장음표시 사용
41쪽
Hannibal, occupata Asia necatisque in ea omnibus civibus Romanis, quos quidem eadem die atque hora redditis civitatibus litteris ingenti cum pollicitatione praemiorum interim iusserat, quo tempore neque sortitudine adversus ithridaten, neque nee in Romanos quisquam
Rhodiis par fuit, hortam fidem 'tilenaeorum perfidia inluminavit, qui M'. Aquilium aliosque Mithridati vinctos tradiderunt, quibus libertas in unius Theophanis gratiam
postea a Pompeio restituta est cum terribilis Italiae quoque videretur imminere, sorte obvenit Sullae Asia provincia. Is egressus urbe cum circa Nolam moraretur, quippe aea urbs pertinacissime arma retinebat exercituque Romano obsidebatur, velut poeniteret eius fidei, quam omnium sanctissimam bello praestiterat Punico P. Sulpicius tribunus plebis disertus, acer, opibus, gratia, amicitiiS, vigore ingeni atque animi celeberrimus, cum antea rectissima voluntate apud populum maximam quaesisset dignitatem, qu si pigeret eum virtutum suarum et bene consulta ei male cederent, subito pravus et praeceps, Mario post septuagesimum annum omnia imperia et omnis
provincias concupiscenti addixit legemque ad populum tulit, qua Sullae imperium abrogaretur, e viri bellum decerneret milhridaticum, aliasque leges perniciosas et exitiabilis neque tolerandas Iiberae civitati tulit quin etiam P. Pompei eonsulis stlium eundemque Sullae generum per emissarios lactionis suae interiecit. XIX. Tum Sulla contracto exercitu ad urbem rediit Ieamque armis occupavit, duodecim auctores novarum
pesSimarumque rerum, inter quos artum cum filio et P. Sulpicio, urbe exturbavit ac lege lata exules secit Sulpicium etiam adsecuti equites in Laurentinis paludibus
iugulavere, caputque eius erectum et ostentatum pro rostris Velut omen imminentis proscriptionis fuit marius aposta tum consulatum annumque septuagesimum nudus ac limo obrutus, oculis tantummodo a naribus eminentibus, extractus arundineto circa paludem Maricae in quam se sugiens consectantis Sullae equites abdiderat, iniecto in collum loro in carcerem inturnensium iussu duum-
42쪽
gladio servus publicus Miρne Germanus, qui lari ab immatore eo bell9 Cimbrico captus erat, ut agnovit --riRm,in με no eiulat xprimente indignationem casus tanti 4 viri, abi to gladi', a iugii e carcere. Tum cives, ab hoste mis reri. paulo an, prineipis viri docti, in tructum
eum viatico conlataque Vestem novem imposuerunt; at
ille adsecutus circa Aenariam filium cursum in Africam direxit inopemque vitam in tugurio ruinarum Carthaginiensi a toIeravit, cum Marius aspiciens Carthaginem, illaintaiens arium, alter alteri possent esse Solatio. I Hoc Primum anno sanguine consulis Romani milius imbutae manus sunt quippe Pompeius collyga Sullae, ab exercuien P0mpei proconsulis seditione, sed quam dux creaverat, interfectus: est Non erat Mario Sulpicioque Cinna tempqratior. Itaque cum ita civitas Italiae data esset, ut in octo tribus contribuerentur moriciVes, ne potentia eorum et multitudo veterum civium dignitatem frangeret plusque posssent recepti in beneficium quam auctores benefici, Cinna in omnibus tribubus eos 3 se distributurum pollicitus est. Guo nomine ingentem i0tius Italiae frequentiam in urbem aeciverat. A qua pulSus collegas optimatiumque viribus cum in Campaniam tenderet, ex auctoritate senatus consulatus ei abrogatus est suspectusque in eius locum tu cornelius eruta namendialis haec iniuria homine quam exemplo dignior suu 4 Tum Cinna corrupti lximo centurionibus ac tribuniε, moX etiam spe largitionis militibus, ab eo exerest qui circa Nolam erat, receptus est. Is eum universus in Vert a eius tu MS't, resinen insignia consulatus patriae bellii ii in tulit, laetus ingenti numero novorum civium e qu0rum dolectu trecentas amplius cohortis con cripserat ac uis ginta legionum instar impleverati pus erat pistrubus auctoritate, gratia, cuius augendo e maritim cumilio de exilio revocavit, quique cum iis pini erant, 1 XXI. Dum bellum autem inseri patri e Gono ', Pompeius, Μ ni pater, cuius praeelaxa opera bello adax Sic seraecipue curea Picenm agrum, ut praescripsimu
43쪽
usa erat respublica, quique Asculum ceperat, circa quam urbem, cum in multis aliis regiopibus exercitus dispersi forent, quinque et Septus ginta milia civium Romanorum, amplius sexasinta milia Italicorum una die connixerant,)frustratus spe continuandi non sulatus ita se dubium mediumque partibus praestitit, ut omnia ex privrio usu ageret temporibusque insidiari videretur et huc Mquo illuc, unde spes maior adfuisset potentiae, Se exercitumque deflacteret. Sed ad ultimum magaao atrocique proelio eumCinna conflixit, Icuius commissi patratique sub ipsis moenibus oculisque urbis Romanae pugnantibus spectantibusque quam uerit eventus exitiabilis, vix verbis exprimi potest. Posthoecuma
utrumque exercitum velut parum bello exhaustum laceraret pestilentia, Cn. Pompeius decessit, cuius interitus voluptas amissorum aut gladio aut morbo civium piaene damno repen-Sata est, populusque Romanus quam vivo iracundiam debuerat, in corpus mortui contulit Seu duae, seu tres Pom 4 peiorum suere familiae, primus eiu nominis ante annos sere centum sexaginta septems Pompeius cum Cn. Servilio consul suit. Cinna et Marius haud incruentis utrinque cer blaminibus editis urbem occupaverunt Sed prior ingressus
cinna de recipiendo Iturio legem tulit. U. Μοx c. arius pestifer civibus suis reditu 1 intravit moenia. Nihil illa victoria fuisset crudelius, nisi
mox Sullana esset secuta; neque licentia in mediocri saevitum, sed excelsissimae quoque atque eminentissimae claritatis viri variis suppliciorum generibus adsecti. In alis consul Octavius, vir lenissimi animi, iussu cinnae interfectus est; erula autem qui se sub adventum Cinnae consulatu abdicaverat, incisis venis superfusoque altaribus Sanguine, quos saepe pro salute reipublicae stamendialis precatus erat deos, eos in execrationem cinnae partiumque eius tum precatus optime de republica meri tum spiritum reddidit M. Antonius, princeps civitatis 3 atque eloquentiae, gladiis militum quos ipsos facundia su moratus erat, iussu Mari Cinnaeque consos3us est. . Catulus, et aliarum virtutum et belli Cimbrici gloria, quae illi cum Mario communis fuerat, celeberrimus, cum ad
44쪽
mortem conquireretur, conclusii se loco nuper calce harenaque perpolito inlatoque igni qui vim odoris excitaret, simul exitiali hausto spiritu, simul incluso suo mortem 4 magis voto quam arbitrio initiaicorum obiit. muta erant praecipitia in republica, nec tamen adhuc quisquam inveniebatur, qui bona civis Romani aut donare auderet aut petere sustineret postea id quoque aecessit, ut saevitiae causam avaritia praebere et modus culpae ex pecuniae modo constitueretur et qui fuisset locuples, fleret inde nocens, utque quiSque periculi merces oret, ne quicquam videretur turpe quod esset quaestuosum. XXIII. Secundum deinde consulatum Cinna, et Septimum Μarius in priorum dedecus iniit, cuius initio morbo oppressus decessit, vir in bello hostibus, in otio civibus 2 infestissimus quietisque impatientissimus. In huius locum suffectus Valerius Flaccus, turpissimae legi auctor, qua creditoribus quadrantem solvi iusserat; cuius facti merita eum poena intra biennium consecuta est. Dominante inllatia Cinna nator pars nobilitatis ad Sullam in Achaiam 3'ac deinde post in Asiam perfugit. Sulla interim cum i-thridatis praesectis circa Athenas Boeotiamque et acedoniam ita dimicavit, ut et Athenas reciperet et plurimo circa multiplicis Piraei portus munitiones labore expleto amplius ducenta milia hostium interficeret nec minus multa 4 caperet. Si quis hoc rebellandi tempus, quo Athenae oppugnatae a Sulla sunt, imputat Atheniensibus, nimirum veri vetustatisque ignarus est adeo enim certa Atheniemsium in Romanos fides fuit, ut semper et in omni re Mic quid sincera fide gereretur, id Romani Attica fieri prae dicarent ceterum tum oppressi Mithridatis armis homines miserrimae condicionis cum ab inimici tenerentur, oppugnabantur ab amicis et animos extra moenia corpora neces-6 sitati servientes intra muros habebant. Trans essus deinde in Asia sulla parentem ad omnia supplicemque AEthridaten in venit, quem multatum pecunia ac parie navium Asia omnibusque aliis provinciis, quas armis occupaverat, decedere coegit, captivos recepit, inperfugas noxiosque animadvertit, paternis id est Ponticis stnibus contentum esse iussit.
45쪽
XXIV. c. Flavius Fimbria, qui praelaevas equitum Ionis adventum Sullae Valerium Flaccum consularem virumlhterfecerat, exercituque occupat imperator appellatus sorti ithridaten pepulerat proelio, sub adventu Sullae se ipse inter'nut adulescens, quae seSSime auS erat, sortiter exsecutus Eodem anno P. Lhenas tribunus plebis 2 Sex. Lucilium qui sinJ priore anno tribunus plebis fuerat, saxo Tarpeio deiecit, et cum ollegae eius, quibus diem dixerat, metu ad Sullam profugissent, aqua ignique iis interdixit. Tum Sulla compositis transmarinis rebus umia eum primum omnium Romanorum legati Parthorum venissent et in iis quidam magi ex notis corporis reSPOndissenii coelestem eius vitam et memoriam. futuram, revectus in Italiam haud phara quam triεinta armatorum milia adversum ducenta milia amplius hostium exposuit Brundusi. Vix quicquam in Sullae operibus larius duxerim, quam quod, AEum Per triennium Cinnanae arianaeque partes Italiam obsiderent, neque inlaturum se bellum iis dissimulavit, nec quod erat in manibus omisit, existima vitque ante frangendum hostem quam ulciscendum civem, repulsoque externo metu, ubi quod alienum esse vicis-Set, superaret quod erat domestieum Ante adventum L. 5 Sullae cinna seditione orta ab exercitu interemptus, vir dignior qui arbitrio victorum moreretur quam iracundia militum de quo vere dici potest, ausum eum quae nemo audere bonus, persecisse quae R nullo nisi sortissimo perfici possent, et suisse eum in consultando temerarium, in exequendo 'irum. Carbo nullo suffecto collega solus toto anno consul fuit.
XXV. Putares Sullam venisse in Italiam non belli'
indicem, sed pacis auctorem tanta cum quiete exercitum per calabriam Apuliamque cum singulari cura frugum, agrorum, hominum, urbium perduxit in Campaniam tentavitque iustis legibus et aequis condicionibus bellum coin' ponere; sed iis quibus et pessima et immodica cupiditas erat, non poterat pax placere Crescebat interim in dies 2 Sullae exercitus confluentibus ad eum optimo quoque exsanissimo Felici deinde circa capuam eventu Scipionem
46쪽
AE mbtinum lue eonsisse gnperat, quorum orbanus acie vietus, Selpib ab exercitu suo desertus ae proditus, invio- a latus a Sulla dimissus est. Adeo enim Sutri dissimilis sui bellator ae victor, et dum vincit, ea nimo lenior, post victoriam audito fuerit erucletior. Nam et consulem, ut praediximus, exarmatum, uuintumque sertorium, pro quanti mox belli larem et mulios alios, sotruis eorum; dimisit incolumis, credo ut in eodem homine duplicis ae diversissimi animi conspiceretur exemplum post victoriam qua defendens montem Tisata eunti Norbano concurrerat Sulla gratis Dianae, cuius limini regio illa s crata est, solvit, aquas salubritate finymedendisque corporihus n6bilis agrosque omnis addr ii deae. Huius natae religαbnis memoriam et i drisiti templi adfixa poni
hodieque ei tabula testatur aerea mira aedem.
1 XXV Deinde consules eam tertium t e marius,
septiens consulis stlius, annos narus viginti sex, vir animi iugis quamisistis patet ni multa sortiterque motitus nequ usquam inferior nomine consulis, apud Sacriportum mu-sus a Sulla acie, Praeneste quod arte et natura munitum praesidiis firmaverat, se exercitumque contulit. Ne quid usquam malis publicis deesset, in qua civitate gemper vii inhibus certatum erat, certabatur sceleribus, optimusque
sibi videbatur, qui fuerat pessimus quippe dum ad Sachmportum dimicatur, Damasippus praetor Dom1ιium ', uotum Scaevolam etiam, pontificem maximum et divitii humanique iuris auctorem celeberrimum, et C. Lbrbonem praetorium, consulis fratrem, et Antistium aedilietum istuta iuventis Sullae partibus in curia Hostilia trucidavit Mnperdat nobilissimi saeti gloriam alpuriata Bestiae nita, uxor Antisti, quae iugulato, ut praediisnus, isto gladiose ipsa transfixit. 9uantum huius gloriae famaeque acce sit Nunc virtute eminet ' patria latet. 1 XXVII. At Pontius Telesinus, dux Samnitium, vir animi sortissimus bellique peritus, Romano nomini his Stissimus, contractis circlter octoginta milibus sortissimae pertinacissimaeque in retinendis armis iuventutis, carbone
ac Μario .consulibus abhinc annos centum et novem kal.
47쪽
te bus M ad pommeo finam eum Sulla dimicavit,
ut ad summum diserimen et eum et rempublicam perduceret, quae non maius 'periculam alii Hannibalis instatertium miliarium castra conspicata, quam e die, quo cireumvolans ordines e renus suiTelesinus metita hiis adesse Rodianis ultimum diem vocifer hitur eruendi delendamque ureem, adsiesens nunqham defuturos rapi res Italicae libertatis lupos, nisi gilva in quam refugere solent, esset excisa si primam deium horam noctis et IRomana acies respiravit, et hostium cessit Telemus postera die semianimis r spertus est victoris magi quilmmorientis ultum praeserens, cuius abscisum caput serrigestarique circa Praenest Sulla iussit. Tum demi de-3 speratis rebus suis C. Μarius adulescens percunievios milmis opere fabrietati in diversas agrotetim partis uerarii,
conatus erumpere cum soramine e terra emersisset, aedispositis in id ipsum interemptus est. Sum qui sua manu, sunt qui concurrentem mutuis fetibus cum minore Thatre Telesin ima obsesso et ei umpente decubuisse prodiderint indunque decidit, hodieque tanta passis imagine non obscuratur eius memoria. De quo iuvene qui existim verit Saeta, in promptu est Oeciso enim demum eo Felieis nomen adsumpsit, quod quidem usurpasset iustissime, si eundem et vinhendi et vivendimnem habuisset. Oppii 5 gnationi auιem Praenesus ac Mari praesuerat Ofella Luci e-iius, qui cum ante artanarum fuisset partium, proditor ad Sullam transfugerat. Felicitatem diei quo Samnitium 6 Telesinique piusus est exercitus, sulla perpetua ludorum Circensium honoravit memoria, qui sub eius bmine SullanaeJ Victoriae celebrantur. XXVIII. Paulo ante quam Sulla ad Sacriportum dimi-1earet, magnifieis proeliis partium eius viri hostium exedicitum fuderant, duo Servilii Opud Clusium, etellus Piu ia. apud Faventiam, . Lucullus circa Fidentiam videbant Λ 'flnita belli civilis mala, cum Sullae crudelitute aucta Sunt: quippe dictator creatus cuius honoris usurpatio per annos entum et viginti intermissa nam proximus post annum, quam Hannibal Italia excesserat, ni adparent popu-
48쪽
lum Romanum usum dictatoris ut in metu desiderasM, iis in otio timuisse potestatem imperio. quo priores ad vindicandam maximis periculis populi libertatem usi erant,3 eo immodicae crudelitatis licentia usus est. Primus ille, et utinam ultimus, exemplum proscriptionis invenit, ut in qua civitate petulantis convici iudicium histriom ex boredditur, in ea iugulati civis Romani publice constitueretur auctoramqntum, plurimumque haberet qui plurimos
interemisset, neque occisi hostis quam civis uberius foret praemium steretque quisque merces mortis suae. Nec tam tum in eos qui contra arma tulerant, sed in multos insomus saevitum adiectum etiam, ut bona proscriptorum enserent exclusique paternis opibus liberi etiam petendorum honorum iure prohiberentur simulque, quod indignissimum est, senatorum filii et Ohera ordinis sustinerent et
XXIX. Sub adventum in Italiam L. Sullae Cn. Pompeius, eius en Pompei filius, quem magnificentissimas
res in consulatu gessisse bello arsico praediximus, vi- sint tris annos natus, abhinc anno centum et tredecim, privatis ut opibus ita consiliis magna ausus magnificeque conata executus, ad vindicandam restituendamque dignitatem patriae firmin ex agro Piceno qui totus paternis eius clientelis resertus erat, contraxit exercitum; cuius viri magnitudo multorum voluminum instar exigit, sed operi modus paucis eum narrari iubet. Fuit hic genitus matre Lustilia stirpis senatoriae, sorma excellen non ea qua nos commendatur aetatis, sed ea dignitate constantiaque quae in illam conveniens amplitudinem fortunamque eum ad ultimum vitae comitata est diem, innocentia eximius, sanctitate praecipuus, eloquentia medius, potentiae quae honoris causa ad eum deserretur , non vi ab eo occuparetur cupidissimus, dux bello peritissimus, ciVis in toga nisi ubi veroretur, ne quem haberet parem, O destissimus, amicitiarum tenax, in ossensis exorabilis, in reconcilianda gratia fidelissimus, in accipienda satissa-ctione saeillimus, potentia sua nunquam aut raro ad impotentiamuSuS, paene omnium Vitiorum expers, nisi numer
49쪽
aeotur intre trinxiusta in civitate libera dominaque gentium indit adii, cum mnis civis iure haberet pares, quemquam aequalem dignitate conspicere. Hic a toga virili adsuetus 3 eomnulitio prudentissimi ducis, parentis sui, bonum et ea pax reeta diseendi ingenium singulari rerum militarium prudentia excoluisat, ut a Sertorio etellus laudaretur
magis, Pompeius unaeretur validius.. XXX. Tum . Perperna praetorius, e proscri-1 ptis, gentis clarioris quam animi, ertorium inter coenam Oscae interemit Romanisque certam victoriam, partibus suis excidium, sibi turpissimam mortem pessimo auctoravit lacinore. etellus et Pompeius ex Hispaniis triumpha et verunt; sed Pompeius, hoc quoque triumpho adhue eques
Romanus, ante diem quam consulatum iniret, curru urbem invectus est ovem virum quis non miretur per tot extra 3
ordinaria imperia in summum sastigium evectum iniquo tulisse animo C. Caesaris in altero consulatu petendo Senatum populumque Romanum rationem haberet adeo familiare est hominibus omnia sibi ignoscere, nihil aliis remittere, et invidiam rerum non ad causam sed ad voluntatem personasque dirigere. Hoc consulatu Pompeius tribuniciam potestatem resutuit, cuius Sulla imaginem ne re reliquerat. Dum Sertorianum bellum in Hispaniara geritur, sexaginta quattuor sugitivi e ludo gladiatorio eapua profugients duce Spartaco raptis ex ea urbe gladiis primo Vesuvium montem peliere, mox crescente in dies mullitudine gravibus variisque casibus adfecere Italiam; quorum numerus in tantum adulevit, ut qua ultima dimicavere acto, centum et viginti miIia hominum se Romano exercitui opposuerint. Huius patrali gloria penes . Crassum fuit, mox rvipublicae omnis principem XXXI. convertera Cn. Pompei persona totum in se 1 terrarum orbem et per onmia maior cive habebatur; qui eum consul perquam laudabiliter iurasset se in nullam provinciam ex eo magistratu iturum idque servasset, poSi
biennium A. Gabinius tribunus legem tulit, ut cum belli
more, non latrociniorum orbem classibus iam, non sur- VELLEI PATERα
50쪽
ovis expeditionibu pirata terremit quasdamque eumn ualiae urbis diripuissent, Cn. Potu uis, eos opprime dos mitteretur essetque ei imperium aequum in minima provinciis cum proconsulibus usque ad hinnquagesimum 2 miliarium a mari. - senatus e sint paene totius -- rarum orbis imperium M viro deserebatiar sed taenera idem hoc ante septennium in M. Antoni 'raetura deere tum rati Sed interdum persona o e mpi , meet, ita in idiam auget aut levat in Antonio hontinem quo ani- passi erant raro snim invidetur eorum honoribus, quorum vis non timetur; -tra in iis homines extraordinaria reformidant, qui ea o arbitrio aut deposituri aut te turi videntur in modum in voluntate habent. Dissuad bant optimates, sed consilia impetu vieta --.
XXXII. Digna est Aemoria o catuli eum auctorum
tum verecundia, qui eum dissuadens legem in eo bise dixisset esse quidem praeelarum virum Cn. Pompesum sed nimium iam liberae reipublinae neque omma in uno reponenda, adiecissetque: si quid hiue acciderit, quem iri eius locum substituitis subcIamavit unityersa eo otio: iste, se catule; tum ille vietus eo ensu omnium et tam 2 honorifico civitatis testimonio e eontione dise sit Hic hominis verecundiam, populi iustitiam mirari libet huius, quod non ultra contendit, plebis, quod dissuadentem et
adversarium voluntatis suae vero testimonio fraudare no-
xlvii Per idem tempus Cotta iudieane munus, quod C. Gracchus ereptum senatui ad equites, Sulla ab illis ad
senatum transtulerant, aequaliter inter utrumque ordinem partitus est Otho Roscius lege sua equilibus in theatro loca restituit. At en Pompeius multis et praeesaris viris in id bellum adsumpsis descriptoque paene in Ouini re' cessu maris praesidio navium brevi inexsuperabili manu terrarum orbem liberavit, praedonesque per multa ac multis locis victos circa Ciliciam classe adgressus sudit ac sugavit, et quo maturius bellum tam late diffusum conficeret, reliquias eorum contractas in urbibus remotoque mari 10eo in certa sede constituit. Sunt qui hoc earpant; sed quamquam in auctore satis rationis est, tum ratio