Georgii Pachymerii In vniuersam Aristotelis disserendi artem epitome, Ioanne Baptista Rasario interprete

121쪽

um stlandidomum, quod supra terram feri.

rur:is eo proprio utitur, quod D re cognoscitur, ac propterea incommode proprium flatuit. Confirmabitur uero, sit eiusmodi proprium fit statutum, quod

uel bensiui non sit per Dicuum, uel quod senseum non

moueat emper tamen necessariὰ conuenire no perspiciatur,clarumque fit.neque enim cum sol occide- rit,recte proprium erit constitutum.quemadmodum etiam extremitatis proprium quis ponat, quod primum colore inscitur. corpus enim colore. inscitur,

sed propter aliud primum,extremitatem dico. ρωμ enim semper cognoscitur istud quidem, ed ηοnsemper clarum est.In refutatione uidentam erit,an proprium statutum sit, cuius nihil quid res sit explicet.

Qi admodu cum rem definitione explicamus, genus adhibemus: ita proprium pronunciantes,genus adiungimus, quod sane in natura inuestiganda dic mus: ut hominis proprium si ad risum natum esse, genim quoque erit dicendu hoc modo, animal ad riapum natum.sta enim proprisi re se datum erit:ut hominis proprisi e tanimal scientia σcognitionis capax. Vtrum autem refle an minus propriumst da-rsi, ex js quae diximus, intelligi poteri: utrum uero proprium sit necne,deinceps considerabimus.primis quidem in refutatione considerandum est unuquo

que cuius proprium datum sit, si de aliqua parte

122쪽

dissentia proprio no erit: si de geometra dicatur eum nulla ratione falli possie fallitur enim in falsea descriptione persepe id nulla ratione falli posse,non erit geometrae proprium. Quod si is ijs quoque quae tu modi sunt, non discordet, erit proprium quod positum est esse proprium: ut quia deorsum ferri in

omni terra uere dicitur,eo terrae proprium erit seseri deorsum. sequitur locus in refutationes de quo oratio,non etiam nomen uere dicitur, ρο cu de quo nomen, non etiam vere dicitur Oratio. nomen enim subienum e Linoratio proprium. Raro enim,uelut melius dicam, nunquam uno modo dicitur proprium: quandoquidem,ut supra dixi ub genere co- pituitur: ut si quis igni proprium ponat,id quod a

dens est,ignis uero de luce uere dicitur: losane ignis dicitur: at ardens non uere dicitur. Si uero de quo nomen, etiam oratior oe de quo oratio, nomen etiam uere dicatur:quod proprium positum est esse, Tum erit ut ad scientiam percipiendam natum, is proprium sit.omnis enim homo, homo e thitemque omnis ad scietiam percipiendam natus. S quitur locus in reprehensiones quis per communiacationem proprium tradat. nam genus oe differentiae per communicationem dicuntur, ut ea quae

in subleghae rei substantia cernuntur:ut si quis homia uis proprii; dicat esse id quod rationis particeps est,

123쪽

non erit proprium.quod si id dixerit, quod uicissim

etro commeas,pronium dixerit:ut si dicat anim lis esse pro tu naturaliter flentire. nihil enim aliud praeter animal sientis. Refutationis etiam licus est, cum eorundem, quia eadem sint, non e iidem proprium:ut ragulum idem quod uesia est. licet enim aliquis,usu proprium es si,ut calefaciat: quo amὰ alicui stragulo, hoc e t tenuissima uel linon conus niti contra quia homo Ο uir ijdem sunt, ridens erit

eorum utrorunque proprium. Sunt praeterea non-

ηust quae 'per stoe per aliud primum dici uripi uero proprium dederi quod ad aliquid aliud roferturiis qui infirmadipartes obtinebit, inquiet hoe

proprium per se esse. si per se primum dederit, di

cendum erit hoc proprium alterius in aliis intelligi, atque hoc pacibo refelle m. quia inquam extremiaratis corporis proprium es t colore in ici, extremitatis autem ex sese, corporis propter extremitatem: si extremitatis proprium ponat colore injici, etiam colore infici in corpore dicetur. quod si in Gr-- porcetiam in extremitate. que his utrisque conu nia id erit uere proprium,ut scientiam adipisci, crhomin et si lis hominibus. In refutatione proximus erit locus, si totius proprisi in parte uere non intelligaturi proprium partis in toto uere no diacaturi ut qui maris proprium se dicati sapam, ηοη

124쪽

eto PICORVM de iis to mari dicet: quandoquidem aqRe quae proelittora sunt, dulces comperiuntur. si quis etiam aeris esse proprium dica quὀd rq irari pote Lia i re acte non intelliget ed de eo solum, qui es t terrae proximus.Itas infirmarur proprium. At si proprii

in utroque uere dicatur, proprium erit, ut sediti infinita conuenit coniundia quantitati. Ex contra, sis etiam ductisur arrameta. Ac primum ex ijs quaesubeundem cadunt rationem, quia dupli proprium e tmultum, medij proprium. pi ue illud non sit, neque

id quidem erit.In contrarijs uero fi boni proprium 68 animo gaudere,mali dolere proprium erit. si veillud minime sit, ne hoc quidem erit. In his quae ad priuationem , habitum pertinent, quia caecitatis propriu est uehementer dolore assici, scribu pr prium erit laetitia uehementer perfundi. si ue istud illius proprium non erit, neque id huiud proprium

exisset. In aientibus etiam,et negantibuw:ut quia uia uendi proprium e Ventire,non remendi proprium Grit nihilsentire. Praeterea ά casibus eliciutar agmmeta uis eius quod fortiter fit,proprisi est praeci referi: id quod praeclarum est, erit sortitudinis fortis genu . Casum quoque ex ist infirmabus aia teru alterius cause nonsat,neq; huius causa id siet. ci qui is ibbivi ducitur,talis usus est in refu

tatione. p smile Ditis propriu non est, nec similis

125쪽

L I B. v.

tionem ad domu construod quam medicus ad ualetudinem essicienda.essicere aute ualetudinem modici propriu non est, ne architecihi quidem extruere domum erit proprium. In confirmatione uero huius loci talis est ullus ι medicus eande habeat rarionem ad ualetudine robtuendam,qua praefectus ramn

sit ad firma corporis constitutionem efficienda itq; proprium ramnasii praeferili uim habere adfirmam

corporis conjesutionem essiciendam: erit etiam modici proprium esse ualetudinis esse Sore. Praeterea ex ijs quae eodem modo assediti sunt,in reprehesio- iesumύtur argument hoc pari, si id quod eodem modo se habe eius quod eode modo se habeat,propris; non exstat: neq; id quod eode modo se habet, eius quod eode modo se habeat, propriu erit. sique hoc pit, illud etia: ut si eode modo prudelia assecta est ad honestu et turpe,quod eorum sitscienti prucientia autem proprium non esiscientia hones esse,nό erit proferito prudentiae proprisi turpis scientiam esse. sis alterum sitierit alteri Praetereas id quod ad nituram referturies eius quod ad natura res tur,propriu:id quoq; quod ad ori nem et interitum pertinet,erit eius quod ad ori ne oe interitu pertinet, certe proprium. Si uero id postremum fit,illud etiam erit; quod priore loco proposuera M.

126쪽

sique illud non sit eque hoc quidem erit que hoe

non fit,neque iuud erit:ut exempli cause,quia ortius Pisis est animalis proprium, μηguinis interitus aerit animalis interitus proprium,et flatus proprium stilus.sque id minime si caetera itidem non emunt. Iam maiore oe minore quatuor modis argumeta ducuntur: quorum primus tractatur hoc pacto. si quod maius est, maioris proprium non esit, neque id quod omnino dicitur, ullius ei demgeneris: nec deniq; quod minus est,erit minoru proprium: sique illa simi, hoc etiam erit: ut quia ignis proprium est

sursumferri,eius quod magis ignis sit,magis sursum ferri proprium erit.acpi id sit,illud etiam. si uero iL

lud non sit, neque hoc etiam erit. Alter locus est ta- ilissi quod habet elationem alterius, eiusde gens ris proprium non est:quod habet sub pionem, non erit ullius quod fit generis eiusdem, propriu Huius loci ex minore usus estis confirmatione sic si id cui lillud minus adiungitur, alterius cui idem adiungatur,proprium sit:id quoque cui magis additur,alte- irius cui idem addatur,propriu erinut quia animalis imagis proprium enentire, quam horasmis stire: sit . sentire non est animalis proprium, neque scire proprium hominis erit. quod sit scire proprium hominis.

stimulio magis sentire propriu animalis erit. Temtius locus ha=etis hoc modo sit quid eius quod mi- i

127쪽

LIB.

i. pr. um est,non sproprium:eius etiam cuius

minus proprium est,proprium non erit:ut si colorari magis proprium est se perficiei, quam corporis,necsuperficiei proprium est, non erit corporis proprium. In confirmatione nullus est huius loci usus, propterea quod idem multorum proprium esse nullo modo potest. Qumus locus talis est,si quod maris propriam alicuius uidetur, id non est eius proprium:nec id quia minus propriύ uidetur,eius proprium erit: ut se mara proprium animalis est sensepercipi, quam in partes secari, animalis non eshproprium sessu percipi, non erit proprium animalis in partes secari. Si uero quod minus est alicuius proprium, id eius proprium e I:id quoque quod magis

proprium est, eius proprium erit. Ex ijs praeterea qua aequaliter conueniunt, argumeta eliciuntur hoc

modos aeque proprium esse partis animi in qua voluptates sunt, appetere, atque eius quae rationis est particeps,ratiocinari:'appetere non e t eius partis in qκa uoluptates uersantur, proprium: non erit etiam eius quae est rationis particeps, ratiocinari. Deinde ex ijs quae alicui aequaliter conueniunt, hoc pactis si unum illius proprium non sit, neque alterum erit : ut si cernere aeque ac aadire est hominis

propriam, sed alteram hominis proprium non est, ne alterum ciPidem eri quod ἴ alterum st,alterum

128쪽

etiam erit. Tertio si id quod duobus aeque coueniae

asterius proprium non ju, alterius itidem non erit: ut si incendere aeque proprium est flammae, ac prunarum,m incredere non est flammae propriu, pr narum prosecilla proprium non erit. Atque huius loci nullus usus es t in cofirmatione,cum praesertim proprium duobus conuenire nullo modo positi.

De locu definitionis. T rea lationem locorum definitionis cognita habeamus, in primis, an mianus apte,an bene res definita sit, δε-

inde an definita no sit,an definita sit,nidenidum e t. Primus locus eius quod minin apte definiti; est, erit, i obscura interpretatione utamur. quod sit aperta utamur, erit bene definitum. deinde Mi ad aliam rem definitio transferatur, ueluti si ad hominis definitionem recte ambulare adiunger tur. Si uero neque absit quicquam, neque sversit, conuenienter definitum erit . Praeterea si uerbum quod in definitione e L ambiguum erit, ut ortus est motus ad natura ferens. est enim motus ambiguum uerbum. Idem continget se res quae definitur, mutiris modis dicatur, neque explicetur: ut coruus bος

129쪽

i' LIB. VI.

hoc e cirri enim nomen ambiguum est. Alia quoque ratione id fiet, si per translationem definiatio explicetur:ut siquis scientiam in mutabilem esse definiat. immutabile enim in columnis firmis ac d ris intelligitur. uel sit dicat temperantiam esse con

centum. nam insonis Omnis concentus cernitur.Pro

ximus huic locus e L quando aliquis in definitione uerbis insolentibus utitur: id quod plaro fecit, qui araneam id ent putridorum mordacem de uit. Deinceps locus sequitur, quando contrari, definitio, ex ea quae tradita est,non intelligitur. qui enim dicit candorem colorem esse quo usus dispergitur,infert etiam nororem esse colorem quo u sim congregaturi si etiam in definitione positum sit quippiam quod rebus omnibus conueniat.alia enimpunt disserenti' distinguenda.sed quo ub eo-

degenere it, omnibuKque conueniat, ab ist quae ad idem genus pertinet, rem non dissnguet.nam sit δε- finiatur hoc modo, Homo est animal sensus partia ceps,quod se ipsium mouet c ratione utitar:ilia uemba,so in particeps, oe quod se ipsum mouet, hominem 2 nullo alio animali separabunt: quod erat sane faciendi1. Alius locus estquando aliquid eoru quae in definitione posita sunt,ijs omnibus no co- uenit,quaesub eade Recte continetis. tunc enim erit minus apte definieturueluti si ad hominis definitione

130쪽

TOPICORVMassiungaturg mauisum esse.non enim omnes hiamines grammaticisunt. Erit etia uidendum,an idem uretam pii repetitum:nugabimur enim sit sit: ut qui hominem dicit esse animal pe inum mouens, rationis particeps,gradiens, bipes. certe seipsium mouens idem est quod animal. quod etiam Xenocrati usu uenit, qui sapientiam conquetutionem cognitionem rerum omnium dixit esse. nam conflutatio cognitio idem ualent. Sed horum locorum,si hoc pacto dicantur, in reprehensione usus erit, ac deliniationem recte datam non esse ex ijs intelligemus . si uero alio modo proferantur, confirmabunt. Nunc utrum recte necne de Pilio coybtutast, ex ijs locis quos deinceps tradlabimus, perspicietur. Primu uidendum est, si non prioribus se notioribus uerbis

explicata sit definitio. Ac prius et notius duobus modis intelligitur, uel nobis, uel naturae.Definitio uerδex ijs qua naturae ordine priora sunt, constare debet : ueluti animal rationis particeps,inmortale,

priora fiunt hominis naturae. Praeterea si in defniti ne aliquid adhibeatur quod idem ualeat quod res quae definitione explicatur, ut si solem astrum luce perspicuum quis definiat: cum lucis uocabulo utitur, solis itidem utitur. sed ut haec aperta fant, definitio pro nomine sumenda ent, hoc pastis: Dies etitsolis motus super terram Idem euenit ijs qui genus def-nitionis