Expositio B. Humberti Burgundii generalis 5. magistri Ordinis Praedicatorum super regulam d. Augustini episcopi, ac tria vota substantialia religionis, & in eandem quaedam breuis enarratio Hugonis de S. Victore Can. Reg. Nunc denuo ad communem religi

191쪽

- lysi dicat ideo non uisionem. simplicem, secllexionem oculorum prohibeo,quia appetitus mulierum est criminosus: qui scilicet appetitus surgit, uel est cum aspectu; & non solum in tacito affectia.

CIrca hoc uero, quod dicitur hic, quod uidere

foeminas non sit prohibitum. Notandum est , quod quamuis non sit prohibitum propter pericu-llim transgressionis, quia difficile esset hoc seruare, tamen est tutum. Dicitur in ii. Barlaam, quod cum quidam rex gentilis nutrisset filium iungo tempore in occulto, ne possent ei Christiani loqui, & inducere ad fidem suam: Tandem cum iam esset adolescens , fecit eum educi ad uidendum delectabilia mundi, quae eum ad se allicerent, & sic magis elun-garetur a doctrina Chi isti. Cum autem inter alia Didisset mulieres, quas usque tunc non uiderat: requaesisset, quid hoc esset, dictum est ei. Isti sunt daemones, qui sed licunt homines. Cum autem pos modum quaereretur ab eo: quid magis sibi placuis set inter omnia,quae uiderat: Respodit. Daemones, qui seducunt homines. Ex quo patet, qu bd multum lest allectilia species mulieris. Cum ergo muruium alliciant, & non liceat eas concupiscere: non est 'curum eas uidere. Gregorius. Non est tutum intueri, quod non licet concupiscere .utem non est perfectionis. Vnde legitur in uiti spatrum, P cum. quidam monachus occurreret quibusdam sanct is mulieribus,& propter eas diuerteret aula: dixit ei

qua dam illarum. Tu, si fuisses perfectus monachus

192쪽

non diuertisses a nobis: nec tantum respexisses nOS , quod posses discernere, utrum essemus mulieres. Item non est religiosum. Vnde reperitur in uitis patrum, quisii cum qu :edam ualde nobilis,&diues mulier uenisset a partibus remotis ad quendam uirum ualde religiosum: dc inter alia rogasset eum,ut oraret pro ea. Respndit ille. Rogo Deum, ut tollat memoriam tui de corde meo. Cum autem ipsa super hoc scandaligata recedens dixisset hoc cuidam Episcopo: ipse eam consolans dixit ei. An nescis, quia es mulier λ & quod daemones solent uiros san-acsperi maginationes,& memorias mulierum maxime uexare Θ Ideo hoc tibi dixit: Nam pro anima tua semper orat. Similiter legitur ibidem, quod quidam frater dixit cuidam seni. Pater iam senuisti, eamus uidere mundum. Cui senex. Vbi non est mulier, fili, illuc eamus; Et fiater. Et ubi est locus, ubi non sit mulier, nisi in solitudine λ Et senex. Ergo fili in solitudinem me tolle .l Legitur etiam ibidem, v quidam multum religiosis propriam matrem ueniente ad eum uisitan dum noluit uidere. Cu ergo uiri religiosi nolui ha- bere memoria mulierum in corde: nec esse in loco, ubi possint eas uidere,& et refugiat uidere proprias matres: qua cotrarium est religioni uidere mulieres Z Item non est cautu. Per uisum enim inducitur

. species ad anima, quae ipsam impugnat,uelit,nolit: nec potest facile se ab ea post modum expedir . Quis autem sapiens uelit in domum suam induccre huiusmodi tribulationem. Ideo super illud Iob 3I. , Pepigi foedus cum oculis meis: dicit Glo. Foedus cum oculis pepigit, ne primus incaute inspiceret, postea inuitus amaret. Item non est fidelitatis Deqdebitae, quomodo enim est fidelis Domino suo, quipo Nas

193쪽

portas castri sibi commissi aperit inimicis seis; sic auferuntur ei castra Ideo post illud Pepigi --dus cum oculis meis, ut non cogitarem de virgine, subiungitur. Quam enim partem haberet in me Deus desuper 3 quasi dicat: Nonne amitteret sic Deus, quicquid habebat in me Item non est angem licum.Viri enini angelici, pudici scilicet, ut Angeli, non debent intueri mulieres. Et ideo dicitur I.Cor. II .Debet mulier velamen habere super caput suum propter Angelos, idest propter angelicos homines, ne eam aspiciant. Ergo non est angelicum intueri mulierem. Item non est philosophicum. Legitur enim philoseph tura quendam sui dicit Hier.) erui iase sibi oculos propter hoc, quod phantasinata in-igredientia per oculos impediebant eum a sapientia. Cum igitur phantasmata mulierum ing edientia per oculos summe impediant a sapientia, non tem porali, sed aeterna; & scandalizent ad mortem ani- , mam: quales philosephi sunt isti, qui sic habent oculos promptos ad mulierum aspectum Z Ideo dicit dominus Matth.3. Si oculus tuus scandalizat te, erile eum, &proijce abs te. Quod quamuis non sit, ad litteram intelligendum omnino, tamen multUmuconcordat huic sententiae. Item huiusmodi vi sio procuratio est diabolica . Vnde legitur in Viti spatrum, quod cum quidam misset ab infantiam monasterio nittritus,cum iam crevisset, demones ostendebant ei formas, & habitus mulierum. Quod cur retulisset patri; & cum eo semel descendisset ad se culum : & mi dismet ibi mulieres; dixit iterum ei. Ecce istae sunt, quas de nocte videbam in cella: Et miratus est senex de fraude. Procurant ergo dςmOnes huiusmodi visionem, cum aliter copia non habeatur : & etiam interdum in Drmas huiusmodi ist

194쪽

se transsermant: Propter quod succubi Vocantur. Cum igitur videre mulieres non sit securum, non perfectionis, non religiosum, non angelicum, non

philosophicum, immo procuratio diabolica ; qua-uis non siilprohibitum: tamen propter huiusinodi

inconuenientia est valde cauendum .

p. LXXXI. ITem circa hoc dubitatur,quod dicitur,quod appetere mulieres, vel ab ipsis apperi velle criminosum est) cum sit occultum,& crimen videatur sonare infamiam: Ad quod soluendum, Sciendum est, quod crimen quattuor modis accipitur: sicut dicit Gratianus, & probat per dicta sanctorum. dist. χί. Vno modo stricte,&sic dicitur crimen peccatum

mortale, Vnde ibidem. Crimen vocat lar criminalis infamia cum infamia. Et trahitur de verbis Hieronymi. Secundo modo large,& sic dicitur omDe peccatum mortale, siue cum infamia, siue sine infamia crimen. Vnde ibidem. Multi decipiuntur, dum credunt, quod si super fit fidamentum Christi capitalia crimina aedificant, ipsa per ignem transitorium possint purgari: Et trahitur de verbis August. Constat autem ibi crimina vocari quecurnqud mortalia. Tertio modo largius: Sic dicitur crimen quodcumque peccatum, siue mortale, siue veniale, quod non ex infirmitate, vel ignorantia, sed ex deliberatione committitur. Vnde ibidem. Crimen appello alias late patet & competenter) omne peccatum complectens , quod ex deliberatione procedit : & trahitur ex verbis Bedar,& Augustini .Quarto modo largissime,&: sic dicitur crimen omne peccatum sue mortale, siud veniale: Vnde ibidem no mine

195쪽

mine criminis omne peccatum intelligitur: detrahitur a uerbis Hiero. Patet ergo ex his, quod cum appetitus praedictus sit sena per mortale, dicitur crimen, iuxta secundam acceptionem criminis praedictam . Et nota, quod sola cogitatio de muliere non est in se aliquando peccatum: Delectatio uero in huiusmodi cogitatione potest esse mortalis, & uenialis secundum diuersas circumstantias: Appetitus uero mulieris semper est mortalis. Porro cogitatio est origo delectationis praediistae;& deleel tro inducit in appetitum. Est enim huiusmodi cogitatio sicut scintilla; te qua scriptum est Eccles. I I.

Scintilla augetur ignis. Item sicut sermentum modicum, de quo dicitur i. Cons. Modicum strinen tum totam massam corrompit. Item sicut caput se pentis, de quo Hieron .Lubricus est coluber tortuosus,&nisi capite teneatur, totus illabitur. Ideo uiuri sancti, ne trahantur ad huiusmodi delectationem, Vel appetitum, laborant circa huiusmodi primarias cogitationes, extinguentes scintillas huiuia modi, fermentum expurgantes, caput serpente con' terentes, exemplo illius, de qua scriptum est Gen. 3. Ipsa conteret caput ruum. Sunt autem tria, quae ualent contra huiusmodi cogitationes. Primum est clausio oculorum ab aspectu mulierum, per queintrod instar cogitationes huiusmodi in memoria relinquuntur.Iob 31. Pepigi foedus cum oculis meis, Vt nec cogitarem de virgine, hoc ea, ut post visium Virginis non remaneret in me memoria eius, facies me cogitare de ea. Secundum est occupatio cordis

in cogitationibus sanctis. Sicut enim dicit quidam senu m : Cor hominis est quasi molendinuim, quod molit illud, quod ei ministratur, dc cum molit Vn non potest aliud molere. Cum bonum bitidumsanctarum

196쪽

ctarum cogitationum molit,n5 recipit maIas; sed, diabolo, vel aliunde aptantur. & ideo bene dicitur Eccles3. Qube praecepit tibi Dominus, cogita illa semper; qtii .enim sic facit, per haec euadit cogitationes immundas.Tertium est fides Christi. Huiusmodi siquidem cogitationes sunt partuiti Babylonis, & cum sentiuntur in corde oriri: recurrendum est ad Christum, per orationem, & ad signum crucis eius, & ad memoriam passionis eius, & similia ;vthorum adiutorio teneantur, ne procedant , sed potius allidantur: & beati qui sic faciunt.Psal. Beatus, qui tenebit, & allidet paruulos suos ad petram, idest ad Christum , siue ad fidem eius. Et vi patet qualiter appetitus mulierum, secundum quod ac cipitur active, sit cauendus. Reperiuntur autem aliqui, qui & si non appetant mulieres: tamen interdum volui appeti ab eis; vel quod peius est, ex hoc, v appetuntut ab eis,gloriantur;vel quod pessimum est, aliquid faciunt interdum, ut appetantur. Quae omnia viri sancti diligenter cauent; non solum non sicientes aliquid, ut appetantur; non selum in hoc non gloriantes; sed ne appetantur multam diligentiam apponentes. Ad quod cauendu notandu est,q, mulieres sunt multu curiose ad uidendum homines,& specialiter etiam bonos, Gen.49. Filiae di scurrerunt sit permuros. Glos Hieron. de muris,& turribus,& fenestris rota puellarum AEgypti turba prospexit in Ioseph, quando.Lintrauit Aegyptum. Sicut autem ex uisu mulieris exardescit concupiscentia uiri et ita eco trario ex uisii uiri concupiscentia mulieris. Eete. 23 Iuni uidi sset Ooliba similitudinem filioru Babylonis, insanivit super eos concupiscentia oculorii luo

197쪽

bylonis, sed etiam circa filios Dei. Vnde Hospita

Beati Bernar. sic insaniens in eum, de nocte accessit ad lectum eius, licet eam respueret clamando latrones, latrones. Et ideo bonorum virorum est, & maxime illorum, qui senta spe stu gratiosi , rarb , aut nunqua apparere inter mulieres, sed potius in clanculo stare,non solum propter se, sed & propter mu' lierum Dagilitatem Hiero.ad Oceanum. A coli sortio virorum longe sint foeminae. Monachum,vel clericum solitudo incit,non publicum. Item frequentatio mulierum paulatim solet corda earum inflammare in viros. Gen. 39. Post multos dies iniecit domina sua oculos in Ioseph, quasi dicat. Non statim ab initio, sed postquam diu filii cum ea conuersatus, dc ideo viri sancti cauent huiusmodi frequentationem. Hiero. ad Oceanum. Si pudicitiam quet ris , scilicet simpliciter, tam tuam , quam alterius ;

eminam, quam bene videris conuersantem, mente dilige,non corporali frequentia: & post.Cur sanctimonialium frequentia in Ecclesia, vel in ipsb publico te delectat 3 Item familiaritas in omni re praebet audaciam; audacius enim quilibet a funiliari ;quam ab extraneo impetitur: ita 8 mulie aud cius prorumpit in telitaticinem erga familiarem , quam erga extraneum. QDd satis ostenditur in quodam opere diabolico in vitis patrum, ubi dicitur, ψ diabolus volens decipere quendam heremitam in speciem mulieris se transformans, quasi oberrans venit ad cellam eius circa noctem rogans, Ut dimitteret eam illa nocte quiescere apud eum: Quod cum annuisset, post receptionem stetit cum

eo iuxta ignem, postmodum inc perunt loqui de multis: postea inc pit admirari barbam sitam, α tangere,&iocari. Tandem post huiusmodi mul -

198쪽

ta quasi iam ei familiaris effecta, prouocauit ad turpem commixtionem: ad quod cum se ille pararet, euanuit subito de manibus su is dicens.O monache, qui te extollebas usque ad coelum; ecce quomodo Irruisti. Et ideo bonorum virorum est nullam familiaritatem habere plus cum una muliere,quam Cum alia. Hiero. ad Nepotianum. Omnes puellas, ct Virgines Christi,nut aequaliter ignora: aut qualiter dilige. Item asse stus mulieris erga bonos viros,lieet sanctus, facile degenerat in carnalem, quia fragilis sunt naturae mulieres. Iuxta illud Prouerb. vlt. Mugierem fortem quis inueniet Z Ideo viri sancti n5 faciunt aliquid circa eas ad nutriendum,

vel augendum affectum earum circa se, per milnu

Vel per litteras, vel per blanda colloquia, &similia. Hieron. Crebra munuscula,& sudariola,&fassciolas, & vestes ori applicatas, & oblatas, & degustatos cibos, blandasque litteras , de dulces fanctus amor non habet. Lumen meum, desiderium meum, & caeteras ineptas amatorum locutiones, in

Comaedijs erubescimus, & in seculi hominibus detestamur: quanto magis in monachis, & clericis Huiusmodi autem, & similia propter hςc sunt caueda, ne pΗ haec affectus mulieris nutriatur erga hoc Dcientes. Item decor hominis solet incitare con-Cupiscentiam mulierum Gen.39. Erat Ioseph pulcher facie, & decorus aspectu. Et sequitur, iniecit domina sita oculos sitos in eum; & ait, dormi m cum. Sed viri sancti est deturpare corpus suum per mortificationem,sicut fecit Hieron.qui scribens ad Eustochium de se dicit. Horrebant sacco membr. deformia; & squallida cutis situm AEthiopissiae carnis obduxerat ; pallebant ora ieiuniis ; & ante obi-ema suum erat iam' caro praemortua . Ossi autem . sic

199쪽

sc deturpat corpus suum,quomodo appeti poterit; vel amari 3 Et ideo sic faciendum est viro sancto, quod non compositio, vel pulchritudo ametur in eo,ne sit occasio peccati in alijs. Ambr. Pereat corpus,quod amari potest oculis carnalibu . Item cum sentiunt viri sanisti se diligi a muliere, fugiunt illam, sicut Ioseph fugit domi nam suam, rei leto paIlio. Eccles. . Mulier laqueus est venatoris; vincula sunt manus eius: qui placet Deo, effugiet i l l a ,. Quae enim sera est ita fatua, quin fugiat laqueos, &vincula. Item si forte contingat, quod insequantur viros sanctos, confundunt eas. Vnde in viti spatrum legitur, quod cum quaedam mala mulier qtiendam honum virum,quasi comprehensium in loco, in quo non poterat effugere, Vellet osculari inuitum: ipse praecidens linguam suam, cum dentibus proiecit in faciem iam,&confusa recessit. Dicitur etiam de quodam viro saneto,quem qtimam mulier cum insequeretur, & molestaret frequenter ,It iaceret secum; ipse fecit parare ignem in domo quadam, o ad ipsam insequentem eum dixit, ut venirer ad locuillum. Qi cum fecisset,extensis carbonibus, po fuit sessi per eos,&dixit ei; veni modδ,& iaceas hic mecum,quod illa abhorrens aufugit. Fertur etiam de quodam scholari Parisiens qui , cum quaedam mulier non cessaret eum impetere, dixit ei.qu0d veniret ad cameram suam. Quae cum' venisset, dixit ei, ut expoliatis pannis intraret lectum suum. 10d

cum fecisset: ipse habens virgas optimas incςpix 'eam disciplinare forti mine cum virgis intantum Pilla multum gavisa est, cum euadere potuit ab eo. Sic ergo huiusmodi sunt confiindendae dictis, ει,--ctis exemplo Domini, qqi minis , verbis miro

modo confudit meretricem Iudae m. EZegh a G1 - dicit.

200쪽

dicit. Nasum tuum,& aures tuas praecident, & post dimittent te nudam, & ignominia plenam, si-

anilia multa in eodem capitulo 23. & 26. Item sunt aliqui, qui cum mulieres propter aliquam causam 'sentiunt erga se turbatas , laborant se reconciliare . Hierony. ad Oceanum. Cum salutauerint Dei seruos , si eos praeterire celerius viderint, contemptores suos iudicant, &irascuntur. Ordinatur deinde

satisfactio, & post. Ille lamentare se simulat precij

genus,quasi inducens uerum: modus est ille d elicatorum. Vnde 3.Esdrae q.dicitur de Rege, &concubina eius, si indignata fuit, ei blanditur, donec reconcilietur in gratiam. Sancti vero non sic, quia non curant de huiusnodi reconciliatione, quia molius est eas esse turbatas contra eos, qu1m carnaliter astici. Et ideo habent ad eas verba non bl anda, ad gratiam earum habendam, sed potius prouocantia turbationem. Augu. Sermo breuis, asper, & rigidus cum huiusmodi est habendus,breuis, inqua , non longus, sicut desiderant, Asper qui pungat, noliniat ; rigidus, qui non flectatur ad voluntatem earum. Nonne ista sunt magis turbatiua, quam gratiae acquisitiua λ Viri igitur sanct i non solum non

volunt non appeti a mulieribus, sed ne appetantur, non comparent de facili coram eis, quod si aliquando comparent a longe, tamen cavent a fiequenti accessu ad eas: quod si fiequenter contingat ex causa, non reddunt se familiares plus uni, quam alij . Cauent etiam, ne affectum in eis erga se nutriant, de pulchritudine, vel compositione sui non curant, insequentes fiigiunt: quas fugere non possint, confundunt, si contra eos turbatae fuerint, pro rcconciliatione earum non laborant, ut ex his non solum

sibi, sed de eis caueant a peccato. Sciendum Vero,

M quod