장음표시 사용
321쪽
tento angustat at premit. Quartu. Quia maxime fiunt terremotus vere Sc autuno teporib' pluuioss.& in siccitatib' .quia ei hecipa vetosa sui Sc pluuiosa. praebent multa in terra exhalatiois generads occasone. sic aute illa reclusam mostrat.&adspiritu generatione aptitudine. Quintu. Quia spiritu impetu,Vimq;3gistadi praeualida percipimus no modo in aere ubi solidiora robora vel lutur, dilicia funditus euertuntur, ted & in corporib' animal tu .ubi saepe spiritus clausus facit tremorem.qS 3c s aepe accidit post Utine emissione,et sepe membroru cotractionem& spasmu inducit et tetanu. Et aliquado usq; adeo membra valide agitat .mouet,&cocutit ut intremula et quieta teneri haudquasi possint. Obtinere itaq; i terra nosnungspiritu .verisimile existimare oportet. Sextum. Qui alpibus nostris acciαdit terraemotus, qui prius no destitit, A ventus egrellus fuisset ut renephias. CSeu primu . Quia circa Hereclea q est in Poto idem accidit.Fachiis eni extitit terrae tumor Vt collis: q tandem distenti r upto. ingens & multus erupit Ventus ignem et cineres eleuas. 8c Liparaetorii urbem no loge hinc existentem ambussit, vertiti in
fauillas:&flatu diriges in Italia urbibus Italicis multa attulit incomoda. Quia et prius accidit circa Sacra insula.q est una Aeoliaru insularum. Coctauu . Quia
pe soni ex exhalatione constricta causantur, queadmodu a longe sonus maris reperacussi eXauditur, CNonum. Quia paulo ante terraemotu sol obscurus sine nube vi αdetur. hoc enim facit apparere egrediens spiritus,et ad auroram tranquillitas et hi σgus,ob spiritum calidum re lusum. Et post occasum serenitate existente, ne cula stricta et lorea porrecta videtur, ut terraemotus praenuncia :queadmodum in ma*ris fluctibus accidit pr currere tenuem unda:quagens mari finitima, aquae filum nuncupat. Decimu. Quia saepe circa Iunae eclipses cotingunt terraemotus: l tuc marcescat calidum,& eo tepore satus agitari soleant. Τerraemotus septem accis dentia. Primum.Τerrsmotum ad quadraginta dies se extendere contingit:& vissus est aliquado per duos annos circa eadem loca perdurasse. Hoc enim facit spiri αtus multitudo, 3c laterum terrae cocussorum soliditas,& praestita reluctatia .ut spis ritus animatium corporibus clausus no repente cessat,sed longa mora fit marci4'. e Serundu.Fiunt soni in terre tremoribus Nam percussus aer 8c spiritus omnim odos emittit sonos: itidem & percutiens. nihil enim dissert. repercutitur enim reperscutiens omne.&praeuenit sonus terrimorum .nam magis spiritu per omne Penestrat sonus. Et si exhalatio no sufficeret agitationem inducere, sonus sire terr motu audire tur . quod saepe iam accidisse visum est. Ossendes enim spiritus ad solidas moles omnimodarumq; figurarum, omnimodos edit sonos pro varietate cauernaru, cuniculorum atque antrorum diuersos: in aliqui aliquando prodigia en a rrantes dixeαrint visam nonnunquamugisse terram. Tertium. Cu terraemotu aliquando agna aquae multitudo erupit Q exhalatio eam extra pepulerit, ut aquae fluctus nonuquam extra terminos. Et circa Achaiam cotrariis spiritibus interiore Boreae motu imitate extra vero Austro factus est terraemotus Sc apertio. Sc lata maris eruptio
pellete austro.vicataesysmus factus sit. Et aquae terraemotum non faci ut . paliuturem sol u. spiritus autem illius ut dictum est causa est & principium.& sedimentufluctus fecit cataclysmii. Quartum.Terraemotus secundia modica terrae parte fiunt, spus aute scismipsi antplitudine. Quintum. Interdu fit multae exhala tionis in latum Ut tremor quida)agitatiorinterdum vero in altum, ut quida pulsus. Et qui fit in altum, plus agitat, multaq; a profundo ena scentem manifestat inhalastione.Eum tamen qui alternatim in altum vibrat,dc alternatim residet tripudio assimilis,dc cum c6currentia tecta contrario ictu arietant et aliter motus alteri reniti
Videatur) minus periculosum perhibent..Sextum. Vbi talis seismus.& spiritus eruptio multi lapilli ebullire solent. Sic enim circa Sipylum euenit, cum seismo mersa loca fuere, ε campusque graeci Phlegraeudicut. Ide & circa Ligusticam reo
322쪽
gionem euenisse memoria protitii est. Septimum . In ponticis insulis minus eo, tingit teri aemotus quam in caeteris . nam frigiditas Sc maris pondus exhalationes in ipsis reprimit. De terraemotu hactenus.
XV Ctaui capitis scholia. xxvij. Eius generatio. Terra naturaliter sicca est . Non obstat δε exlia lationum intra terram generationi, ipsiuς terrae opacitas atque soliditas. Nam qu Suis illa luminis intra terram impediat diffusionem, rio tamen calorix, qui lumine penetrabilior est Eca caelo atque sole productus, penitio rex interioresque terra par etes sua virtute subit, exhalationesque adiuuatibus igneis, quae In terra plurima sunt, corpori hau sustollit, eisectrices concussionis terrae perinde atque per laneum pannum densae coistexturae ignis calorem persentiscimus, per quem tamen eius luciditatem minime percipimus. Fit autem huiuscemodi terraemotus a principio ipsi terrae extrinseco,hoc est in naturali re disconue niente Utpote ab exhalatione qus terra non quidem totam sed secundum es quam partem violeter agitae , qua uis exhalatio sit intrinseca terrae secundum situm lc collocationem, quod intra eam contineatur. t d tamen haud quaquam couincit motum illum terrae naturalem esse. Mouetur autem exhalatio inclusa,a sua forma substantiali,exitum quaerens quo in suum seratur natural Aplocum Sc mouet terram, a qua valide resistente rursum deprimitur,& alternatim vicissim et nune terram agitat impetuosa, nunc repercutitur dc resilit. Neque crededum est exhalationi patere ex tum per poros terrae. nam pors terrae admodum exigui Iuru .angusti de stricti neque per eos tan ta exhalationis multitudo exire posset unquam. Hinc assiduae con Tionis violentia in parte terrae debiliore sit ruptura amplior de apertura qua exit exhalatio, dc tum demit cessat terraemotus. Neque simile iudicium est de exhalationum supra terram existentium multitudine. N ea quae in tra terram. Nam quae supra terram est, peream no impeditur quo minus in suum feratur locum. Quae vero terrae inclusa est, velut arcto detenta carcere , mollitur viam exeundi, Sc coercenti eam terrae vim inseri perquam validam. P terea non existimandum est terraemotum sieri ab igne minterdum eum terraemotu visa est erupisse stamina. Neque ab aere, quod existente terri motu,varii in terra audiantur soni. Neque ab aqua quod nonnunquam vi terraemotus effluxerit aqua,ut ostendit litera. Non enim haec accidui in terraemotu, quod sunt ipsiuς causae effectrices,sed ignis emptio ex vehementi collitae exhalationis ad latera terrae contingit, quae excitat incendium Ninflammationem, sicut in nube cum sit coruscatio. Soni vero audiuntur, quod non modo in ae re simplici efformari nati sunt,uerumetiam in corpore aereo, ale est exhalatio vehementer iis lita terrae ex qua sane illisione diuersi eduntur soni , haud secus ac in nube tonitruum. Demum cocau itas terrae eruciat dc eiaculatur aquam, quod ipsa violenter expellatur ab exhalatione faciente
terraemotum, de petente exitum. Offendens autem halitus Ipse aquam tanquam ob inuicem, risii liberioris exitus impedimentum,eam eiectat suumque dimouens obstaculum, impetuose eandedepellit. xxviij. Et Liparaeorum urbem non longe hinc existentem. Lipare. Vna est ex insulis Aeoli, sic quoque teste Plinio libro terreo naturalis historiae cognominata a Liparo rege, M post Aeolum regnauit. Unde Liparaeus penultima longa diphthongo, deducitur. Sacra autem insula cuius eodem in loco meminit litera a Graecis Hiera, id est sacra vocatur, quod ea praecipue Vulcano sacrata sit. Et ipsa itidem una est insularum Aeoliarum. Sunt autem insulae Aeoliae in Deto Siculo, Italiae conterminae qua & Plinius di Solimus septem esse ponunt. Has Itali teste Molino V ulcanias vocant, quot ille instar Aetnaei montis soleant interdum flammas euomere, Meructare incendia. Inde quod illic multa sint corpora ignea,vi sulphurea copiosa ventis 5c ter raemotui materia paratur. Hinc vehementes venti&Dequentes terraemotus ibi de fiunt. Qua re Aeolum ventorum deum poetae tinxerunt. xxta. Interdum vero in altum ut quidam pulosus. Hunc secundum terraemotus modum. qui sit exhalatione terram in altum distendente, oui diuς ita exprimit.
Vis fera ventorum caecis Inclusa cauernis, Expirare aliqua cupiens, luctataca: frustra Liberiore frui caelo,cum carcere rima . Nulla foret toto nee peruia statibus esset Extentam tumefecit humidum, ceu spiritus oris ' ἡ
Tendere vesicam solet, aut direpta bicornis Terga capri, tumor ille loci permansit Sc instar Collis habet speciem dongo induruit o. - Sextia ubi sit talis seismus ξc spiritus erruptio. Sessarat,terrae tremor at succussio matur a Graecis. Campus aut e Phlegrsus cuius meminit idem locus literi locus est in Thessalia a crebris sulminum ictibus quibus frequenter infestatur ita cognominatus. In quo Iouem cum Gigantibus de Pugrrasse Gigantomaclii amet cotigisse fabulantur Poetae, ut hoc carmine Ouidius. Sparsa in Phlegrsis victricia sulmina campis. Verum id n5 aliam ob causam effinxisse Ulletur et crin Thessalia ut de Sicula multa sint eor Pora ignea,vt bituminea & sulphurea, a quibus eleuatur exhalationum multitudo tonitruo 5c coruscationi copiosam materia prstentia. Hinc Dequet lora apud Ut a m regione tonitrua & fulminum ictus, F apud csteras plerum contingunt.Et eandem fortasse ob causam consi erunt Poeta
Vulcanum oc Cidopes in monte Aetna Iouis arma qus fulmina sunt labri u
323쪽
C Corustatio.sulgur.fulgor, fulguratio.
Onum caput cotinet tres de tonitruo dc fulguratioe antiquoru opiniones earu reprobationes, primae dia abus rationibus.& secudae tribus. res de tonitruo Sc coruscatione opiniones. Priina est Anaxagorae dicetis igne a sua sphaera in nuciam decidere:& eius emicatione fulguratione esse: eius Ueαro extinctionem, imo extinctionis stridorem esse tonitrus.
Sed id non esse verum, cognitu deprehendere dissicile non est . CPrimo, Quia ignis natura est sursum conscendere: non autem descendere, Causam igitur dicturus erat quo pacto a summo aethere ut ait in nubem se piscipite dedat,& illabatur. Secundo. Dicat Anaxagoras
cur potius ignis ille se tempore nubilo demergit,quam sereno. Videtur autem nunqin temporis serenitate se in praecipitiu demittere. neque igitur nubilo tepore. Seseunda est Empedoclis dicentis ignem in nube ex radi is in se inuicem cocurrentibus.&sest replicantibus segregari .eius emicationem. fulgurationem esse Seius exutinctionis stridorem de crepitum esse tonitruum. Sed neque id quidem verum apuparet. Primo, Quia aeque fieri deberet in qualibet nube: cum radii in qualibet in
ter se consimiliter incurran t. hoc autem falsum. Secundo, Quia eadem ratione dicere liceret,niuem grandinem,imbrem.& consimilia quod a nube segregaretur.
fieri. e Tertio.quia cum a sole aut igne incalet aqua,nunquam talis segregatio apis paret. consimili tamen ratione id fieri oporteret. igitur neque fit in nube. CTer, tia est dicentium fulgur non apparere propter ignem: sed quemadmodum percussa aqua de nocte fulgere videtur,ita quoque se collidentibus nubibus fulgorem emit tere. Sed hi consuetudinem non traxerant ea cognoscendi. quae refractione fiunt. Fit enim fulguratio de die no autem aquae percusse fulgor. ea enim fulgere videtur
percussa refracto ab ea visu ad aliquod fulgidorum. Et de nocte & non de die videa
tur.quod diei maius lumen,minus exterminet obtundat .
. Oni capitis scholia. xxv.Eius vero extinctionem,imo extinctionis stridore isse tonitruum.Sicut serrum candes aquae immersum cum extinguitur stridet,quod
Ouidius apte exprissit hoc modo. Teiribilem stridore sotium dedit ut dare ferrum aletne rubens pleriique solet quod forcipe curua Cum faber eduxit lactibus demittat, at illud Stridet.& in tepida submei sum sibilat unda. Haud secus inquit Anaxagoras ignis ex sua sphaera decidens In nubd.ab eliin humiditate 5d sit
riditate extinguitur.fridorem patit. idicitur tonitruum. Verum non recte potest Anasa goras defendere ignia e suo loco delapsum in nube. Isem no potest esse naturalis, cust ignis naistiis in suo loco quiescere. Neque violentus in nulla possit assignari vis extera.quae ignem detrii dat atque prscipitet. No recte itidem ponit emicationem ignis cum in nubem cadit,iae fulgura tionem. NI ignis in sua sphaera non est oculis nostris pervius,ob suam raritatem quam seruat eatidem cum delabitur. quare cum cadit in nubem no est ignis emicatio qus fulguratio dicatur Et de nocte & no de die υidetur. Non exterminat maius diei lumen ipsum minus, secundu ex istentia. nam si maius est lumen diei oportet S minus esse, ut eius parte quin potius minus augetur per maioris accessionem sed se eundum apparentiam,& perceptionem ab Oculo. Adeo enim lume in signius atque illustrius mulog Offundit atque optet ut minoris tum percipi di diiud Radique naxelinquat eis facultatem .Et hanc ob causam astra etsi diurno tempore in nostro luceant hemis srio conspicua non sunt meorum lume a maiore solis lumine hebetetur ac obtundat ursicut de minor sonus a vehementiore ne hauriatur auribus impeditur.
Decimi capitis annotat. Quasi fulmen, ome commune sit ad omnem exhalatione quate nube resipit ei aculatur ardens: culiare tamen ipsum faciut ad eam quae nubem perrumpit. α fulgetrum nuncupant eam quae longiore tractu nubem findit.
324쪽
Ecinium caput causas tonstrui fulgura Horisis.& sulminis.&illorum generationem continet. Onitrui coruscationis, de fulm inis causae. Efficiens sol, astra, materia, exhalatio. Tonitrui. fulgurationis.& fulminis generationes. Duplici existente spiratione hac humida hac vero sicca, & utraq; simul eleuata,& consistente in nube: illa cum sursum magis fuerit eleuata ob loci frigiditatem densatur,x magis quidem
a summa parte. exhalatio autem clausa, e denso exitum quaeurens.valido motu sertur in nube: dc densae nubis latera valide concutiens, sonum edit qui dicitur tonitruum.& secundum naturam cauae nubis.& densi&rari varieaetatem . Varii eduntur soni. Et silicet magna componere paruis similis est illi sono
qui in B amma fit. cum hi Vulcanum, hi Vestim ridere aiunt. & in lignis siccis in
spiritus exitum quaerit,iagnum rumpes crepitum edit:ita Se nubis exhalatio. Et cusuperiori denso obuiat.valido impetu vibrata subtiliter inceditur,dc illius inflam, mationis apparitio fulguratio est, & pleru* detruditur in imum . quae si concepta flamma detrusa eiaculataq; fuerit fulmen est. Si vero sine flamma,ecnephiae Sc ty
phones de quibus statim agemus fiunt. Et fulguratio fit post plagam, decollisiois
nem aesti tonitruo posterior prius tame visu percepta:quia visus anticipat auditu. Id enim intueri licet in serientibus a longe. Cum enim ad referiendum reducunt instrumentum .primum sonus ad nos pertingit:Ut in triremium destia remos eleuari
videmus in secundo feriant prius q primae plagae sonus ad nos pertingat. Et secundum lubrintiam idem esse ut multa paucis ccmplectamur dicimus, super terram
faciem Uentum .in terra terraemotum . Sc in nube tonitruum, exhalationem scilicet
siccam, fluentem,mobilem, Sc agitatam. Sed de his hactenus
Ecimi cap. scholia. xxxi. Exhalatio autem causa e denso exit si quaerens. Qualissixhalatio subtilis sit de rara nillilominus impulsione sui in nubem, validum edi e sonum Q nubes densa sit de solida perinde atq; in terrae motu lateribus terrae illi sa, nil efficit.Sufficit enim ad soni productione, alterius corporii sonantiusoli ditas.Sunt aute exhalatio dc nubes ante soni quidem productionem aliquato in
terstitio distantia.cum Uero sonum edunt sese cotingetla,de vehemeter colliden tia,ut caetera sonatia corpora. Nem censendu est inconueniens,exhalatione Ec vapore quavis cotraria sint simul tepore eleuari no quide secundit eande. sed diuersas aeris partes. Caeterii cu Aristoteles dicit venti terraemotus Sc tonitrui causam efficiente esse eande, id de efflcienti substantia Utpote exhalatione intelligendii est non aute de accidentaria eius ratione. nam
efficiedi modus hie dc illi e alius est. Quod aut e tonitruit dicatur arbores radicitus eruere, de Hilicia tanditus euertere qu sono minime copetit no eo venit,in haec a tonitruo efficiatur, sed quia a spiritu tonitruu pcedente colaque te fiant. At quia spiritus ille nos latet, tonitruum aut e facile percipitur, illius effectus huic attribuere solemus. Ne plane repugnat huicloco ea tonitrui dissinitio qua adduxit Aristoteles in posterloribus Analyticis, v tonitruis est sonus iactus in nubi hus ob extinctione ignis in nube.Quauis em illilaea gratia exempli adduxerit,no tante ibi ipsam Vulcanus approbau it aut asseruit, sed neq: ibide e1 improbauit, ν ipsi' reprobatio illi loco erat impertineri Vesta. ec in liue locu reseruata. Culii Vulcanuari Vesta ridere alui.Vulcanii pro igne accipere solem'. dicete Virgilio.Ia Deiphobi dedit ampla ruina Vulcano superate doin'.ltidE dc Vesta, dicente Ouidio. Nil aliud Vesta viva intellige fama.Sicem hic geti litis lapstit ionis nota trasserimus ad eas res designadas,quibus praesidere credebatur, id& in caeteris usu venit. Ita nyulcani re Vestae risum, intelligedus est ignis stridor qui potissimu efficiturcii exhalatio ligni corauitatib clausa.n rima,lignive strictam sissura exit. dc fertur z Rama,cuius motu at agitatione si ina stridore edit Sc crepitu. uia visus anticipat auditu. Quia visus celarius percipit quicq*, ut cocinia mutietis ad ocussum S audii' pcipiat sonu qui eode prorsus sit ire quo coractus P que edit. Neeli quide ab re euenit. Naspecies visibilis no permota sed subito diffunditur per totu media, ut liber de sensu Sc sensato ostensurus est.Hinc aequae cito distans Vt propinquior Iumen solis perci pit SpecIes vero soni ut diffundatur motu eget.quo in propinquiore medii partem priuς, dc de inde in remotiorem diffundatur.Hine propinquior citius eundem sonum 4 distantior perci'. Citius itaque ad oculum peruenit sinc est fulgurationis quam ad aures species tonitrui.
2Paraphraseos in secundum Meteororum A: istotelis, ' A in eundem scholiorum,sinii
325쪽
M m CLXIIII. CpRIMI CAPITIS PARAPHRASEOS
in tertium Meteororum, annotatiunculae.
CTyphon, turbo. CAngiportum,inciis inter domos haud facile pervius.
Ertius liber Me teororum continet sex capita. Ptim si ea
put cotinet ecnephiae & typhonis causas.eoru generatione.
eoru disserentias.& species fulminu. Ecnephiae & typhon is causae .e aede qu e modo dictae sunt existut. Eoru generatio. Cu multus ipiritus et spissus in nube eleuatus sit subtitilior eni magis edit tonitrua .et incendio cocepto fulme et iudit luctatus lursum ascedere deorsum repelli tui: & fite euphias. Ventusquide violentus . tumultuosus & procellosus: post cuius casum ingrauescere solent pluuiar,na ex relicta nube humida fit imber: ex spiritu vero demisso.ecraephias. Et cu fracta nube eliditur atq; segregatur spirititus conuoluitur et detruditur rotatus in imum.in arctis decidens locis, ut angiportis. invi is circulos ducens et vortices Vt pars alteram pellere videatur. hic spiri tus, iudiphon dicitur. 2Ecnephiae et typhonis iusserentiae. Disserunt quia tyr hon disconuy tinus est.ecnephias autem magnus et continuus. Typhon rotatus decisum excutiutur idcirco circulo Uertiturieci ephias recte. &emcphias magis typhone coIoraii
videtur. T yphon non fit flatibus aquilonibus, & ecnephias tempore niuali, iacen, tibusq; nivibus. Typhon aliquid nubis secum conuoluit simul deducens, a quo non potest se explicare cuicu* inciderit Vim inferens:arbores&nauigia retorta coningens. a quo pleritq; cum d tractus S subtilior factus igniatur, incensio nominatur. Alii presterem nuncupant. CFulminum species. Fulmen dicimus. cum subiit tor, spi ritus flammae Vi concepta de nube elisus eiaculatur deorsum . Cuius una species est qua argeta dicunt: nos Uero fulmen clarum dicere possumus:quod non urit, sed vis eius stupenda atq; admirabilis. Vbi reluctamen resistentiamq; offenderit, ut in solidis corporibus vim suam inducit:& esypei inamen liquat illaeso i gno:& per vestimenta corpus amat,& ossa colamit inattritis vestibus. Est enim rarissimia, quod
tenuis praeuenit spiritus penetrans&transiens. Alia est qua dicunt ceraunon pso, Ioenta mos fulmen sumans, & ardens.& hoc adurit,non adeo Ut alterum rarum. Et
nos ipsi vidimus circa teplum in Epheso cobustum cotinua flamam ad multas partes sei pere a serri.& saepe talia se praebet videm spectacula. Et famam diximus spiritum siceum ardentem. hinc fulmen semper precedit spiritus .serra perq; assequituri sed no videtur spiritus praecedere& sequi, quia sine colore sunt. Quo fit ut omne percussum fulmine prius moueatur et perciitiatur,tansi praecedete lpiritu.& fulmina non nubem frangunt &dissipant sono. sed plaga.& sonum faciente spiritu. et quod spiritus percusserit. diuidit.no Urit. De ecnephia igitur, tvphone, incensorie,& fulminis speciebus tanta lassiciant. CPraeter literae Aristotelis sententia, tredecide stamine portenta. Dura consumit non laedit mollia ferrum intacto forulo lique facit.incolumi carne ossa mollit & consumit. Dolio consumpto vinum immobile gelatum relinquit quod reliquatum bibentem aut furere facit aut necat. e diuerso vitium ata at illaeso dolio. Martia Romanorum p inceps praegnans.partum utero fulmine amato. illaesa remansit. Venenata tacta purgat. Vigilans percussu clausos oculos moriens habet: dormiens vero percussum .apertos:ex opposito iacens couertitur.
Omne animal ictum sui miti homine excepto interit. No feriuntur fulmine laurus.Uitulus marinus,& aquila. quercus autem vel arborum maxime siritur. Accipe miranda flammae portenta trisulcae. Dura domat,damnum mollia nulla ferunt.
326쪽
Intacto Bruto serrum consumitur intus .
Carne quidem sana ossa incinerata cadui. . . Vtre consumpto vinum sine vase gelatur Fulmine:vel sano deperit utre merum. Forte die sexta mox liquitur: hocque caueto.
Aut furit epotas aut sua fata bibit. Martia Romanae princeps clarissima gentis
Amato partu in viscere,viva manet. Et quecuque tumet instato ventre) Veneno, Purgat. et innocui corporis icta iacent. . . Perculsum vigilas, mortes sua lamia claudit. Apperit e sono.velsum et in oppositu est. Caetera cum seriat uiuentia, morte resoluit.
Solus de tanto vulnere restat homo.
Laure manes secura. tibi est cotraria quercus. Bos maris intactus et Iouis ales eunt.
Rimi capitis tertri Meteororum scholia. ii. EcnephIae dc Typhonis differentiae. Hae
differentiae Ostendunt ecnephiam 5e typhonem accidentario abii uice disirepare non autem secundum substantiam & speciem. nam eiusdem speciei atq; naturae esse intam possunt,modo ex eadem consimili exhalatione gignantur. Nem specilicam diueris sitatem arguit accidentium diuersitas in litera adducta. nam quae speciae sunt eadem saepenumero specie diuersa sortita sunt accidentia ut hominum unus albedinem, S alter nigredinem .verumtamen ecnephiae dc typhones specie dissident a fulminibus & coruscationibur . nam haee per inflammationem fiunt,deperdita forma exhalationis,&acquisita sorma flammae,illa voro sine inflammatione.Et quavis ex eadem cum illis fiant materia utpote exhalatione, dc eodem moueantur motu violento,scilicet detrusionis in imum, id tamen non efficit ea eiusdem species, nam materiae idelitas non sufficit ad res efficiundas easdem secundum speciem. Alioqui corpo in naturalia omnia essent eiusdem natu quandoquidem componuntur ex eadem materia . Et non quivis motus iidem consciunt mobilia esse eadem sed ii duntaxat qui naturales sunt,&Ipsi mobilis naturae consentanei. Typhon aliquid nubis secum conuoluit. Hane typhonis violentia dc impetum Sypontinus, quoque comprob r,inquiens . Si vero depresso sinu arctis rotati venti effregerint nubem sine igne,Vorticem faciut,qui typhon vocatur. Desert hic secum aliquid ab reptum e nube gelida,conuoluens versans Are ruinam suam illo pondere aggravans,& locum in loco mutans rapida vertigine,praecipua nauigantium pestis non antemnas modo, veruetiam nauigia ipsa confringens. cui facile remedium est acetum cui frigidissima natura est in aduenlantem effusum Idem illisu ipso repercussus,quicquid corripuerit sorbet, refertque in excelsum. Quoasi maiore depressae nubis specu eruperit,sed minur lato quam procella,nec suae fragore,turbinem nominant, proxima quaeque prosternentem. id. Accipe miranda flammae portenta trisulcae. In hisce portentis tum ex Seneca tum ex Plinio depropiti fulmen dicitur flamma trisulca, & ab aliis trifida propter tres eius proprietates,scilicet quod urat,sindat.& asset. Intacto forulo illaesa vagina. I nnocui corporis icta iacent,id est animalia innoxia & non venenata sulmine percussa, in tereunt. Solus de tanto Vulnere restat homo.quia non semper homo fulmine contactus interit. vi caetera animalia. Anchisen enim fulmine afflatum fuisse legimus,cum de se dicit apud Virgi
Me divum. pater atque hominum rex Fulminis afflavit ventis,&contigit ignLτ. s. i. Et tam n longo post tempore superstitem pe ansisse. Dos maris initulus marinus. Hi ne leti V tur Tyberius Casar lauro coronari solitus 5c tentoria ex vitulorum marinorum Pellibus com posita subire ut illorum praesidio a discrimine tutus esset tempore tonitruorum dc fulminu, quae supra modum formidabat. Ales Iouis, aquila, quae Iouis armiger dicitur, eius fulmina ferre, γ
sulmine non seriatur,ut cxterae aues.
Secundi capitis annotat malo nostri dicut coronam .halos autem aream et planitiem lanificat. Et diretraeci halos et accusativum halon habet. et csteros singularesca sus abiecto sterminali nominatiui et vo liui in o. Visualis radi 'est dis stila species qua unaquaeque res videtur, qui et nonnuquam visus dicitur.
327쪽
Eclidum caput cotinet halo accidetia .eius causam ,3c eius ge: nerationem. Halo tria accidetia. CPrimu . Halos semper apparet integer circulus. Secudum. Fit circa solem, circa lunam & splende tia sidera. CTertium. Fit diluculo, fit in meridie: fit vesperi sit in nocte. diluculo.&circa solis causu minus. Halo causa . Radioru refractio.&eade est iri,dis. 3c Uirgarm. 3c paretiorii causa quae secundu diuersa a quibus nascutur & filii sulgida disserunt. Halogeneratio. vitiatos uniformi & aequali nube sub astro ut luna consistente. Incidens em in eam uminosus radius. refringitur: apparetq; sub astro magnus circulus,que halon&corona dicimus. Visualis enim radius ut ex perspectiva cognitum est ab omnib' plana superficie habetibus ut aere in aqua .refringitur.& in desioris medii occurusii speculoru quaedi figura repraesetant: ut cotinua Sc desa, quaedfi solos colores. Vt quae ex plurimis speculis pene insesibii ibusdiuisione habentibus costant in taliebus elli aliquid apparere oportet, imaginem autem apparere impossibisse est,coloribus itaque demonstrandis apta relinquuturi Et claroru color clarus Uidetur. aliqua do Vero propter alteri' admixtionem invisual is radii specul1,aut propter debilitatem diffusus radius, alterius coloris facit apparitionem.
Ecundi cap.scholia. v. Quae secundum diuersa a quibus nasciitur. Mixta Imperseria quae radioris apparitionesiui,specie differsit si a diuersis fiant corporibus lucidis V t halos qui fit a luna&iris γε fit a sole. Imo Italos qui sit a sole differt specie ab halo. qui sit a luna.Non tamen quan uis ab eisde fiant astris , consequens est illa esseea dem specie, ut halos qui sita sole,no est eiu dem speciei cu iride quaesit a sole,aut cum paretio .quia ut eadem sint specie .praeter id q, eisdem fiant astris,requiritur q, eode modo fiat. eiusdeet sint denominationis. Cotingit ita Vno tantum modo huiusmodi mixta eiusde esse speciei,scilicet eum eiusdem sunt nominis. Nab eodem fiunt efficiete, ut halox a luna idem est alter halo apparenti sul, luna. Trifariam autem contingit ea diuersae eri speciei. Primo,cum idem est impressionis nome, sed diuersa efficientia ut halos a sole,& halos a luna. Secsido cia idem est efficiens sed diuersa nomina ut halos a sole Sc iris a sole. Tertio,cum v truncγ5c nomen Sc efficies diuersu est ut halos a luna, N iris a sole. Et huius ratio ire promptu est,quia in huiusmodi mixtis imperfect is exhalatio in quam incidit luminosus radius,estut materia .lumen incides,ut forma primaria modus vero e rmationis, ut forma accidentaria,&secsido loco ait edenda. Atqui pspl uest,eade ubi existente materia,ubi forma aut principatu tenens, aut secti dum sortita locuest altera specie,& totum itidem a toto speciei discrimen sortiri. Ergo cum radiorum apparitione efformata mixta imperis 'a,aut a diuersis fiunt astris quippe astrorum specie differentium, &Iumina quoq; speciei diffidium haberedi lucidum est aut diueiso fiunt modo, 8c denominatione habent diuersam.ut unum halo .aliud iridix, ali d virgarum .di demum aliud paretiorum, ipsam ruta impiaeta inter se specie discrepare censenda sunt. Posset Nadiuersitate materiae cilicet exhalationis ex qua constant huiusmodi impressiones aere sumi diuersitas speciei earumde. Verum quia haec sumendi specierum discrepantiam ratio mixtis imperfectis omnibus communis est
dc no his peculiaris,ideo nune prxtermittitvri
Terrei capitis annotat CCathetaneexili in principio. t in secunda & tertia syllaba ,solu aspirato in secunῆ
da. graecu est .ppediculu.c thetu hic vocat recta quacuq; a circuseretia ad pus studirectae perpedicularis educta in nubis planitie. Directa perpessicularis a b.
Eritu cap. ostendit cur halos sit circulus: duas rationes naturale & mathematica adhibes.&interseritu quid halos nucietoc Cur halos circa sole,luna,& astru appareat circulus. Dioximus refractione fieri aere coacto ut vapore in nubem consistere. Du regularis S minutarum partiu extiterit. Hine si consistat & delatur pluviam nuciat.fit enim pluuia Uapore delato si marcescit,& evanidus disparet, serenitate. Id enim facit calidum, ipsum concrescere &densari non sinens. Si dis Sex Una parte recedit: spiritum praenuciat. Facit enim hac distractionem exhalatio:vetusque ea ex parte qua diripitur, orietur. Et fit refractio
328쪽
nube circa sole luna aut astrii cosistete,& no ex opposito qu&d modii fiericospiίcis iris. CHinc ratio deducitur cur halos circulus appareat, quia ab eode signo adi de signu undiq; Sc cosimiliter refracto radio circulii esse necesse est. Uniformis aute Sca maliscosi stetiae nubis undiq; dicosimiliter ab eode ad ide aequales radii refringutur,est itaq; halos circulus. Et ide perspectivi monstrat. ut si lita b insualis radius,a quo caeteri refringatur ad nubis extrema.Vltro citroq; directus. intelle, chi M; i circularetia trib'signis. d.s, re etas a e a d.& a f.ostedui esse aequales. 3e similiter rectas c b d b,8 fb.'quales. Quare tres magni trianguli ac b,adb.&asb. eade basi a b comunicares.sut aequales. Τriangulos enam aequaliu laterii, & eaedem aut aequalem basim habetes aequales esse necesse est. Ducatur pranerea catheti ab angulis triangulorum .c.d Lad e punctum rectae a b in plano constitutae nubis qui sint c e,d e. f e. quos probant aequales.nam in aequalibus triangulis in uno plano ad rectum a b omnes in signo e copulantur. Est igitur circulus. ius centrum est e. Ut pote a quo omnes rectae ad circundantem lineam eductae sint aequales. de quibuslibet em abis lineis eodem patere potest iudicio. Sc in a ponitur oculus, in bses. Et ut dictum est intelligenda sunt continua specula parua squia consequentia) vitidentur unum facere & in Unoquoq; Uidetur sol in albus.& circa extrema magis nigredo, quia album sit iuxta positum. Et saepius circa lunam et sole sit halos, na sol feruore suo materia disgregat Sc dispergit .qua neq; diu consistere permittit . 8c cire ea astra eade de causa sed nube existere debili Scinfoecuda. unde sit ut ea no significet quae solis 3c litae coronae sed serenitate poli' indicat. De halo haec dicta sint.
Emicapitis Micilia. vii Rectoae,a d,& a Loii edunt esse aequales Osteduntur tres illae lineae ex eo esse equales, a signo a ppediculariter sub nube cos stete ad eius extremitates ducatur,Eadem quoque ratioe caeterae tres lineaec b,dh,s h phatur esse aequales Θ ab eiusde nubis extremitatibus ad ide signu b , illi directe 3c ppediculariter superonines,ducuntur.Tres vero magnos tri2pulos ex illis lineis cGlututos, uales esse hoc pactoosiadendum est.& primo triangulum ac besse aequalem triagulo a d b . Nam latus a e primi triaguli aequale est lateri a d secudi, ut ostes ii est S linea c b primi lineaed h . secundi,& hasis a b primi ,basi a b secundi. na eade numero est utrius hasis igitur & toti trianguli ac b N ad b. inter seiunt aequi. Quorum em latera sunt aequalia dctriaguli ipsi sunt aequales Haud dissimili ratione ostenditur triangulus adb aequari trianguloas h. primum latus unius primo alterius uetur & secundum secundo,oc demia basis unius hasi alterius in eade sit utriusque hasis.Tsic sic nectitur argumelii Triangulus a ch xquatur triapulo a d h. Ut primo ostensum est .Et eidem triangulo ab d aequatur triagulus as b,ut lici domo stratum est loco. igitur trianguli a c b,& a f b. eidem trigono adh aequales,inter se itidem aequa
tur . uaevique ein uni di eidem iunc aequalia,illa inter se quoque sui aequalia quod in rposita.
Nurgon, purpura graecu est. hinc alarges, purpureus deducitur. CXanthos, iaspirato. Hau .itidem graecum. A color puniceus. b vir idis,c purpureus. Varium caput continet quatuor iridis accidentia iridis generati neni. quatuor iridis .dc halo disserentias, iridis colores. quo pacto duae simul apparentes irides suos colores repraesentent. Et quod xanthus color no sit a puniceo alius. Quatuor iridis accidentia. Prim si nil qua iris copteriis Ec integer est circulus neque decisio semicircui maior Secudii Sole oriente aut occidente Videtur arcus
maior, dc quanto sol magis eleuatus fuerit minor.Tertium. Post autumnale aequi, Vnoctium breuioribus existentibus diebus .qualibet diei hora apparere potest arcus. In longioribus autem diebus circa meridiem non apparet Quartum. Nio contingit plures duabus in colorum positione dissetentes trices fieri ,et earum utraq; tricolor erit.eosdem secundum numerum colores habens puniceum,inridem, εἰ purpureue diuerso tamen positione respondentes.&alterius eximini subobscuriores. CDiu
dis generatio. In rotida nube e re one soli opposita radii solis refringit r.et ima αginem solis male exprimst, reddituri visibus nostris tricolor conspiciendus arc'.
329쪽
qui itis nuncupatur. Sunt enim ut dicturi est) illa stillandi proxima rorida . ut pisua specula, quae rei colore. Sc non plane figuram repraesentat. Et quod ab ipsis radiivisivi refringantur,multa sunt indicta , quia Visus ab omnibus corporibus planis qualia sunt aer δύ aqua) refringi videtur. Ab aere quidem quia hane ob cau sa Antiphonti semper videbatur praecedere idolum ad se conuersum .id enim faciebat refractio.& visus debilitas ut ei aer speculu fieret. Et hanc iterum ob causam nauia
trabes curuiores.grossiores p in mari se monstrant. 8c ssantibus euris, reru maiores moles A sol Sc astra orientia de oecidua maiora videtur,l caligines et Uapores medii visium fortius frigant radios et dispergat.Quod si aer et aerea illa corpora res fringui multo fortius aquam refringere permanifestum est. Quatuor irridis et halo differetiae.Dissert primo iris ab halo. Oris seper fit ex solis aut astri opposito halos aute sub astro. Secundo, iris nigrior, halos autem fulgidior atq; albior appalaret. Fulgidu enim per nigrum aut in nigro conspectum, paniceum apparet, viridia enim ligna multum fumum candidae flammae miscentia, ignem ostendunt rubea de sol per fumu & calignem visusse puniceum ostendere videtur. qualis & prima irridis refractio cospicitur, cua paruis roridisguttis fit refractio. Tertio. Quia
circa solem halos notata consistit mora. quanta arcus ex solis opposito potest nam
statim soluitur,aut pluit.CQuarto.Quia itidis similitudo circa lucernas fi atibus
austris apparet circa remos rorates aspergentes aquas.&siquis manu e regione foelis umbroso loco subtiliter aquas aspergat Sc irroret. Et potissimum purpureu coulare habet. dc non puniceum dc hoc radioru in refractione euenit,et paruulae guttae fiunt specula non autem hoc pacto halon effingi contingit. Iridis colores. Trico Ior itis apparet puniceum habens colorem , li fulgidum in nigro aut per nigrum cospectum tale appareat. Viridem vero quia radius prolesus,magisq; sit umbrae particeps et nigrum Ut negatio quaedam est cuius multa sunt indicia. In defici edo em visu nutum apparet, et hinc euenit ut omnia a longe visa nigriora appareat. minora et planiora. et in.speculis imagines. et nubes in aqua.se praebet intuetibus nigriores,nec iniuria,nam propter refractionem pauco debilit aspiciuntur radio Et pie, runt accidit.nubem quae prope solem existit respicienti,nillum apparere colorem sed incoloratam nubem videti, eandem autem in aqua prospicieti alique colorem
iridis se putare videre. Est itaq; notum radium fract in propter debilitatem nigriore videri. et album minus, lademq; perductum iri ad nigrum .Hinc qui radius fortitior puniceumhabebat colorem debilior factus permutatur inviridem,qui et item debilior adit in purpureum quem alurgen dicunt. Aliorum enim colorum insensi ubilis est permutatio. Hinc irris tricolor cospicitur. Quo pacto duae simul appa uretes irrides suos repraeselent colores. Cu duae simul filii ir fides, debilior fortioris est imago. Quo fit, quia debilior exprimae refractoe,debiliorit radio existat et oppositos, et secundum positionem e diuerso locatos colores habens,ut primae sint
Puniceas Viridis. purpureus.et secundae .purpureus viridis .puniceus. Et quado tres apparent, tertia usq; adeo debilis est ut vix videri queat. nam ex seetunda debilitato admodum radio ea nascitur refractio, positos colores primae cosimiliter habes. puniceam.Uiridem.purpureum. Et praeter assignatos colores alia apparere credunt
quem Xanthum dicunt nos autem flauum dicere possumus. qai color est punicei viridisq; medius. Veru alius ab assignatis no est,quo minus iris tricolor dicatur. Propter enim punicei 3 viridis iuxta positionem apparet.nam puniceu iuxtaviride situm albotis flauitiei' est aemulum Et ex iuxta positione tales fieri repraesentationes, multa produne indicia. Primo quia nigerrima nube existete Acte irridis virimus color potius et puniceus apparet,ex forti nubis obscuratione. 8c coloris viridis iuxta positioe Facit enim circunstans nigrum quod puniceum est albescere: appa esreret flauu . Secundo ,quia cum soluitur iridis puniceumbnubes alba iuxta vitidu
330쪽
permutatur in Xanthv. Tertio quia hanc ob causam in irride lunae Xathus color vel maxime apparet. Huius enim causa est obscura nubes. εἰ nc, his opacitas, apuparet se valde alba. Quarto quia hanc varietatem licet plane conspicere in textudiris. ω vatii colores iuxta se inuice intexutur pleru* ex situ &iuxta potitione alterius coloris apparetiam faciut. ita quoq; δέ in floribus .Hinc fit ut ad lucerna operates in vitiorum colorum lanis saepius peccent, lorem pro colore accipietes, Sin nocte legentibus flores idem accidit.vt flores pro foribus legant ,decerpatque. Est itaq; tricolor iris,nee hoc impedit Xanthi coloris apparentia,
'I Varti rapitis scholia .visi. Non contingit plures duabus in colorum politione dii rentes. Nam contingit quidem plures interdum apparere duabu int tres aut quatuoe' veru nun coloria positio alia conspicitur cy altero duorum modorii, scilicet ut aut supre imis puniceus sit, medius Viridis,& tertius purpureus,aut supremus sit purpure' in re Irialis I insimus puniceus. Ncpe tertia iris, &quaecu Q loc inpari collocatur, colores suos Ut prima habet dispositos. Quarta Vero, & quaecu et pari loco obuenit colores suos secun dae habe secundum positionem conformes,Nel alia colorum positio haberi potest ex variatio ne medii scilicet constituendo puniceum medium N viridem supremum aut intimum, aut costi tuendo purpureum medium,& viridem aut in summo aut imo extremum.Nam in diuersa coloisi ridiqpo tione necesse est viridem semper esse mediu,&solos cotingit extremos secundusim variari Cu autem duae apparent irides, iores alteri',ut inquit litera sui subobscuriores ut pote i k quae no immediata est solis imago sed quae ex illa per reflexionem nascitur Exempli grais .iassu rior proxime sit a sole, illius colores sunt clariores,&inferioris,quae en superioris ima or zis, colores sunt obscuriores. si vero inferior est immediata solis imago tunc superioriscuae alterius est imago, histriores apparet eolores. Ab aere quide quia hacob cauta Antiphon In aere quide sit refractio sed adeo ob medii raritatem debilis,ut a nobis non percipiatur, ne in appare oculist nostris cos pioia,queadmodu in aqua aut speculo per artem facto. At quemadmodsi iunces ob visui a tiem dicuntur refractionem radiorum visualium in aere deprehenderexerit ri species illic dignoscere ita Antiphon cuius meminit litera visus est semper videre imari uas praecedent .& ad se conuersam &cum ipse directa ambulauit via,uta est sua mago retrogrado passu se euae ad locu ferre,in refractione in aere ut speculo perceperit. Navis quocu rabesin mari spissiores apparent ob multitudinemvaporum qu a mari eleuatur,aeri permixtorum Eadem de causa flan ibus euris rerum maiores apparent moles, Das vetus multos sustollae vapores inii aeri mixti malorE laci ut refractione. uod aut sol& astra in exortu Noccasu ina ora attrareant T im mediu tenent caeli fastigium,ex eo venit, sidera orientia Nocciduast vano ea alisti es aeri comixtos videntur quos ob debiliorem vim dispergere no valent In me PQyς VR 'S ng gari,il, virtute caloris vaporibus, seremi sine res
Quo mo uod si Me, .apores I caligines quae quide subtiliora sut
secundum dehil talionem minorem aut aiorem,in
.ia nive veri colores.diffiteatur Rux in N 0 7 'ias hi silet, captionibus temerare.
verbi gratia, si cultri mucro versus aquam vertatur, S manularium eri u um, utri mucro&ferrum supereminebit manubrium autem subsidςbH IG2 ςς pussu VI nil piin tres partes intellectu diuisus, supremam pimiceam quae sita, meaiam Vimia u