장음표시 사용
481쪽
sed etiam domestia su rtutibus praestans,qus sic animum ingeniumqesus alebatit, Vt dicere sa
t litus sit nunquam seminus otiosum esse, , cum otiosus, nec minus solu qua cc solus citet. Inter dii em multitudinem consulto suglans, tanqua in portsi se in solitudine recipiebat. Hine Ars soceles studiosorum somnia meliora dignioralesse incestatur createre semper occurrunt in somno, s attentius vigilantes cogitant. xi. Sumque surio ruα phanaticorum motus, Ut poemata Philegiis.Pli legides poetasuit G raecus,qui fabulam de venere ab exordio inceptam continuata serie villic affert Aris teles ad sinerti usque perduxit. Huie generi poematis assi inlatur motiones phanaticorum, menteque capt2rum,qui suum auspicatae principium, siue interni issione ad exitum usque Procedunr.
CParaphrasem in librum Aristotelis de diuinatione
per somnum,& in eundem scholiorum,sinis.
CPRIMI CAPITIS PARA PHRASEOS IN
Librum de longitudine & breuitate vitae,annotat. et tum generis tota species. Hominum gen tota hominum spe es es. C Plerumque susceptiuis corruptis, accidentiasola ratione corrumpuntur. CSulceptiua denominationis subiecta.
I ber de longitudine Sc breuitate vitae continet i ta ea pila.
Primum quatuor conclusiones, duas quaestiones . earum lolutiones de quinque corollaria post quartam. Prima coaclusio. Cur animalium quaedam sint longae vitae, S quae dam breuis vitae Sc omnino quae vitae logitudinis, qua Vebreuitatis causae sint .expedit considerare. CNam delus
multa dubitatio est. Neque quidem adhuc per spe flum satis est, an eaedem sint causae cur Ea catallu logae sint vite haec breuis:& cur hae plantarum loge itidem sint vitae sis vero breuis, modicoq; tempore duret. Et virum idem si diuturnae esse vitae Scnatura consistere saniu: an aliud quicqaet an ide si correpti esse, citoq; labentis aeui.& esse natura languidum,an non. Aiunt enim Ei, larguo
lentam naturam ad citam vitae corruptionem accedere. hi autem contra nihil
prohibere languore detentos longam protrahere vitam. Expeditigi ur de his causas perquirere. Paulo enim ante de somno & vigilia determinationcm ex stamus. hoc in loco de vitae longa protractione atq; eius breuitate aggrediemur: deserminationem de morte N vita, aegritudine& sanitate quatu ad philosophum atti,net naturalem in aliud tempus disserentes. CSecunda. Haec vivendi diu ei sitas in ' totis generis.atq; in eiusdem speciei indiuiduis com perta est. CNam hominum gena ,equorii genere vivacius est, longiorisq; Vitae:& unus homo altero homine longiorem ducere vitam cognoscitur. Et haec diuersitas etiam secundum loca con peritur. nam qui calidas incolui regiones,durabiliorem vitam habet. qui au te frigore obtundutur correptiorem vitam senim t& eiusdem etiam regionis incoloe,lii Io, 3 gae vite sunt hi cito labentis et Buxe. DTertia. Elemeta ignis, aer aqua,teira, fasci Ie sunt corruptibilia. Na sunt aliis corruptionis causa. transmutabilia adinvicem. quare et quecunque ex ipss componuntur trasmutabilia atque corruptibilia sunt. consentaneueinest, ex aliquibus,costituta costi tuentium participare natura.
Et de compositisque ex multis arte quadam copacta sunt. alia est ratio : de qua ad 4 prssens non intendimus. Quarta. Nonnullorum accidentium multiplices existunt corruptiones. 4 Nam lis susceptiuis saluis a contrario sunt: ut cum sanitas ab egritudine corrupitur: et scientia a deceptione. he priuatione quada. et ut absen te conseruan e vicum scientia obliuione delinitur. he vero fiunt susceptiuis corr ptis. animalibus enim corruptis,et cognitionem et sanitatem Ff in ipsis sunt cora
482쪽
rumpi necesse est.CPrima quaestis. An cum animalia corrumpuntur anima hos varios corrumpe ndi molos habeat CResponsio. Non: sed cum corrumpitur, so, tu susceptiuo corrupto corrumpitur. 4 Secunda quaestio. An corruptibile quoplai
Plane id apparet. nam ipsi principes actus, principe'; rerum formae, Uno modo videanimalium formis modo diximus corrupuntur. Vt cum sua susceptiua corarum pantur. Atqui ipsa non corrumpuntur nisi a contrariis. non enim ut accideriatia corrumputur: quandoquidem substantiae sint. 8c quae non sunt in subiecto. ubi igitur nullu habebunt contrarium .incorruptibilia euasura sunt. 4 Responsio. Et siquicquam in loco esset ubi nihil ei esset contrarium: non tamen simpliciter incor, ruptibile esset. nam ipsum extra existens eorrumpi nihi prohiberet. Neque id vorum est.ipsum in loco quopiam esse posse ubi nihil sit ei contrarium: impossibile enim est materiam habeti vhi Q sit .non existere aliquo pacto contrarium . nam impossibile est materiam ab accidentibus esse seiunctam, S contra. Et si abudans aliquid semper fieri oportet,ipsum est contrarium.& permutatio omnis, ex contrario. Et si nullum aliud actu posueris contrarium . quam ipsum continens: sue ipsueontinens corruptibile sit, siue non . ipsum tamen a continente tandem corrLmperatur,continens enim corruptibilis corruptionem operatur,aut ipsi cooperatur. Et id
quidem ut ex dictis sufficienter cognitum accipiamus,aut si satis probatum no plauaccidit.
uenienssisset maior aduit etiam vi Cm . vi queum multo tempore parua flamma fumum consumpsis flamma cito rapiat,materiamque exedat. I Secundum. v nia viventia corpora in continuo motu existant.& fiant. aut corrumpantur,cotino enim aut ea operatur, aut ad ea cooperatur. CTertium. Hac de causa quae se transferunt animalia & caetera viventia quae transponuntur ut plantae quae transplan, qtantur interdum sunt durabiliora .interdum vero citra statutam natui a duratione accelerantia. CQuartum. Fit item ut sicut aeterna nusquam contrarium sustinet ex opposito quaecuque materiae addicta sunt . protinus ubitaq; sint.contrarium ha ibbeat. CQuintum. Quare si quidem materiae quantitas iuncta est , contrarium habet. vi pote secundum quam fit augmentum atque decrementum . si qualitas. has ribet& qualitas contrarium secundum quam fit alteratio.&si secundum locum motus .habet & motus contraria, sectau quem sit in alium locum pei mutatio.
t mmi eapitis libri de longItudine Zc breuitate ustae scholia. i. Nec quidem adhue perspectit satis est. Ad dubitationes hoc in loeo agitatas paucis respondendum est.
i eande esse communem causam longitudinis viis in plantis 3c animalibus similiteri di eande esse breu itatis vitae causam in viris .eamque posterius explicanda. Deini ceps dicendum est non idem reputari debere diui urnam ducere vitam,&sanitate potiri quavis unu alterie adiuuet utpote sanitas ad vitaelongitudinE.quia enim eois causae. 8e rationes longe sunt diuersae idcirco interdum unum sine altero inuenitur. V itae enim productioris ratio in calido & humido consistIt .sanitatisvero in debita quatuoi humorum proportione 3ceont.peramento.Sic ne et idem censendum est breuis esseυiti.& natura languere t sem valetudinariti. qua uis hoc ad illud disponat,alia quia est υ niti, de alterius propria peculiaris eausa. xx. NI hominum genus equo si genere vivacius est. Ut sit tota hominis species vivarice equo Hisperie.non oportet queuis hominε quolibet equo diuturniorem degere vita nam equ' adultam assecutus aetate prolixiore potitur vita, et puer qui in primis anis vita excedit .sed tussicit vivacissimu υmua sit diuturnius vivacissimo alterius ut vhomo omnium diutissime viues inductiorem habeat vita equus in toto equorum genere protractissims viis.Et ira eum una tota species ad alteram in aliqua Oprietate accidentaria consertur debet maximi m unius ad alterius maximii rite costari aiet referri. Quod aute heimbus Q equis diuturnior sit vita vi hac assert utera hinc cossat o vivere equi nonnulli ad summu dicantur annis quinquagenis. sexminx aut Eeo minore spatio. Esdemqucet quinquennio crescere desii sit,inalesano addito,ut rescit Iris
483쪽
ponthius.quantiti v Ixisse equum septuagIntaquinque annos autores prodant Homine et autem multo longiore vivunt annorum curriculo,ut experientiam ertum habemus & ex annotatis secundi capitis proxime sequentis euadet apertius. Nam qui calidas incolunt regiones. id A ristotelis dictum intelligitur de calido extrinseco temperato & bene proportionato ipti intrin seco,quod no υsque adeo exuperetic supervincat .vt ipsum expirare cogat. Huiusmodi enim vehemens calor re efferuens induceret potius corruptionem, quemadmodum valentius calidum
soris existens in re putrefactione corrumpenda educit id caloris quod inest rei putredinem passurae & eam labefactat at et corrumpit. Proinde non oportet si habitantes calidas regiones sunt i5gae vitae, eos qui in calidioribus degunt regionibus. longiorie esse vitae. de qui in calidissimis, logissim s. nam . t simpliciter se habet ad simpliciter ita magis ad magis.& maxime at maxime se habere debere intestigendu est,ubi crementu unius similiter sequitur erememta alter . vi h nitas iustitis. At crementum caliditatis non sequitur diuturnitas vitae, quin potius nimio caloris excessu sicut 5c desectu offenditur vita ut que in mediocritate 5e quadam aequalitate nata sit esseruati Et quan uic Aristoteles in solitieis habeat in regionibus frigidis horuines robustio res esse 5 audaciores Holidis,compertim; 'abeamus corpora nostra hyberno tempore. quam aesti
uolaniora esse m frigus poros constringat caloremque naturalem intus coerceat, non tamen Otinus efficitur stigiditatem regionis diuturnitati vitae potius conducere. nam audacia 5c robur non semper consequitur vitae diuturnitas. Est enim leo elephanto audacior & tam e correptioris vitae.Gallus item cornice animosior minus tamen habet vitae curriculii . sic de sanitatis non .prissus eadem est causa quae longaevitae, ne logae υitae ea quae sanitatis. iiss. Nam hae susceptiuis saluis a contrario fiunt. Primo corruptiones accidentiu fiunt a suo contrario, totis subiectis man Etibus ut abiicitur adueniente calore frigiditas ab aqua permanente. Secundo fiunt accidentaria cum dispositionum deperditiones saluis itidem totis subiectis per priuationem, ut desitio tu minis per absentiam hicidi.Tertio vero sunt earum abolitiones, per totu quae denominationis sunt subiecta corruptione. Et hae duplices sunt. nam aliqua accidentia corruptis suis subiectis se cundum rem corrumpuntur. N esse desinunt vi sanitas corrupto animali. Alia inro solum secadum rationem queinadmodum etiam admonet notae,ut scientia & eognitio hominis. ipso moriente . Tunc autem accidentia sola ratione corrumpuntur, quando secundum re manentia am
plius non denominantur illius esse subiecti, ius prius dicebantur,ut leone mortuo manet qui dem re ipsa eadem magnitudo.colorq suiuus quisuerat in leone,verum non amplius duitur magnitudo aut color sultius leonis. Sic anima rationali soluta a corpore, manet in ea eadem sciem ianumero & cognitio qus prius fuerat,sed non dicitur amplius sci Elia animalis aut homini .Quoetro recte hie dicit Philosophus animalibus corruptis cognitionem corrumpi ut pote secundia rationem. Nec ex hoc dicto Philosopho Impingendum est, animam rationalem senserit mor talem, v t dilige tius annotatum est in logicis circa genus ad aliquid. Demum ut primae quaestionis apertior habeatur solutio )forma suhstantialis rerum naturalium Ut anima tu l: primo hommodorum corrumpitur neqsecundo sed solum tertio .Cum enim totum subiectum destruitur&. ipsa etiam anima desinit aut secundum rem, ut in citeris vivetibus ab homine, aut duntaxat secundum rationem ut in homine cuius animaeorpore soluta superstes quidem est sed ampliuunon dicitur anima hominis. vi. Plane id apparet nam ipsi principes actus. Ratio haec probare nitens partem reiiciendam,diluenda est admittendo formas substantiales non corrumpi nisi sua tota corrumpantur ξc tota itidem non corrumpi, nisi a contrariis, sed negando id quod supponit conclusionis 1llatio corpora scilicet naturalia in aliquo loco esse posse . v binultu habebunt con trarium. Nam ubi nullum eius actu esset aliud contrarium, quam continens, nunquam tamen continens naturale est suo contento non contrarium, siue incorruptibile sit, ut casum lunae ad ignem ad quem non aliter se habet,quam ignis ad aerem. Ignis autem aerem secundum partem corrumpit igitur Scaelum lunae ignem eis in suo loco naturali existentemssive ipsum contine usi corruptibile, ut elementa superiora contraria sunt inferioribus quae complectutur. Praeterea tametsi admitteretur ens naturale in aliquo loco collocari posse ubi nullum haberet cotrarium. Do tamen protinus consequeretur ipsum esse simpliciter dc absolute incorruptibile. nam nihil prohiberet ipsum extra illum locum existens de in alio constitutum loco, ubi contrarium lineret. corrumpi. quare adhuc corrumpendi haberet potentiam. Permutationes enim esse non pos sent,vno semper existente agente. Ad transmutationem enim omnem duo requiruntur agen tia ,inter quae sit contrarietas,& vnum patiens ut primus auscultationi physicae liber ottendie quorum quidem agentium unum acquiratur . 5c alterum deperdatur.Supponit enim physicus transmutationem Omnem contrariis claudi terminis. 5c inter contraria fieri. Cum etiam in omni transmutatione debeat esse aliquod abundane scilicet agens praestantioris virtutis aut forma quae per motum acquiritur, ipsum est contrarium deficienti,utpote formae quae deperdatur.
Hinc r. cte petit Aristoteles in sine solutionis pissentis quaestionis supponi, omni rei naturali ea enim Ec sola εἰ omnis corruptioni est obnoxia aliquid actu esse contrarium.& ex prioris p rs cedenti': res naturalis reliquiis id est materia quae in corruptione relinquitur superiluum abadansque fieri, hoc est nouam rem pipiat quae virtute alteri praestat de excellit . ut ex ligni reli quiis sit ignis .culus forma ad signi forma abundans est & excedens ,Vt quam subiecto depuleritat corruperit. vii. Nam accidit ut quem multo tempore parmassama Quo pacto maior nama quodammodo accestiet minoris flammae consumptionem tinctauit Aristotelea sexto cap.
484쪽
tertii libri de Caelo numero. κ&viii. Hie autem idem repetit, vi analogia flammaeos endat ma iis ι calidsi interdum minoris olidi cito absumendi Occasionem praestare. Q, celerius luimidu me dat ,quo minus calidum diutius perduraret. Nempe dato calido Vt quatuor,quod sit bene pro portionatum humido vi quatuor si duplum detur calidum cilicet M t. viii. idem humidum viiiii. in hoe calido citius corrumpetur. Itaque magis catadum est ut maior flamma, minust ut mi nor humidum vi sumus. viii. ut Omnia υiuentia corpora in continuo motu existant. Non eo qui insectidum locu sed secudii adiectionem partium nouarum, aut defluxum prsexistentium a corpore rpropter quem quidem fieri dicuntur per nutritionem,& corrumpi per diminutione aut continuam corporis demolitionem. quaesit accituraris qualitatibus intrinseris,perinde aia intra cereum esset vis intranea cerae liqu es activa ac dissolutiva.
Secundi capitis annotatiunculae. Epitea annua, Cyparissus cupressus. Palma: arbor dactyli ferat Iudaea eresces: cuius mas prodituro foemina:& foeminas: sine marib' gignere no solere ad quos pronas comas acclinant. Saura, lacerta. 4 Pholidotus, sequamat': est enim pholis, squama.His graecis vocabulis utitur litera: loco quorum solas interpretationes subiunximus. e Ostracoderma quibus testa pro tegmine est. Ecundum caput continet undecim conclusones. tres conditiones humidi vitalis.& tria corollaria post sextam,& vnu in ad quartam.WPrima conclusio. Non oportet corpore maiora diuturniorem minoribus possideremiamritidem neque minora maioribus. CNam equus homine maior,bres uiore vita potitur, 3c pleraque insectorum quae mole sunt inferiora. solum annua sunt. CSecunda. Neque uniuersae liter plantae animalibus diuturniores sunt.Na plerat F episteae lunt.darationis Q annuae. Tertia. Neq; omnino sanguine praedita exanguiαbus. Q exanguia sanguine praeditis sunt Uiuaciora . Nam melliferae apes nonnullis sanguine praeditis durabiliores sunt:& quaedam exanguia quae molli cute sunt in
tecta. Uitam annua morula conficiunt. Quarta. Neq; ea quae in terra degunt,aα VJ quatilibus . neque aquatilia terrestribus diutius imorari. vitamque ducere oportet.
Nam quaeda terrestrium plantarum.&quaeda gressibilium .solum annua sunt Pluris autem temporis multa sunt aquatilium.& multa etiam breuisato corripiet, tur,tam quae dura testa integuntur,quam quae molli cute sunt obducta. 42Quita. Longioris vitae sunt nonnullae plantarum cim animalium genere vlla reperiantur: dc in animalibus diuturniora sanguine praedita nonnulla sunt. 4 ex anguium repediriri possit ullum: δέ quaedam gressilia aquatilibus. Sunt enim plantarum cypaurissus.&palma longissimae vitae & sanguine praeditorum pariter εο gressi hu,cersuus. lephas.&homo. Ex his itaque manifestum est durabiliorem vita molit amisplitudinem ipsiusve arctitudine no praestare quin poli' id accidere. Sexta. Causae propensioris atq; diuturnioris vitae sunt calidu de humidu. Est enim animal na
tura calidum & humidu,& sicquid vitam degit: senectiis aute frigida ,3c sicca. α iid emortuu iacet. Corporu enim mareria haec sunt. calidum scilicet stigismidum.& siccum .ex his enim contemperata sunt quae vivunt omnia,itaquet
eum vita calido saluetur& humido. senecta autem ad vitae dissolutionem pducat senescentia desiccari necesse est.erunt igitur calidum Se humidum . propensoris diuturniorisquae viis causa. Sed quale humidia . qualive calidum .paucis exFediam'. CPrimum. Eiusmodi humidu.pingue esse Sebet.nam tale humidia viscosu cali, i Sdul est, ac ratione viscositatis non facile cosum i desiccari ve potest. Ratione vero caloris imputribile estire immerito. est enim aereum,aer aute adalia collat', ince gius est, qui nunq admittit putrefactionem .. cundum. Paucum esse no debetnam quod paucum est, facileabsumitur, desiccatur p. Hinc euenit ut corpuletioras modo cstera paria sint ut maiores planis minoribus.& maiores equi minoribus.
longioris viis evadant. nam illius vitalis humidi plusculum retinent. Tertium.
485쪽
Non niolo humidum multum esse oportet,sed & calorem a&icere necesse est, ne cito infrigidari gelatiqie possit. Aequata enim esse debent: ut humidum, calidunonexcedat.ipsumque suffocet. &extinguat: &ne calidum excrescens supernu umque.humidam exedat.hunc in modum in quanto & quali contemperata. hac de causa itaque fit ut homo grandioris molis animalia vita superet: quod illis multitudo humidi calore subruat. Itaque sit vitale humidam .pingue multum bona Pr vortione calidum,non superfluum. Cito enim siccabile,& cito gelabile squale haubent nonnulla inaqueum & superfluum . illaudabile est. nam superfluitas aut languore interimit.aut naturae contraria corruptionem accelerat. Vim enim obtinet constrariam .corrumpitque interdam totam naturam, interdum corporis particulam.
' C Primum corollarium. Quapropter animalia plurima Venere utentia, &multa seminis, cim senescunt. Semen enim superfluum & amplius. siccat emissum. '' er Secundum. Hae de causa multus equidc asinum sex quibus genitus est vita uperat: itidem N passerum foemellae superat masculos. CNam ni o nulla Veneoncessa est:& passerum masculi plurimam sequuntur venerem. CTertium .visitem ut mares laboribus attriti scemellis citius senescant.Nam labor exliccatrae. necta autem sicca est. CSeptima conclusio. In omni fere animalium genere malsculi suis Demellis natura diuturnioris sunt vitae. CNam masculus natura calidior foemella est. Coctaua. Eadem quoque causa euenit in regionibus calidis quam m frigidis animalia durabiliora esse. Calidiora enim illic solidiora atque firmioram euntur. CCorollarium. Quapropter in eisdem locis notabilis excellentisque mas ' xiii ruditas animantes natura frigidae nascuntur. ut serpentes ut lacertae, ut squama
a.& in mari rubro mirae in itudinisostr coderm .calida in bum gmenti causa est.&vitae. In se uidis autem locis ut quae ad arcton sita sunt minota.&terrestria,&aquatilia,quae parum sanguinis habet.aut prorsus sinat exanguia duod his locis aqueum magis retineant humidum . tacito gelabile. hinc minoris molis sunt,& breuioris vitae. Aufert enim congelatio augmentum pariter. & nutrimentum.quae autem alimentum non sumant ut expedit,& plantas,& animalia, a cito corruptum iri necesse est. Nona. Vbi calor multum excreuerit, vita minar, diuturna est. CNam propriam consumit materiam, sicut magna flamma paucam
rumpit. od eius fomentum eiusque materiam absumat. ita& naturalis ille calor ..Decima. Gressilia aquatilibus ut in pluribus lon giolis productiori v. vitae esse solent. quod aquatilia aquosa sinti tale aute m humidum i acile corrumpa,
,' L .quia frigidum&gelabile sit facile. Cyndecima. Sanguine praedita. ut in pluri' bis eΨagui sunt durabiliora. CNam sanguine praedita calidiora sunt. exaguia
vero algidiora.neque pinguis .neque dulcis grande impiam habentia. an malium enim pingue dulce est. sunt igitur breuioris vitae : nisi magnitudine,deterioris naturae con itionem compensent. Apes tamen .quod dulcis plus habeant, Pleiaque nia,
ni re serpent ex requirunt,ut em statu ad se tractos eum ederint, mant arrisi sua in arta Eorior ibine Vigilius. Et ramosa Michon υiuacis cornua mrus. De elephantis tradit Aristote Virgili . υς complures eorum vivere ducentis anni , quosdam etiam trecentis, iuuenta' eoru sexagesi mo anno incipere. De homule, δ, diuturnae sit vit in primis testimonio est Nestor rex Pyhinus . iraecetesimum vitae annum attigita scribitur,v Opse de se apud Oviditi testatur, Annos U Dei his Pibuu
486쪽
centum, i a m tertia Vluitur. aetas. Et Iuvenalis de eodem. Rex Pylius, magno si quicquam credis Homero. EX emplar vitae fuit a cornice secun dae. Id de cornice dixit Iuvenalis quod ea nongenis tos annos vivere dicatur. Ouidi . Vivacisque iecur cerui, quibus insuper addit ora caputet nouem cornicis secula passae. De Galeno medico tui Sypotinus aic exploratum est centum de qua draginta annos eum vixisse tanta in cibo potuque ah stlnentia usus est. Nunquam enim ad satietatem comedit au t hibit .nec crudum quicquam gustauit, dorificum semper anhelitum spirasre sine aliqiso morbo sola senectute delicit. Hasinissa Numidarum rex centesimum vitae suae annum impleuit. Gorgias Siculux tentu dc octo annis vixisse traditur. Et ex foeminis Terentia Ciceron Iet uxor cerum 3c tribus annis vixit Clodia centum Ec quindecim dc nonnulli alii tum vi ri tum foeminae,quos idem author enumerat grando a fuerunt etate. De Pragmanis quoq1 In dorum philosophis reserunt authores vi centum N quinquaginta annorum pleriano expleat statem ,ob saluberrimam aeris in quo diuersantur te perlem 8c summam in victu rii oderatissima mediocritatem. Siquidem gens illa Bragmanam ut tradunt pura Ee simplici vita viuit , nullis rerum capitur illecrebris,nihil appetit amplius ιν naturae ratio stagitat, sola vivit alimonia quam tellus sine cultura produc st. Hi ne nulla apud eos morbo iii genera, null' apud illos vias medicianae quia parsimonia est illis medicina sed longa diuturnainsanitas usque ad mortem.quam sola senectute tabescentes demum sustinent. Sed N eκ Valerio libro Octavo, cap. de senectute replii scula diuturnitatis humane viis praeterea quae hic adducta sunt me pia allatim inuenies. xvis. Sed quale humidum ,quale. e calidum paucis expediamus. Calidum quod .fi causa longae viis nec debet esse aereum solum neque igneum soluin sed ex viroqi co temperatum. Nempe huiusmodi calidum debet esse con iunctum humido contemperato tanquam suae materis. Calidum autem quod solum est igneum humido coniunctum non est .sed solum sicco. non potest igitur esse solii igneum .Ritrium huIusmodi calidum debet augmetum dc nutrimen tuis e fricere praecipui efficientis instrumentum esse. Calidum autem solum aereum minus est sufficiens ad id efficiendum. non enim satis validam habet virtutem conuertendiali metum in substantia tu nutilis .n5 potest igitur esse tale olidum. Ium aereum, sed mixtum sit oportet. Neque ex eo Φln acre v Iram degimur efficax sumi potest argum tum liuiusmodi calidum debere esse solum aereum tiocatum corpori locantes quo continetur respondeat. Non enim requiritur huiusmodi responsus inter corpus Ioeans Sc locatum in natiars sicillitudine quia semper esse debet diuerse speclei lioqui unum alteri foret coisnuum ut aer aeri. Ne in in qualitatum similitudine necessaria in int/rutrumque conuenientia. non enim opo ter siqua in corpore locante comperitur qualicas, eam quoque Sc in corpo i e locato reperiri sed solum debent in corpore locante iraturali qualitates esse conducentes conseruationi ipsius locati, quemadmodum in aere sunt rinctic nes accidentaris conducentes Lilui i animantium in eo dc gentium. Et anuis huiusmodi calidum partim ut dictum est igneum, contrarietur humido aqueo non tamen arbitrandum est ipsum in piscibua extinctum iri Nam non potest humidum a lutum in is peruenire usque ad ii torsecum calida propter squamas, quarum munimento pisces obtecti sunt contra aqui iniuriam. Perinde ac si ponatur candela mensa 5 obducta pelle laterrae in aqua ignis ipsius candelae non extinruetur per circunmiacentem aquam. nam non potest illa penetrare circundantem per. m. Sic deliumidum qu Cd diuturnioris vitae causa est ne et simpliciter aqueum isse debet , neet simpliciter aereum .sed contemperatum ex utroque plus tamen aeris quam aqux participans, quod humidum aqueum
facile sit gelabile, de non pingue, dc quan uis humidum aerem simplere minus compacti insit,&firmum ,magisque subtile quam aqueum,compositum tamen 6c mixtum compactius est, sit mi ec grossius,quam aquosum, quod propter innatum fluorem cito de petit. Id herbaeliquido produnt, ut quae cito habent ortum proptereatum suxum humidum rca eum celerem quoque habent interitum. Solidiora autem, dc qux plus habent humidi aerei, propensioris sunt vlix, nahumidum aeris mixtum permanentius est.ut liquido constat in cleo dc eaeteris aereu participa tibus humidum. Neque ex eo quod humidic nutrimur, sumi potest argumentum id humida
solum aqueum e sic debere. Nam quia corpus nostrum infretum est, oportet , dc alimentum esse mixtum. neque unquam simplex mixto nutrimentum subministrare posset quocirca in alimeto humidum est aereum Naqueum haud minuet quam in eo quod nutritur, ec in neutro P nendum est eorum alterum soIum. v ἐω. Animalia plurima venere utetia dcretati seminis, cito senescunt. Non quidem quantum ad annorum multitudinem , grauioremve xialem. Nam animalia Veneri indulgentia non magis aetatem accelerant neque senii constitutos attingunt annos , non indulgentia,ut lio mo in libidinem pronus no celerius septuagesimum pertingit an innum qui est annus senectut Ichumanae qua iis qui continentioris fueriti vi lx, sed quatum ad senectutis proprietates dcconditiones, utpote frigiditatem siccitatem,corpor simhecillitat ε. Meae teras, quas qui saepius venerem exercet, citius sentiunt in teperatiores&cotinentiores, praeuenie senectus corporis aetate senilem. nam id statis canescunt, senioet consecti sunt, quo alti vegetioribus adhuc sunt viribus. Et hoc pacto este sunt intelligenda qui consimili sente tia in litem asseruntur. XX. Hac de causa mulis equam re asinum . Mulus itidem se muta na vir uir latinus sermo pro eodem recipit ex asino N equa .relenitur. Sterile est animal, dc natura inlae sidii quadoquidem no generat, neque serevilii animas quod ex duobus generibus natum tertii generis factum sit. Legstur tame in annalibus mulam aliquando peperiste, sed id prodigii loco habitu est.
487쪽
Mulum octogii ita annis vixisse Athenis memoran Asinis autem Sc equis Ioge eorreptior usta est. Demii passer cuius etia haec litera tacit mention E)auicula est vulgo nota sic dicta ut per hiberio ob nimia salacitate, comitialem morbum patiatur sit ob id breuissimae vitae. Mares
vix unc biennium excedunt,foeminis longiusculum spatiu est.xxvii. Apes tame et, dulcis plus habeat. Procreantur apes ut seruc eπ bobus,sicut crabrones ex equis,suci ex mulIς. Vespae ex aunis. Apibus ipsis diuturnioris vitae causa inter caeteras haec est praecipua, a, socius cocubitu noppeneret ne i veneri indulgeat.Quod csi sere omnes, tu Virgilius hisce carminibus attestatur. Illum adeo placuisse apίbus mirabere morem. Quod nec concubitu indulgent,neccorpora segnes
In Venerem soluitnt, aut laetus nixibus edunt.
Verum iptae solus natos oc suauibus herbis.
Ore legunt. vita eis longissima, septem annorum est, alueum nunquam ultra decennIum durasse produnt. Sunt ut inquit Sypontinus qui mortuas si intra tectum live me seruetur,deinde sole verno torreantur, ac siculneo cinere toto die foueantur,reuiuiscere existiment. Quando vero in totum missae sunt, ventribus bubuli. recentibus cum fimo obrutis, vel, ut Virgilius scribit iuuencorucorpore eNanimato reparantur.Qui sane in Georgicis hunc apium exortum explicat. Hie vero subitumae dictu mirabile monstrum Aspiciunt liquefacta boum per viscera toto Stridere apes Utero S ruptis effervere costis. Immeusa': trahi nubes at arbore summa Confluere, x lentis vitam demittere ramis.c Tertii capitis annotat. Novellas nouos & teneri ustulos palmites.
Ertium caput continet tres conclusiones, εο unum corollati, una ad secudam. CPrima coclusio. Plantarum quaeda sunt quae compluribus animalium longioris durationis existunt.
Hoc enim primo euenit,t ipsae minus aquosae sunt, sed viscosae non facile gelabile neq; facile siccabile habetes humidum. frigidiores tamen&sicciores sunt: cI, terreae sint naturae. Secundo. Hoc euenit quod sibi specialem vivendi modum vendicant. animalium vivendi modo disparem .paeterquam insectorum, quib' plantae nonnulla similitudine habent communia. Plaestae enim quotannis iuuenescunt. nam surculos & nouellas proseriit, regerminant.& se reparare videtur. Et non totae simul sene se sed ubi ram' ubi stipes aliquis petierit.protinus iuxta corruptum repullulat alter. N ita de radice: ut cum eius alia quid corruptum suetit,rena scitur alterum, primi dam num reparans. Haec autem 6 animalibus non cotingunt.hac itaq; de causa platae diuturniorcs durabilioresq; noiniuria videntur. Secunda. Plantae ut ia in dictum est insectis animalibus assimilantur. Na Ut eius generis animalia diuisa viuut. R ex uno duo fiunt,aut multanta quoque in plantis copertu habetur ut diuisae vivant.& ex vita duae multeque fiant. Hoc tamen interest. quod insem animalia diuisa multo tempore durare neri queunt. organa enim non habent suarum lan monutri: neque ipsis noua reparare c6cesssum est. Plantae autem id possunt: ubique potentia radicem generantes. regeres 30 minandique virtutem. CCorollarium . Ex quo iterum intelligere promptu est cur cum Una partium senuerit. pars relicta nouam regerminet:& id quidem logam efficere vitam. CSi enim planis particulam humi defixeris. radicem assumit, Veis petat, excrescitque in arborem. a qua si iterum plantulam demis alicubi defixa tali, dem radice hsrebit.&id quoties demere.asplantare. inserereque libuerit, eueniet: quod ubique reuirendi atque regerminandi virtus assit. Quemadmodum itaque id vides inas plantatione hac ta in una et eadem manente planta videre licebit. qua,
re nil mirum si diuturne utque semper se reparant cognoscantur esse planis. 33 CTertia. Nonnihil etiam et aliis animalibus pariter et plantis commune reperitur. CNam animalia quorum superiora glossiora sunt, permanentioris sunt vi,
tr. Hinc masculi suis Demesiis ut in pluribus cognoscutur diutius vivere. habet
488쪽
enim corpuletiora atq; grossiora superiora, calidiora enim sunt : sertur calidum sursum: frigidum autem deorsum possidet.& nanus quidem magis quam foemelle partes illas grossiores habet. Ita plantar robustarum grossarumque summitatum summitates enim & superiora platae. Voco radicem et quς radici vicine adiacet. est enim radix . plante caput longiore perdurat tepore. Et de ijs loquor plantis que in arbores se eligunt: et non de i is que epites sunt .annusque durationis. ills enim
ut quedam herbe unico anniculo ex semine prodeunt. increscunt suumque semunacte intereunt. Sed de his plura dicere ad determinationem illam quam de vega
tabilibus et plantis reseruamus faciendam .attinet. Et de longitudine et brcuitate vite. qus modo diximus, nunc dieta sufficiant: nouamq; paremus determinationem de iuuentute et senemite . morte et vita, et aspiratione et respiratione . qus cum determinata fuerint, sinem suum assecuta erunt qus de anima nos determinaturos promisimus.
I Ertii cap. scholia. -υii I. PIantae en Im quot an is iuuenesciit. Duplex esse coperituri pi platis aetas. Vna annua.& quae tota unius anni circulo absoluitur, in quatuor niges a paries anni partibus resp5dentes pueritiam veri adolescet iam aestati, a pultam aetatem auium .R senectutem hyenii accommodatam. Et quemadmodul anno succedit annus, 3c hyemi ver per continuam cxli reuolutione, ita& huius f modi aetas in ipsi α renouatiar senectuti hyhemae succedit verna iuuetus in qua quotannis revirescunt. Allera est plantatu aetas complemens t tam earum durationem in qua tuor itidem distitista partes infantiam . qua teneriti sculae se humo plant uis attollunt adolescen tiam . qua robur & incrementum destiniunt adultam ει ut ita didierim a virilem Oetatem qua copleium assecutae cremetum . infractis adhuc viribus consant & senectutem, quia ad serilitatem arescentiam in decidunt. Et unaquam: is aruna aetatum in plantis attollentibus si se in sublime 5 solido robore nixis, plures complectitur cinnos. pro diuturnitatis vitae earum diiuersitate. Neque istarum aetatum posteriori unquam succedit prior non enim recidunt plantat ex senectute in huiusmodi iuuentu rara .sed seni consectae emoriunt Dr. lutra autem de priore aetate, quae annua copletur mi lutione loquitur. Haec autem animalibus non contingunt. Haec quotannis iuuenescere. repullulare. 8c ubi aliquid corruptum fuerit loco eiu et alterum renasci. Nam si pars aliqua animalis suerit resecta ut aiarie. υt digitii nunquam ratura pars illa recrescit qucrepemcdom loco rami excisi alter renascitur. Quod si quis obiectet ungues Ee crines recrescere , inualido nititur argumento. Nam partes animalis non sunt sed adornatum & munimentum ipsis conci si a. Si
quis rursum ablatam pellem aut carne in animali reparati affetat, quin nimmo per nutritionem partes quasvis deperditas restitui. non apit ad hiic contra A ristotelem qui id de plantis adductu intelligit de partibus insignis molis per resecationem deperditis. Vt ramo aut stipite amputato,& no destribus illis homogeneis minii set praecipuis aut etian cotinusi dei laxum deperditis quarum ut creperditio in s. nsibilis est . ita&reparatio. Neque ex hoc consequitur plantas maiorem sortiri persectionem quam animalia, quod partes deperditas reparandi vim habeant , non aut Eanimalia, nam id sese inquam quotannis renouate partesque amissas reproducere periectionem non arpuit ,cum fiat solummodo secundum vim vegetatiuam, quae non minus in animalitis est
qua in plantis tametsi alio modo his quam illis conueniat. Neque quispiam addux rit ad id icto probandum id Aristotelis in Topicis bona diuturniora proe sanitora esse, 5e proinde plantas.*dhmirniores sint animalibus, uena iura nobiliores. Nam id commune principium de bonis
in ratibus. quorum est electio quaeve in consultationem veniunt intelligitur iacti autem de sisteris quae bona non dictitur nisi quatenus entia stit qualia stit corpora naturalia oia. Pro inde. Axistoteles nodicit ea pra sa iuiora aut persectiora isse .s deligit, liora m de proseque dis , eligen dis fugiendi': prseipuam inibi determinationem moliatur. xxx. Si enim planis particula humi. Quod succita planis recte stant intelligendum e si de ira quatum radix pos succisionem ad huc permanet vivens. alimenti q:sus pio nutritur vi pi: mii 5. Oleum. salicium, & similium id penus alborum. Nam si radix emoriatur pos succision m. r. rei minandi virtute liaud quac hahebit ut dem . sli segetes non recrescunt quod post maturationem exarescat radix. Alioqui non
opus esset quotannis seminare apios. sed υ ni ea seminatione facta ex manentibus radicibus no iii crescerent culmi retii re scelemque struis Sic upristim succisam negant recrescere. proinde eam stineribtis adhiberi sicli iam seiunt. Ditique faciam haberi putauit reni illias sus etiam illa atram inuisamque nunci pale consuetiit. Sic& hallama serieis excisa cultris pro istis exarescunt, quod serrum omnino hori scant. marmoreque incidi malint. Quod vero excisus x retis a to ta Planta. R teris in .s radici re sic di eat . ita a re nil vi amabat S stat planta ictu, id os edit ramum etiana toti planis coniuretum . producend s radicis potestatem habete. Nore per alicissionem nori acquiritur retia in t: reo virtus si d ea prius in .rat. S non riduci baiur ab adium,
P non fuerit nectuarium peculiarem illi imo produci 1 adicia vi qui totius planiae radici h fre
489쪽
bat .Post detruncation e vero insita illa vis ad actu reduet ae st,q, a suo toto resecatus ramus & ia actu existens noua radice indigebat. Perindeat 3 glaba terrae coiuina ipsinrrs existeti in suo Io co grauitate quide habet,sed per ea morii deorsum no exercer . in suo naturali loco quietot.Eadem aute distracta a terra,& existes in loco sursum,per eande grauitate exereet motu deorsum reducitur ea grauitas ad sufi functione tu peragenda. Neet ex hoc Pramus perpetuo manens affixus plantae,nunt prodi cturus est radice arbitrandu est vim illa producedae radicis insita ramo otiosam esse aut frustra V t quae nunq reducatur ad actu. Nam potentia illa frustra est,quae no re ducitur ad actu eo tepore quo iuua e st ad illia reduci. At ipsa vis insita ramo no nata est reduci iε actum ,ramumet producere pro eo tempore quo coniuncta est toti,neq; ut id tum faciat, v I illaei indita est,sed solum pro eo tepore quo a toto est semota,quo sane si non faceret otiosa censen da esset. Haud secus ac grauitas glebae terrae otiosa censenda no est,u, in suo loco naturali existes. non laciat motu deo sum,quia non est nata facere movi pro eo tempore sed cii extra locum suum fuerit,quo quidem tempore lino deorsum moueret,censenda esset illa grauitas otiosa.
Paraphraseos in librum Aristotelis de Longitudine A
breuitate vitae.& in eundem scholiorum finis.
lensu in physices introductorios dialogus. Harissime Stephane, quanta sit animorum beneuolentia inter liberalium artium cultores in hoc nostro Parisio studio. Ubi res cognita esset,exteri mirarentur. Certe mordaculum virum,dc qui ut aiunt nasum rhinocerotis habet, tanquam Cerberum trifacem irrident,execrantur*: magis Persea pretium ducunt sancta amicitiae iura colere, tanquam a nata
nerua tque olim&sapientiat & pacis dea putabatur geniti videantur. Nec iniuria ut aiunt nam & philosophia & phiα -losophus nomina ab amore sortiuntur. Quid enim philolauphia nisi sapientiae amor Quid philosophus,nisi verus esutae amator Iure decetitata ut recte sentiunt ipsos esse amicos. Quo fit ut cum primum invidos .male: uolos.& sese mutuis dentibus lacerates senti ut .no amplius philosophos reputent. sed eos pro nagitii coditione in Pythagoreos eanes versos putet. Et ne nos ab eoruossicio decideremus, mutuanos multos annos astrinximus beneuolςntia: Vt tua εο
tui & nostri Bolius lai Tinnensis mihi semper gratissima fuerit frequentia, et mea itide vobis gratissima. ξΤu curasti ut nostrae paraphrasea castigate ab ipsoru inormatorii manib' prodeat in lucem: qui saepe ab archetypo deuiant nisi vigilans caustigator assuerit. nu insuper tibi visum est,nos introductorios dialogos adiicere: quod eo libentius feci,quo magis tu et amicus et pro hoc negotio vigil as optaueris. petierisq; amicissime nostrorum cophilosophantium turbae exponendos,qui tam ε1uorum laborum fructum desiderarint,primum dialogum praelegere atq; prsgustare debent: et id prenosse oneropolum .prssertim in secundo dialogo, in analogia docere, et eas aliquatenus denudare et B nantiu aliarum sectatum peritum qui et sbi et sepe aliis obuersus,contrarius extiterat analogiis manus victas dare. Personae dialogorum: M earum nominum subiuncts interpretationes.
Enantius Homophron Neanias Interpres
Coniector Negotiator Intellectualis Laboriosus
490쪽
C DIALOGUS' IACOBI FABRI STA PV
lenta in Physicam introductionem.
Dialogi introductionis Physicae annotat. D. liber dialogoru. 2Dialogus . disputatio interpretatur. Estque dialogus . libet
in quo aliqui simul de aliqua re colarentes disseretesq; introducutur. Cobiter,in terim .ppido.valde. CLibes ferulae manu subdo: metaphora.libes correctio. ni pareo. Croesus olim Lydoru rex ditissimus auro: de quo meminit Ouidius. D vitis audita est cui no opuletia Croesi qui tande a Cyro bello superatus.tenui fato Uitam exegit. CCedo. dic. CFinis praecipuus .cuius gratia. quod . CFinis ni urprcci Iaus, cuiui gratia quo Sicarii insidiatores Uiarum utentes sim. Hermeneus. Oneropolus. Noerus. Epiponus
Neropole, Polypragmon hospes noster filium suu Ae mihi& tibi. morib' S doctrina comisit educadu. Vnicus illi filius est: quem teneriuscule diligit. Assuit modo hic tu aut aliquo ablue ras. Ipse claculum ad parte .no audiete filio me ad scato. sic orsus inquit. O Hermenee hoc saepius audiui, 8c Vest tu est philosophi fallere no noruticu ipsi plurima norint .sed
ut agricolae steriles agros colendos feraces faciunt, ita 8c steriles adoscentulum animos curant. 8c ad foecundam probitate euehunt. Et licet harum rerum quas tractant, sim imperitus: nam molio iuuenem flexerunt parentestillos tamen summa beneuoletia prosequor et te maxime omnium,et O ne iopolu: Uitamque meam Vt caecam meque ipsum frequenter dano: vosque solos literas callentes, iasices reputo. Hinc singularem fiduciam in te et Oneropolo mea conieci, ut vos filii mei duae tu patitur: curam suscipiatis: ne se ipsum senex Vitamque suam ut ego nuc mea ignorantem detestetur .damnetque. Unicus mihi o Hei menee haeres est: modo de' hunc mihi saluet. Senui mec mihi alteri 'habendi spes vlla relicta est, hune tuae si, dei commendo.& Oneropoli Ut sitis illis patres. Diligentiam eius perpetitis,nugdestitisset me die noctuque importunis precibus qualete, donec ipsum Vestris conaspectibus statuissem.Hune habet: s.hunc excolite, hunc vestrae fidei mando. Hinc filium aduocat. OEpipone.inquit .hic Hermeneus piam tui curam suscipiet hunc pa rem habeto.ipsi in omnibus obsequere.hunc honora, hic te bonum 8c scientem facturus est. Ego has tibi diuitias relinquere no poteram.harum te ipse facere potest pol sessore. Et egressus limen collachrymantibυs oculis.Vale inquit Hei mene semper tu,& O:ieropolus:que cu venerit nomine meo sa utato. Mane, lingo Polypragmon vel hodie nobiseu in conuiuio dc Oneropolo filium tuum vna mecum como mendabis: rem nobis hanc si gratissimam factu rus. Haud possum inquit: alia ne σgotia me Vrgent.meaque prssentit requirut. Vos autem in hae literaria educatione filii.mea praesentia no egetis. Vt voles inquam. dumodo id pollicearis,te ad nos aliquando reditum,& aliquadiu apud nos mansurum. Polliceor. inquit: dc filiu mezmVobis obsidem relinquo.&abscedit.Vis ergo pueruaccersamus: ut ipsum Uideas. et cora interroges O ne.Volo. Her.Heus puer Noere: huc aduoca Polypragmois filiv.tum cu eo vna nuc nobis astate. No.Epipone celer adueni. Proeptores Hersmeneas et Oneropolus te accersere iubent.Lpi. Ubi. No. In pomario deambulanstes. Epi .Eamus yus. No. Famus. e. ne Polypragmonis fili. quod tibino,
men est Epi. Nonae mihi E piponus.obseruarissime praeceptor . One Luquso dic que aim habes E pl. Bonii: vobis scilicet tribuentibus literas di scere. Onero. Eo nam certe,et id optas Epipo. Vel maxime. One. Malles tamen modo aliquo loco