장음표시 사용
141쪽
TRITA ROPHYA. I 25 Tritaeopb, elides Bouer Areli. Methodo de traiter Iesmaladios Epidemiques, Palis 176a: Suerre defricaris. A. Est sebris inflammatoria, quae I ', vel 2I', die terminari consueuit, epidemica, non conaniosa, in qua ab initio morbi aserat sudoribus diffluunt ; ex sex aegris quinque evadunt, si Pexite
curentur, cum in ephemora sudatoria ViX centesimus Duadoret, et morbus ut plurimum intra 25 horas terminaletur. Haemorrhagia narium, et eruptiones miliares, ac purpureae in ephemera Anglica raro, in tritaeophya elode frequentes accidunt, ast eruptiones miliares, quae in miliari sudatoria ab initio morbi prorum-Punt, in hacce tritaeophya,si mature ac ubertim sanguis mittatur, nec essentiales sunt, nee ab initio accedunt, ut in miliari sudatoria. Aegros noetu adoritur morbuS, abrupto somno, cupa asthenia uniuersali; euigilant cum sudore et calore maximis, cute
et vallu flammeis, oculis scintillantibus, lingua alba et arida, pulsu duro, tenso, turgido; accedit saepius paraphrosyne phrenitica circa 3μ'' diem, cum febris paroXysmo, miliaris eruptionis uniuersalis prodromo, vel quod peius, cum maculis purpureis ita
densis, ut erysipelas uniuersale reserant. Multo tardius,' praeter has eruptiones, prodeunt et maculae purpureae, maioribus pulicum morsibus similes, et phlycta nae albae, margaritis minutis similes, sero aeri turgidae, quae
purpura alba vulgo vocantur, quaque collum, aXillas, et trui cum antice posticeque assiciunt, omnium eruptionum pericul
sissimae, istae vero maturis phlebotomiis saepe praeuertebantur, maxime si diaetam calidam vitassent aegri
Datur huius morbi varietas humoralis dicta, cum prior sit inflammatoria in humorali pulsus mollis, debilis, asthonia maior, sopor frequentior, oculi languidi; lingua albissima, non sicca; vermium prouentus superuenit; cum in inflammatoria, phrenitica, pleuritio symptomata et haemorrhagitio frequentius superueniant in morbi statu. Curatio. In specie inflammatoria, nedum sudores calidis, antidotis, grauibus stragulis fouendi sunt, ut sol ent rustici; summus ille calor et sudor aere frigidiusculo superueniento et Phidibotomiis quanto us iteratis prima die reprimendus est; abstinendum a vino, cardiacis, sudorificis, tamquam a perniciosis venenis.
In humorali rarius Phlebotomiae, eaquo tantum una, Pu'
est adhiberi; ast in utraque ab altera die vomiturium est Pr
142쪽
I 26 CLASSIS II. PEBRES REMIT T.
seribendum , sed valde miti rariam , scilicet tartari stilitati gr. IV. in aquase calidae lib. ij, cum salis vegetabilis dragmis iij, dissoluantur: surnat omni quadrante horae cyathum usque quo vomitio accedat, tunc tepida assatim propinetur; sequenti die mane et sero clysmata emollientia iniiciantur; ptisana ex decocto radicum fragariae, grata hiis canini us Cratur, vel serum ladiis assatim
hi batur, vel apoZema ex soliis cichorii, scolopeiadrii, borraginis, cui diebus a catharsi liberis gran. j. in1 tari stibiati addetur; dein alternis diebus aeger purgabitur purg. antiphlogist. In par0Xyς mis piisanae libra quaeuis recipiet nitri scrupulum vel OXymellitis simplicis cochlearia duo. In humorali varietato, si lumbrici adfuerint, apogematis
Iaeri, p amarae, ut solia absinthii, chamaedryos, tanaceti, centaurii minoris, incoquentur; si sopor accedat, ad vescatoria, nu-chae vel suris applicanda, recurrendum, quae in miliari sudaroria nocent; tartaro stibiato, Utpote summo vermifugo, saepius acu-
Si parotides superuenerint circa vel 2O'm diem, quae criticae sunt, illae, si duriusculae sint, emolliendae cataplasmate Og bulbo lilii cocti sub cineribus, et aequali cum theriacae tu in sermonii quantitate, addito diachylo et aceti pauxillo; hoc cataplasma bis in die renovandum. Si post tres vel quatuor dies
non suppuretur parotis, ea lapidibus causticis admotis es inuarenda: eschara dein incisa pus promouebitur cataplasimate et unguento de althaea et pulpa liliorum: suppuratione instituta balsamus Arces admouebitur, et aeger identidem purgabitur. Ιuscula in vigore morbi, seXta quavis hora, osserantur, Dite serae sub sereno caelo pateant identidem; sumtus ex baccis iuniperi ex aceto instituantur, mundities seruetur.
Terminatur scilicet morbus squammulis cutis delabentibus; infeliciter ascite, si in longum procedat. 6. Tritaeophya sipodes; vide Lancisum de noxiis paludum QRuuiis lib. a. cap. 3. Ballonii consit. 8. lib. I. Huxbam de aere lib. I. p. 97. A. P. Febris epidemica, inexplicabili angore quodam intra 5 vcl 6 dies perimen S.
Febres continuae, vulgo malignae pestilentiales, raro singulis diebus plures eaeque periculosiisimae alternis diebus remittebant; praeludebat iis rigor, quem magni aestus, in- is quietudo, membrorum iactationes, horrendae lipothymias,
143쪽
immodica, linguae ariditas, deliria, tandemque agrypnia
seu immanes vigiliae, excipiebant; vigiliae tamen minoristi erant periculi, quam vertigines et soporosi asse ius, quae ad apo- Plexias, vel conuulsiones, iter breuissime aperiebant. In hae specie, quae a saburra et ab aquis, cannabe macerata
infectis, oriebatur, phlebotomia vix prosuit, nisi in grauidis; ab
initio lenis vomitio, aut blanda catharsis, Profuerunt, et in incremento acida nitrosa, sed parce et cauto usurpata, utilia fuerunt a diaphoreticis metastasis in caput accelerabatur. In labri, ex ius symptoma praecipuum erat aurietas continua cum peruigilio, ni uiua inuenit ventriculi fundum atro colore insectum;
Morgagui Epist. XLIX. 14.7. Tritaeoph a carotica Boneri Sepulchr. pag. 21O; Tri-raeoph a comatos siue paruvlmia C. Pisonis pag. 78 ; Febris videmica viaeuelava Laucisi de noX. palud. e m. lib. 2. cap. 3; Tertiana lethargica Torti p. 2O ; Tertiana sopor a Imribos. Obs de febrib. p. 17; Fitare maligue avec assovissemetit. A. P. Ea est species, vel singulis, vel alternis diebus, exacerbans vespere, quae pro Praecipuo symptomate affert Apursm grauem, quam praecessit grauis cephalalgia, deinde delirium, et sequuntur quandoque conuulsiones; lingua nigra est, sitis nulla, ex quo tempore delirium accessit; in mortiferis accedunt subsultus tendinum, carphologia, aliaque gravia symptomata.
Ex tertianarum genere fuerunt omnes febres soporosae; quas enim Galenus quotidie recrudescentes comatosas obseruauit, forte fuerunt tritaeophyae duplices. Tempus, quo sopor contingit, est dies vel quarta, vel quinta seu tertio paroxysino; pulsus aliis frequens, aliis rarus, tardissimus, in multis durus, et intermittens, sopor est ore hiante, sine steriore, initio, aegri immobiles, post paroxysmum soporis, talitum stupidi, manent, deliran-.tes, motibus anxiis iactati, et sere latere dextro hemiplegici, assidue micturientes; altero ParoXysmo sopor profundior, et saepe letalis corripit. De febri illa soporosa Mortou in Pyretologia hist. 25. 26. Ramazetinus de tertia uis malignis Mutinensibus eum aphonia et sopore pag. 2 28. S luius de febre epidemica Lugdunensi egerunt; Vide historiam, signa et curam exactam apud WEribos et Torti in libris speciatim de hae febre conscriptis;
cura vero potissimum a Linkina repetenda est. Riverius ob s. 26esntur. 2. obseruauit hunc morbum, quem hysteri cum saspicati'
144쪽
est, et laudano sanauit, seu praeuertit paroxysmum. Laudanum praeuei tendis intermittentium accessibus est optimum; in hoc vero casu pertimescendum. Vide Cartim febrilem. 8. Tritaeoph a lactea; febris lactea Et thuulier. Colleg. casa 5. pag. 612. A. P.
Die, a partu nono, mulier corripitur media nocte aestu intenso cum siti, cephalalgia et anxietate; mammae in immensum turgent, tument, dolent, indurantur ; apparente aurora, symp- tomata per levem sudorem evanes uni, superstite mammarum tumore, i olentia et debilitate. Die seqv. pomeridie, nec non diebus insequ. ipsa meridie rigor et aestus reliquaque symptomata redeunt cum eodem seruore; mammis, quae lae in interuallo fuderant, iterum intumefactis, et toties paroXysmus horas duodecim perseuerabat. Cum adesset in interuallis virium prostratio notabilis, verosimile est hanc febrem non fuisse intermittentem, sed remittentem, adeoque tritaeophyam. Curatio suis et distincte tradita videatur loco citato.
Aetii lib. 5. cap. 89 ; Eebris is Fria Forsi Llia 2. Obs. 36;
More Iist rienues A. P. Est varietas tritaeophyae ardentis, in qua extrema frigent,
dum calor interiora occupat. Summus hic calor internus ex aegri relatu, ex. siti horrenda, linguae quandoque siccitate, an-Aietatibus, cognoscitur; non extrema selum frigent, sed tota cutis Oxsanguis, frigida, cadauerosa videtur, exceptis aXillis, et praecordiis, quae calent; adde per accidens dolores pleuriticos, et ventris, ut in casu Fore sti. De cetero excretiones Omnes deficiunt, pulsus est exilis, et fere deficiens, et aeger intra triduum quandoque perimitur.
Lipyria Avicennae lib. 2. cap. 5T, raburos Arabibus dicta, videtur hemitritaeus spurius, diuersa omnino a teipyria Grae
Inter malignax, ratione vehementissimae inflammationis ventriculi, memoratur leipyria labris. In illa lingua arida est, ingens sitis, pulsus celer, inaequalis, et paruus, ae ViX perceptibilis ; homines sunt amarulenti, moesti, fastidio et contumacia insolentissimi, anxietudine miserabiles, omnis figurae et loci impatientissimi, somni expertes, cum voce in faucibus elisa; nonnumquam labrum inserius cietur, unaque manibus contremiscunt.
145쪽
Incusatur bilis acerrima in hepate retenta, erysipelas ventriculi. Hippocrates et Hollerius censent eam non solui, nisi per dilar-
rhoeam biliosam, sed vies possibile est propter summam viscerum
inflammationem, hane diarrhoeam catharticis excitar 2. Lagliuius suadet, ut loco purgantis curatio inchoetur a elysmatibus emollientibus quotidie iniiciet idis, sementis emollientibus, bis in die ventri adhibitis, et sero lactis tantarin dato, sinrulo mane
usurpando; per diem vero gelatinam cornu cerui cum aqua violarum et cardui, et post septimum diem tantummodo ad cathartica lenia douenienduin. 'IO. Tritaeopba deceptiva, subcontiuua maliguaus, Torti p. 2CO ad 259. S denham de morb. epidenate. Pag. 2q, et epist. L. Pag. Ι9Ι. A. P. Est intermittens tertiana duplex vel simpleX, quae ante aue-tumnum, seu aestate, ad oriens sub remittentis facie aliquamdiu ludit, et decipit. olliae, ait S deuham, non statim genuinum typum, , induunt, sed continuas febres ita per omnia imitantur, ut nisi ,, castigatissimo utrasque examine trutinaueris, ab inuicem discri minari non possint; ac retuso constitutionis impetu, et frenata vi, iam in typum regularem migrant, atque eXeunte auctumno ,, larua abiecta, intermittentes se esse, quales ab initio reapse fuerunt, palam fatentur, siue tertianae, siue quartanae; quod
diligenter non animaduertimus, cum magno aegrorum nostro
rum malo medicantes hallucinamur, dum intermittentes pro, , continuis veris et genuinis habemus.' ' Vidi ego saepius et homitritaeos inflammatorios Digelii, et
cephalalgicos, nec non tritaeophyaS dysentericas, pleuriticas, verminOsas cet. ; verum tanta est Auctorum obscuritas et confusio, ut ad spe
cies, cognitas eas amandare non va
leam, vel non ausim Medicorum vulgo omnia ea susdeque habenti contradicere. Interea me felicem
existimarem, si cuiusuis speciei morbi, qui mihi tra tandus occurrit, alicubi fidam historiam reperire
daretur, et omnes Medici in hoc Certe mecum consentiunt, dissentientes tamen in eo, quod omnes morbos indiuiduos esse dissimiles
omnino contendant, et quod ab unius historia ad cognitionem alterius nulla detur consequentia. Fateor equidem, non tot esse species, quot sunt symptomata inconstantia, diuersiaque, quibus i quandoque stipantur, ob errorem aegri, vel Medici superuenientia , verum plures morbos indiuiduos ratione ordinis, typi, exitus et symptomatum constantium sibi sinites esse in quovis genere non dubito, adeoque eorum species describi inter magna artis medicae desiderata reponQ.
146쪽
In liae specie ad hinkinam confugien Lam est, modo cuntinuus lecti calor et cardiacorum usus huic ansam non dederint, in quo casu inutilis est Lin kinae usus. Vinum autem cum k in kina datum minime nocet. Torti hae de re Obseruationes legi meremtur pag. 243 et alibi. Cognoscitur haec species IV ex eo, quod in frigore paroxysmi aeger reapse caleat ad tactiim Medici; et quod paroxysmus secundae diei est mitior paro Xysmo primae; 3'. quod vel subito, vel gradatim, intermissio obse iretur, seu apyrexia
dubia euadat inter paroXysmos, quo tempore superest ealor mordax, sitis, linguae siccitas; ' urina parca et rubra vel crocea
angina aphthosa; 6' graue quodcumque symptoma superueniens, excepto leui delirio. II. Trita ba Vphodes Mangetis Mure nerve e remit-rente , sever Vespiriis Ouis esiay. 2. of se, ers, p. 37O. A. i'. Haec species disseit a typho per exacerbationes, ab aliis tritaeophyis ex eo, quod sit chronica cum pulsu vix frequenti, imo quandoque tardo; aeger a prima inuasione pallidus, debilis, somnolentus est, pulsus paruus, breuis, calor natiuo minori EX gua, aut nulla sitis. Remittunt, imo initio intermittunt haec symptomata per aliquot horas; atque vigere aut reuiuiscere videtur aeger, verum denuo cum rigore aliquo, aut spasmo culaneo, intermittentem febrim fere mentiente revertuntur; et post aliquot sinities lusus aeger lecto afligitur, stupidus euadit, periculum futtira non curat, nec circumstantia sentit, manibus obuia sine ratione palpa contrectat; lingua balbutit, vel obmutescit; semiuiuus videtur,exe eptis quibusdam intercurrentibus spasmis potissimum stomachi, tussis insultibus, et si his malis resistat, non conualescens, sed ex- humatus videtur. Versus finem papulae quandoque essiorescunt, vel storidae, quod melius, vel liuidae, quod peius, di arrhoea aecedit, seces sunt nigrae, foetidae, urinae similes. Sensu; obscurantur, visus vix luce assicitur, auditus obtusissimus est, quod ultimum symptoma salutare est ac praecedit fluxum ex auribus criticum; interea sunt, qui sine crisi sensim restituuntur post menses duos vel tres, sed raro vim mentis et sensuum aciem recuperant, nisi post longum tempus. Occasiones huius morbi sunt, morbi potissimum euacuatorii praegressi, victus paretor, vita laboriosior, veneris abusus, sollici.
1udines, debilitas senilis; epidemi ea constitutio, humida, iners seu inel ctrica.
147쪽
Curatio eadem, ae typhi neruosi Huxbamii , se ilicet phlebotomia, et cathartica omnino fugienda sunt, cum viii uni restaurationi potissimum inuigilandum sit; hoc praestat vinum, cardiaca Volatilia, ambara grisea; et potissimum vi pulsui vigor redeat, stupor discutiatur, humiditas superflua eliminetur, nihil est praestantius emplastris vesicatoriis; diaeta vero mediocris esto, neque enim solis iusculis saltem senes sustentare sum cit. 12. Tritaeopba Americana. De eriem Journal de Med. OR 1762; Eiebre de S. Domingue. A.
Ea est ardens febris, quae Europaeos, nuper in Americam aduenientes, corripere consueuit, et horum dimidiam partem saepius eripit; huius duae sunt varietates, una peracuta, altera
a) Peracuta ante septimum diem desinit; incipit paueis ab aduentu diebus, post an oreXiam, dyspnoeam, suspiriosam, ab asthenia, cephalalgia, lassitudine, lumbagine; pyrexia accedit cum polydipsa, ephidrosi, ardore; crescit aegritudo; accedit nausea, vomitio biliosa, porracea, lingua aspera, brunn ea; extrema saepe frigent; peruigilium, paraphrosyne, furor, mors saepe tertia die; sudores copiosi, haemorrhagia narium, sed copiosa, quinto die, non citius, superueniens utilis; di arrhoea biliosa est crisis omnium Optima.
Praevertitur morbus ut plurimunt si Europaeus ante, quam proficiscatur, sibi venam tundi satagat et purgetur; si durante itinere Os OXycrato colluat, parce se nutriat, utatur acidis , ut cremore tartari, limonibus, aceto; si aere libero et moderato, exercitio, utatur; Americam appellens renerem, potus spirituosos, insolationem fugiat, balneis frigidis utatur. Curatur febris una, aut altera, phlebotomia, nec obstare debet sudor, aut vomitus; abstineat tamen, si di arrhoea biliosa accesserit; caueat ab emetieis, catharticis, narcoticis, sudoriseris; utatur cremoribus, aqua nitrata, limona da, clysmatibus emollientibus, lamentis, et leni sub finem cathartico. b) Tritaeophya Americana acuta, saepius nona, rarius vl-l tra decimam quintam diem terminatur; a quarta ad septimam l mors saepius accidit: incipit a cephalalgia, lumbagine, quando i que horrore; lassitudo magna, dyspnoea, sitis, pyrexia arden , tertia die exacerbans, meteorismus, gastrodynia ad xiphoideaml c Nil Aginem, nauseo, vomitio biliosa; 'status morbi intra
148쪽
ras: oculi rubri, lacrimosi, urinae pellucidae, parapta rosyne Db scura, anxietas continua, lingua sicca, rubra, raro nigra, quod pe ius; pulsus antea sorti S, plenus, quarta die minuitur, tensus, spasmodicus euadit; si carus tunc accedat, aeger quinta vel seXta die moritur; si vero pulsus vigeat, nec carus accedAt, crisis quarix die expectanda per sudorem, haemorrhagiam narium copiosam, et tutius per diarrhoeam biliosam, quae numquam salubris, si ante quintam diem accidat. Curatur phlebotomia, e brachio repetita, potu acidulato, diluente, et catharticis opportune praescriptis; phlebotomia intra primos duos dies quinquies sexiesue repetatur, neglecto sudore et vomitu; cauendum ab emetiςis et sudo ificis; aeger pro cibo utatur aqua pulli emulsionata, cum nitri gran. TV, camphorae xxan. ij, quae quater in die potui addantur, dein exspectetur crisis. Pyrexi a vero recedente aeger leniter purgetur ex sale Epsa mensi in decocto k inhinae:) si carus accedat, quod pulsus conuul- suus praesagit, duo ampla vesicatoria suris applicentur, sed mature, secus ad cardiaca deueniendum. 13. Tritaeopba senterua. Moli. rat. med. T. 2. P. 5T.l 14. Tritaeoph a catarrhialis bili a. Sioli l. m. c. 15. Tritaeophya fcorbutica. Eugaleu. de scorb. n. IO.
- VIII. TETAR TOPHYA; quarte contiuue. Genus est febris remittentis, cuius paroxysmi similes sibi mutuo quarta quavis die respondent, seu quartanae typum imi
Rarissimum est labris genus, quae producitur a caussis synochi, et quartanae coniunctis atque utplurimum letalis est. X. Tuartoph a simplex Franc. Poet. Oper. med. TOm. 3.Q P. Ea est, quae nullius visceris, speciatim assecti, signa praebet. Huic calor obtusus, sed acer, pulsus paruus et tardus initio parOxysmi, dein plenior, velocior quam in quartana, exspuitio frequens, temperamentum melancholicum; extenditur ad sex septimanas, nisi aestiua fit. Paroxysmi sunt typici citra frigus et sudorem; curatur aperientibus, incidentibu si antiscor buticis, prae-nrisiis generalibus.
149쪽
2. Tetartopba splena ica; vide Plantii vitam Fernelii. Febris Ferneliana Laim. Fortis, quod ea mortuus est Fernelius. C. P. Differt a praecedenti quod lienis obstrinitione stipetur.3. Tetartopba hepatalgica Carol. Pisonis. C. P. Pendet ab sciri lio, aut suppuratione, hepatis. q. Tetari ba carotica, Inribos. observ. de febrib. par. 17. A. P. Fores. lib. 3. Obs 39. Biarecbi hist. hepat. pag. 75I, te- tartophyam comatosam obseruarunt, et ego anno Ι727 no comio Alesiensi catalepticam in sene milite. Schemammer de natura pag. 275. Stablius somnolentiam in quartanae paroxysmis innoxiam neque cohibendam esse, notat in problemate de febrium theoria. Vide Carum febrilem. 5. Tetartoph a femitertiana; Hemitritaeur maior Sobenchii obs 18. lib. 5. schol. p. ΙΑΟ. A. P. Illa est species quartanae continuae, quae tertianam ilaterpositam habet, symptomata saeuisima inducit, rarius euenit et fere semper letalis est. Scheuchius et praeceptor eius Benedictus.
6. Tetartoph a maligna. Luartana maligna Marcessi Donati lib. 3. cap. 1q, lib. 7. cap. 6; Horstii lib. I. observ. 12. A. P. Comatosam obseruauit Carol. Piso de morbis a colluvie se- rosa, obseruat. 166. Ea hepatalgiam duxit et intra quartum mensem aegrum consecit. Pulsus initio paroxysmi paruus et admodum rarus, ut quandoque plusculas horas penitus lateret; aderat coma graue, nisi quando deliri is interturbaretur; paroXysmus ad horas quindecim extendebatur. Vide etiam eius obseruat. 169, 17o, 171: legatur Torti de febre lethargica a pag. 2O 2I9
150쪽
Graecis pyreta dialetra; Gall. acch de fore; Anglis The
oguey. a rexia, Latinis febricitatio, dieitur tempus huius aegritudinis, quo febris viget, id est, in quo alienatus est ratione seleritatis pulsus, et notabilis virium prostratio, in hoc ordine aecessio, in priori parorasmus dicitur, sed propria pyrexia calorem aestumve sobrilem significat. Frexis, Latinis quies, in febricitatio, interuallum lucidum,
est tempus, quo labris omnino desidit, et inter utrumque accessum vocatur intermisso: disteri a remissione ex totali et plena febris absentia, cum in remissione sit tantum febris imminutio, non interlocatio. Isus est ordo accessionum aut paroXysmorum: ut typus quotidianus, tertianus, quartanus, eum se quotidie, tertia quavis die, cet. consequuntur accessus, vel paroXysmi. Typus. in quartana est maxime regularis, seu facile determinabilis, minus in tertianis, ast non ita in remittentibus, quae multo minus t picae
Ex typo repetuntur characteres generi ei intermittentium et remittentium, ita tamen, ut data species reseratur ad genus, cuius typum illa proximius imitatur. Fobres intermittentes sunt illae, quae per interualla semi. mense minora pluries accedunt et recedunt, plena inter utrum-q te accesium apyrexia, s ut tamen aliquando uno accessu febris terminetur, ut infra vid. Saepius remittentes cum intermittentibus confunduntur, quando malignae sunt ; quum permanent virium prostratio eum ab normitate pulsus cet. Sunt etiam intermittentes, in quarumJ interuallis par Oxysmorum pulsus modo sano similis est, modo rarior, ut in hemitrita eis, tritaeophyis, epialis, aliisque; verum non eX
sola pulsus frequentia debet aestimari febris, cum in typho, Vtcumque grauissimo morbo, pulsus sit vel sano similis, vel rarior, meumque magna febris sit.