장음표시 사용
81쪽
etiali inventum ad Meridianum pervolvito, namque isto modo globus constitutioni illius temporis accurate respondebit. Brevius idem fiet per cyclum horarium hoc modo . Loco Solis sub Meridianum posito,indicem cycli horarii ad horam i pone, deinde revolve globum, quem index sequitur, donec index horam temporis tui propositi commonstret,in sic itidem posituram globi pro dato tempore coelo ret pondentem habebis. Globo itaque sic fixo manente, adjunge loco Solis, vel stellis alicui quartam altitudinis ex puncto verticali prominentem,quae loco circuli verticalis ostendet in Horizonte distantiam Solis vel stellae a quavis coeli plagaci Altitudinem vero stellae numerabis ex gradibus quartae, incipiendo ab Horizonte usque ad centrum
Si itaque die Septembris 1 hara pomeridian scire desideras Solis diuamiam a termino plaga occidentis versus meridiem, ejusq; supra Hori4ontem altitudinem,ex cap. t tibi patebit,quod ιunc temporis Sol versetur in a8 gr. ur constituto imqueglobo juxta poli elevatiouem Franequerensem,quare in ecliptica a Rr eumque meridia no circulo admovero, ct idebis quod bub eodem meridianοβHMeo gradus aquinoctialis ab v numeratus x78, cum sexta partegradη seu ira minutis: his gradibus propter tres hora a meridie quae tran--runt Asar si peradde propeniunt a3gr. Io, quibus deinde inaeq inoctiali numeratis, terminum numerationis ad inceridianum devolve ctolobum caelii e giem temporis tui exprimentem habebis. Si vero ob numerandi molestia per cyclum horarium operationem tuam instituere velis: Puc locum Solis βιb meridianum. indicem Ia hora meridiei adjunge, deinde revolve elabum donec index horam 3 pomeridianam aemonstret, similem habebis globi constitutionem, ut antea. Hoc peracto dimitte quartam altitudinis ex verticali puncto tua regionis per praedictum Solis locum, nepe48 gr. viet. qua incidet in 38 gradum Horicioniis ab occasu versus meridiem numeratum, hac est distantia quam quarebas Altitudinem Solis supra horieontem octenduntgradus quarta , qui sunt ab Hortet παι
distantia dc altitudines pei quartam altitudiniS examinare. Verbi gratia. .
alabo, quartam astitiainis ex puncto
82쪽
. LIBER SECvNDvs. 6 puncto verticali lucidae lyra adjungi', qua per superinem oper*ndi rationem doeebit, stellam istam hora 3 ad occasum stam vel 1 gr.
versus meridiem declinare, seselematam esse supra holixontem sal gr. fere. Verum si alia quavis ejusdem diei hora scire haec velis, verbi
gratia, hora vespertina octavaestunc volves globum donec index in cyclo horario horam hanc octavam demonstret, sive donec Solis locus I Σωβῖquinoctialis gradus,qui nempe octo horis respondent,a meridie petransierit,& ita fixus permaneat globus. Quae enim erit stellarum positura in globo , eadem quoque erit in coelo, eodem illo tempore Piriades enim orientur, Arcturus prope occasiuri erit, Delphinus meridiem possidebit,in denique omnes stellae quantum Meridie, vel alio quovis cardine distent, quotve gradibus supra Horigontem sint elevatae, poteris per scalam altia
metram ex data doctrina perquirere.
Itaque facile deinceps fuerit cuivis sidera coelestia fulgentiora principalia in coelo pervestigare , si nimirum situm ac posituram stellarum in globo constitutarum ad firmamentum accommodet, cin quacunque parte globi illas invenit, in eadem quoque coeli plagari loco investiget. Si vero quispiam de hac ratione dubitet, poterit ex globositum alicujus sideris, altitudinemque ejus supra Horizontem per circuli quartam explorare,' deinde beneficio astrolabit investigare, quaenam stella in eade coeli parte altitudini inventae respondeat, fode ignota stella certior erit. Sed de Astrolabitus dicendum lib. 3 in his quoque proderit, id
situs globi talis statuatur,ut Horizon globi Cum Horigonte vero,&Meridianus cum Meridiano coelesti conveniant. Horizonti rectificando globulus plumbeus ex filo dependens, Meridiano com--passus ad pedem globi positus inservit. Normetur enim mensia sive in ea aptentur ansistant pedes Io-hi, ita ut conus globuli plumbei dependentis perpendiculariter &directe in punctum cavum incidat, seu subjeetiam foramen, quod est in ligno ex uno pede extante. Moveatur quωque globus hinc inde, donec lingula mobilis compassi omnino cum immobili seu
stigmatica lingula in pede globi congruat.
De construendis tabulis altitudinum Solis pros ulis ignorum inmis in proposita aliqua re oni latitudine.
TAbularum harum constructio magnam habet utilitatem inconstruendis sciatericis instrumentis particularibus, qualia 1 sunt
83쪽
sunt quadrans, cylindrus, annulus , c. tum etiam universa propemodum ratio describendi circulos coelestes in Solo orologico, quam ultimo doc in Sphaeric.libro explicaturi sumus, ab ea dependet. Perficietur hujusmodi tabula, si juxta antecedentis capitis doctrinam . ad singulas horas, ad is signorum initia Solis alti tudinem investigaveris.
Fingamus itaque viae nos tabulam pro elevatione poli s3gr. construere. Prim efficio ut polus gradu si ra Horizontem emineat. Deinde principium cancri Meridiano adjungo. ad quod,quarta cim culi ex verticali siso puncto proveniente admota , video intra Horizontem est de Eo principium 6o quam gradira cum o minutis interject. esse, quisunt graditi altitudinis principii ad horam Iz. Revolpo deindeglobum versis occasum per II aquinoctialisgradus, sive per unam horam cycli horarii, ct in haeglobi constitutione vicissim quartam circuli ad cancri initium quando admovi, video inter cancri principium est horizontem interjectos esse gradus quarta ejusdem Yβνeao m. suntque gradm ahitudinis hora primae pomeria diana Globo deinde ulterim peras aequinoctialis gradus promist,
ita ut index horamsecundam demonstret, inpenio per eandem circuli quartam cancri altitudinem sagr. 46,pro hora nempescunda Ad eundem modum globum ulteνius per re semper grauus perpolyevdo, altitudines principi ta pro reliquis quoque horis pervestigantμr quae inventa omnia tabula tandem inscribenda sunt. Tabula altitudinis Solis ad singulas horasin signorum initiabin poli elevatione 1 gr.
cipio taabsoluto ad ianitia reliquoru
rendii, ipsorsique autisqdines juxta eandem operandi rationem pro singulis horis investigandae erunt: ubilariti illud observandu quod horae autemeridianae G pomeridiaua affuώ-
84쪽
lite biae inde a meridie distantes cuisunt in Io. 3 ' s.' aequales altitudines habeant. Similiter quoque sigἡa aequaliter ab alterutro Iropιcorum emota,ut seunt, aer et, Σ ση, Η ' in, les habent horarum altitudines, ut ex tabelιι patet.
suomodo ad datum Lem,ex altitudine selis vel stelia cujustis cunila, ad cognitionem hora perveniatur. r. Capit; docuimus ex datasse cognita hora. Solisme cujustis selia altitudinem investigare. Nunc autem contrario mρdos ex caelo per prolabium, quadrantem,sive aliud quodvis Mathematicum instrumentumaltitudine Solis velfleta inglobo notata exploratam habera riuotast hora a meridie hoc modo cognosces.
Lobo in propria elevatione constituto, locum Solis in globo inventum sub Meridianum statue : iridicem horae duodecimae applicato,quo peracto, circumducendus erit globus applicando semper quartam altitudinis Solis gradui donec idem Solis gradus tantam sub circuli quarta occupet altitudinem, quantam per instrumentum Solem in coelo expertus es habere. Tum enim index in cyclo horario tibi horam commonstrabit Interim tamen non omittendum , quod ad eandem globi partem nempe orientalem sive occidentalem gradus Solis statui debet, in qua Sol tempore observationis in coelo exsistebat. . a. adem prorsus operandi ratiohe nocturno um Mi i hora addiscitur exsted M. scripta altitudo, vel per Astrolabium, vel per aliud instrumentum, an orientalis an occidentalis sit eadem stella similiter est observandum, His compertis circumducendus erit globus, adhibendo semper altitudinis quartar ad stellae locum donec praedicta stella, infimili plaga, ad eandem altitudinem statuatur,in rursus indeX horam tibi commonstrabit 3. Exactius ho numerab H ex gradu aquinoctialis. Ad priorem enim globi constitutionem, nempe tiando Solis gradus sub meridiano sistitur, notetur fr.aequinoctialis quia me ridiano intersecatur, vel numerus graduum numeratus e m
85쪽
cerpatur.Deinde ad altitudinem Solis sive stellis ex coelo observatam globo circumducto, rursus numerus graduum , quem Meridianus in AEquinoctiali ostendit, excerpatur. Postea priorem a posteriori subducito,mutuatis si opus fuerit 36ogradibus t reliquus ad horasin horarum scrupula si reducatur, indicabit quot horae a
. Horam noctis absque instrumento exstellis cognoscere. Vide num inmeridie conspicias aliquam stellam cujus ascens
rectani nosti, dein inquire ex Tabula Ascens rectam Soli . ea que ex conservatae stellae Ascens recta subducta, residuo in horas reducto, habebis horam. In usum hunc supputavimus duas tabellas , quarum una habet Ascens resta Solis in ras reductam, quide omni anni tepore. Alia continet Ascens rectas praecipuarum stellarum, etiam in horas reductas, ex his faciliori calculo horam noctis venabimur. ribuia demonstrans toto auribi vore Fess. rectamSolis, in hora uta secundum novum stilum is iam Ianuar.Uὸbiari sarti,ias Minu tu M. ι--. et Vt per hanc tabΜdri. . .: l. Iam Ascensi reeta Solis inveniatur, accipies in prima aut ultima columna diem ensis, St Ia ita eum incolumna, in quae mensis tuus scriptus 3 est, habebis scens. rectam in horis minutis Ut L Septemb. Ascens rectae
Solis respondent xi horae 3 minut. At si
numerus dierum in tabula no habeatur,
ut si Ascens recinis Solis scise vellet Y-W-- Cens rectam Io Septemb. quae est 1 horaris inin. pro tribu residuis diebus, addo ter min. eveniunt II hor.28 minut.
86쪽
LIBER SA cvNDvs. II totum annum Ascensoni quaesiua addes m. nam tabula hac res Onaeet anno, non bissextili,4626. beta demonsUrans Ascens rectam aliquamm stellarum in hor. 9 minat.
Sehedire sustea Australis cauda ceto Cingulum Andromeda Venter ceteLvicida Arictis Caput Medusa rida PDDdum Infima radum Aldebaran au Cupolia Praeced. merauciari s Moria balteiorionis Dext.-merus Auriga o ciduipes Gomin. canis major Superius cap.Gemm. canis minar
cor Leonis Media cervicis Leonis Lurida Liambi Leonis Io Caiada Leonis II
Sequitur usus Tabula. Vt per hanc Tabulam horam noctis adipiscaris, in primis meridies investigetur, quod facile per Polum Areticum expedies, ut
docetur Pag. I 3,quo cognito faciem obvertas meridiei, ut tergum aspiciat Polum; ata retrorsum te acclines, donec Polum intuearis,in rursum te erigens peraenith, visum transmitte δε ita habebis meridiem, & racile reperies, quae stella in meridie,vel prope eum sint. Certius quoque illud habere potes hoc modo : Erige perpen-ziculariter hastam, vel signum aliquod impone terrae, tun re trogredere a Polo versus Meridiem per o 12, 2 passus cibique statuendum signum, ita ut ambo signa recta aspiciant Polum,tunc procedens ad priorem baculum,&conlpiciens per secundum, habebis ibi Meridiem. In quo, si videas aliquam stellam in tabula contentam , accipe ejus Ascens rectam, a qua subtrahe Ascens rectam.Solis, acquires veram horam, si autem Ascensrecta Solis major fuerit, addes eiis 'oras, tunc subtrahe.
Verbi gratia , Silo novo as Novemb. minorem Canem in Meridie conspexi, volo scire horam: feeusia recta Canis Min. fit hora minut. Solis Ascens Recta est is hor. 1 minui quoniam βέν nequeunt
87쪽
a Dc usi GLOBI COELEs T. nequeunt ρbtrahi,e 7 hor. 2o min-.addas his primum, hor.pr ducuntur 3x 2O. ex hisce sublatis I s s . reliinq-entur Is 4 π. 3m a meridie, vel a media noctes .a3 Sequuntur versus aliquot Belgico sermone primum editi per Robertum Roberti Mathematicum,jam vero per D.B. HS .parum mutate, abatinitate donati
Scire lubet, carmen qua fit ratione legendum I rivi paucis versibus illud haberNam dictincta docet te noctis tempora nota
Stella in . Meridie si modo vi usit. Comps, secili bissex tetracticha vena, Zodiaci egregie ingulatina dabunt. In quo lux . Mindi versetur publica igno,
Horam illic noctis dinumera median . Sic numera quodque ut distans mediam natat horam Carmen . dent horas quattuor erro dua . Tonet invenias in nostro carmine sidus conssectum hoc horas ordine ritescita.
En Capricorne venit consumptum cornora vultur, Atque Aquila in celsis se nubibus abdidit atrox, Cornibus ipse tuis depellis corpus oloris, Et tibi sic Cygnus mavult opponere Caudam.
Adnatat ude cito Delphinus Aquarie motu Humida lubsequitur Capricorni Cauda rigentis, Velocis Pegasi caput at tua dextera tapgit, Cum tibi dimissum os, Pegasi pes altior extat.
Oeciput austrinum Pistes ostendite muti, Et Testas vobis concedet Aquarius ambas, Nam caput Andromade monstris devota marinis Vix potis a Caudaceti est serore molestib
Curaries pectus contundis Cassiopeae Cur non Andromadae uratam fortissime zonam.
88쪽
LrBER SECvND, s. 73 Delphini aut ventrem vehementi concutis ictu Fulgeat at laeto potius tua Lucida coelo.
Τaure vagans rapide latras furibunde per agros Te haud piget invisae Capiti opposuisse Meduis Ast in Pleiadum splendentia sidera claro Intuitu ardentem arridet demittere Ocellum. Maii 2I. Sic placet 6 Gemini vobis agitare capellam Primum humerum vultis medium sed Baltei Orion Conspicere haud prohibetque humeru conscendite dextrum Aurigae, hoc potium sic vos vehet absque pericio.
Cum majore rei tibi quid Cane fervide Cancer Tu superare caput, Geminumque Canemve minorem, Iure potes citius, rostratae puppis Aptustis Signabit tanti certamen robori altum. Iulii a L. Leo sic Vrsae pede conculcabere prim Alpharat occidas, tibi semper inhaereat illud Vt praestet Cor te mediae Ursae oppone re plantae Quam nitido diros morsus avertere lumbo. et ia3. Uirgo rosas moveas celeri ordine posteriores, Atque pedem fugias Ursae, caudamque Leonis, Ne Corvi rostrum teneat te mordicus unquam in Trigono vertas te, te tua mna gubernet. Septemb. 23. Libra tibi esse solent tape ultima pondera equorum. Rarb Spicarum quas dextra Uirgo tenebat, Primus Equus justa debetur lege Booti, Non humerum poterit Centauri ferre sinistrum octob. 23. Quid tibi cum Librae vis Scorpie lancibus aequae Appeteres potius gemmatam dire Coronam Et Serpentiferi dextrae, quae noxia vestris Mensibus est, omnem in cassim Cor suppeditares.
Tuque Sagittari tandem jaculare decenter Crus Serpent ri rutilum, caput Herculis asis im
89쪽
Indomiti, atque oculum immitem flexique Draconis. Sic Lyra victorem celebrabit nostra triumpho. s. Horra ab Oeeasu solis supputare. Itali, Silesii, nec non olim Athenienses numerant horas ab Oc- eam Solis, continuata serieis . Si igitur secundum eorum ini- merationem ex globo horas invenire desideras, statues gradum Solis inviorigonte in occidua pari. globo rite constitutoy notabis gradus aequinoctialis, qui subjecti sunt Meridiano, sive applicabis indicem horaeia, atque ubi observatam habes alcitvssi nem alicuius stesta sive solis Move globum, donec Sol sive stella ad eosdem altitudinis gradus observatos eleyetur In qu drante autud. Index indicabit quaesitam Dram, si index inc1dae in horas antemeridianas i horae sunt addedae . sive in hoc Globi situ conspicias qui gradus sint sub Meridian ex quibus subduces priores, tunc habebis easdem hora In Sradibus quinoctial1s, oui in horas reducendi , Si data est hora a Meridie numerata,& cognoscere velis quota
easta Solis occasu numerando Tunc primum hora occasus Solis ercan. 2.lib. 2acquirenda eamque subtrahe ab hora meridie data nomerid.&habebis horam ab occasu desideratam, si vero antemeridianae dentur horae, ei ante subductionem, addes i. 6. Hormabortu Solis numeratas invenire. Norinbergenses 3c nonnulla Germanie civitates horas ab ortu
Solis numerant, inuidem x , easque horas eodem fere modo ut ante ex Hobo investiginis, modo ad ortivam partem Hori-ronti Idus Solis referatur, indiceq; hori applicato, dein-
ΘΛ-l me;inum exean horam ortus investiga, hanc subduc
in pomeridianaruerit hora nostra, primum in addendae, tum hora ortus subtracta dabit quaesitam. Sivlae versa proponatur nobis aliqua hora numerat is ortu
Solis ex hi constat quaenam sit illaiora nostra. nam si ad illam, datur lora ortus dbebis horam nostram si numerus fuerit ma bdueesi 1,& ex ea subductione tibi comparabis ho- -- Planetarum invenire. dominantem Planetam.
Chald Babilonii vetere' Philosophi in emem,
ne, noctis in L partes aequales distinguunt, uxtaque has horas
ram moe em Nomina Planetarum numerant qu1bus, tune Planetam quemque dominari, atque hoe modo, ut a
90쪽
LetBER IECvNDvs. Is prima hora ortus ad secundam is regat, a quo dies nomen habet: Quapropter die Saturni hora prima ab occasu debetur Saturno, secunda Iovi, tertia Marti, cila deinceps secundum seriem, hinc est quod Sol sibi primam horam die Solis vindicet secundam Veἡus,tertiam ercurius,et sic porro donec tandem Lunet tribitatur hora prima die Lunae, secunda Saturno, tertia Iovi, domedia nocte sive die semper dominatur Planeta sextus. Solis SOL
Quisnam Planeta prima Martis Mars.
dominatur in hora, PDieς, Mercurii Mercurius.
indicat haec tabula.) Iovis Iupiter.
Veneris Venus. Saturni Saturnus.
a. Ad ceriam horam dieisive noctis supputare horam Planeta.
Imprimis investigabis per 3 praec.cap. z. horas a Meridie adico easum usque Solis, illae enim indicant amplitudinem 6 hor. Planetar.reputa deinde quot gradibus quinoctialis hora data a meridie distet,exinde enim per auream regula colliges Planetae horam.
V, Anno 16 4 die Saturni et Iunifexplorare volo quis Planeta hora, matutina imperium habeat. Sol tunc est in principio ancri sad et sationem Poli 13 gr. Occidit hora εἶ. . min. De fecundugra- quinoctialis 1 26 gr. 3 6 minut. Hi Usciunt Choras Planeta- stum horas Sol distatis horis iv v gr.a meridie is igitur sicuη dum regulam auream effare 8 24'ocium 4 Planetar horas, quot 'exsurgunt a. horaPlanetarum a Meridie retro numeranda;sub- aue has ex choris, Producuntur 3 hor. 33 minut.qua est qua ta hora, Ianetarum quia die Saturni erat , Saturno prima hora tribuum iu sceptra Iovi secundae, Marti tertia oc.
uuarim quis PMnetarum,num poliatur hora a noctiis uetis' quia Sol oritur 3 hor. 36-.hisce s Planeta eoceduntur; c igitur di- cendu 3.3 6.faciunt ,quid thabebis 3 hor. aom a media nocte quas asseueruis diei meridie 9 horis distant, quapropter istac hora no s Franeia fisces habet:incipia Utur a Saturno innumeres Iraturur fui Que ad 'labebis Luna,qua principatu tenet ad hyaram data. Sectio ultima de situ stellaturii respectu circulorum positio- num, ubi explicatur ratio erigendi figuras coelestes, cui etiam breviter modus revolvendi, disigendi,annuasque M prosectiones inquirendi, annexus est.