Consequenter
Arcturum ita in antecedens dodecatemorion collocatum ad horizontem ortivum deduco, ct ideo cum eodemsignato Arctura oriri 6 gr. cum quo Arcturus sesemice oriebatur tempore Hesodi per cap. igitura quaero quo mente, indie Sol istum eclipticae gradum teneati, quod ipsum nostra hac atate contingit adro circiter diem Augusti. Sed Besodi tempore idemsebat die Septemb. idque propter inter calationis excessum,qui ad I 3 dies jam excrevit. Dιeo igitur Arcturum Hemdi tempore ad tertium diem Septembris circiter cosmce orium si isse, estque tempus indemiarum apud Thestianν, de quo
locutussuit Nestodus.s De ortior occasu Heliaco.
Tertia species ortus nempe Heliacus ortus est, quando stella, quae antea propter Solis vicinitatem non conspiciebatur an opso remoto, noctu iterum apparere incipit,unde proprie emersus seu apparitio dicitur. Occasus Heliacus est, quando stella, quae antea propter Solis ab ea majorem distantiam conspiciebatur, jam plo appropin quante apparere desinit.
Hinc ortus inoccasus Heliaeus evnoscitur ex distantia sessa a Deo setis sub odiaco, qua tamen pro magnitudine stellarum diser pat,sequid majores breviori intervallo conspici possunt,minore, uiam satis longa imercapedine occultantur. V dest uisen a primi omdinis in magnitudine non videantur, myi Sole distante e duodecim gr. Secunda magnitudinis per 3. Tertia per AE P. Maria per sgr. uuinta per I 6 gr. semper I in minutissma per 8 gr. Ex hac apparentia stellarum diversitate , distinctiones stellarum tu certas magnitudines originem suam traxisse veri ile viduur. De ortu occasu Poetico sunt hi incerti auctoris vcrsus. Cosmicira es ortus, cum Sol emergere qu- Ipsius oppositi m lapsus ad ima gerit. Cronisus eis lapsus cum Sol inves' embre Ioui Oppositum Cosmicus ortus habet
Heliacus gno datur ortus Sole remoto, Gu occasum proximitate noto.
80쪽
De situ stellarum respectu circuli Horizonistis iuncti verticalis.
De UmWhis Almucantarath, id se verticalium inaltitudinum circulis, perquosstellarum dinantiae a 4 horia Amis plagis, earumque supra horizontem altitudines consederantur. Stronomi expuncto verticali sive Zenith cujusvis loci,imagi-L, natione concipiunt circulos, per singulos in horizonte notatos gradus transeuntes, quibus distantiam stellae cujussibet a quavis Horizontis plaga inquirunt Circulos hos appellant verticales, vel ut Arabes Azimuth Hos praeterea circulos transversim intersecant circuli altitudinum Arabice Almucantarath appellati, per quos altitudinem sive stellarum supra Horizontem elevationem
Sunt autem altitudinu circuli, qui circa locorum vertices aequi- distanter, atque ea ragione describuntur, ut cujussibet verticalium circulorum quadrantem ab ipso HoriZonteusque ad verticis pun- etiam inio aequales partes dividant, 'uilibet horum rursus averticalibus in 36o gradus dirimatur ' Horum autem primus idemque maximus ipsemet Horizon est: ultimus vero atque minimus, qui vertici proximz accedit. Sed quia verticis morizontis mutationem horum etiam cir- Culorum imitatur natura,solent artifices in meridiano circulo Ze-nith seu puncto verticali proposita repionis quadrantem circuli, qui & quarta altitudinum in primo libro aio bis appellatus fuit, i annectere, ut horum circulorum vicem suppleat.
a. uiuslibet igitur stelia vel Solis etiam duantiam a quatuor mundi plagis, ad quamvis diei horam qui turm ejusque supra
horret ontem elevationem cogniturus ita procedeου:Primum globo juxta praec Ixap. .ad Polyelevationem posito, loci im Solis ad propositum en is per cap. I inquire ejusque gradum in eclipties lobi notatum, tib Meridianum statue,ac attensione rectam ejuS hoc est gradus Equinoctialis sub Meridianum similiter positos excerpe , hisce tempus sive horas a meridie praeterlapsas ac in gradus graduumque minuta per praec. 3 cap. con versas superadde. Postea graduum istum numerum in AEqui -