장음표시 사용
341쪽
duin m agis quam calidum passivorum est. CNam passivum,aut humidum aut se
cum est aut ex his coalitum atque compositum. humidum enim corpus aqua praeubet siccum autem terra,& haec humidoru Sc siccorum maxime sunt passiva. At qui frigidum & aquae de terrae est. haec enim natura frigida sunt.& calidum aeris geignis est. sunt enim contra natura calida&activa. Frigidum igitur quam calidum magis passivoruin est. Agit tamen frigidum,nam corrumpit.& multas& per se&per accidens operationes perficit. Circunstans enim frigidum, calidi virtutem conniens& adunans, nonnunquam calefacere SQ Urere dicitur non quidem ut frigiduest, sed per accidens. Diuisio. Desiccabilium haec sunt aqua, haec aquae species, ut vinum .vrina serum. Et aquae species dicimus, quae non propter viscositatem, paucum aut nullum sedimentum, hypostasinq; habent. est enim quibusdam visco, sitas usa vi hypostasi nulla aut pauca fiat quemadmodum in oleo& pice existit. Et haec humiditatem habent superinductam: Ut lana aqua perfusa. hec Uero natus ratem, ut lacticinia .Et haec omnia desicca ridiculur, quoties naturalis e soluitur humiditas remanente sicco. aut quoties ipsa aliis superfusa resoluantur. 2Quinta conclusio. Quaecunque desiccantur siue calefacta sint, siue frigefacta a calido aut exte 33riore aut interiore desiccantur. CNam quaecunque desiccantur, aut calefacta aut frigefacta desiccantur. Calefacta quidem, exteriore calore humiditatem educenate atque soluente, quemadmodum in clixatis cet nitur. frigefacta Vero. cum huismidum paucum fuerit.& circunstante frigido interior calor expiret,sectaque humidum educat lc rapiat est enim calidi educere atq; resoluere. Quaecunque igitur de, siccantur. siue calefacta, siue frigefacta .a calido aut interiore aut exteriore deficiscantur. Et tribus modis aliqua humectari dicuntur. Primo, cum circunstans aer fri, gore densatus tandem cogitur,concrescitque in aquam. Secundo per coagulati ii,
quationem:& tertio per humidi infusionem. Sed nunc de coagulatione & liquatione agamus. Vinti opstis scholia. xκω.Omne eo us proprio termino conte iii I d intelligedum est de corpore naturali secundu materia subiecta. corpus eni caeleste etsi prol di Prio termino scilicet suo couexo contineatur,tame ne durit neet molle est . in il l l telligendo est prsterea de corpore mixto terminato 5ccostante.quare de aqua Ecliquoribus aqueis no fertur in hanc conclusionem instantia. na nocolinetur aqua Proprio termino cosians .siquide partes aquae extra se suunt de dilabui ur, dc ipsa G:' Ut prs cedes o si d it caput nec dura ne et mollis est,ut durities 5c mollities itinem orsi terminatorupass oes. I ode quot modo deliquoribus aqua participatibus est semiedij mxi. Et cal:dii aeris dc ignis est fu nteni cotra natura calida Scaei tua. Videtur ex ratione addit dia ad quarta coclusione calidii aeque ut frigidi, passivorsi esse. Nam calidum N igni conuenit ecaeri perinde ac frigidum aquae 5 terrae. Atqui ignis siccus est,& aer humidus, haud secus aqua humida,&terra sicca.Inueniri ita videturcalidum non minus coniunctum qualitatibus passi
uis, ψ frigidii. V eru no simile putandii esse iudicis de calido Z frigido ei si viri in humido de si e
eo in elementis comperiatur adiunctii. Nam frigidum colungitur humido aqueo,& sicco terreo. quae apprime conducunt ad corporum mixtorum terminationem Calidum autem copactum est sicco igneo S humido aereo,quae sane minus conserunt ad mitatorum cor emperationem. Hinc in superiori capite aqua dicaaen inter elementa maxime humida, humidum aqueum ad mixtorum ratione multo plus conserat q: aereum. Et eadem quo p ratione,frigidum quod colundiu est
humido dc sicco loge eoducibilioribus ad mixti consistentia,dictu est potius esse passivom, o. Iidum quod coniugitur quidem humido & sicco minus tamen Valentibus ad motu ternunad
CChsybs, purificata massa serti. Pyrimachus accentu in antepenultima, Iapilli nomen est ab gne expugnabilis. Indisset ubile, difficile solubile. CDissolubile.
facile solubile.Nitro.proxima sali natura est. probant Macedonicum fitque in Aegypto pene eo modo quo sal .hoc interest,quod in salinis mare fundunt, at non in mirariis. Spumanitri quam aphonitium dicunt, maxime probari solet, nosque chinitium nomine salis tam M.
342쪽
Extum caput continet am diuisonem noum conclusiones vini in coarollarium ad tertiam ,& unum ad nonam. Diuisio. Coagulabilium haec sunt aqua,aut aquae species, haec autem aquar Sc terrae. 4 Prima eo clusio. Quaecu* calido sicco coagulatur, frigido huido soluutur. CN aquaecunq; coagulantur, aut calido aut frigido coagulantur. et a suis contrariis fodiluuntur,calidi autem sicci contrarium est frigidum humidum,ut aqua ,igitur quaecunque calido sicco coagulantur, frigido humido soluuntur, hinc quae ignis coaguα Iat .aqua soluit, quae frigida est et humida. Sed petes forsitan, cum mel elixum in aqua positum concrescat, leniaturq; in hec concretio atque coagulatio ab humi diestate fiat aque Non sed potius a frigido humori commixto, est enim frigidi cogere
56 et coadunare. Secunda conclusio. Aqua et aque species non coagulantur ab igne. Na congelats.coagulatsque ab igne soluuntur, at idem circa idem. contrariorucoagulationis et solutionis causa per se non erit. Per se dico nam per accidens nihil prohibet,que enim adueniens calor per se soluit, eadem abscedes et absens per acci3ν dens coagulat. 4 Tertia coclusio. Aqua et aque species a frigido coagul a tur. C N 1
que a calido soluuntur a suo contrario coagulantur Contrarium autem calido frigidum est. talia igitur a frigido coguntur. atque coagulaturo rollarium. Unde sit ut talia coagulata non ingrossctur. CNa ingrossatio proprie fit abeunte humido. et constante sicco,at frigido congelante atq; coagulate, non abit humidum, remanete sicco. Et adde aqua humidorum solam ingrossari non posse Quarta coclusio Quae comunia sunt aquae et terrae,& calido et frigido coagulas l. 4 A calido quidem humidum educente humido siquidem aporante siccum ingrossatur,costat coagulascitque. A frigido autem, calidum expellat,quo cu simul evaporat humidum .aut totu comprimit.et Uelut humida coaristat Sc stringit. 4 Quinta coclusio Quae mollia sunt parum humida, parum coagulando ingrolsatur mixta, multu autem humida, ut lac ingrossantur,& multum. Nam mollia paru humida .pauco o extite humido coagulantur, Ut coetus later , comixta aurem multu humida munto coagulascunt exeunte aut separato humido. CSexta conclusio. Multa coagulandorum prius humescut Ut grossa ut prius infrigi data, Ut incoetiis later. di a primu extrahitur ad exteriora humor ipsu mollescere facies humidiusq; reddes. ita
ut in fornace cu coquantur lateres, saepe peruertantur,in concidat.aut in mentur.
6 CSeptima coclusio.Quaecunq; a frigido coagulatur aquae et terrat comunia plus aquae habentia plus item et terrae, quoties a fiigido coagulantur,calido quidem abctitate & non evaporate humido iterum adueniete calido soluuntur. Id enim fri,ia induratu lutum ostendit. CC staua cocluso. Quaecunq; propter inlisgidationem toto pariter calido educto coagulata non nisi forti excellentique igne sui solii. bilia .haec debiliori calore sunt mollificabilia. Hoc ostediit fetrii et cornu, quae debiliori igne mollescut non autem soluutur nisi facta fuerit ignis vehemetia. At cu fit ignis vehementia, seri u liquatur quod quidem faciut hi qui ferrum elabo rant & humidii apparet, et iterum coagulatur,quod si saepe fiat. rarescit fitque chal ybs. na eius sex atque scotia subsidet atque ita purificatur. Hoc aute artifices sacere non saepius attentant. Q ferrum illa purgatione plurimum et quantitate et ponadere minuatur. Et id ferru melius est q uod Iiquefactum pauciorem relinquit scooriam id enim est suae puritatis indictu. Item valente igne lapis Pyrimachus t adestillat de fluescit,3c consimiliter molae.&Iutea.et terrea :quae iterum coagulata con 3 crescunt. Nona conclusio, ru quae a calido coagulatur, quaeda indissolubilia sunt.quaedam vero dissolubilia. Nam quoru ab igne terra cobusta fuerit. vlla αterii.& lapidum quorundam ut molarium. haec indissolubilia sunt.notem humitido peruia sui. Ut eo solui possint. lueretur autem frigido humido, quae autem Modo humido peruia sui haec dissolubilia sunt,ut nitrii. Sc aliae saltu species. Co .
343쪽
io latium .Quo sit ut talia aqueo humido.& eorum q aquae sunt species atquescat non autem liquescant in oleo. Nam calido sicco contrarium est frigidum humi
dum quale est aquae,& specierum aquae. Et si Vnum cotrariorum coagulauerit,is
uit eius contrarium,sic enim contrariorum contrariae erunt causae.
Exti capitis suiolia. κxxv. Calidi aut e sicci contrarium est frigidii humidum, ve aqua.Calidi quidem sicci Gii cotrariu est calidii humidu,ut aer, sed partim contra 3rium 8c partim conueniens.Quatenus enim humidum. cotrarium, ec quatenus ca lidum conueniens. Erigidum aute humidum ipsi calido sicco secundu ut rancti qua
1 - dra 1 4. - . . M inc quae ignis coagulat, soluere non potest aer,q, ad solutione virtusa qualitatis requiratur contrarietas,&poti si inum activae Quod aute aer nonnui solis
ualea quae per frigidum do humidii coagulata sunt. Vt congelata, id non propria solat aeris fit virtute sed c5currete calore extrinseco ut solis per eum diffuso, quare ex eo n5 coficitur eali dum dc humidia ea soluere posse, lux per calidum dc siccum cocreta sum Quinimmo si aer ab extrinseco iri as cocipiat, o Valebit adhuc huiusinod i solutionem facere tametsi frigidus fuerit talium dux .quia deest et ea liu miditas quae nata sit dissoluere coagulata per siccsi igneu, ut Pote a Quea. Nempe quavis humidia aeris magis aluersetur sicco ignis,c. humiduaquae,iniplis elemeti simplicibus hie em est non iunal ad non sumit .illic vero est sumi ad nos imum contrarietas laum idu tame aquae magis tacrariatur sicco ignis 4 humida aeris,ad lacted a coagulationedc solutionem rix viii. O ux comunia sat aquae A terrae. Nullii est inc5modii, ide a contrariis causis calido dc scio ido coagulascere ut latere dc luiu a calido cogi per desiccatione at et decoctio lieni. item 5c a frigido per cogelatione ait indurationem. Na id ipsa alio, dc pene contrario modo fita calido sc frigido . A calido quidem quicquid interius est humidum educente,& siccitatem tum interiorem tu in exteriorem relinquente.Hinc sit Vt si calido coagulata solui debeant, opus est hainido aduentitio quod huiusmodi dissolubilia subeat,ut inquit nona coclusio. A frigido vero,no educe te humidum sed interius costringete ut in extimis partibus appareat siccitas, intus aut te latitet clausa humiditas. Cuius rei indicia est quia ut septima inquit conclusio quae a frigidos sit coarulata, ut lut si indurat G.adueniete olido soluutu nullo proruis adlucto humido , sed eo quod intro su delituit,exterius apparente se fundete. xlii. Nam eius sex atoestoria subsidet. oria ta in plumbo qua argeto,aere serro. 8c caeteris me allis,dicitur qu icquid subsidet ,α quasi sex est metalloru icut spuma quae ex feruescete materia tollitur.Et ea terrestris magis est N impur .c reliqua metalli materies. Hinc metallum cognoscitur esse melius ec puriu'. quod pauciore relinquit scoria sicut Jc Vinii purgatius alcat meracius, quod miri' habet imis subsides in imo. Id enim indiciu est paucae terrestreitati sutri permixtae. Pyrimachus autem lapis cuius eodε in loco meminit litera apyr dicti grsea igne significate no stipsit,in intra se igne cotineat, qui facile aut clauo aut alio lapide excutitur. Nepe is lapis eo pacto percussus, leuiter scintillas edit. quae sulphuratis aut foliis aridis excepis dicto celerius ignem gignunt Eunde Gisci Pyrite quo nominant,Latini vero eum ignarium appellicaui.
Sepsimi cap. annotat. Desiccabile coagulabile. CLi κ. cinis est soci .hlaclixiuium deducitur, aqua iri qua cinis coctus est. Eua rantia intelligimus, quadolamus ingrossari potest. N stillare in aqua. CCoctile, istus later. CHebenus.arbor Indica . enodis nigra
palmae assi initis.quae aquis submergitur,& inter erodentia connii meratur. ..
Eptimum icotinet sexc6clusiones LPesina conclusio 4 Sales,Vt nitru.later. lapis& simit: a .p tetaea si avexistat. CN a quae pi aquae habet ingrossatur solii ab igne,'quae au .
te plus terrs coagulatur talia aute ab igne coagulatur,& non
ngrossatur plus igitur terraeci aquae retinet, At oleu ancipi
t is se praebet naturas enim plus aque haberet, deberet a fri gidovi glacies gelari, si pl' terrae, deberet ut later coagulari
li in calido. Hoc aute no sit na a neutro coagulas, inspissas ta me ab utroq;. Si causa requiris haec esse videt. quod oleu maxime sit aereu, hace nim de causa se natat aquae,serr enim sursu aer frigus itaq; ipsu circunstans.aere in eo existentem Uros Iat,qui spissior faetias couertit in aqua .ingrcssatq: oleu. Seu per enim quod ex oleo et aqua comi u fuerit utroq; densius spis iusque habes.caαlida vero resoluit aqueu, hinc albescit oleum. quod tamen tempori strae tu ini pilasar, marcescete calido,aereoque rursu in aqua ccecto, Liquet itaque oleu utroque
344쪽
escalido et frigido inspissari sed no eodem mo&.a frigido siquidem per se inspi
sari videtur .a calido vero o accidens. Et neq; desiccae coagulaturis a calido, neq; a
frigido .no solum quia Vilcos iuri Viscositas enim impedit eius humiditate extra Elii educique aut a calido humido elixando. aut calido sicco assando sed et quia sit ae si . aer e m neq; aqua neque igne desiccabilis est. Et ea quae plus aquae qua terrae habent iureaquea dici posscit, quae vero contra plus terrae dici pos Iuni terrea. Quod si
aequam aquar et terrae retinet portionem .comuni appet latione aquea et terrea dicimerentur et haec omnia Ut dixitnus coagulari possunt, solui Q coagulata. Et quatvlus aquae obtinet elixatione atq; ingrossatione sustinet, Vt Vinum et mustum , eesimi lia cum enim coquuntur elixanturq; aqa resoluitur humiditas, cuius idiciunt
hoc elia potest i superposita manu aut aliquo Euiusmodi. cocrescete Uapore, aqu. colligere possi quare quod relinqui e plus terreuexillit et densius, atq; i pili ius. 3 CSecunaa coclusio. Quen6ingrossatura frigido sed coagulatur evaporatia quiadem ab igne magis sunt aque: Ut Uinum, acetum: serum lixivium urina. Na lisca calido ingro lsatur: et ipsa coagulat frigiditas. Et no solum coagulat vi aquea: sed eatii ingro: sat in aerea: aereenim couertit i vapore: quemadmoduin de oleo dictuq. est. 12Tertia c6 lusio. Quae a frigido ingrossatur no evaporatia aut terrae dc aeris aut aeris 3 aqsulco inunia. Hac enim de causa mel quod terrae M aeris est.&o, leu quod aeris 3c aquae, frigido desatur. aerem enim desat frigus in aqua. 4 Quae coclusio. Lac & sagulis,aquae Sc terrae sunt comunia: Sc nitru Sc sales, dc ex qui, scu* costant lapides magis terrea. : De lacte enim haec sui indicia, si no sepae res ieru, totum evaporat decoquedo velut aqua. Et si ipsi tepefacto i natur coatagulii ut medici facere solet costat terrestre separatu ab huido, paraturq; hoc paria, caseus de seru :quod quide separatu non amplius ingros Iar, sed ut aqua evanes citin vapore. Et si lac aliquod caseu no habeat aut admodu paucii, ipsu magis ariquae est. minust Vsui redditur aptu .haec itaq; mostrant lac aqueae δέ terrestris est dinaturae. De saguine autem hoc ide manifestum est. Inspissatur enim evaporatio, . ne faciente calido,& coag latur frigido, siccaturq;. Qui aute propte non coagulautur,Ut ceruinus. magis aqueus est,poros Via si frigori velut aqua no praebens quae
.ppter Sc fibras no habet, fibrae enim,& quod solidii est terrestre est .vnde fit ut ipsis extractis n5 coaguletur, neq; desiccetur humiduvi neques egrega caseo desiecae serii. Et huius rei adhuc signu est. et morbid' squis Vt neque aqua. pituita, Msanies coagulari no ves, haec enim idigesta sui, Sc a natura insupata. De nitro . M salib'Neu qbus costet lapides, constat na illa poli' livido tolutitur. 8c non calido
θ' Quinta conclusio Eoru quae terrea sut queda sunt solubilia, a indissolubilia dc idissolubiliu qda mollificabiliaqua da. vero minime. CN a nitrum& sales. solubilia sunt, 'ater coctus Aferrum idissolubilia ferrum et cornu mollificabilia,coctile vero et lapides. imollificabilia. Et horii omnium causa existere vides Q contrariorii contrariar sunt Crasse. Hac em de causa Muque duobus frigido et sicco coagulatur. haec calido et humido solutiturvi igne et aqua simul, et quaecunque ignis
sol'coagulat aqua dis luit et qcuque frigidum solum, dissoluit ignis. Qus iam
Vero a duob' contrariis; ut calido et frigido coagulata fuerit, maxime idissolubilia sunt: quod accidit quoties calidum multum humidum expresse es: ut in coetilis decoctione, cum rursurri toto opirate calido ipsum amplius frigidum coagulat , ni primit et coarctat ita ut humido ampli' non praestetur aditus .iale tunc certe maxime indissolubile est. N em soluetur a calido ut igne.nam solasoluit. quae a solo frigido coagulata sunt. Neq; vero a frigido ut aqua soluetur. na ea sola soluit, quae calido sicco suntconcreta Et licet later poros habeat per quos subtilis imus spiritus exit humido tamen grossiori ii in praebent aditum : p quod solum ipsum coagulas tum esset disio luendum. Mollificabilia quide sunt aquea et terrea. qus calidum M
345쪽
uit 3c frigus eoagulativi ferrum.& humoris indigetia opposita pstat .vt in coctili H et lapide. 4 Sexta eo lusio. Ligna exsula hebeno.&aliis ei'generis aeris et terrae qiut comunia. CNa hac ob causa ligna sint ustilia .no mollificabilia. notiquabilia et aqvs sup natalia. At hebenus aq no supnatat ipa enim magis terrs existit et exot 1 fibri ipsa hebeno nigra ex spirauit resolutus aer. Sed de coagulatioe et liquatioe hacten'.
eoua iiii piiiiii capsthoi liui Nςm plus aqux liaberet deberet a frigido. Aulus Gelliua Auiu, ibro declinos Lirno noctium Atticarum capite octauo sentit ex sententi Tauri phi G is u . - Ilosophi oleum si 'oc Doli stare aret congessi revinum autem admodurarente Ilia
iacitu, iustu causam percontatur ibidE. Potius tamen hac in re Aristoteli est alii putandum Q lenitentiolium neque a frigido gelari, nec a calido coagulari, i I Uis c elantur hii miclum ac Dent aquea habere,non pingue neque Viscosa. Atqui oleum no habet humidii aqueii, sed aereii.quod itide pingue est de viscosum. Itaque impedit illa viscositast olei c5li rictione. Ne que causa ab Aulo Gellio superiore loco ait ducta satis firma videtur, oleu scilicet obliuitate ce laetus coagulari. Faciliora inquit ad coeundum ideo videntur quae leuatiora, leuioraque sunt Nam aer longe est oleo leuior, ic tamen congelationi non est obnoxius. Pri terea lutum aqua humectatum sacile gelu stringitur.5c tame est ad modii grave. At si leuitas cogelationem faceret citiorem .grailitas eandem redderet tardiorem. Demii quata est olei leuitas supra vinum 5c acetuc quorsi hoc nunc p. illud vero raro gelari eode in loco alseuerat. xlvii. De sanguine aut E hoc idemanifestum est. raurinus cur inquit Sypotinus omnium celerrime coit atque durescit ,ideoque . pestis rest prssertim potu. Porro Themistocles ab ingrata patria qu1 a Persarum impugnatio 'yP0nti ne tutatua fuerat uxul iactus.&a Xerxe rege Persarum que bello nauali in freto Salaminio deui
ire constitutus,cu Uideret patriae,sum interemit, ne aut regi desecerat princeps exercitus aduersus Athenieses magno cum honore constitutus, cu Uideret patria h misto suae in gelix cladis periculum imminere ,hasto tauri sanguine seipsu ς - bene merito infidus esset non pugnando virili cer aut patriadisux hostis videretur.
Coctivi capitis annotat. Perfecta mixta sunt animalia .vegetabilia.&ea quae sessilia sunt. Calidum et frigidum. prima agentia dicuntur, et sensbilium formis prima sint agedi instrumenta. Siccu vero et humidum , prima passiua,t sensibilium potentis prima sint
istiendi instrumenta. CSoluuntur, liquantur,aut mollificentur. Clauum cap. cotinet una conclusionem.tres rationes ad ea enumeratione passione mixtorum perfectorum, et recollectione determinationis coagulabilis et incoagulabilis,liquae bilis et illiquabilis. CCoclusio. Calidu, frigidu, humiduet qsiccu.orianib'mixtis plactis comula sunt. Primo. Quia ut dictum est calido et frigido constat corpora,calidum emet frigidum ingrossatia et coagulatia. ipsorum orationes faciunt et sito magis ipsis deficit caliditas, lato magis abundat frigiditas et patiunt p humidum et Iiccum. Sunt igitur calidum, frigidum, humiudum et siccum, talibus omnibus comunia. Secundo. Perfectorum homoeomera quas similares pres dicimus ex aqua et terra costare cospiciunt, ut i animalibus ossa caro neruus, in platis cortex et lignum, et Lipsssessilibus aurum, argetum, et caetera id genus.talia aute sine calido psici no possiit. Erunt igitur haec ipss comunia e Tertio. Disserui haec omnia adinvice penes sesibila ppria de posse agere Ut penes colores.sbu de nium, similes, penes sonos ,ut penes acute aut grauiter λαnare.au i similia penes odores & sapores,dulce de amarii,3 smiles penes tagibilia calidu, frigidii humidu&siccu.& penes posse aliquid agere in sesu Coueni ut is tur ipsis calidu et frigidii prima aetiua .sine quib' no videntur inesse posteriora. et
multo magis passivis disserui. H q magis passicis constent et quib'passiona pluri
mae coueniat, i passiones secueu quas coagulabile.liquabile mollificabile,et smi Ies dicur q et ossi et carni et neruo,cortici,ligno,metallo, lapidi, et unicuiq; homoeomeroru coueniunt,quae si ipsis conueniunt, et prima passiua humidum , et siccum eisdeconuenire necesse est.omnibus igitur talib'calidum .frigidum humidum et siccum comercio veniunt , habentur comunia .Et ut passionum numerus secuna
dum quas differunt aliquo modo haberi possit nominibus tum quae potentiam im
346쪽
portat. tum quae importat impotetia snserius describimus.
Coagulabili Incoagulabile Capibile Non capi bile Liquabile Illiquabile Trahibile Intrahi bile Mollisitabile Immollificabile Ductibile Non duisti bile Intingibile No intingibile Risibile Infissibile
Flexibile In flexibile Detruncabile Indetruncabile Fragibile Infrangibile Viscosum Fragile Comminuibra Incomminui bile Commasiabile Incomassabile Impressibile Non impressibile Exhalabile Ine halabile Formabile Informabile Vstibile Inustibile. Et de coagulabili, incoagulabiliailiabili&illiquabili prius determinatu est de quibus quasi paucis perstringent .eorum quae diximus adhuc hoc repetamus. Coagulabilium qusdam a calido coagulantur, quedam vero a frigido. A calido quide humidum desiccate. a frigido vero calidam exprimente: Quapropter hec indurationem 3c coagulationem humidi absentia patiuntur, Utquecunq; sunt terret haec vero
absentia calidi. ut querunt sutaqus. Et quscunq; humidi absentia coagulata sui. huido soluuturmisi ita copressa sint, Sc angusti coltricti Q pori relicti viaques molies introitu non admittat: quemadmotu decoctili diximus. quae vero eius ingres,
sum admittiit, ut nitrum sales exsiccatum Ulutu humido soluuntur omnia.&quecunq; talidi priuatio ne Ut glacies, aes plumbum,acalido soluuntur. Incoagulabilia autem sunt quocunq; humiditate aqusa caret aut non sunt aque ut quς plus calidi habet l&terre ut mel Amustu: sunt enicalida et Uelut effervena et que aqus qui de sunt.sed plus aer' s habent, Ut oleum .et a rgentum viuu: et quicquid pingue et viscosum est, ut glutc. Sed nunc ad cetera determinada nos conuertamus.
rati i eapitis schola. I. Omniis mixtis persectis comunia sit Et si in quolibet mistoi um Psectoriam inueniantur dictaequatuor qualitates, non tamen idcirco put adu est coraria simul es e in eodem No enim sunt in illis dictae qualitates seeu ndu suam excelleniam intensione sed remissae dc contemperatae adinvicem ut secundi de Generatioe caput septimii ostedit. Q uocirca nocotrariae sulit simpliciter, sed di taxat secundum quid, quavsimul eidem subiecto adesse. nullum putetur inconueniens Cum autem mixtum aliquod cuium piam elementi ut aquae habet insignius &excellenitus cotempera me niti, de qualitates illius iri gigitatem 5e humid itate habet satis excellentes, & sufficientes denominare subiectum. Verum quat' maior est illarum excellentia tanto minor est suarum contrariarum caliditatis θc sicc italia inleodem mixto virtus. Quanto enim plus adest unius contrarii tanto in eodem minus adest alia ieritis. Non itaq: rursum conficitur,duo traria sinapliciter simul eidcmad .sse.Et quantiis in nonullis mixtis aliqua quattuor qualitatii de invidetur. t in lapidibus humisii ac nihilominua& a adest sed ad modii eκiliter nequesui est peruia ob siccitate suu contrariti obtinEs ξc pix domi itas Et ut passionum numerus secundia quas differunt. Passionia mixtorum perscctorum nimie itis describitur decem rcocto nominibus, naturalem potentia ξc in affirmatione designati litie.
quae in litera primo A tertio ponuntur limite. Insuper 3 aliis decem 5c octo nominibus quae ἐκ opponio primis respondent naturale quide impotentia 5e in negatione despnatibus 5c in lite ra secundo limite simul & quarto positis, hac quidem seris Vt primum secundi limitis oppona tur primo primi 8c secundum secundo. Ita primum quarti limitis opponitur primo tertii. dc se eundia secludo in orti omni u duo prima primi limitis coagulabile & Iiquabile S duo iisdem pilina secundi eis opposita incoagulabillita illiqiuabile superius satis determinata sunt, posui hoe pacto desiniri.Coagulabilia sunt quae acalido humidia educite aut frigido humidii intus occultate sunt constringibilia villatum &glacies. incoagulabilia vero sut quae hoc pallio ne a calidone et a frigido cogi R concrescere nata sunt, ut oleum. Liquabilia sunt quae a calido sicco latenuhumiatim proscrete aut frigido liumido pol os subeunte in humorem solui nata sunt, ut metalla iusibili, & liiiu. illiquabilia vero iunt quae in humore solui nata no sunt ,ut lapis,later vasuctile. reliquis aute tindecim passionibus affirmativis deeatu negativisi eques caput Ptractat.
Formabilia,effundibilia. CTrasimulata .alio trassata. CPhlegma pituitati Calidum igneum ignis aut quod ellas vim obtineat. Exhilabilium hF, exhalabia
347쪽
, si ori corpore ut acie pleni, siue qui de pleni sed corpore molliori si quod in seipsuindiuisu redat ut Ucuia humectata, seper enim in suos cedat poros, ipso intercluso aut cedete aut expilo corpor '. EIncapi bilia aute sui quae hoc pacto uaseipsa nodedui: ut aqua,lac fluidu omne,& oinne durum,l tales poros no habeant, in quos cedere possint.Ut aqua. aut habet quide, sed duriuscula, durioribus ve corporibus plena. CNona. Trallibilia sunt quoru ad latus transferri potest superficies, ipsa qu dem superficie cotinua manente: ut pilus, riu,neruus, pasta,& gluten. Tralai x eum est ad mouens transferri: ipso seper plano manente continuo. CNon trahi bilia aute sunt quae ad latus hocpacto transferri non possut ut aqua Sc lapis. Et trahi bi liu haec capi bilias ut utlana: haec vero no, ut phlegma. Itide capi biliu haae trahi ubilia sui vi lana&cera .haec notrahibilia .ut spogia. CDecima. Ductibilia sunt quaecu* eade dcussione simul dc in latus Sc in Ofundum secundu lapsiciem dc se Ha candaptem transferri possunt, ut aesta serru. CNoductibilia vero, quae hue in modii transferri non pollunti ut lapis atq; lignu. Et omnia ductibilia impressibilia sunt non aute omnia imps sibilia sunt ductibilia,na lignu impsi bile est, no auteductibile. fere tame ductibile &imps sibile quo ad omnia couertuntur.Et duetibiliu quaeda capibilia sunt, vi cera 3c lutum: quaeda non ,Ut ferru. Ita Sc capibiliu quς da ductibilia sunt, veluti cera Sc lutut quaeda non ,Vtiana, Sc sut neq; capi bilia negah ductibilia ivt aqua. Undecima. Fissibilia sui quoru diuisio medit diuides .plusq; diuiditur si diuides assequiturivi lignu. CInfisssibilia aute quae talia non sunt. Et nullii simpliciter molle fissibile est, dico em simpliciter,nam ad alteria,ferru moleste est ut ad chalybe. Neq; omne duru fissibile est,ut ferru, sed talia esse debet que neq; sint liquida. neq; ductibilia,neq; cominus bilia talia autem sui quae secudu logitudine potos habent,secudam quos adinvicem adnascutur 3 adhaerent, non audi ἡ si ita secunda latitudinem habent. CDuodecima. Detruncabilia sui quoru diuisio non medit diuidem,sed sola diuiditur 3c non cominuitur quod assequitur diuide . CEt indetrucabilia sunt ρος hoc pacto diuidi neque ut. Et detruncabilium quaedaiunt mollia vicera: quaeda dura.& no fissibilia Ut ductibilia,queda vero detrucitabilia Sc fissibilia simul. ut ligna quod quide ut plurimu secundu longitudine fissi, bile secundu autem latitudine detruncabile.quod cu diuisibile sit. 8c in logum . de in latum qua diuisibile secundu i uni si stibile est:qua vero secundum latum . di hy citur detruncabile. Decimatertia.Viscosa sunt que ad multu exredi possunt,&benecouenire.Ethec trahibilia aut humida 3c mollia sunt, quoru pies plibus adhaeret,nte sequuntur Uelut cocatenatae colligat. eque. Quae autem mollia taliano fuerint,no viscosa & fragilia dicunt .s Decimaquarta. Comassabilia sunto,'' pibilia quae masiva habent captura. ut cera& pasta,qus impssionem seruant,& nore siliunt. CIncomassabilia vero qus omnino capi bilia non sunt. aut que capi bilia
quidem manente no seruat capturam:Vt aqua,Vt lana. a Decimaquinta. Exhalabs
h F lia sunt que humiditate habet quidem .sed qua non sine sicco igneo seorsum evaporet. Et em vapor.calido separate igneo,qusdam ab humido madefactivo segrega
tio. que nunc in aerem cedit.nunc in ventum nunc Uero I imbriferam nubem condi
crescit. Exhalatiovero hic nuncupatur, quesita calido igneo comunis sicei3caprei humidi segregatio.& ideo vapor madefacit exhalatio autem n o. sed potius colorat Et exhalabilium iis c in aere tempore dis luuntur disparentia dc sicca lipe vero ipsorum remanentia fiunt terrea, dissert tamen id quod ipsorum temporis tractu in aerem segregatur.& halat. a Uapore et id exhalationis neq; cedit in Uentum aut nubem. neq; madefacit.quod facit ipse vapor. Lignosi quo F corporis exhalatio proprie fumus dicitur.Nomine autem lignosi corporis,osa, pilos et cetera id genus ini telligi volumus. Non ein habemus nomen aliud commune quo ipsa nuncupem' quavis secundum analogiam ea omnia sub eodem sint:quod satis innuitEmped
348쪽
eles, cum pilos,&auium delas plumas, Sc piscium squamas Rarboriam folia .ex eis dem de consimilibus oriri asserit At pinguis corporis exhalatio, fuligo dicatur: unctuosi vero, nidor quam κνιασαρ Greci Uocant. Et hinc iterum cognoscere prciminum est cur oleum S aqua elixari calidoq; ingrcssari non possint. na oleum toruexhalabile est.& non vaporabile aQua vero contra tota Vaporabilis,non autem exulialabilis. Itidem dies vinum, quod dulce est halat. est eis pigue et multa cum oleo
communia tenens ut frigore no coagulatur,Ut neq; oleum .sed aduritur, inanimaturq; ut oleum: Ut nomine Vinum dicas.opera autem vini non faciat. humoreque
parum vinosum habeat hac de causa ipsum ut alia facilit no iebriat sed Pru exhalationis habet: ideo flammam emittit. Inexhalabilia autem dicunt quae cum sicco humidum non resoluunt. 4 Decimas exta. Vstibilia sunt qcunque polos habet . signis susceptiuos.et in poris secundum diremam humiditatem. neqdem debiliore:vt lignum.os, lana,quae incomassabilia sunt. Inustibilia sunt quae huiusmodi fporos non habent: aut quae fortiore ipso igne retinent humiditate: ut lapis, glacies et viride lignum quae esse prius posita sunt incomasiabilia. Item et alio modo latius dicunξ vstibilia corpora quaecuuque i cinere redigibilia sunt. Et haec sunt quae, cunque coagulata sunt calido solo .aut abob' simul calido scilicet et frigido .hisem omnibus vides ignis praeualere. Carbunculum tamen pretiosa gemma excipio cui ignis no praeualet. Et Ustibilium haec inflamabilia sunt: ut quacunque humida exulta labit ia sunt.UtpiX,oleum,cera et cum aliis si per seipsa magis sunt inflamabilia et quecunque fumum emittunt, haec autem carbonalia sunt:vt quaecunque pi 'terorat et fumi habeat. Et inflamabilium quodda est illiquabile, velut lignum quod ptotum cotinuum sit humidum habens aptum Vt puratur, quoddam vero liquabitale. ut thus. At vero pes et si liquabile sit inflamabile tamen no est,quod si partes ptibus spinquas habeat,humidum tamen sicco non satis cotinuum et comitum haubet quod etia minus est si ut flamam efficiat . Et thus duobus assimilatur duorremque tenere natura Uidetur, ligni scilicet, et aeris.ligni quidem et fumum quo inflametur prsstet, aetis Vero Q humorem,quo molli licetur et liquescat. Et inflaman, tur exhalabilia noliquabilia: R magis sint terrae, quae siccum igni comune habet. si itaque id siccum .calidum fiat: si et ignis atque flama.hinc em flama existit sicci spiritus aut fumi ardor. Et iam diximus lignorum exhalationem fumum esse: et
cerset thuris,et picis, et piciferorum omnium,et fi lium exhalationib'nome fuliginis coaptari: olei tamen et quorumcunque Unctuosorum esse nidore: et qusdasola paucum inflamari,quia paucum siccum habeant: adiumsta autem aliis ut qus pinguia, sicca aut unctuosa fuerint citissime inflammati,nam humida per se, ut oleum,cera, pix,magis exhalant, sicca autem magis ardent. Et de his hactenus.
Oni capitis scholia. hil. Impossibile est enim rectum reflexu aut deflexu esse. NOoportet si nomina potentiarii simul eidem conueniunt eorum actus eide una pariterci: couenire t posse sanari,& posse aegrotare simul eidem vi Socrati comitieesse tamen sanum &s Vrsi neuticet eide simul adesse possunt. Ita ide simul est diis rigibile reste, ibile,& deflexibile. nihil tamen simul es directis test dium de deuexu.quauis ide successive posset esse primo quide directu de deinde incuriati, aut e
diuerso. Caeterum aliquid secundia colimum inculuatur innectitur & secundia cocausi, quia cuinflexibilibus exterior sunseseu sit incurua.etici Se interior ut si cuiuspia arcus extremitates de fleet uti ruersus concauum pars extima etiam sit incurua praetumida R extuberas. Et e diuerso
si versus couexti annectatur pars opposita itidem sinuosa sit 3c obliqua. o tamem Idcirco ide re ipsa est reflexum aut deflexum tia non dicitur aliquid resimum aut deflexum,quia secundum co
texti incurvetur aut concauu sed reflexu quia a rectitudine ad couexum curuatur deflexum ve
ro, quia a rectitudine inflectitur ad sui cocauti quorum virun simul eidem competere non potest ,non enim idem simul potest a rectitudine duci ad suu couexum & concauum.Similiter dire ctu a Dieiis etia re ipsa discrepat, nec idem esse potest directum de res lexum, aut dii ictu de deflexum. Nam illud ipsum simul rectum esset & curuum. Di reetum enim ab obliquitate in rcS itu dinem tendit. Re exuiti vero θc deuexum a rectitudine insinuositate. Nili. Et capihilia omnia
349쪽
conaturaleς habet poros .id discrim Inis habet impressibilia quae sunt formabilia S quae capibilia.
N a formabilia cia in prosundum cedunt, sitia in habent captura , Ut remoto premente partes depressae no redeant in summum neq; resiliat. itidem manu pertractata,quamcul imprestionem formatam diu seruat, ut si quis ceram digitis versando secerit triangulam aut quadranguli, diutius illam seruabit efformatione .si quis item digito unam eius partem in prosundu depresserit. amoto digito pars depressa manet in imo. Capibilia autem no formabilia sunt porosa dc spogiosa. iure abs superficiei diuisione lacile in profunda cedunt,& protinus sese in priore dispositione re eo carit at in reducunt.Cedunt quid c egrediente corpore subtiliori ut aere aut aqua)yrius poris illis colento . Rcsiliunt vero, corpore subtiliori item poros illos su heunte N partibus sese explicatibus,ut spongia lana,& panis recens. Copressa enim spreta aut aerem effflat, aut aquam intus colenta reliquat. At vhi cessat copressio, rurium partes spongiae recepto aere se dilatant. lxi. Dico
enim simpliciter.Moli tum hoc simpliciter est molle, illud ad alterii. Ita 5c duro id hoc simpliciter durum, illud ad alterum.Simpliciter molle est quod absolute Sper se sumptum molle est.& tactu lcedens 'ut cera, lutum. Ad alterum molle est, quod ad alterum collatum, minore eo habet duri item, faciliusve tactus cedit,ut cera adferrum.Sic durum simpliciter st. quod ad alterum no comparatum, sed secundia se sumptum,duritiem habet, Vt serrum marmor. Durum vero ad alteria est, quod alteri comparatu, maiorem eo habet soliditatem ut cera ad aquam. Nullti sane ide est sim pliciter durii, dc simpliciter molle, mea pugnent aduersenturque ad inuice. Ad ide est molle sim pliciter,&d ursi ad alterum Vicera ad aqua collata. Sic& idem est simpliciter durum & molle ad alterum ut ferru ad calybem. Sed haec ex quarto capitis huius manifesta sunt, & facile perspicua. tav. Est enim vapor calido separate igneo. Manifestum est ex his diffinitionibus quas habet litera vaporis N exhalationis etiam secundum specie discrimen etsi ab eode edantur efficiete, utpote calido igneo,& nonullas qualitates ut qualiditate dc leuitatem habeant communes. Nempe vapor segregatur ab humido madefactivo,Vt aqueo,& hinc facile in aquam couertitur. Exhalatio aute ab humido aereo separatur Ec a corporibus siccis atque terreis,humidi tame aerei no expertibus. Et vapor quide vhi sublat' suerit humiditate plane retinet, ob qua & madefacere dignoscitur. Exhalatio aut e cu segregata suerit,siccitatem habet ignea. magisque natura ignis imitatur Meam ob rem desiccandi vim habet. Consimile discrimen habent exhalabilia Sc evaporabilia. Nam exhalabilia humiditate habet aerea,admodu tamen debile,& cui dominae siecitas terrea, ut ligna arida 5c partes terrae sulphureae. Euaporabilia Vero habent humiditate aquea excellentem, & sensum pecta siccitate vero aut nullam, ut e iguam N latente. lxvij. Carbu tu tame pretiosam stemmam eκcipio. Carbunculus lapis est Pretiosus,diffundendi luminis miram habEa virtutem. Si enim in loco tenebroso collocetur, locu reddet lumine collustratu perinde atque si dies adesset,
de aearbone qui Sc in tenebris est cospicuus, ob fulgore nome deducit, de quo Plinius. xxx.d. naturalis historiae libro. Principatu habent Carbunculi, a similitudine ignium appellati in ipsi noliniicit ignes. Unde Jc a quibusda dissitur apyrastae, quasi ab ignis Iesioe 5c ardore innoxii. Thus vero,& arborem,& ipsum gummi quod inde emanat,designat. Hoe autem in locci vidi frequi isus apud latinos pro ipso gummi sumitur, quod ubi igni impositum suerit, resoluitur in sumuoratissimi odorix.& teste Plinio libro duodecimo naturalis historiae. tu in Arabia nascitur. Iux ia quod dicit Virgilius in Georgicis. lis est thurea virga Sabsis.& rursum. India mittit ebur. molles sua thura Sissi. Neque tame o is Arabia thurisera est .sed sola eius regio qus Saba dicitur.
Decimi capitis annota. Similium partiti corpora sunt,quae partes sio lis habent denominationis. CCo
munia sunt terrae Scaquae,terrae Je aeris. aquar Sc aeris, terrae aquae εc aeris. & ita de igne . tametsi comunia ignis in animalibus, vegetatibus.& fossilibus minus reperiatur. Electrum,nos succinsidicimus, succus arboris est pinei genetis de satus rigo re V et tempore aut mari ducitur & mixtura ex auro Sc quinta argeti parte electrum
succini colorem imitata. 4 Composita, mixta perfecta. e di 1 Ecl mu caput quindecim propositiones quae ex praecedentibusi Valiquo pacto cognitae esse possunt recolligit. CPrima.
t Similariti partium corpora quae homoeomeradicut ut in ani in alibus caro os nerui. Vngues, pili, fibre, venae, ex quib' stat
ea quae dissimiliti sunt partiu, quae dicuntur anomoeomera. disi similar iumq; partium tota, Ut pes .manus: facies. Sc in plantisti
ignu, cortex, lihi. radix:&in Assilibus aurum: argetu, ferrum.
stannu,lapis. Sc similia: assignatis disserentiis abinuicem differiit.quae potissimum
tactu dinoscutur. disserui Sc saporibus.odoribus, coloribus, Sc Uarietate sonorum.
2Secuda, Alia sunt ex quibus haec cosistant, Sca quibus consistat. CNam ex qui α
350쪽
bus constat. sunt inateria,humidii scilicet&simu quare aqua&terra. quae manta sestissimas has gerunt potentias. Ea vero a quibus consistunt efficientia lunt duo: scilicet calidum&frigid im .hsceni constare faciunt, cogunt et coagulant CTertia. 7 i tu que homoeomera sunt, similariumq; partium,qua dam sunt aquae aut aquae specis:quaedam terre. terreUe species: quaed)m Uero communia. et Quarta. Coe V2positorii in quaedam sunt liquida quaedain mollia quaedam dura. De mollibus auetem&duris iam dictum est: nunc deliquidis restat agendum c Quinta. uecul 73 liquidota evapora ea sunt aquς. Sexta. Quscuq; no evaporat, hec sunt terrae, T
aut communia terrectaque terrae et aeris.aut aqus et acris: Ut lac,mel oleu. CSeὰ PF
ptima. Que calido ingrossantur,communia sunt. Sed dubium assurgit cuius sit
unum Uidetur enim nunc mus esse, quia evaporatmunc Vero commune, quia nouuum ut mustu calido ingrossatur. CDicimus duplex esse Vinii: recens scilicet, et antiquit. et recens plus habere terre si antiquum . hinc calido ingrossatur. magisque calidum eme ideo minus constringitur et coagulatur frigido. Et est vinum in Ar, chadia sic terrestre et calidii, vi in viribus ita a fumo exsiccetur, ut eductu appareat
coagulatum,Etsi omneuinum secem habet,omne est aque et terret et cuius magis
habet eius magis est. Octaua. ue a frigido ingrossantur, terre sunt . Nona. 7'Quae ab utroq; .calido scilicet & i rigido communia:Ut oleum,mel. dulce vinum. V se Decima. Quaecu* solo frigido constant de coagulantur aquae sunt: Vt glacies. 70nix pruina .grado. Vndecima .Quaecunq; solo calido terrs: ut later .caseus nitru . So8e sales. C Duodeci ma . uecuq; ab ambobus calido & frigido coagulantur. aquae& terrae comunia sunt:& sunt haec quae calidi S humidi priuatione coagulasciant: ut sanguis& genitura .nam sal,& quae syncera costant terra, lius humidi priuatione
cocrescunt:glacies aute solius calidi: sanguis Uero genitura, utriusq;. Decimatertia. uorti totus exudauit humor, ut later,& lachrymaru genera, Ut electru .inus. myrrha,&similia gummi, frigido coagulantur: quae& palam & nobis cernentibus coagulantur:quod intςrcepta plerui animalia vi formicae Sc consimilia animalia ostendant .destillat autem electrum in fluuium:& velut mel coetum, in aquam de nussum cu calido humidum evaporatione amittit. Et horu haec sunt terrae & maesgis quς immollificabilia εἰ illiquabilia sunt: ut electrum,& quidam lapides, ut spedita ara tophi quos greci poros Vocant. Quae Uero mollificatur aut liquescut ab igni. Vt ferrum 3c cornu,no tota sunt terrae,sed aquosiora. thus quoq; et myrrha et his sest lia cosi militer ut ligna evaporant:et quaedam sunt comunia, Ut cera. Decima quarta. Quaecu* liquescunt ab aqua haec sunt terrae. Decim aquinta. is neg; Digne neque aqua liquescunt aut terrae sunt aut Utrisque comunia. Ex quibus permanifestum esse potest si Gposita omnia aut fluida aut coagulata esse oporteat, neque harum passionum sit mediuimu ipsoru erut terrae,quae aque et q pluribus comuunia: et an calido,Vt igne, an frigido. an utroque costare debeant. Notu irem est argetum stannu .ss,plubum,Uitrum et Iapides multos innominatos.q facile liquescut calido.esse aquae: et Uinum quodda,acetum,urinam,lixiuium,serum et sentem,qus frigido coagulantur itidem esse aquae. Et quod ferrum cornu Unguis,os:neruus, Pilus lignu. cortex, foliu electrum myrrha thus, lachrymae. tophus, Omnes fruges, ut legumina et triticum: sunt terrae. Et ipsorum quaedam sunt magis terte qusdam
minus. quedam enim sunt molli ficabilia, et quedam exhalabilia .et frigido coagulata. Et simili modo terrς sunt nitrum, sales,et lapidum genera que nequs infrigida tione fiunt, neque frigido coagulatur.et sanguis et genitale semen,aeris,aqus et terrς sunt comunia. Attamen sanguis ille qui plures fibras habet na agis terre est. ideo frigore coagulatur,et humore liquescit.et qui fibras non habet.magis estaque,qua re et frigido non coagulatur. Genitale autem semen frigido coagulatur, orirante calido secum humidum rapiente,educenteque.