장음표시 사용
101쪽
I. Timoleon Corinthius. Sine dubio magnus omnium judicio hic vir extitit. Namque huic uni contigit, quod nescio an ulli, ut et patriam, in qua erat natus, oppressam a tyranno liberaret, et a Syracuias, quibus auxilio erat missus, inveteratam servitutem depelleret 5 totamque Siciliam, multos annos bello vexatam a barbarisque oppressam, suo adventu in pristinum restitueret. Sed in his rebus non simplici fortun conflictatus est, et id quod dissicilius putatur, multo sapientius tulit Secundam, ust adversam fortunam. Nam quum 10 frater ejus imophanes, dux a Corinthiis delectus,
tyrannidem per milites mercenarios occupεisset, partu cepsque regni posset esseri tantum abfuit a societate sceleris, ut antetulerit suorum civium libertatem fratris saluti, et patriae parere legibus quil imperare, satius 15 duxerit. Hac mente, per haruspicem communemquctamnem, cui soror, ex eisdem parentibus nata, nupta erat statrem tyrannum interficiendum curavit. Ipse non modo manus non attulit, sed ne aspicere quidem se ternum sanguinem voluit. Nam dum res conficeretur, o procul in praesidio suit, ne quis satelle posset Succu rere. Hoc praeclarissimum ejus acinus non partis odoprobatum est ab omnibus. Nonnulli enim laesam ab eo pietatem putabant, et invidia laudem virtutis obterebant. Μater vero post id actum neque domum adiso filium madmisit, neque aspexit, quin eum fratricidam impiumque detestans compellaret. Quibus rebus ille adeo est
commotus, ut nonnunquam vitae finem sacere volucrit, atque ex ingratorum hominum conspectu morte decedero.
102쪽
rursus Syracusarum potitus est cujus adversarii opem
a Corinthiis petierunt, ducemque, quo in bello utere'tur, postularunt Huc imoleon missus, incredibili solici tale Dionysium tota Sicilia depuli Quum interficero posset, noluit, tutoque ut Corinthum perveniret, estecit; quod utrorumque Dionysiorum opibus Corinthii se adjuti fuerant. Cujus benignitatis memoriam volebat
extare eamque praeclaram victoriam ducebat, in qua I plus esset clementiae, quam crudelitatis postremo, ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cern retur, quem et ex quanto regno ad quam ortunam
detrusisset. os Dionysii decessum cum Hiceta bellavit, qui adversatus suerat Dionysio quem non odiol tyrannidis dissensisse, sed cupiditate, indicio fuit, quod ipse, expulso Dionysio imperium dimittere noluit. Hoc
superato, imoleon maximas copias Carthaginiensium apud Crimissum flumen fugavit, ac satis habere coegit, si liceret Asricam obtinere, qui jam complures ann 20 possessionem Siciliae tenebant. Cepit etiam ame cum Italicum ducem, hominem bellicosum et potentem, qui tyrannos adjutum in Siciliam venerat. ΙΙΙ. Quibus rebus consectis, quum propter diuturnutatem belli non solum regiones sed etiam urbes desertas 25 videret, conquisivit, quos potuit, primum Siculos deinde Corintho arcessivit colonos, quod ab his initio Syracusae erant conditae Civibus veteribus sua restituit novis bello vacuefactas possessiones divisit; urbium c ni disjecta sanaque deserta resecit civitatibus leges 3 libertatemque reddidit. Ex maximo bello tantum otium toti insulae conciliavit, ut hic conditor urbium earum, non illi, qui initio deduxerant, videretur Arcem Syr cusis, quam munierat Dionysius ad urbem obsidendam.
103쪽
demolitus est, deditque operam, ut qukm minime multa vestigia sera itutis manerent. Quum tantis esset opibus, ut etiam invitis imperare posset, tantum autem haberet
amorem Omnium Siculorum, ut nullo recusante, regnum
obtineret, maluit se diligi, qukm metui. Itaque, quum primum potuit, imperium deposuit, et privatus Syracusis, quod reliquum vitae suit, vixit. Neque vero id imperito secit. Nam quod caeteri reges imperio potuerunt, hic benevolentia tenuit. ullus honos huic defuit; neque Iopostea res ulla Syracusis gesta est publice, de qua priussit decretum, quam Timoleontis sententia cognita. Nullius unquam consilium non modo antelatum, sed ne comparatum quidem est. equo id magis benevolentia iactum est, quam prudentia. 5IV. Hic quum aetate jam provectus esset, sine ullo morbo lumina oculorum amisit. Quam calamitatem ita moderate tulit, ut neque eum querentem quisquam audia erit, neque eo minus privatis publicisque rebus inters
erit. Veniebat autem in theatrum, quum ibi concilium mpopuli haberetur, propter valetudinem vectus jumentis junctis, atque ita de vehiculo, quae videbantur, dicebat; neque hoc illi quisquam tribuebat superbiae. Nihil enim
unquam neque insolens neque gloriosum ex ore ejus
exiit. Qui quidem, quum suas laudes audiret praedicari, mnunquam aliud dixit, quam se in ea re maximas diis gratias agere atque habere, quod quum Siciliam recreare constituissent, tum se potissimum ducem esse voluissent. ihil enim rerum humanarum sine deorum numine geri putahat. Itaque suae domi sacellum 30 Avr-ατίας constituerat, idque sanctissime colebat. V. Ad hanc hominis excellentem bonitatem mir biles accesserunt casus am proelia maxima natali die
104쪽
suo secit omnia quo actum est, ut ejus diem natalem festum haberet universa Sicilia. uio quidam Lame tius, homo petulans et ingratus, vadimonium quum vellet imponere, quod cum illo se lege agere diceret, et complures concurrissent, qui procacitatem hominis nibus coercere conarentur Timoleon oravit omnes, ne id sacerent. amque id ut Lamestio caeterisque liceret, ae maximos labores summaque adiisse pericula. Hanc enim speciem libertatis esse, si omnibus, quod quisque I vellet, legibus experiri liceret. Idem, quum quidam Lamesti similis, nomine Demaenetus in concione populi de rebus gestis ejus detrahere coepisset, ac nonnulla inveheretur in Timoleonta, dixit, nunc demum se voti esse damnatum amque haec a diis immortalibus I semper precatum, ut talem libertatem restituerent Syr cusanis, in qua cuivis liceret, de quo vellet, impune dicere. Hic quum diem supremum obiisset, publice a Syracusanis in gymnasio, quod Timoleonteum appellatur, tota celebrante Sicilia sepultus est.
20 . Hi sere suerunt Graeciae gentis duces, qui mem ria digni videbantur, praeter reges. Namque eos attingere noluimus, quod omnium res gestae separatim sunt relatae. eque tamen hi admodum sunt muli Lac daemonius autem Agesilaus nomine, non potestate fuit 2 rex; sicuti caeteri Spartani. Ex his vero, qui domin tum imperio tenuerunt, excellentissimi fuerunt ut nos
iudicamus) ersarum Cyrus, et Darius Hystaspis filius
quorum uterque privatus virtute regnum est adeptus.
Prior horum apud assagetas in proelio cecidit Darius
105쪽
senectute diem obiit supremum. Tres sunt praeterea ejusdem generis, Xerxes, et duo Artaxerxes, acrochir et nemon. Xerxi maxime est illustre, quod maximis post hominum memoriam exercitibus terra marique bellum intulit Graeciae. At acrochir praecipuam habet laudem amplissimae pulcherrimaeque corporis formae; quam incredibili ornavit virtute belli. amque illo Ρerses nemo fuit manu sortior. nemon autem justitias fama floruit. Nam quum matris suae scelere amisisset uxorem, tantum indulsit dolori, ut eum pietas vinceret. 10Ex his duo eodem nomine morbo natura debitum reddiderunt tertius ab Artabano, praesecto, erro inte
ΙΙ. Ex acedonum autem genere duo multo caeteros antecesserunt rerum gestarum gloria ; hilippus, Amyn Isitae filius, et Alexandermagnus Horum alter Babylone morbo consumptus est. hilippus Misis ausania, quum spectatum ludos iret juxta theatrum occisus est
Unus Epirotes, Pyrrhus, qui cum populo Romano bellavit. Is quum Argos oppidum oppugnaret in elopon mnem lapide ictus interiit. Unus item Siculus, Dionysius prior am et manu sortis, et belli peritus fuit, et id quod in tyranno non sacile reperitur, minime libidinosus, non luxuriosus, non avarus, nullius rei denique cupidus, nisi singularis perpetuique imperii, ob eamque rarem crudelis. Nam dum id studuit munire, nullius pepercit vitae, quem ejus insidiatorem putaret. io quum virtute tyrannidem sibi peperisset, magna retimuit felicitate, majorque annos sexaginta natus, decessit florente regno. Eque in tam multis annis cujus mquam ex sua stirpe unus vidit, quum ex tribus uxorubus liberos procreasset multique ei nati essent nepotes. III. Fuerunt praeterea multi reges ex amicis te
106쪽
M ΗΑΜILCAR. andri agni, qui post obitum ejus imperia ceperunt: in his Antigonus, et hujus filius Demetrius, Lysim
chus, Seleucus Ρtolemaeus. Ex his Antigonus, quum adversus Seleucum Lysimachumque dimicaret, in proelio occisus est. ari leto affectus est Lysimachus a Sele co. am societate dissoluta, bellum inter se gesserunt. At Demetrius, quum filiam suam Seleuco in matrim nium dedisset, neque eo magis fida inter eos amicitia manere potuisset, captus bello, in custodia socer generil periit a morbo. Neque ita multo post Seleucus altol maeo Cerauno dolo interfectus est quem ille, a patre expulsum Alexandrea, alienarum opum indigentem, ceperat. Ipse autem)tolemaeus, quum vivus filio εν num tradidisset, ab illo eodem vita privatus dicitur Do I quibus quoniam satis dictum putamus, non incommodum videtur non praeterire Hamilcarem et Hannibalem, quoa et animi magnitudine et calliditate omnes in Africa natos praestitisse constat.
I. amilcar, Hannibalis filius, cognomine Barcas, 20 Carthaginiensis, primo cenico bello, sed temporibus extremis, admodum adolescentulus in Sicilia praeesse coepit exercitui. Quum ante ejus adventum et mari et terra male res gererentur Carthaginiensium, ipse, ubi adsuit, nunquam hosti cessit, neque locum nocendira dedit saepeque e contrario, occasione data, lacessivit, semperque superior discessit. Quo acto, quum paene omnia in Siciliaiceni amisissent, ille Erycem sic dese dit, ut bellum eo loco gestum non videretur. Interim Carthaginienses classe apud insulas Egates a Caio
107쪽
Lutatio, consule Romanorum, superati, statuerunt belli finem sacere, eamque rem arbitrio permiserunt Hamilcaris. Ille, etsi flagrabat bellandi cupiditate, tamen paci serviendum putavit, quod patriam exhaustam sumintibus, diutius calamitatem belli ferre non posse intellige 5bat; sed ita, ut statim mente agitaret, si paulum modores essent resectae, Milum renovare Romanosque armis Persequi, donicum aut certe vicissent, aut victi manus dedissent Hoc consilio lacem conciliavit, in qua tanta sui ferocia, ut, quum Catulus negaret se bellum 10 compositurum, nisi ille cum suis, qui Erycem tenuerunt, armis relictis, Sicilia decederent, succumbente patria, ipse periturum se potius dixerit, qukm cum tanto flagitio domum rediret on enim suae esse virtutis, arma a patria accepta adversus hostes adversariis tra 15dere. Hujus pertinaciae cessit Catulus. ΙΙ. At ille, ut Carthaginem venit, multo aliter, ac sperabat, rempublicam se habentem cognovit. amque diuturnitate externi mali tantum exarsit intestinum bellum, ut nunquam pari perieulo uerit Carthago, nisi mquum deleta est. rimo mercenarii militea, qui adve
sus Romanos suerant, desciverunt: iureum numerus
orat viginti millium. Hi totam abalienarunt Africam, ipsam Carthaginem oppugnstrunt. Quibus malis adeo sunticen perterriti, ut etiam auxilia a Romanis petive rarint, eaque impetrarint. Sed extremo, quum prope ama desperationem pervenissent, Hamilcarem imperat rem secerunt. Is non solum hostes a muris Carthaginis removit, quum amplius centum millia facta essent armatorum sed etiam eo compulit, ut locorum angustiis 30 clausi, plures fame, quam erro interirent omnia oppida abalienata, in his Uticam atque Hipponem V lentissima totius Africae, restituit patriae. Neque eo
108쪽
M HANNIBAL.suit contentus, sed etiam fines imperii propagavit, tota Asries tantum otium reddidit, ut nullum in ea bellum videretur multis annis suisse. ΙΙΙ. Rebus his ex sententia peractis, fidenti animo atque infesto Romanis, quo lacilitis causam bellandiis periret, essecit, ut imperator cum exercitu in Hispaniam mitteretur, eoque secum duxit filium Hannibalem,
annorum novem. Erat praeterea cum eo adolescens
illustris, formosus Hasdrubal Huic ille filiam suam 1 in matrimonium dedit. De hoc ideo mentionem secumus, quod Hamilcare occiso, ille exercitui praefuit, resque magnas gessit et princeps largitione vetustos pervertit mores Carthaginiensium ejusdemque post mortem Hannibal ab exercitu accepit imperium. i5 v. At Hamilcar posteaquam mare transiit, inini paniamque venit, magnas res secunda gessit fortuna; maximas bellicosissimasque gentes subegit, equis, armis, viris, pecunia, totam locupletavit Ahicam. Hi quum in Italiam bellum inferre meditaretur, nono anno POSt20 vhm in Hispaniam venerat, in proelio pugnans adve sit Vettones occisus est. Hujus perpetuum odium erga Romanos maxime concitasse videtur secundum bellum Poenicum. Namque Hannibal, filius ejus, assiduis p tris obtestationibus eo est perductus, ut interire, quam 25 Romanos non experiri, mallet.
I. annibal, Hamilcaris ilius, Carthaginiensis. Si verum est, quod nemo dubitat, ut populus Romanus omnes gentes virtute superarit, non est inficiandum,
109쪽
HANNIBAL. 99Hannibalem tanto praestitisse caeteros imperatores prudentia, quanto populus Romanus antecedat sortitudine
cunctas nationes. am quotiescumque cum eo Congressus est in Italia, semper discessit superior. Quod nisi domi civium suorum invidia debilitatus esset, Ro 5
manos videretur superare potuisse. Sed multorum obtrectatio devicit unius virtutem. Hic autem velut hereditate relictum odium paternum erga Romanos sic
confirmavit, ut prius animam, quhm id, deposuerit: qui quidem, quum patria pulsus esset, et alienarum opum in 10 digeret, nunquam destiterit animo bellare cum Romanis. II. Nam ut omittam hilippum, quem absens o tem reddidit Romanis omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit. Hunc tanta cupiditate incendit bellandi, ut usque a rubro mari arma conatus 15 sit inferre Italiae. Ad quem quum legati venissent Romani, qui de ejus voluntate explorarent, darentque operam consiliis clandestiuis, ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent, tanquam ab ipsis corruptum alia atque antea sentire neque id frustra secissent 20 idque Hannibal comperisset, seque ab interioribus consiliis segregari vidisset tempore dato adiit ad regem, eique quum multa de fide sua, et odio in Romanos commemorasset, hoc adiunxit Pater, inquit, meust
milcar, puerulo me, utpote non amplius novem annos mnato in Hispaniam imperator prosciscens Carthagine Iovi optimo Marimo hostias immolavit. Quo divinares dum conscieboetur, quoesivit a me vellemne secum in castra proscisci. Id quum libenter accepissem, atque ab eo petere coepissem, ne dubitare ducere, tum m 30 Deiam' inquit sisdem mihi, quam postulo, dederis.' Simul me ad aram ad rit, apud quam sacri care inst
tuerat, eamque coeteris remotis, tenentem jurare jussit,
110쪽
nunquam me in amiciti eum Romanis fore. Id ego jusjurandum, patri datum, usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini dubium esse debeat, quin re liquo tempore eddem mente sim futurus. Quare si quid amich de Romanis cogitabis, non imprudenter feceris, si me celaris. Quum quidem bellum parcissis, te ipsum seu traberis, si non me in eo principem posueris. ΙΙΙ Hac igitur, qua diximus, aetate, cum patre in Hispaniam prosectus est cujus post obitum Hasdru- I bale impuratore suffecto, equitatu omni praefuit. Hoc quoque interfecto exercitus summam imperii ad eum detulit. Id Carthaginem delatum, publice comprob tum est Sic Hannibal minor quinque et viginti annis natus imperator actus, proximo triennio omnes gen-I tes Hispaniae bello subegit. Saguntum, foederatam civitatem, vi expugnavit tres exercitus maXimos comis paravit. Ex his unum in Africam misit, alterum cum Hasdrubale fratre in Hispanig reliquit, tertium in It liam secum duxit. Saltum yrenaeum transiit Quhia 20 cunque iter fecit, cum omnibus incolis conflixit neminem, nisi victum, dimisit. Ad Alpes posteaquam venit, quae Italiam ab Gallia sejungunt, quas nemo unquam
cum exercitu ante eum, praeter Herculem Graium, tran
ierat quo iacto is hodie saltus Graius appellatur :25 Alpicos conantes prohibere transitu concidit, loca stosecit, itinera muniit, effecit quel, ut ea elephantus ornatus ire posset, hi antea unus homo inermis vix poterat repere. Hac copias traduxit, in Italiamque pervenit. 30 V. Conflixerat apud Rhodanum cum . Cornelio Scipione Consule, eumque pepulerat. Cum hoc eodem do Clastidio apud adum decernit saucium inde ac