장음표시 사용
221쪽
sonis adauctae non tanta proportione dilatatur orificium liberum, quanta in omnem sensum distensa retinetur arteria obstruata, crescet tarditas restitutionis in ration2 disierontiae, quae est inter hane dilatationem orificii et pressionena vasorum Iro. 5'. Verum orificiorum amplitudo post: obstructio nes est ad amplitudinem pristinam- ut 1 SI ad IOO, et pressio ost ut et O 1 ad 2OO, seu diis parte maior, adeoque tantumdem tardior erit vasis caeci restitutio ex hoe solo capite. Ergo tempus restitutionis arteriae fDEJ obstructae erit ad tempus restitutiotiis ante obstructionem, datis iisdem cordis viribus, ut qOTad 2OO. Breuibus te moneam b. I. , pluribus in Supplem. aliquando, dolorem sibi vindicare maximam attentionem in phlegmasiis. Est enim earumdem tum caussa, rum effectus, ut egregie et obseruauit et clinice expertus est Cl. Sarcone, qui dolores, phleg-masias praesagientes, optatis caute compescens et his sublatis phlegmasias cauit. Itaque ad essentiam phlegmasiarum magis velaras dolores, et magis anodyniam, aut dolorum vices sustinentis, symptomata aestimes.JDe Turnore. 17 r. Culla est Inter duas potentias, sibi mutuo contra- nitentes, vim scilicet sanguinis, qui a centro ad circumferentiam urget, adeoque cutem, et Viscerum membranas dilatare nititur, et vim elasticam propriam inhaerentem, ambientis aeris pressione adiutam, quae corpus et singula viscera in minus spatium coutuiuo redigere conatur.
172. Menabrana determinatae figurae et magnitudinis, quae fluida hinc et inde prementia patitur, aut viribus oppositis pressa est, suam figuram eatenus seruabit, quatenus undequaque introrsum, vel eXtrorsum, aequabiliter, et suam magnitudinem quatenus tam introrsum, quam extrorsum, viribus aequalibus urgetur, et ablato virium antagonistarum aequilibris mutabit. Brachium in antliam immisit Eo te, illud illico intumuit, eXtra tum vero detumuit; animalia, poma rugosa, in vacuo intum eo cunt, in aere dein detumescunt; partes sub cucurbitula, arteriae
laxatis, derasis tunicis iratumescunt, sortius pretae detumus
222쪽
173. Ad tumorem quemvis in eoi pore humano producendum necesse est, ut vires contentorum, vel relative, vel absolute, maiores evadant: vires contentorum absolute maiores ouadunt
viribus partium continentium, si, posterioribus non mutatis, sanguis violentius urgeat, fluida maiori impetu rarescunt.174. Vires contentorum relative maiores evadunt conti nentibus, si, prioribus non mutatis, partium continentium vis contractiva tum muscularis, tum elastica, tum tonica minuatur, aut etiam, si aeris ambientis, fasciarumque, pressi ones decrescant; mutatis ambabus viribus antagonistis, fit tumor, si vires contentorum crescant in maiori ratione, quam vires continentium, etsi vires continentium decrescant in maiori ratione, quam vires
175. His postis ad tumorem insammatorium producendum absolute necesse est, ut vires contentorum crescant in maiori ratione, quam vires continentium.
176. Nam ad tumorem inflammatorium requIritur I ' ca-1or intensus, qui cum a caussis internis, ut ab attritu fluidorum et solidorum, pendet, est ut quadratum velocitatis respectivae, seu vi vis collisionis corporum. 2' Requiritur rubedo intensior,
quae fit in corpore, dum sanguis maiori nisu et impetu vasa distendit, et subit. 3' Requiritur maior tensio, quae viribus fleetentibus respondet. qq. Requiritur dol0r, qui, ceteris paribus, est vi vis vasa flectens et distrahens; augentur enectus, ergo et causari -ῖ- 177. Proindeque si sat tumor ex eo, quod laxatae sint
membranae fluida vel solida continentes, minor erit calor; nam calor, ceteris paribus, crescit ut densitas, et tensio partium sese atterentium; minor erit rubedo, aut ad nigredinem verget, ut in varicibus, ecchymosi; 3' minor tensio, ut per se patet ; 4' minor sensus , quae omnia maiori, vel minori gradu Obseruantur in tumoribus, quos frigidos dicunt. Ι78. si tantum adaugeatur in quadam parte sanguinis nisus et impetus, ceteris eodem modo, quo prius erant, in statu sano permanentibus, exceptis essectibus necessariis, sequetur maior collisio fluidorum et solidorum ; nam respectiva velocitas maior erit solito, adeoque attritus, seu collisio, cui praecise tribuenda sunt generica inflammationis phaenomena.
223쪽
a79. Vidimus, vasa ab obturatione non magis, quam sui patre ampliari, creto nec glandula, nec musculus CX Obturatione magis, quam sui parte crescere potest; verum indoenon fit tumor sensibilis inflammatorius; reqHiritur ergo, ut viccordis solito maior euadat ad tumorem sensibilem inflammato
rium efformandum.18o. Tumor inflammatorius glaber est et uniformis, non vero, ut cancer, exasperatus, adeoque vasa licet inaequalia partem inflammatam constituentia proportionaliter ad suam natiuain diametrum distenduntur; si enim minima non distensa sorent,
tunc maiora extus protubet arent, unde tumor inaequalis osset.
181. Phlegmonos sunt tumores sphaeroidei, in quorum
tentro calor eri intensior, et quorum apeX maioribus distrae io nibus est obnoxius: calorem in centro intensiorem esse, ubi maior est pressio, et minor partibus vicinis caloris communicatio, Deile potest euinci ; ast, tensionem in apice maiorem esse, non ita evidens est. Hoc autem sic intelligi posse, puto; concipiamus fibras, cuti perpendiculares, quarum Ope ipsa cuticula, reticulum Malpighii, cutis, adeps, cet. sibi inuicem connectuntur, quales sunt fibrillae nerueae, vasa perspiratoria, pili, cet: illactet simil0s inaequaliter distractae sunt in diuersis tumoris sectio nibus ad cutim perpendicularibus, adeoque quae ad apicem pertingunt, sunt omnium maXime elongatae et distractae in ratione sublimatis suae I 82. Si itaque calor, attritus, et fibrarum ruptio ad suppurationem concurrant, Vt certum puto, debet potissimum in centro, et ex illo ad apicem iuxta axin tumoris primum fieri suppuratio, si cetera sunt paria, quod experientia confirmat . Si vero concipiamus, tegumenta varia esse lamellas tumoris COI 1- centricas, quae prius erant' planae, euidens est, eas magis elo n-gatas esse, quae magis a centro sunt remotae, cum in male,ris diametri curvam fuerint intra duo puncta inflexae; verum sunt ipsae textus tenacioris, quam partes internae; ergo, licet magis sint distracta tegumenta ipsis partibus contentis, fieri tamen Po est, ut tardius disrumpantur, inde fit, ut euiis saepe sit in te gra, cum mucro tumoris pure iam albicat, intus latente; ex hac maiori cutis tensione sequitur, ut ea doloris acri0ris sed.s satura sit.
224쪽
183. Cutis est magis tensa, quam partes interiores tum s-tis, adeoque vasa culanea magis compressa et fluida, eutim irrigantia , potissimum vero eius apicem, dissicilius circulantur; ast si propter violentiam pressionis ibi moram trahant fluida, et desectu lassicientis temporis, vis pulsatilis, aut caloris in suppurarum non abeant, ea putrescant, necesse est; nam sanguis, circu- , latione, et ideo secretione, non repurgatus et quiescens, ibi putrescit citius, ubi calor est maior, nee tamen exsiccans nimium; verum putrefactione nigrescit, soluitur, fluidior sit sanguis, solida vicina pariter Imantur, remollescunt, tonum, sensum, calorem natiuum amittunt, fit sphacelus, qui in mucrone phlegmones primum debet enasci; siue extus validius pressa fuerit pars. ut ei rea fracturas accidit, siue grauioribus onusta cataplasmatis,
siue frigore, acidis applicatis fluida in tumoris apice fuerint coa gulata, ut aceto, calidissimo erysipelati admoto saepe fit. DE Eebre. 18 . Quantitas sanguinis, a c0rde in arteriaς eiecti, est earum resistentiis reciproca, si vires trusiles eius pares fuerint; ast obstructa parte aluei, resistentia, sanguini et cordi oblata, ost ut obstructio, quae si dimidia totius aluei sit, dimidio minorem, dato tempore, facit sanguinis a corde eiectionem, adeoque pulsus cordis dimidio minor est. 185. Verum quod de eorde, ut praecipuo embolo dictum est, de arteriis intelligitur: illarum enim pulsatio sanguini, a
cordi immita, debetur, et in statu permanente est ut earum constrictio, atqui quantitas, qua arteria constringitur, est praecise aequalis quantitati sanguinis eo ipso tempore in venas eXpressae.
adeoque positis emissariis, dimidio minoribus, illa constrictio dimidio minor est. cf. Marberr prael. 186. Quamdiu velocitas in emissariis arteriarum minimarum eadem est, et tranat copia sanguinis, illorum amplitudini proportionalis, tamdiu vis cordis est eadem; nam velo estates fluidorum in vasorum sectionibus, aut orificiis effectivis minimis, sunt inter se ut radices virium prementium; verum si arteriae, quarum fines dimidio sunt angustiores, quouis secundo temporis semel pulsent ad altitudinem ut duo, siue bis ad altitudinem ut unum, eadem, dato tempore, indem emissaria, tranat sanguinis
225쪽
quantitas, scilicet consuetae dimidia; ergo cum velocitates sub
iisdem orificiis et temporibus sint ut quantitates transfluenteS, eadem prorsus est in emisiariis velocitas ac vis in embolo. 187. itaque tantum amittit pulsus in altitudine, quantum adquirit, datis obstructionibus, in frequentia, non crescit velocitas languinis, in venas transsuentis, quam tamen adaugendam esse, uno ore confitentur sui e omnes, ad sebrim constituendam; febris ergo, quae in sensu Ieterum est Iucta, seu vis maior naturae, materiam morbisicam atterere, aut EXpellere, omni Ope molientis, non ex frequentia sola, sed ex frequentia et altitudine simul pulsuum, solito maioribus, est derivanda. I 88. Frequentiam pulsus ex mechanicis legibus nemo hue usque deducere potuit, nisi ad caussam motricem, ite atis utebbus agentem, nec mechante; m confugiat; quo magis obturantur arteriarum emissaria, eo tardior est columnarum in maioribus arteriis fluentium motus, et eo pariter tardior, non vero frequentior, harum et cordis contractio. Qua vero de caussa frequentior fiat, hoc alibi indicatum putamus. Πeoria Febris, class. 2. 189. In morbis inflammatoriis est pulsuum altitudo et simul numerus, vel productum ex utroque maius, quam ex virium muscularium gradu exspectandum esset. Ι9O. Si omnis potentia motrix animalium eis sit vel admotum cordis, vel ad motum aliorum corporis musculorum adhibenda, quo maior eius pars in cordis vi impendetur, eo minor in musculari vi supererit potentiae. In quoeumque gradu sit potentia motrix totalis, eadem remanebit inter musculares et vitales vires ratio; si alterutra maior euadat, hoc aliprius dispendio fiet. Initio quidem morborum integra est, et maior potentia motrix, in fine minor; nam ex labore assiduo minuitur, adeO-
que in quocumque gradu sit potentia motrix, si maiori ratione
erescant Vires vitales, quam vires musculares, signum est, intendi simul vires eius motrices in maiori ratione, quam ex viribus muscularibus soret exspectandum. I9Ι. Si eXcessus virium, a corde absumptarum, si notabilis et assiduus, potentia motri L imminuetur, ut a labore alio musculari asiduo diu noctuque perseuerante; et quo maiores exserentur vires, simulque minor erit potentia motrix, eo labor erit Periculosior, et potentiam motricem citius exhauriat, unde mori
226쪽
III. I92. His positis tota febris intelligitur theoria. In hae
scilicet vires cordis intenduntur notabiliter, et si febris aliquamdiu perseueret, labor cordis est notabilis, unde vires musculares
tanto minores evadunt, et Potentia motriX tandem exhauritur.
193. Vis eordis requisita ad eamdem, quae in statu sano. promouendam sanguinis copiam, datis obstructionibus, est in ratione duplicata reciproca emissariorum; itaque si emissaria in se-bre sint tertia pars emissariorum in statu sano, ut solita circuletur sanguinis moles, vis non cuplo maior requiritur. Velium ab illa vi non cuplo maiore pulsus altitudinis et frequentiae productum idem erit, ac in statu sano, et vel febrim malignam, vel nullam, adesse pronunciarent plures Medici. 19 . Adeoque ut productum ex frequentia per magnitudinem pulsus consueto maius sit, requiritur etiam maior, quam noncupla, virium cordis impensa. Sit frequentia duplo maior eadem posita pulsus altitudine, quae in statu sano, in casu obstructionis recensitae vires cordis erunt necessario quater maiores prioribus, id est, trigines sexies maiores; et si, ut accidit, tune simul pulsus altitudo duplo maior euaserit, adhuc quadrupla prioris erit vis cordis seu 6ψ vicibus maior; nullus autem est labor voluntarius, qui ad hunc gradum accedens possit diu noctuque continuari citra periculum et lassitudinem; non mirum itaque, quod in febribus lassitudo et periculum accedant.195. Hinc intelligitur, quorsum a maxima et acutissimas re cito aegri moriantur, cum virium impensa tanta est in spatio breui, ut in multo maiori ratione amittantur, quam resarciantur; non possunt autem resarciri tanta proportione in labore febris, quanta in labore voluntario, cum etiam noctu et inter somnum perseueret labor labrilis, nec tantas digestio et chy-Ii prouentus in sanguinem, viribus ad cor distractis, et a ventrieulo reuulsis, possint suppetias afferre, quantas in labore voluntario, qui pluries resectione cibali et quiete reparatur. 196. Ex dictis explicantur bene multa paradoxa prius theoremata: qui fieri possit, ut, cum conatus cordis sint maximi, respectu virium potentiae motricis superstites, in se tamen et absolute minimi sint, quod in agone mortis doeet pulsus exilitas.
Qui fieri poisit, uti cum ii equenua pulsus est maxima, pericu -
227쪽
lum mortis sit maximum, ut in peripneumonia et pleuritide desperata, quantumuis exilis sit pulsantis arteriae altitudo. 197. Cur in praeludio morborum inflammatoriorum, pulsas per aliquot dies languidus sit, paruus, interea simul vires munculares langueant, functiones animi torpeant, animus ipse aegro se habeat. Cur metus, anxietas, capitis grauitaS, corporis vacillatio, agrypnia, vertiginosae perturbationes, vel somnolentia, fastidium omnium rerum, inappetentiae, turbulenta insomnia, morbos illos praenuncient.198. Qui febris illico saepe euoluatur, licet haud dubium sit, quin materiae morbiscae prius in corpore eXstiterint, rigores, horrores, intercurrentes, frigus prora earint; qui adeo subitus est morborum insultus, ut aegri velut e caelo percussi visi sint Veteribus, ut in apopleria, CPilepsia. Cur vires vitales sensim ad usque morbi vigorem intendantur, et aliquam cum perieulo, vel materiae morbifieae viribus, proportionem seruent. Quaenam sit caussa, quae tot motus in corpore de nouo proereetinuitis resistentiis, quae maximam eius motus partem exstinguunt.
I99. Ex decem virium partibus, quae sanguini in arterias
mouendo impenduntur, unica pars in venis superest, in statu sano, ut in thesi de natura rediuiua demonstratum est. Verum ubi maior est actio et collisio, ut in febre inflammatoria, ibi maior est iactura virium, quae, si moles mouendae nequales sint, sunt inter se ut quadrata velocitatis respectivae, demonstrante, Grauefande de Colli sione n. 335.2 OG. Cum itaque vis cordis, positis obstructionibus, 64 vicibus solito maior est, si pulsus sit duplo maior lito, simulque
duplo magis tensa arteria, et duplo magis frequens pulsatio, de- inonstrari facile potest, iacturam virium esse octuplam illius, quae fit in statu sano, eum collisio Oftuplo maior sit.
2o1. Data eadem particularum ignearum copia, quo maior est calor, eo maior est collisio; verum iactura virium collisioni
respondet sus Graue faude g. 338. ; ergo quo maior est calor a
collisione, eo maior est virium iactura: adeoque ab inflammatorio morbo, cum vires actuales summe exserantur, potentia motrix maxime debilitatur; non mirum itaque, quod conualescentes a Pleuritide, peripneumonia, et somno longiori indulgeant, et ab omnibus animi corporisque voluntariis exercitus abstineant; er
228쪽
licet euellyma pluries in die sumant alimenta, vires integras po tentiae motricis recuperare viX possint. nisi intra tempus, morbi duratione lon iuS. 2 Oa. Resoluta, subacta, expulsa materia morbifica pulsus euadit rarior, minor et mollior, ducente EXperientia. 2O3. Iudicato feliciter morbo, seu correcta, aut eliminata, morbifica materie, febris cessat, id est, pulsus frequentia minuitur , eius plenitudo ad diametrum naturalem minorem reuertitur; qui tensus erat antea, iam mollis evadit. Hoc in conualescentibus a pleuritide, peripneumonia, labri quacumque acuta quotidie obseruatur ; simulque sensim vires nauseulares prius prostratae resurgunt, sensim ad consuetas animi, corporisque fune-tiones aptae evadunt, ac demum cum pulsus ad statum consuetum omnino peruenit, potentia a notrix corporis est integra. et O . Si conseramus superius dicta cum hac ultima obseruatione, pari iure concludemus, potentiam motricem non alia methodo se habituram fore, si sit intelligens, et inutilibus virium impensis parcat; quippe cum nullum iam instet perieulum, ablatis scilicet circulationis repagulis, ea non velocius, ut inmeris machinis, suos motus exsequatur, sed e contrario tardius, rarius, et parcius vires suas eXferat; easque, si altera urgeat necessitas, ad debellandas morbificas caussas praesto effundendas
De caussa In inmationis. et os. Quo intensior est caloris gradus, quo dolor acutior, tensio maior, tumor grandior, et rubedo rutilantior, eo maior, intensior, sortiorque dicitur inflammatio ex uniformi Medicorum loquela, et vice versa. Iob. Caussa itaque inflammationis est illud, cui proportione respondent calor, rubedo, tenso, dolor, tumor, cet: nam effectus sunt suis caussis proportionales. Vorum in humano corpore sanguinis et vasorum collisioni proportione respondent calor, rubedo, pulsatio, tenso, dolor, tumor, febris; cum ergo illa omnia phaenomena in parte inflanari ata intensiora sint, quam in parte sana, eorum cavisa es maior sanguinis et vasorum collisio, a sanguinis nisu et impetu maiori oriunda. 2O7. In statu sano calent partes, rubent, pulsant, tensas stini, sensu pollent: verum calor in statu sano a moderata san-
229쪽
guinis et vasorum collisione, rubor a praesentia cruoris in vasa curanea ilia pulsi, pulsatio a vi sanguinis in arterias proiecti, tentio a pre Tione sanguinis vasa distendentis, sensus a vasorum tensione pendent. Quid mirum, si caussis adauctis hi omnes offectus adaugeantur Z2O8. Aucto scilicet impetu sanguinis in determinatam Partem proiecti , Ι' excessus velocitatis eius supra velocitatem columnae antecedentis solito maior euadir, unde velocitas respectiva maior, inde collisio, seu attritus maior, inde vero calor intensior. 2' Verum si sanguis antecedens quiescat, aut tardius solito moueatur, tune excessus velocitatis subsequentis supra illius
Velocitatem est tanto maior; adeoque tanto maior esto calor ceteris paribus, quo firmior est obex in axteriis potissimum positus. 3' Quo minor est alveus sanguifer, eo velocior es: sanguinis motus; verum in arteriis minor est alveus sanguinis, quam in veniS congeneribus, docente Anatomia, et sanguis suarum virium , quas a corde accepit, minorem in arteriis, quam invenis, partem amisit. ergo obstructis inde venis, inde vero arteriis, multo maior debet esse eXeessus velocitatis sanguinis arte-niosi, quam venos, supra velocitatem obicis, adeoque maior collisio , calor, inflammatio. 4' Cum arteriae a corde recedunt, maior etiam evadit alueus, adeoque minor euadit velocitas; e
go si aetera paria sint, minor est excessus velocitatis sanguiniS, ex illis ad obicem fixum appellentis, quam esset in maioribus arteriolis, debiliorque proinde inflammatio. 5' In mi uimis arte riolis, minor sanguinis copia transit, quam in maioribus: veru in inflammationis intensitas, periculum, grauitas, respondet quantitati sanguinis intercepti; ergo obstructione simili facta tum in minoribus, tum in maioribus, arteriolis, erit maius periculum in maiori laus, minus in minoribus. 2O9. Aucto sanguinis in determinata vasa impetu, globuli purpurei, ceteris ponderosiores, QDis d'Mimb. Tom. a. impetum acceptum serius amittunt lymphaticis, sortius in xu
tam vasorum internam superficiem impetunt, parietes arteriaxum
diducunt, ac proinde vasculoetum ora dilatant; sed eatenus illi globuli minima lymphaticorum vasa non subibant, quatenus mi Nora erant horum globulorum diametro lymphaticorum oscula, et ad resistentias horum superandas lassicientem vim non habe bant, cum ad ea deuenerant; adeoque dilatatis Oseulis, superat a
230쪽
resistentiis, illi globuli sortius impulsi, fluxiliores etiam debent lymphatica vasa subire, ut docet oculorum rubedo in Ophthalmia , et obseruatio D. Heusseus nouo 1 sem. Vmum illi
globuli e sex minoribus Z sunt donflati, qui seorsim lymphatica
eiusdem diametri subire valent, non vero coniunctim , ea vero separantur tum maiori succussu, obseruante Leeu boech, tum potissimum . ad bifurcationem vasorum minimorum, docente Be hui, maXime cum a tergo sortius impellantur; atque semel diuisi globuli secundi ordinis sublutei sunt, aut pellucidi; ergo
qua cruoris serma sanguis tranare nequit, ea sub sorma lymphae tranabit, vel sedato sanguinis impetu in suos truncos regredietur nam eadem vis, quae obstrueto trunci emissario fluidum in lateralia vasa propellit, eo aperto exsugit a lateralibus, sicque rubor inflammatorius aucta vi sanguinis intenditur, ea imminuta
21 o. Aucto sanguinis impetu in determinata vasa, plures globulos simul seeundum vasis diametrum sese orificiis, continuo angustioribus, offerre, docet Anatomia; verum quo plures se his aligustiis simul offerunt, eo plures sunt casus, in quibus sibi ipsis viam praecludere queant demonstrante Bellini in opusc.
adeoque obstructionem pariant, aut transfluxui subsequentis sanguinis resistant; verum hoc posito, vel non posito, maior erit semper diffluxus sanguinis ad latera, maior vasorum extrorsum vergens pressio, adeoque maior vividiorque pulsatio, maior fi-hrarum omnium tensio, maior sensibilitas, quae dolor est in maiori gradu, maior tumor, ut euidens est. Ergo sanguinis in data vasa adaucto impetui, simulque maiori inde necessario oriundao collisioni proportione respondent essentialia inflammationis symp-
2II. Augetur sanguinis impetus in determinata vasa, et ea subit maiori vi, quam alia eiusdem directionis et diametri. In statu sano sanguis vasa, aequaliter a corde distantia, aequali angulo ad truncum posita, et aequali orificio praedita, eadem prorsus velocitate et proinde quantitate subit, et est in data ey certa ratione fluidorum anadosis in vasa quaecumque corporis, itavi v. g. totius sanguinis, a corde eiecti, pars decima carotidem sinistram, decima sexta molantericam superiorem, et sic alias, subeat. 2Ia. Iam vero augea*r vis cordis, et duplo maior quam