장음표시 사용
491쪽
eum hoc Noero.& alia adolescetum tu rba patris recessum interobliuisci. Epiamo discendo Sc audiendo. Nam pueriliu locorum consuetudinem no habeo,neque me oblectat quicg. One. Quid ergo B pi.Liberac literaru midia. Her. Id apsecto in iuuene laudabile multii, ingentiaque adolescctas indole demonstrare videtur. One. Sed tu quid potissimu discere. audireque peroptas. ' Edi. Philosophia. One.Τeerago in rationalibus disciplinis mediocriter sentis eruditu .Epi. Aliquantisper. periculii facite :3c ubi min' sane sensero.ego libes ferule manum subdo. O . Haud male ais. O Noere huic cos quali tuo Phisicam introductione procura , quater quaterve
repetitis vicibus legat, memorieque nrandet:nos obiter expectates deambulabimus. No. Curabo. Her.Ia aliquandiu morati,nunc arbitror aduentabunt. Sed qua Oneu
ropole spe de puero cocipiis One. Bona admodum. Ista hole puer est, benignus, Asmplex:&nil mirum si Polypragmon ipsumvehemeter diligit, velitque ingenua ipsius indole pulchrioribus disciplinisaliquado perfici potius si paternas artes sectus,
quς semper lucrum, Sc ea quorum fortuna domina dicitur,intendere videmur. Her. Verum ais.multum diues admodu est Polypragmo neque vi sicc grega di cuia ipsi defessa remittitur nec opus erit hunc iuuenem unacum eius filium negotiationem sequi. verum si prudcs3c sciens manibus nostris euadat recte iuste .dc liberaliter diuitiis tot curis.vigiliis, periculis&laboribus a Polypragmone partis. ter. Cne.Reum certe:& liberaliter Vtetur. Sed ecce puer aduetat . Epi. Assum. One. Oportune quide nimium. studuisti memoria tenere quς madauera Epi.Teneo. One. Diligetius igitur attende. Epi. Attendo. One. CFigura igitur huic nostrae introductioni preposita vides Τ pi. Video. One.Figura lis c tora mundum nobis reprssentat sensibilem. Mundum aut sensibile voco totum caelit sco uoconterum: ut sunt elementa animalia.Vegetabilia. mineralia,& mixta impersecta suaque accidentia .Et maximus iste circuloriam csti Iuns concauu nobis insinuat: intra quod pulchro hoe ordine in se inuice quatuor digeruntur elementa,ignis,aer,aqua,terra. Deinde par ut subsequuntur circuli:quoru primus circulus naturs est. Secundus caula. Tertius, motus. Quartus infiniti. Quintus, loci. Sextus, Vacui. Et septimus,temporis. Quae
Oinia in nostro magno circulo sunt coperta misi ubi nigrum punctum instar sphsru, lae perspexeris. Privationem em eius cui apponitur, significat. nusquaque in nostro circulo reperiri posse. Et de hoc sensibilim udo sunt octo physici libri. Neque in his perdiscendis usqua alio mentem tuam deflectas:sed singula de iis qus in magno cireulo.& in hoc sensibili mundo contenta sunt, dicta intelligas.ad eaque sola applices:
i nobis audientibus prome. E pl. Iunx concauum .elementorum ordo εc situs. Ignis, Aer, Aqua,Terra.
Locust vacuum Tempus Natura Materia Forma Res naturalis
Causa per accidens Causa actu Causa potensa
Motus Generatis Corruptio Augmentatio Diminutio Alteratio Secundum locum mutatio
Motus terminatiuus Motus totius
Motus per se motus per accidens notus acquisitiuus Motus deperditiuus Motus indifferens Infinitum primo Infinitum secundo Tertio Quarto into
cusLocuet eommuni, Locus proprius Locus naturalis Locus violentur
vacuum primo ovacuum secundo' ovacuum tertio a Tempus Praesens Praeteritum
492쪽
γ'φ m madit veru serina pati materia esset agere. Inteli uis quorsum hae
proportio Epi. Intelligo. One. GInterpretare igitur forma. Dpi. Specie.zelu priu' mst substatiale e. one. Recte quide . naturae interpretes hi 57milcue nominibus pro eo utunt meministi te ita natura diffiniuisse. Natui a substati leprinci, piget .vniciatq; transmutatiqui subiectu, aut trasmutationis effectiuu.vbi primam
parti ita substitntias e principiu posueris Ep Memini. One. xpedit ii quid hic
ρ si sta tiale principita vocemus .inselligere. Epi. Sum opere. One. CDic igis quae' huius di vocet jus p i cipia Epi .fa sunt quς cu no sint ex aliis neq; ex alterutris, ora alias latex ipsas. One. Intei re iresia alia. Epi .Res naturales oes. One. Rcete Quidpis
in Assin tioed si in uni prima principia physicamo qui dedisciplinςKus digni
tates. cppositis es et distinationes sunt: sed prima principia res natural oci situ 'tuet P. Atq; stibile a cuius quide diffinit is intellectus hic est. Pi rea principi a s hysic sunt qus ex iterius nature physicis pricipiis minime costi ruunt i priora in osiabent neq: unu ex altero constituitur, sed ex ipsis res naturales costituunt c es. Costituerens e in ex aliis principiis, si allelius naturs principia,sus qui de issentie subsatioque parte in se reciperent: perinde atq; tu tuti corpus, tuae quide subssatis patre in V ςcipiis similiter δc anima. Et alterutria ex alterutro fieret ii eorum vnti, alteri mcoststueret, essetq; eiusde essentie pars. Et cu dicimus oes, ratiore principiois usi icimus generalem. Fiant enim res naturales omnes ex materia atque s Cimas qua quidem particula si omittas, dicasque principia physica esse ques no uunt ex aliis.neque ex alterutr is, sed res naturales. una quide aut plures fiunt ex ipsis: hac dis initic ne sin gulis apte applicabis . Et nihil hic referre putamus ita enuntiasse. ex ipsis omnia alia
ye aut.omnia alia fieri ex pta. Na passim ubique in philosophia, dictoiu reci a sanamque intelligentia petimusandignoque reputamus.& a philosophiae dignitate 'i plurima alienu in ea sophismata tractare sensusque sophisticos exquirere. Erip. Indignum certe, & videor hac mihi pulchi a declarationem plane intelligere. O ne.
ib CSi te rogem an materia &forma ignis, rerum naturaliu sint principia . habes quid respondens asseras Epi. Habeo. dicam equidem ignis materiam & formam .unius aut plurium rerum naturaliu eme principia. One. Nihil refert, unius sint. aut pluriesum. Sciscitabor causam. uare inqua Epi. Qui acu no sint ex aliis, neque ex altera utris, res naturales una quide aut plures fixit ex ipsis. Et sicut me docuisti .cgo cautius atque ex industria omes omisi. Na diffinitione haud applicare potuissem qua loquidem ex materia & forma ignis non Oines res naturales stant: ita saltem mihi videtur. Oae. Sane cocipis. Naex illis neque fit aer,neque aqua .neque terra, neq; aliud qui it qua. quod non sit ignis. CR. ursus si te interrogare perga, Vbi rerum naturaliu latina sit si pi. Aliiciam. in eius materia.one. Nam in teriam ad patiendum, recipienui, diique posuimus.WAn materia principi u forins sit. an Arma principiu materiae ' Dasi ri Ovide ne erraueris principio principium ponens. h .Hssito. Dica tamen etsi incer, ςiruasu lux, materiam principium subiectivum formς esse: sed non quod forma constituat, quodque forme essentiam,substantiamque praestet. dicam itidem formam materis hprincipia formale esse. 8c ut quod est in subiecto sed non quod materiam costituat, ror meis materieque essentia suggerat. nam materia principiu esse non posset.Her. De te no pialarmabis fili l pipone hac tua cauta responsione miru in modii bon a spem adauges. One. Longius progredere: an materia rei naturalis sit principium, pariter ει sorma ut .
'in materia ignis.principiti sit ignis & forma ignis si ignis principiu in quod si ita sue,
rit: an consimiliter arbitrerismateria ignis, principium esse ignis: vi & principium formς 3c formam ignis. hunc in modum principium esse ignra. de ut forma princiis pium malesiae. Her. Obtudis puer unim iu rpensa questione. One. Non obtundo. na celer apprehendedo puer est. dic fili, aut vis potiusqus sita resuma Epi. Tentabo. Materia rei naturalis pricipiu esse pariter ει sernia: ut materia ignis principiu esse
493쪽
ignis. itide se sorma ignis: paulo ante tibi interrogati respodi causiisq; adhibui. Curursuiri percotaris.an materia ignis.lia pricipis sit ignis. ria dixitii isti e sot pras No. Na materia ignis principis in is est, ut ipsum costitues essentiae substa Eeq; parte ministras. h t cosmili modo forma altera substatiae rarte igni sύrgeiit. quod quide materia fornis minime facit itide nequestima materila. One. Tua hscresposio me delectat. Et si ita dicere pergas. lypragmoἡis loculos imo ver mi, tias Cr si pulchri animi tui cora ratione thesauri nihili rei da. CSed quod magis existimas. materia Sc forma rei naturalis esse icipia:an materi aprincip i sorint.& forma materie obtices. E pi. Vera. na quid res praea haud satis coperi si habeo. O ne.Thesauru illu que loculis paternis diuitijsq; ocesi pissereba. nobis sollem
cultare vis. Sed cedo,none perpedis matella rei naturali princiri uessentia intrinae, cu esse pariter S sermaa pr. Perpendo. One. Et materia forni principi uessentia substahitaq; extrinsecu .itidεε se a materis Epi. Et hoc iterii. Cne. Et pilai; si substatia alicui intrinsecs. magis illius principui ιst. eo ipso quod eius de principi si sit substantia extrinsecu .Epi. E st. One. Ne tibi ratio principii data. quae est ex ipso aliud fieri eius coparatione quod c6stituit, tibi magis copetere vides s F pi.Videtur One. Materia igitul rei naturalis esseptia substatia Q ut diximus intimsecu principiti. magis principi uest,et forme principiu: cuius estentia principiu extrinsechesi. Et ita de forma in coparatione materis sentiendia est. E pl. Sequitur.Ohe. Haberes ergo modo quid res poderes Epi. Haberent materiam scilicet 8 forma magis proopi te rei natu talis principia dici debere. i materia principium Di in s atq; sor ma principiti materie. One. Sed procedamus. I uidius xzturalis Epi. Est quae ccstat ex x Fnaturis. One. Vt ignis costat ex materia & forma nis, & aqua ex materia& forma aquanqueadmodii tu ex tua anima costas atq: tuo corpore. Quod em in te est ratiosnalis anima, in igne est ignis forma: 8e quod in te corpus est, in igne ignis materia est. Epi. Intelligere videor: sicut lisc duo habeo, im a videlicet dc coisus meas qui
de duas naturas ex quibus costo constituorq;: ita qucque ignis duo habet duasqna; ituras, forma scilicet,que meae anime respondet: de materiam, que meo respcdet corpore ex quibus duobus ignis constat constatuiturque. One. Haud errasata est. Et siucut tua anima quae tua forma est omnem tuam essicit incorpore sensialem operastionem,ita de forma ignis in materia ignis omne ignis essicit eperationem assectio
nemque omnem: ut caliditatem siccitalcm, lucida taum,leuitate raritatem, εἰ mota sursum. Fecitque rerum oriani u optimus opis rem naturale omnem duabus costa re naturis: Cmnemque duabus naturis. materia scilicet atque sorina .nexuit hac sciliocet ad agendu::illa vero ad patiedu. essetque altera sine altera ociosa. at nihil in natura Vacuu ociosul sit unq:&oem ex sua materia sua forma,& utriusq; smul uni ne cosurgere voluit. Et reuera materia linea est, sol ma superficies, dc viaio illa prora fundu . Et ex illo suo ternario res naturalis Cis perfecta cosurgit,imitatureue quartiscunq; potest suu pricipiu, nititurque ipsi quoad potest assi lati. Her.Noli o Cnexopole pueru analogiis ludere .Epi.Vis ne ergo re naturale oem ex lineis εἰ furer ficiebus consurgere perfecta copositaque esse: qua&quide ex materia dc forma collata sit Her. Vide an ne no recte sentire te puerit ludere. One. Dico fili S no dico ut cocipis. nuc aut intelligere notassis. sed tu aliqua lo intellectu resera a. Fue ibautem dicas. quot reium naturaliu genera L pi. Quinq: elementa,animalia vegetabilia mineralia &mixta imperfecta. One. Elementa sunt illi ignis.aer, aqua,terra. Animalia: honro S bruta. Vegetabilia: arbores εἰ heri . Mineralia apides, metalala,Scsteias milia quae effodiunt emur tui et a terra. Mixta imperfecta: ut aeus sam e nubes. pluuia, ni x .grado, ventus 3 cosmilia. 4 Quae dicitias secun es natui a Epi Rerum naturali ucum ipsis coueniat accidetia. One. t igni maxima calidi, ras siccitas,laciditas euitas,raritas, motus sursuna, tua dimensio atque figura quem
494쪽
admodusanitas pulchritudo .corporis robur atq; firmitas, tibi secubdu natura coueis niunt. CQ usprsternatura Epi. Reru naturaliuaccidentia, cum ipsis disconue niat, suaeq; naturae sint aduersa. One. Vt. Epi. Ego exemptu lusi aduertes dicere:vt igni frigiditas. humiditas, opacitas grauitas, motus deorsum,discouenies quantas, Se figura: inihi Uero aegritudo deformitas, cor iisq; enervatio dc debilitas. One.ste, δ' cte. Interptare ergo re naturale. Epi. Totu copositu corpus sensibile.hoc aliqd. One. Uides ergo nos primu exegisse circulus E pi.Video. O ne. Respiradu igir no bis modicum est, modicaque interiecta quiete resumendi erunt labores. Tu ad me redito cum primum voles.& me minus occupatu senseris. B pi .Redibo. One.
2 uerteris Epipone.et quid petas scio. Causa te huc aduexit. F ps.
Videlicet, ut causam mihi declares,ac eius modos eiusq; species aperias. One. Facia. Attende igitur attetiuscule. CΤu interro,
gatus quid causa sit, ita respodere debebis Causa est ad qua aliud sequitur. Quid est ad ea aliquid sequi Est ex ea, per eam , ab ea,ipsusque gratia aliquid esIe aut fieri. Quid essectus Idipissum est quod ad causam sequit: ut quod ex aliquo, per aliquid,ab
aliquo. alicuiusve gratia sit: vitu ad corpus sequeris.nam ex corpore subsistis. ad anti ma natri subsistis per animam.ad parentes. nam ab eis ipsis ortum ducis. sequeris et ad sapientiam znam sapientiae gratia quae dei cotemplatrix est,amatrix memorque Lrennis nasceris. haec itaque quatuor corpus, ansma parentes sapietia tuae sunt cau::tu vero eorum effectus. 4 Quid causa materialis primo in primaque eius inniis ficatione Est ex qua cum aliquo fit aliquid. Et haec scientiam omnem et artem omne ainbit: Vt in gramaticis literae dictionis sunt materia. In logicis subiectum pis dicatum et copula enuntiationis sunt materia. E icosimiliter rhetor,muscus. arith, meticus. geometer,astronomus,moralis politicus, philosophus et artifex, suam suo
modo habent materiam. Attame de ea solum quς physica est, et rerum naturalium materia. nobis, propria aptaque determinatio est.quocirca subiungitur, quid rerum 1 naturalium materialis causa.Ea esii est ex qua cum forma sit copositum. Quid causa materialis seeundos Est in qua aliquid fit ut in subiecto. Et quia bifariam aliis quid in aliquo esse ut in subiecto contingit, uno modo ut consubstantiale in consubtistantiali: quemadmodum tua anima in tuo corpore quorum utrunque tibi substantia, Ie est .et alterum alteri consubstantiale, quippe quae simul totam concausent conmutuantque substantia:altero modo Ut accidens in subiecto queadmodum calor in coxpore tuo: idcirco subiectu ad duo cGparatum,substantia scilicet et accidens materia. et hod secudo modo causa materialis esse dicitur. Et materia primo modo, materia ex qua dicere solent.se do Uero modo, materiam in qua,et materiam subieetiuam.
a 1 4 Quid causa formalis Est per qua res habet esse.Et eius hec ponunt elem eta. Forma dat esse rei. reque coseruat in esse. Ipsanaque praesente res est: et ipsa fugiente, absenteque res ipsa perit atque amplius non est. Epi. Vocas ne elementa principia. quo pacto dignitates. suppositiones et diffinitiones vocare solemus cone. Uoco. Siem substatia suerit.dat esse substantiale et esse simpliciter:vt tua forma dat tibi esse substariale.et simpliciteri et ipsa praesente corpori ut in subiecto,et cosubstatiale in substantialstprocul dubio te conseruat.atque es. ipsavero fugiente,protinus peris neque amplius usu subsistis. Et si accidens laetit . dat esse acciuentale. et secundum quid. ipsumque conseruat: ut quantitas esse quantum, et qualitas esse quaIe: ut calor dat esse calidum, et cctseruat.quo quidem calore alicui presente, et sufficiente quide, ipsum calidum est. ipso aut absente no amplius talidum manet. At quia haec fornigratio huic disciplinae propria accomodaque non est, sed elementu comune atque va, 16 pum: idcirco causae formalis physicae diffinitio subnectitur huc in modum. si Cati, is format is rerum naturalium est per qua res naturales una quide aut plures existut
495쪽
Nihil refert. Nam per una. Vna res naturalis Aper plures,plures res naturales exiσstunt Quo pacto diducit causa formalis In causam formale substantiale.&acci irdentalem. Quid causa formalis substantialis est quae dat esse substatiale,& quae aes substantia est ut anima. Quid accidentalis Est qus dat esse accidentale,& quae ac ancidens est: vi calor. Quid causa efficiens Est a qua aliquid fit vicoseruatur, P 3 ocitur,aut corrupi f. CQuo pacto diducitur in causam efficiente,coseruante,in proa Mducente.& corrupente. Quid coseruas Est a qua aliquid ne deficiat colaruatur: 32 ut calor & siccitas ignis, calor & humiditas aeris, frigiditas & humiditas aquae frigis ditas & siccitas terrς:& in nobis sanitas. Quid a duces Est a qua alteria prodi cisa vi ignis igne Oducens,aer aere aqua aqua terra terra,&homo homine. Quid corrupens s Est a qua alteria corrupit: Vt corrupens igne aere aqua, terra aut homine. Quid causa finalis Est causa gratia cuius aliquid siti ut in nostro circulo elem eata gratia mixtorum.& omnino minus perfecta perfectioru gratia fiunt. Quo pa 3b partitur causa finalis sin finem precipuit.&cuius gratia: & finem minus preciαpuu. Quid finis prscipuus,& cuius gratia Est causa cuius gratia aliquid sit,cui pα Ria ulterius alterius gratia non sit. Et hanc eande fine prima intelione nonulli vocat; ut in nostro sensibiliu circulo elemeta sunt gratiam i xtorti,& imperfecta mixta gratia perfectorum, mineralia gratia vegetabilium &animaliu. Elementavero,imperancha mixta .mineralia,vegetabilia,& cstera animalia metis rationisq; expertia, hominis sunt gratia. Sic enim natura immo naturs ac omnisi optimus sator atque esse
Pulchra chor, semper imperfectiora, perfectioru ordinauit gratia: que si imitari desideramus. 2 ibia b Π spmΠr Opera nostra ad meliora dirigere oportet: vi opera corporis ad opera anidi nitio. matas opera animae ad unum optimum ipsius anime actum. 4 Quem ipsum ais 3'One. An quicqmelius esse putas, si deum uniuersoru & maximu bonum cognosscere,cognitum amare,& semper sibi prssentem memoria reuocare Epi. N o puto. O ne. Talem igitur optimu mentis nostre actum dico. homo aut in nostro sensibili circulo amplius finem suu non habet. Sed collatione ad ea qua in ipso cotinetur. i' facta. homo eius finis prscipuus esse videtur. Naipse est cuiusgratia omnia alia nostri circuli sint, nec ulterius alte ius gratia squod in nostro sit circulo existat. Epi. Ausim te aliquid unu interrogares' O ne.Vt vis.Epi. Quod sciscitari cocepi .forte ADNQ prster propositum esse iudicabis. One. Haud cura. Epi. Ut ergo tibi placet. lis emesbibis. Rudisse mena ini: fCelicitatem scilicet hominis esse finem. & Aristotele contendisse Ouidiui. contra illud Solonis Atheniensis,postea a petitissimo poeta carmine notatum' - Sed scilicet ultima semperis Expectanda dies homini est: dicique beatusia Ante obitum nemo supremaque funera debet. t voluisse contra Solonis sententia, homine in hac vita vere dici posse scelice. Quare videtur & in hoc sensibiliu circulo posse habere suu sine. An tu in hoc Artistotele non approbes csi te ut Peripateticu,& fere nussi ab eius sententia dissentimutem,celebrent omnes. ad te profecto & Hermeneu accessi miro desiderio percitus. ut Peripatetice sectae sim discipulus. One. Approbo fili & in hoc vel maxime. Et quanuis quod queris,huic loco minus sit accomodu: licet tamen aliquantuis migras Investiga tia digredi. Quod petis charissime fili,nos.ut puto.natura ipsa docebit. Vidistias Ao Aut o liqu do pulchra Ribore. F pi. Vidi equidem,& bona. One. Bonu igitur fructu asse, ἡῖα, b, Wbὸt L pi. Asseretat. One. Et quaoptimum quidem poterat. Epi. Quaoptimum, ii, natis,a Vt puto. One. Modo no esset im pedita.& optima eius operatione. Videlicet quam, optimi si uctus poterat productionem .alterius ne gratia.& substatiae quide faciebat Epi .Faciebat hominis scilicet gratia. One. Qui mentis intellectusque particeps sit. & solus deum in nostro sensibilium circulo cognoscens. Epi. Videlicet. e. Vides ergo quomodo arb0r illa optima suae natur s operatione exercet,& alterius superiodi
496쪽
ti, substantie gratia mptini u scilicetque potest fructum producens quem quide sua
finem consequendo. superiori reddit substati e Epi.Video.One.Videturne tibi homo ad aliquem fructu afferendu factus Epi. Arbitror in similitudine. One.E toptima eius operatio,optimus eius erit fructus. Epi. Mihi videtur. One. Optimus igititur eius fructus operatio sapietie est: quae sola eterna coteptatur δc respicit. Sed fru.ctus ille optimus qui eternoru coteplatione genitus est, alterius ne superioris substatim gratia erit cum homo substantiaru optima no sit,& omnia infra homine suas optimas efficiant operationes alterius Sc superioris substitiae gratia Epi.Mihi qui, dem sic natura docere videtur.One.Et id cuius gratia aliquid fit, finis est .Epi. Est. One. Illi igitur superioris substantis fine cui homosium optimu reddat fructum. hominem in nostro sensibiliu circulo dixi no habere: Vt reliqua omnia infra ipsum homine, suum habent. nam in nostro sensibili si circulo nulla substatia homine superior praestantiorque est. In ipso tamen fine unum habere potest, ut optima eius operationem:quae in sensibilium circulo alterius gratiano est,sed eo ipso in circulo cestera omnia ipsius sunt gratia.& qui finis hominis secundu accidens est ab Aristoteledictus huius vitae,& in hoc sensibili mundo, hominis bonu. finis.& fcelicitas. Et recte quidem . nam in hoc sensibili mundo alterius gratia non est. Ε pi. Videor te quosdam modo intelligere. Aristoteles Se Solon Atheniensis de hominis sine secundum accidens sumpto locuti sunt: tu autem de hominis fine secudum substantia sumpto
loquebaris. Ad quam quidem, hominis finis secundii accidens sumptus Vt alboris i-
i optimus fructus ad homine ordinatur. One. Idipsum . CSed quem immortalibus Ee aeternis fructu immediate debere censebis que mortalibus Sc caducis Epi. Mors argum ntalibuς Sc caducis corruptibilem Haducum sy fructum: immortalibus vero Sc sempiaternis immediate debitum existimo immortalem δέ sempiternu. One. Sic caducueadueo,& sempiternum sempiterno rite sine medio cohaerebit. E t optimus noster fructus immortalibus substatib&aeternis immediate debitus est. nam substantiae
homine superiores, immortales atque sempiterne sunt.Epi. Ita consentiunt omnes.
One.O primus igitur hominis fructus, immortalis est, δέ sempiternus. Sed qui im mortalis 3c sempiternus esse possit, nisi mens aqua proficiscitur, immortalis sit.&sempiterna Epi. Nullo pacto. One. Est igitur mes nostra, nosteri animus.immortalis 3e sempiternus.B pi. E ius 3c omnium laudetur parem optimus. Onero. Laude, a, tur. Optas ne illa animi tui sempiternitatem in tuo fine possideres Epi. B t tu, ut' arbitror maxime. One. Quomodo arbor illa quae modo nos docuit in homine si
nem suum attingit Quo procedat, declara. Epi. Mihi quidem id dissicile. Sed quo O ..tabania poscis meum qualecuque assera iudicium. Primum vegetat.& se erigit in plan ἡῖ ha asstula solas frondes,sola y folia ferens. Hinc priussi arbor perfecta sit,suumque na, Delicit πιεcta sit incrementum, flores profert spirates, mox flores Se fructum meque fluctum sne floribus unet. One. Fili illa non est vera arbor .isti flores . verum odoris spiratieulum.Verus fructus.sed tu:&.illa solum tui est similitudo si natura sequeris. Cum lib. enim primum nasceris ad statum tempus in plantula erigeris. solis sensibus de appetitu utens. 8c hec tua sunt folia. Hinc priussi tu arbor adulta M. tuumque sumpseris
incrementum. rerum nomina discis δέ quaeda ad virtutes praeparamenta iacis. Et hi nostri sunt primuli flores: spirates quidem .sed nondu fructu asserentes. mox perseuctas naetscimur nostrarum operationum consilio 8c prudentia moderatarum virtutes: quae consequio pulchras scientias, pulchros intellectus, Sc ipsam deniq; pulcherrimam sapientiam trahunt. Et hae virtutes in nobis quidem naturam sequentibus,opule herrime amice . spirantissimi& veri sunt siores, qui naturae ordinatione , ctum praeueniunt. Sapientia autem. eiusque operatis,optimus ille M verus in nobis fluctus est . qui sui neque arboris fructus non praeuenientibus spirantibus flosculis in
sine virtutibus nunqua acquiri potest. Si id igitur velis natura sequere. Philosophi
497쪽
siquidem ut dici solet naturam sequuntur, et veritate. Stude igitur et enitere vir tutes tibi coparare,quo possis aliquando tut m optimi m ficisti m tuo substantiali liis ni reddere. et animi tui sempitet natatim in tuo subsantiali fine possidere:vt athor
optimum sui fructu pio dei cultori ex hibendo.suu substantialem finem assequitur
possidetque in hole. Hac tua interrogatio e nos huc nescio quomodo adduxisti. Epi. An ista sensibilia ad mentem nostra immediate censeas ordinatas One. Amice, 43 Hominε, haecvix itelligere lassicias. Immediate nostro corpori adminiculupi ςbet.Et homo m dium te immortalibus,ad imortaliaque ascendit. praebent itaque hsc corruptibilia sensibiisse. lia immediate corruptibili corpori alique vium: quo mediante menti prsbent conteplatione,& necessarias eternasque veritates . quarum mens ipsa ipsiq; animus,cu saternus sit, prscipuus author est εc opifex:hasq; in se retinet veritates: vi sternarii Veritatum eternu sit dc subiectu . Sed desine plura rogare: sine nos ad rpositu nostrure uerti. Epi. Sino. iam .Haee in digressio nemitu in modii demulsit:& ea quatum possum memorie affigo mihi forte alias amplius valituta. Ni cu quid in me moro tale.& qd imortale sit,cognosco: semper imortale prsferre cogito,ipsum summopere excolere, modo mihi si adiutor optim' animi pater Sc factor. Cne. Oib' adest bone fili. 4 Praecipui finis.&gratia euius determinatione expleuimus. De sine igiε Α' minus praecipuo.& quo,explendu est. de quo si quis percontet quid si, ita respondendum est Finis est, qui Ulterius alterius sit gratia: ut mixta .elementorti sunt finis,sus
uidem iter u alterius sunt gratia ,hominis videlicet. Quid causa propinquas Cau M 4 a est qus particulari nomine desgnatur, aut inter qua dc suum essectu haud multae
pinqua. interiacent causae: ut huius domus hie domi ficator causa propinqua est: nar articus lari nomine designata. dc tuus pater, tua causa propinqua est.na inter tuu patre dc tesCausa eo ipsurn non mulis interiacuerunt caula. Quid causa remota Est qus nomine co, q. mota. muni designatur: aut inter 'ua Duque essectu mulis intercipiuntur c. uss: vi huius domus domiscator N artifex cause sunt rem otae. na comuni nomine des gnata .Et
tuus abavus Scatauus tuae causae remotae. nainter ipsos εἰ te multae interuentutinutercipiunturque causs. Et quato nomine comuniori des gretur, aut inter ipsam&effectum plures eiusde seriei causae intercipiantur, tanto remotior causa perhibetur.
E t reuera prima harum dissini tionu particula diffinitae sunt causa piopinqua εc res mota.ut penitus ide sunt Ut particularis atque uniuersalis causa. Epi. Vis et go cum dicitur causa quς particulari nomine desgnatur propinqua est:idem esse ac si plane Quid evi dicatur.causa particularis est: Ut quado indiuiduo nomine ut hic ignis: aut indiuidua D P ς specie. vi homo, designatur One. Idipsum. Et quae singulari ac indiuiduo nomine,
ut haec materia,haec forma,hoc efficiens, hic finis maxime propinqua δέ sarticulaαQuidcau ris est. Quae vero specie indiuidua particularis quidem,sed minus. Epi. Et cum dissa Uniuς citur causa quae comuni nomine designatur remota est idem censes etiam sui arbis tror ac si plane dicatur,causa qus comuni nomine desgnatur, uniuersalis est. O re. Idem prorsus. Et cum eas aut particulares aut uniuersales nucupamus,ad ipsar u causarem particulares aut comunes rationes quibus eas esserimus, respicimus. Cu vero eas propinquas nominamus,inter quas 3c effectum non mulis eius cm ordinis ac se, ries inter hiant causae,& eas remotas, inter quas multae interiacent, inter hiantaque es ipsas. rerumque conditiones solas respicimus. E pi. Haud priui satis intello Clusi xeram,mihi tamen iam pene satis intelligere videor. One. CDeinde petendum est oper se. quid c usa per se cui respodemus ea caulam esse, quae cum ad aliquem effectu suam
Hae natura ordinata sit, causalitatis nomine par iter est expressa: ut calidum suapte natura ordinatur adcalefaciendum, lux ad illuminandum Sc leuitas ad sursum mos uendum: nominat causarum ad tales essectus letinet . Ideo fit, ut cum dico calidum mor li' in cofinio utriusq; naturς 3c mortalis 3c imortalis est utriusque nexus, 3 mediii ad λ μ Utraaue. Na per mortale mortalibus coturpi f.8c ad mortalia descedit. Per imorta
498쪽
eale Deitaux illainserat.leuitas sursum pellit eausas per se ibine: quarsi quiderer
se essiectus sunt. alafactio lumen.& motus sursum. Et sub natura arte & propos iuc6pi hendimus in serra secat:& fossione ad alicuius rei sation aut aliqd tale, g po
. sto. telion e .ac Miberatioe ordinamus. CQuid causa per accidet Est qus ad esse o,a,se,
in no ordinas diuquς causalitatis nomine naininae sit expressa:vi rgii fossio, im , ei a L. uetitionis thesauri 'causaests falcidens: naiam; natura , ne I arte neque proposito ad thesaurum inuetuenta ordii vir. Et qu aureide sit calidu N leue, si tamen dixero,leue
eat acit causam talis effectus nomino per accidenna causalitatis nomine ea no exsinino. Levita, non calefactionis, sed Motus sinum causa per se est. Epi .Fortesiiod diciscoopio. Prims ham diffinitionu particulp,res ipsas re codationes reo spriunt: secudpuero ipsaea musam ad suos effectus rationes One. Probe admodu:
fioeringenio. Navi cause per se hic dicatur,& rei conditio, pariter & caula ratio auo
concordare debent.hinc etsi cum dico, leue calefacit, leuere ipsa ad calefactione ordi qui ut anetur.cu idem sitieue & calidu:quia tamen ad talem effectum ratione no nominat, DLis.
caulam per accidens esse diximus:l ut causa sit per se,&rei conditio,& ipsus causs vitio requiratur. Epi. Ipsum igitur leue quodamodo ut re ipsa causa per se calefactio
rus esse videtur, ratione aut causa per accidem. One. Nec iniuria: quandoquide ipsi leui. rei conditio conuenia caussautem ratio ad talem effectum eidem expressa no Clusis s' commat. CQuopacto diducitur causa peraccidensun casum, fortunzm &neu accideria δ' train. ΞQuid casus Causa est per accidens eorum qu raro contingunt,& alicuius diuisio. gratia: Ut si te tempore vetis in hortulum sodiendi gratia mitterem, tu vero solens thesaurum reperires qualem neq; habet, neq; vidit Polypragmo pater naus tua hscfossio.talis inuetionis thesauri casus esset. Thesauri autem inuentio illius casus effectu a tua fossio talis effectus causa esset per accidens, ut que neque natura. ncque arte neque proposito ad talem essectum fuisset ordinata.& eorum quae raro continugiunt.& alicuius gratia . Raro enim huiusmodi contingit thesauri inuentio: qus qui i Qui furiidem alicui est gratia. Dicuntur enim aliqua alicuius esse gratia, Npropter hoc.que alicui gradigna sunt ut prosequant fugianturve cognita. Quid fortuna. ' Causa est per acci vidit cdens secundum propositum eorum quae raro contingunt,&alicuius quidem gratia. P ut tu rationis usu potitus agis secadum .ppositum .idcirco talis inuentionis thesaueri fortuna dicereris.& anima tua pariter & voluntas. Quomodo diducedast forti tunas In bonam fortuna, atque malam. CQuid bona sortuna vocabimus . 'sortuna bonorum ac eligendorum vi fortunam inuenti thesauri: que quanto prosperiorum eligibiliorumque fuerit, tanto melior ac secundior fortuna dicitur. Quid malam fortunam malorum, aduersorum,ac sugiendorum: visiquis multa tempora inpera discendis literis longe a patria domo peregrinus Deliciter consumpserit, qui visendorum parentum desiderio tractus.multos quidem post annos iter arripiat.& in via si, carios offendat, qui ipsum spolient, spoliatu enecet,priventque Vita: pia eius Uisen: i. dorum parentum voluntas, ipsius mala putaretur esse fortuna:& bonorum spoliotio & priuatio viis sinistra: ae aduersae sortune euerus. Quid propostum matio atque Voluntas. c Quid neutra . Causa est per accidens eorum qus non sunt alicuius 16 gratia: ut praeter intentionem casus capilli, aut offensaculum lapilli in via. CQuid causa actu. E a est quς semper cum effectu existit: ut domisicas cum domificatione. Fieri enim nequit ut quis domi ficans dicatur, si nihil quod ad suturam attineat do mum .extruatur. 2Quid causa potestates Causa est quae non semper cum suo esse,ctu est. ea siquidem sile effectu esse potest:vt domiscator, causa domus potestate est. Epi. Etiam puto. sue ab eo facta domus stet, siue no. One. Nihil refert. Et hi sex postremi causarum modi. causa scilicet propinqua remota, per se. per accides, actu repotentia .cuilibet quatuor prscedentium modorum comparatur, hoc pacto. Causa, rum materialium qu api est propinquassusdam remota,quedam per se, quaedam
499쪽
pet accidens.quaedam actu quaedam vero potentia. Et formarum.. R efficientium,& finium consimiliter: cuius quidem rei talem descriptione ira ponere possem: S. Propinqua Videmur tibi fortasse circuluc Wsxefficiensi Materia Remota planasse. tamen adhuc a notare licebit; ean e 'Forma Per se causae dc e flectus psi disciplinam .na sunt opposita. Efficiens Per accidens opponuntur enim sciniue. iduo Iu ς' elus ita deprerinis Actu hedes .etactus materi pissectus sorios, ei se sessi
Potentia cientis.esse iussinis effectus causa propinquae,effectus causae remotae, effectus per se effectus per acciden .esectus Rctu, effectus tua state. E t causam ad suu effectu referre, coparateque debebis: dc d p ulum alterum Oem u furit enim adinvicem correlatim: sicut pater & filius. vi causa materialis ad esse si ista ε γ' materialem referenda est εἰ forma ad effecturos in s. efficies adsuun Irςductu, ctu refere conseruatu, aut corruptu. finis ad id quod ob ipsum sine est. causa propinqua ad essedam esse. ctum propinqaum .dc remota ad remotum. causa particularis ad si id particulare effectum,&Vniuersalis itidem adsuum uniuertatem esectum. c usa per se ad sudesectum per se. causa per accidens adessectum per accides. causa actu ad actualem effectum .& causa potestate ad efflictum potentiale.Si autem secus ipse feceris: iem Itidiculam indignamque iacies: perinde atque si petiem ad seruum aut repotem inepte compares,relerasque. Sufficiunt ergo ne tibi pro huius circuli intelligentia, quae adα , duxi inusiae pi. Sufficiunt. O ne. uergo nos ad circulum motus expledum transferamus: an defatisceris Epi.Minime delatiscor. Cre. Transeamus igitur.
Vum itaque sciscitabitur quidsit motus: ita respondendum est. oius is est alicuius in aliquo aut acquisitio aut deperditio. ut et quae calefactio.
Est enim aquae calefactio. caliditatis in aqua acquisitio. Quid acquiet si ostio aut deperditio Ea siquide dicitur, quandiu aliquid rei continue a quiritur,aut deperditur: Vt quandiu alicuius actus siue substatia sit,sive sit accidens aliquid actu habetur.& aliquid continue reliquitur habendo quod quimn dem cloinue acquiratur:talis actus quicunq; sit acquisitio noinatur. Et si alicuius actus quicunque sit, aut substantia .aut accidens aliquid continue reliquir deperdendum: deperditurque continue: talis actus depereitio nominatur. immo & motus .c si
fiat in aliquo. Non enim actus sine subiecto ungesse potest. Quo modo acquis sillio aut deperditio interpretatur actus in potentia secundum spin potentia. aut pctiu acquisitio.aut deperditio:actum in potentia secundum quod in potentia interpreta e tur . nihil refert. Sunt enim haec eadem, sola Voce discrepantia . ut actus in potentiatio Iiffisi ad esse secundum quod in potentia, et uistio dicitur.& actus in potentia ad ron es, xioni mo se secundum quod in potentia: dicitur deperditio. Arbitraris modo multum differ, 'h te motum ita diffinire motus est alicuius in aliquo abi acquisitio aut deperdit o. aut uia hirid hoc pacto: otus estentis actus in potentia secundum quod inrotentia. Epi. Cum diffinitio dicis motus est alicuius in aliquo: arbitror te intelligete, alicuius scilicet actus. Cn. Scilicet.hicum dico est actus entis in potetia: idem intelligo. ac splane dicatur: inente acl uS in potentia.quemadmodum cum dico parietis inalbedo intendem admiesse ac s plane dicerem : albedo quae est in pariete. cui quidem entis in aliquo respondere fecimus. Epi. Ergo hae dux motus descriptiones, solo vocis interstitio distant. One. Nisi forte adhuc di Uerre putes φ prima: Heimenei sani Uerba, secundae vero Verba sunt Aristotelis. utriusq; tamen eadem sententia est. Intelligis ne ex his, ens' tis,& in aliquo.& in subiecto ide esse Epi.Intelligo. One. 4 Quo pacto interpre, si atatur motus mutatio trasmutatio. Quid generatio est substatialis soli rivinati, e quo acquisitio. visorme ignis in materia acculsi:o ignis generatio dicitur. CQuid εcorruptio. est formae substatialis in aliquo deperditio. ut sol re ae ignis in suo si bie, cto,suaq; materia deperditio, eius nuptio nominatur. CQuid augmentatio st
500쪽
maiotis quantitatis i n aliquo aequistio .ut G pedaneum fiat bi date. motus ac mus, , diis facta est, quae augmentatio dicitur, a m aio μ' uuantitate in minorε mutatio. Et his dissinitionibus ea quantitate quς dimenso est, intelligere ' emus,& non rnimou aut
.Unicuique resu corporea rucocesss,quo occupet: rebusent.secentur,atque distrahatur. Epi. Si operspretiu
ducis velle mihi plantur aperires, quid si dimensiones nobis cccessa esse quo occu
mo dici philosophiae parie vendicat.Enitar tamen Ut Q potero, tibi illud aliqua: tutu aperire. Si abs te sciscitarer,cur obone fili optimus naturs opifex tibi albedinem concesserit arbitror te protinus responsuru: ut albus sim, ait videar. cur Ire i ignlucem tribu a quo sit lucidus 'atque illuminet. Itane plane respoderes Epi . si odere plane.One. Cum te rursus percolarer: cur rebus tribuit magnitudine. re'poceadum tibi colaniliter esset: quo res ipsae magne sint,ac occupet. Et cu insuper an utra essentia albus sis acvidearis an ignis sua substatia lucidus sit & luceat Epi. Proutinus subiungere non sed ego mea albedine sum albus Sc videor. N ignis sua lucecidit, juminis diffusor. One .hi recte quide. Sed quid tum siciu ere,an tua esseristia sis magnus ac occupes 'Epl.Forte velles me respodere.rio. sed mea magnitudine iam magnus ipsaque occupo.One. Ita volo. Et ira sicut albedo na res in te est,a qua: isti in diomtudo una res in te est aqua diceris magnus& Occupas. 0 ψ ubi ego sum. huic scilicet sedili immediatus muce , V 4 Hi iae. insdere
immatus non possis,ui ut tua potentia sines sit eu mea,&tuus actus simul eum meo sit actu E pi .Quia corpus meu nequit ut mihi Videtur tusi eorpus ibintra Vo One. Ouod videlicet tua dimenso, pariter&mea nequeut se inuice subire. Sed sedimensio suum locli occupat Ni vetet, obstaculo.impedimeto si ne queuis alia dimensio& quodvis aliud corpus pariter unaque cu ea eundem Jocum occupare ac replere possit . Quod si contingeret. hoc Dilosophi di merui onu occupationem. penetrationeque nuncupant:quam εe natura impossibilem esse ponunt. Sed si esset moriente unus sol lucis aureae item dc alius in occidente lucis rubicunes: ubi esset pii, minureaeue solis lume Epi.In toto nostro concavo. O .la totum nostrum cora, uum,sensibili si circulum repleret. Epi. Dplaret One. a suffusum.oppletuque esset. Et Vbi secundi rubiculque solis lumes Epi. t toto nostro coca lone. ipsumq; repleret Epi .Repleret ut primu . e. Sedunde hoc thec duo diuersa lumina no occupent neque se impediant quo minus idem rep eant.& tamen haec duo nostra corpora occupant, sibique mutuo ne omnino ide repleant. im dimeto sunt: Epi.Nescio quid respondendustrius quia nos dimensiones has riu et ut naulo ante dicebas ad occupandu rebus concessae sunt. One. Sane, Olore esse pariter ει olore.One, Versiquido, in Dial* x-- uba Meet ae calore illoruet; sitopera:nunquid se occupat EP.No: Vtia Iasii inmus P a m. h. λώ pi. Mi merui in non sint. Orae. Probe, s realorem dicere quantitates vel magnitudines exiesiones ac dimensenex Ep . Mianime profecto. One.Τu fateris ergo lumina illa dimensiones non esse. Na dimen uminasiones sese occuparent.quod impossibile est. 8c tame fateris illa replete. Epipo. Fa,-- 3 teor One. An non putas ea replere, qu e ita replent, Vt ab stero non impes ta tu diantur quominus repleant, dc quae idem cum altero Iesenis an ca quae cum altero Oiri uo