장음표시 사용
161쪽
T E R et i Λ N A. i 5 riticus est ita patella; et phleb tito mi is iteratis cum Interpositis
eccoproticis sanatur morbus. 5. Tertiana iarthritica. Raim. Eo itis. P.
Hane speciem haemoratio is si is presia excitabat. Rheuma. tismalem tertianam deseripsit Py: etol. cap. 9. hist. 2 a. 6. Terriana asthmatica Bonet. Polyah h. P. 1lla est, cuius singuli accessi is dissiduitate magna re spirandi stipantur, et asti malicos inuadunt; sebiis nec est acuta, nee coir-tinua, ut in peii pneumonia; cura exigit se brisuga, b echicis et dia reticis iuncta. 7. Tertiana emetua. Vid. Willi . obsor v. do febre Tertiana, eap. q. S ueches vomitum simulares, Mortou. cet. P. Juvenis quidam nubilis, biliolo temperamento praeditus, sebii tertiana corii piebatur; ingruente paroxysmo piarimum bilis fauae et viridis evomebat; dein eum insigni cardialgia, calore et siti intensissimis per plures horas grauiter decumbebat. Haec species in quo uis paro Xysmo atrocem vomitum excitat, vel biliosum, ut in hoc casu millisit, vel pituitosum, ut in aliis, quos vidi. Is illisus praescripsit victum ex hordeatis, phlebotomias duas in aecelsa, quaviis nocte conseruam rosarum cum scrupulo dia seor dii, mane sal absinthii cum succo aurantii, et, cum aeger illea vomitoriis laederetur, ad eat hartica eg iii fuso sennae, rhei, san tali ei trini cum sale ablinthii confugit, nee non epithema sebri.fugum carpis admouit; ubi vero vomitus pituitosus, viscosus, tertia quaque die cum febri reeurrit, post adhibita omnigena medicamina, ad aquas Belli lucanas confugiendum est, die intermi sionis epotanda 8. Falsum est, in tertiana emeticum necessatium esse; emetica et cathartica, cautelae gratia adsumpta, non raro tertianam excitarunt, obseruante IVillisio: illis etiam insistere non tutum est, cum videntur indicata. Tertianam, emesi et sudore stipatam , epidem scam anno I 657 memorat Alangetus in biblio heca praelica. Tertianam illaeam, seii vomitu pertinaci, colica et alui constipatione notatam, refert Forestus in obseruat. Tertiana choleri a , seu choleram quouis aecesiu excitans, eiusdem est speciei, Agor: ou pyre r. caP. 4 pag. 33. Succus limo num saecli aratus aqua dilutus, seu limo- Baza vulgaris, cocta, bis sum ta in accessu laudatur a Guiu PD
162쪽
i 6 CLAsSIS IL FEBRES INTERMITT.
fone in his tertianis; ea enim vomitum compescit, accessu tu minuit, et sudores mouet.
8. Tertiana h serica melliri Ephemer. Nat. Cur. ann. 2. eiusdem tertiana hypochoadriaca. Selle med. elin. p. 38. P. Ea est, quae tertio quoque die paXOXysmum hysteriae arcessit, potissimum frigus, oscitationes, cardialgiam, nauseam, terrorem et animi deiectionem. Curatar aperientibus lenibus et anthysteri eis, Linkinae
Γρ. duplicata. His . de rae. des Se. T757. p. 3I.
Salus a laudano, ante horrorem exit ibito.
9. Tertiana sorbutica Dimillier de febrib. pag. 19 . B. Timaei eas. 1 5. lib. 8 ; Tortiana Danica Bartholini; Erratica Au-elorum. Eugaleu, n. g. 8. Liud. p. 177. Cognoscitur 1' ex anomalia; periodi eius mire variant, nunc anticipando, nunc retardando: 2'Contumacissima est, et, nisi fuerit sublatus sontes se orbuticus, vel septies recidiuat; 39 Dolores lancinantes, aut in frigore aut in ea lore, iisque vagi, adsunt; ψ' Arsenulae rubrae, sed stiabiles parietibus matulae adhaerent; 5' vel haer tin urinis crasum, copiosum, quasi sursura ceum sedimentum, subrubicundo sanguineo colore non nihil tinctum. Curatur itaque antiscor buticis remediis, ut iusculis amaris, dein ad kinkinam deueniendum, praemistis lenibus catharticis. In hoc casu laudantur absinthium, marrubium, carduus bene
dictus, centaurium minus, tormentilla, tertianaria, vim aria, tara-Xaeum, sumnia, nasturtium aquaticum, sedum minus, cet. Vide Drmulierum P. I98. Io. Tertiana Carotica IVeru . observ. de febrib.
Const. Epid. p. 228; Apoplectica Mortoni cap. 9. hist. 25; R. bris lethargica Torti l. 3. P. Est ea species, de qua integrum et eximium tractatum scripsit merihosius, quae quinta die, id est tertio accessu, aegrum in
earum vel apoplexiam saepius letalem coniicit , cuius signa dedimus in tritaeophya apoplectica, curam vero trademus, dum de Coro febrili agemus. Vide Mortou pyretol. pag. 99. de Tortia na apoplectica, quam, ut Vernosius, Lin kina impugnat. Tertiana carotica duplex visa est a Riuerio, obs 2. Pag. 79. Diuersae speciei videtur, ac prior. Vide obs. Carol. Pisonis de fe-
hrib. pag. 468. Dissicillimum est quandoque, tillaec puyaut
163쪽
TERTIANA. 147 duplieem soporosam cum leuiana duplici soporosa non confundere.
ΙΙ. Tertiana a sabie Iuncker. tab. 79. P- 249. manni II. I a. de Hauresere obc T. 2. p. 3OO. Comm. Lipe Xi c. 297. E. N. o. dec. I. a. q. Mely b obs. 15. P. Ea est, quae stabiem repulsam sequitur, quaeque resumptaseabie sanatur. Datur etiam quartana ab eodem principio. Neu-xer. de quartana.
12. Tertiana accidentalis. Vide S dent am eap. 5. pag. 53. Ea est, quae a leui aliqua offensa in sex praesidiorum sanitatis via oritur, ut a cibo, potu, acre, eet. Illae sebres statum
quemdam, seu fixum habitum, non nanciscuntur, et illis eorrepti saepe su bito conualescunt. 2Drtianae duplices distinguuntur a quotidiana et a quartana tripliei, ex eo, quod accessus sibi mutuo quoad horam, modum, durationem, exitum, symptomata propria non singulis, sed alternis diebus respondeant, ita ut primus tertio, secundus quarto, cet. similis sit. Disserunt a tritaeophya et amphimerina per plenariam intermissionem et apyrexiam, quae non solum ex pulsu sano simili, sed potissimum ex eo, quod aeger electo surgat, suas qua vires restitutas serme sentiat, quod in remittentibus non accidit: si tamen breuis aut obscura sit apyreXia, curantur ut remittentes. Triplices et quadruplices tertianae Primerosii, si dentur, a remittentibus non disserunt, excepta triplici tertiana Brendetii.
13. Tertiana duplex Sennerti, Riuer. Cent. III. Obs Io. II. Cent. IV. Obs 77. A. P. Ea est, quae omnium familiarissima est, quaeque a multis
pro quotidiana habetur, verum parOXysmis alternis aequalibus agnoscitur. Differt a complicatis sequentibus, quod nullum graue, vel constans, symptoma secum asserat, praeter laorrorem cum
nausea, tremore, cephalalgia, siti, quem sequitur calor, deinde sudor, ut omnibus febribus' solemne est. I . Tertiana duplicata Piens, Riuerit Cent. IV. Obs. 16;
Amat. Lusitan. cent. I. p. 6. A. P. Illa aedemus binos habet alternis diebus, ut prima et tertia, nullum vero die secunda, quarta cet.
Id. Tertiana triplex Brendelii, m. s. Illa est, quae prima,
164쪽
148 CLASSIS II. FEBRES INTERMITT.
tertiaque die duos, secunda et quarta unicum accessum inducit, cet. Soben chius lib. 5. Obs. Ι2.16. Tertiana epileptica Bouer. in Sepulchreto, tom. 3. Pag. 16 I. A. P. EX Caldera ea quouis accessu conuulsiones cum sensuunt se. riatione inducit, unde differt a spasmodica, in qua sensus non obscurantur. Puella decennis quavis die hora decima patiebatur accestum febris, simulque epilepsiae, a quibus liberata fuit serremedia generalia, ut videre est loco citato.
17. Tertiana L philitica D. Deidier ob s. q. de in Orb. Vene' reia; Cardani cet. P. Ea est, quae ita a viru syphi litico fouetur, ut hydrargyrosi, aut aquila alba, similibusue medicaminibus tantum sanetur, uti quartana syphi litica, D. Monro Essais d 'Edinbourg. D. Deidier litu mercuriali utebatur, et tertio litu sanabatur febris. Monro aquila alba singulis diebus repetita ad grana sex ptyali sint gratia hane aggrediebatur. 18. Tertiana vermiuina Siliferi in Aet. Holmstad. A. I'. Ea species symptomatis lumbricos in primis viis Ἀ-tehtes designantibus stipatur, ut lumbricorum rei rctione, acidis
vomitioni lius, cet. verum quas vidi remittentes, suere species non
eontinua malignans eius d. Histor. pag. I99. ad tritaeopbam recto pertinet. A. P.
Ea incipit ut tertiana, scilicet habet initio accessiones distinctas, sed est ex perniciosarum numero, atque ab aliis distinguitur ex successiva periodorum obscuratione, et paulatim adquisita continuitate; illi non raro adiunguntur quaedam ex symptomatis, quae perniciosas designant, ut cardialgia, cholera, syncope censed in multo remissiori gradu; ea cum pauco, vel nullo, rigore solet inuadere, sed potius eum sensu caloris; cum tertiana duplex est, ea primum accessiim habet leuiorem, secundum grauiorem, et sic progrediendo motum seruat grauiorem per dies pares; quod si ex duplici in simplicem statim mutetur, non desinit ese si specta,
cum accessionem validam praecedit altera debilis. Plaenoscitur letiam illa tertianae in continuam mutatio, si intermissionis die mordax ad tactum calor percipiatur cum aliquali pulsus periurbatione,
siti, linguae siccitate, quae omnia incendium uniuersale iamiam
165쪽
disponi praemonstrant: urina quoque pauca simul et rubra vel croe ea periculum continuitatis portendit. Signum etiam est gutturis quaedam inflammatio ulcerosa vel aphthosa initio morbi cum dysphagia apparens, nee non quod uis perniciosum symptoma prioribus accessibus stiperueniens, excepto tamen delirio, quod ae-eossum in calore comitatur, quodque facile eum escit; secus si in febricula mitiori contingat, et ea declinante Perseueret. Iam labris facta remittens perniciose facile cognoscitur ex defectu apyregiae; et quamuis ab origine intermittens fuerit non caret periculo, nam trahit secum quoddam saeuum symptoma, ut
ceterae malignae ab initio remittentes vel continuae, potissimum vero parotides, delirium perpetuum, conmulsiones, an OreXias, hydrophobias, seu cuiusuis potus auersationes, et similia. Ea vero tertiana subcontinua, seu hemitritaeus, tam si equens
est, ut Mercatus in plures species eam sub diuiserit. Videri meretur hic auctor de tertiana pernicios tom. a. P. 395.2 O. Terilaua hemipletica Merib . de labrib. A. P. Monialis hac correpta alternis diebus patiebatur accessum; horum duo primi sopore erant stipati cum resolutione artuum unius lateris, balbutie, oris in oppositum latus distorsione; sumsit purgans in decocto Linkinae, passa est in tertio aecessu tantum artuum formicationem, stuporem; finito quolibet accessu intra sex, vel septem horas, ea sana omnino videbatur obseruante. D. 2I. Tertiana miliaris. Vide miliarem 9 V Aliton de mil. S. 2II. ΙO6. Per totum decursum, aut initio et ad finem, in medio continua.
22. Tertiana urticata D. Planchou Journ. de Med. Iulli.
In aec estu erumpebant phlyctaenae urticarum puncturis similes, pruriginosae; praemii sis Phlebotomiis, emetico et cathartico, kin kina morbum sustulit. 23. Tertiana lipyria D. Comitis P. de Valcaretabo Medie. Pros Ticinentis inclytisi . A. Constat ex illius dissertatione ad nos data anno I 755. Vi'gere in Cremonensi et Mantuano tractu endemicam tertianam, nunc simplicem, nune duplicem, ceteris regionibus et Auctoribus vix cognitam, quae, licet initio vere intermittens sit, ct ca tertiam quartam ue aecessionem remittens euadit, accessibus subintratisi
bus, et simul perniciosissimae lipyriae formam induit, cui obui m
166쪽
eundum est ope hinkinae cum vino datae, etiam cum lipyriae symptomata se produnt, nisi mature sun estam illam mutationem praeverterit Medicus; quantum vero disserat hae e tertiana lipyxia a tritaeophya lipyria docet utriusque character genericus: in
utraque calor interiora urit dum exteriora algent, ast in tritaeophya febris est remittens ab initio ad finem, in tertiana vero aliis quot primis diebus omnino intermittens, quod quidem in primis eius morbi descriptionibus, olim a Celebri Prosessore editis, non ita clarum erat. Gratias itaque ipsi rependo, quod hanc speciem
tertianae cognoscendam et curandam mihi humanissime prae-huerit. et . Tertiana cardia ica. Torri L. 3. cap. L. 25. Tertiaua cholerica. Torti l. m. c. 26. Tertiana d senterica. Torsi l. c. v. dysenteriam et ' Tertiana diapboretica. Torti l. c.
Saepe remittentes simulant, typum intermittentium adsumunt emetoeatharsi, resoluent cet.
Attendendum maxime, an legitima Sauuag. huc pertineat; aut, si mauis, utrum in praxi et inica occurrens species simplex Sauuagesii sit, an vere biliosa: quod sic interpreteris, ut admodum intersit, distinguas, utrum saburra biliosa emetoeatharticis subducenda subsit, tamquam sons febris tertianae, an aliunde, spasmis maxime, ad systema cholop. saburra congesta, sorteue abii se ipso emeticorum, aut drasticorum, enata, resoluentibus, e eoproti eis, obediens. 29. Tertiana septica. Bee. period. T. 6. pag. 8o.'. Tertiana septica duplicata. Ree. Peri Od. l. m. e. 3O. Tertiana cholesprica. Selle l. e. p. 3II. R. Auc timno accidens symptomatibus neruosis periculosis stipatur. Expulsis sordibus salus a corticis largo cum alumine eru-do usu.3Ι. Tertiana putrida verminosa. s. septicothelmi nitea Ree. period. Tom. 6. pc 64. Nocuit mercurii usus, indieati a saburra vermin.
167쪽
33. purulenta. a. variolos, fecundaria. b. a carie, v. g. dentis. Petit tr. dog mal. ehir. Tom. I. P g. I 2 .
a. catarrheumatica. Act. Suee. Vol. XVI. p. 277. Comm. Lips. vol. VI. P. 22o.' Paroxysmi algore extremorum, artuum doloribus potis r. stipantur: initio tritaeophya. h. pituiros. Selle med. clin. p. 313. Sauν. sp. 7. Constitutio melancholica: frigus mite diuque durans, aut vehemens, conuulituum: emesis pituitosa, viscosa, ineunte frigore. a. asbmatica. Boneri merc. compit. P. Accessus orthopnoea stipatur in asthmaticis. 35. exanthematica, quam quum plerique continuam putent, mavinia attentione digna, et ideo, quod horror, aliaque
intermittentis nocitura adsint, maiorem attentionem mereri pot- st, quam continua.
a. variolosa, poti T. secundaria. v. sp. 33. Roederer de morb.var. sat. Morb. Vratisi. a. 17O2. p. 6. mxbam T. 3. p. 29. de Haeu T. a. c. q. p. 9O. R. Tisset ep. ad Halter. p. Iaa. Schroeder d. de variol. insit. h. II. p. 8. maligna Sarcone. m. epid. T. I. g. 2ψ3.
b. pestilens. P. Salitu Diuersus de labri pest.
C. petecbialis. M. Donat. L. 3. e. Iq. Lauiter hist. med. c. 2.. cap. I . Strach de m. c. Pet. c. 8. Pag. IOq. R.
168쪽
1sa CLASSIS II. FEBRES INTERMITT.
XL QUARTANA, Graecis Ter artatos; febris quartana Auclo' maria ; Mure quarte, ou quarta lue. Aegri Iuartanarii. Ter tiana vulgi. Geniis est febris intermittentis, cuius accessus similes quarta quavis die i seuertuntur, vel series accessuum febrilium, quarta qua uis die similium.1. Cuartana legitima Sydenhami, sebr. intermittent. pag. 5O. L. Ea est, quae auctum ni suboles est, quae simplex, seu secundam et tertiam diem liberam ab accessu relinquit, quae contumax, nisi prius aeger eam diu eX pertus fuerit, cum enim secunda vice aggreditur, utplurimum post aliquot accessus sponte sua soluitur, si fides S deuhamo. Hora inuasionis est circiter quarta pomeridiana, frigus non ira vehemens, ae in tertiana, sed magis diuturnum, ad horas duas extensi mi, sine vomitione ae deleelione alui; calor horas 5 vel 6
attingit cum grauitate capitis, et terminatur sine euacuatione
Huic obnoxii sunt raro insantes ac pueri, saepius annosi, molancholici. In omni quartanario flexis eius genubus explorandum est: abdomen et videndum, num lien tumeat, quod alte ram speciem constituit non infrequentem. Quo aegri sunt m a.
gis famelici et fami satisfaciunt, quo magis ad frigidam tempestatem accedit morbus, eo senatu dissicilior est . Curatio exigit phlebotomiam in accessu, nisi plures iam se. bris accessus expertus aeger sit debilis, aut senex. Catharti ea die sequenti praescribenda, et, si nihil obstat, emeticum admiscendum est; post: alterum accesssum iterum purgandum est, atque diebus
aeuis tu seu lum vel apoZema amarum exhibendum, ut fluiditas sanguini concilietur: his apo gematis aperientia martialia etiam a d.
dantur, maXime si febris pluries recidivas passa sit: superatis tribus vel quatuor accessibus, ope Linkinae, chamae meli, cascarit. lne, quarta quaque hora sumptarum, accessus supprimendi sunt; et cum summum frigus adest in inuatione, aeger seneX est, vel pituitosus, i in Linae addantur guttae aliquot elirivii proprietatis vel grana pauca selis ammoniaci, vel theriaeae recentis: suppressis aecessibus non, Disi per gradus, intra quindecim dies est dimittendus Linkinae et aperientium usus.
169쪽
Si morbus pertinax suprit, capite doleat aeger, Vena Pe dis initio tundenda; si viscosa saburra sit in ventriculo, aquae Bel, lilucanae per tres dies a febri vacuas sunt ad libras sex opotan dae quavis die intra tri hortuna ; sic Oxpurgatis primis viis ad aperientia amara et labri fuga recurrendum est. Aeger die accessus utatur iustulis, et potu calido, diebus Vero a febre vacuis, exceptis primis morbi diebus, ossis, pane et vino; frigus caute Vitet. a. Iuartana fleuetica Sennert. de febrib. C. P. Ea est, quae a lienis saepissime, aliorumve viscerum abdominis, obstruictione, aut scirrho, fouetur, omnium contumacissima, facile recidiva, maxime si auctumno incipiat; ea enim hieme vix sanatur, et ad veris aedemim perseuerat, saepe supresia maturius, antequam per aperientia martialia obstructiones reseratae sint, yhlegmasiam inducit, inde ascitem; facies est lurida; moeror,
Ea itaque cautela adhibenda est, ut probe expurgentur primae viae per cathartica, aut aquas Belli lucanas; dein singulis die-hus aporemata amara, stomachic , aperientia, adhibeantur, quae sunt ex soliis cichorii, absinthii, summitatibus centaurii minoris, Y adicibus enulae, rhei contusi, additis limaturae serri draginis duabus, cascarillae serupulo, syrupo de quinque radicibus, aut ipsis radicibus brusci, asparagi, quod praestat. Quibus apoete Dialis aut iusculis finitis, iterum purgatio repetatur, aut Linkina
Purgans cum rheo, senna, agari eo adhibeatur, vel kinkina tantum ad dragmam unam quarta quavis hora constanter extra ac, cestum repetatur, nec omnino per semimensem dimittatur eX
quo suppressa fuerit quartana, imo deinde optatae martiale cum rheo et cascarilla diu usurpentur. Semel vero inceptus hinkinas sus, nee per cathartica, nec per diluentia multa, interturbetur, inde enim sebris recurrere consueuit, nec , nisi elapso mense, adeatharsin deueniendum est, quod de tertianis otiam dictum sit. 3. Quartana daplex Seianerri. P. Ea est, in qua datur accessus prima, secunda, quarta et quinta die, nullus tertia, aceestus vero primus tertio, secundus quarto respondet. q. Uttartana diglicara Boneii Polyath. de febrib. P. Est ea, quae quarto quoque die duos accessus importat. nullos vero secunda et tertia; si vero altera cx his sexiebus antiq
170쪽
154 CLASSIS II. FEBRES INTERMITT.
cipet, vel retardet, tune in prima periodo tertia die recurret ae-eestus solitarius, alter quarta, fiunt conatanationes mere curiosae a Primerosio enarratae, quas Auctores vocant quartanam ter Iianae aut quartanam quotidianae coinplicatam; et quoniam defectu attentionis non praesagiri possunt, aut reapse turbantur illi typi, has species erraticis accensent plures Auctores: nulla vero intermittens typum certiorem sequitur, quam ipsa quartana. Curantur vero illae species eodem modo, quo tertianae. 5. Quartana triplex Bovit. Sepulchret. Scheuch. lib. 5.
Est ea, quae quotidianae instar singulis diebus aceessum ducit, ast primus quarto, secundus quinto, tertiusque sexto respondent. Eodem modo curatur, quo tertiana duplex et quotidiana. Quarta vero sextuplex Captuaccii ab amphimerina duplici non est distinguenda, cum interualla nulla dentur lucida et lassitudo summa inter utrumque accessum superstes euincat, non veram esse apyreXiam. Quartanae vero duplices et triplices hypochon-driasi stipari consueuerunt. Vide Sebeiachium, qui ex tribus qua tanis duas facile sustulit; tertia ad ver subsequens permansit
6 Quartana Dpbilitica Alex Monro, Esr d'Edinbourn rom. VI. artic. 67. Obs. 9. Ballon. Epid. I. 2. p. 131. Fabre in Ricbteri BibL T. V. p. 327. Deidier obf. q. P. Est ea species, quae a viru syphiltrico lauetur, nee sanari Potest, nisi mercurialibus, aut aliis syphilidis antidotis. Istam, ope mercurii dulcis quotidie repetiti ad ptyalismum usque, sana-
uir Mouro, simul et syphilidem doloribus nocturnis, et ulcere faucium stipatam. Dosis mercurii dulcis grana quinque. 7. Quartana cataleptica Boueti Polyath. P. Anno 17 27 dum no comit Alesiensis aegros curabam, obseruaui senem militem, quartana laborantem, qui diebus a labrivaeuis stupidus et amens erat; die vero labrilis accessus catalepticus erat, sed impersecte; iacebat quidem immobilis, et omni sensu, motuque orbatus, excepto pulsu, et respiratione, tardis et obscuris, sed non omnes artus posituram inditam retinebant, quod solum in brachiis obseruabam; imo suspensum brachium sensim tandem delabebatur. Emetiei ope a duobus primis accessibus euasit: ast tertio noctu accedente obiit. Catalepsin quariame combinatam narrant Bouetus, Mouxaltus c. L