장음표시 사용
51쪽
quemlibet inagma a uetintem lateret data enim saeuuato sine rapto vivandi rapinis Mevit. XXXIII. cum esset in fine bialum Piraticum, et L. -- enuus, qui ante Septem Minos ex eonsulatu sorinus Mima Mithridati oppositus erat gnasque ac memorabilis r ibi osserat, Mithridaten saepe multis locis suderat, mr gia istiem lib-a vietorio, Tigraneu, regum maximum, in Armenia vicerat ulti-mque bello manum Maomagis no uerat imponere quam non potuerat, qui alioqui per omnia laudabilis et bello paene invictus poeuniae pollebatur eupidine, idem Milum adhuc adminisua ι -- nilius tribunus plebis, semper venalis et alienae minister potentiae legem tulit, ut bellum Mithridaticum per Cn. Pompeium administramuiri Aecepta ea magnisque ex Italum inter imperatores iurgiis, cum Pompeius Meullo infamiam Muniae, LuculIus Pompeio interminatam eupiditatem iniiceret imperi, neuterque ab eo quo arguebatur, mentitus argui posse Nam neque Pompeius, ut pri 3mum ad rempublieam adgressus est, quemquam egi animo parem tulit, et in quibus rebus primus esse debebat. solus esse eupiebat, neque eo viro quisquam aut alia omnia minus aut gloriam magis concupiit, in adpetendis honoribus immodicus, in gerendis vereo indissimus, ut qui eos ut libentissime iniret, ita finire amuo animo, et quod cupisset, arbitrio suo sumeret, alieno deponeret, et Lucullus, summa alioqui vir, prosusae huius 4 in aedificiis onvictibusque et apparatibus luxuriae primus auctor luit, quom ob inimis molis mari et recepuim suffossis montibus in terras mare haud inlaeete Magnus
Pompeius Xerxen togatum vocare assueverat.
XXXIV. Per id tempus avi. Metello creta insula in I
populi Romani potestatem redacta est, quae dueibus Panare et Lastilene quattuor et viginti milibus iuvenum coaetis veloeitate pernicibus, armorum laborumque --uhntissimis, sagittarum usu eleberrimis, per triennium Romanos exercitus satigaverat. Na ab hinae quidem usura a gloriae temperavit animum Cn. Pompeius, quin victoriae pistem conaretur vindieare; sed et Luculli et missi
52쪽
triumphum eum ipsorum singularis virtus, tum euam i vidia Pompei apud optiarum quemque seon lavor ilem. 3Per haec tempora Μ. ieero, qui--nia incremet in sua vibi debuit, vir novitatis nobilissimae et ut vita clarus ita
ingenio maximus, qui effecit, ne quorum arma ViceramuS, eorum ingenio vinceremur, consul Sergi catilinae Lentulique et Cethegi et aliorum utriusque ordinis virorum coniurationem singulari virtute, constantia, vigilia curaque aperuit Catilina metu consularis imperi urbe pulsus est; Lentulus consularis et praetor iterum ethegusque et alii clari nominis viri auctore senatu, iussu consulis in car-c- necati sunt 1 XXXV. Ille senatus dies, quo haec aeta Sunt, Virtu tem, Catonis, iam multis in rebus onspicuam atqu*2 praenitentem in altissimo ciamine, inluminavit. Hic genitus proavo . Catone, principe illo familiae Porciae, homo Virtuti simillimus et per omnia ingenio diis quam homidinibus propior, qui nunquam recte secit, ut sacere Videretur, sed quia aliter saeve non potuerat, cuique id solum visum est rationem habere, quod haberet iustitiae, omnibus humatas vitiis immunis semper fortunam in Sua se
a testate habuit me tribunus plebis designatus et adhuc
admodum adulescens, cum alii Suaderent, ut per municipia Lentulus coniuratique custodirentur, paene inter ultimos interrogatus sententiam, tanta vi animi atque ingeni invectus est in coniurationem, eo ardore ori orationem omnium lenitatem suadentium societate consili suspectam secit, sic impendentia ex ruinis incendiisque urbis et eomnintatione status publici pericula exposuit, ita consulis virtutem amplistoavit, ut universus senatus in inus sententiam transiret animadvertendumque in OS, 'u' praediximus, en re maiorque pars ordinis eius 4 Ciceronem prosequerentur domum. At Catilina non segnius corinis obiit, quam sceleris conandi consilia inierat; quippe sortissime dimicans, quem spiritum supplicio de- erat, proelio reddidit.
XXXVI consulatui Ciceronis non mediocre adiecit
decus natus eo anno divus Augustus abhinc annos nona
53쪽
ginta, omnibus omnium gentium viris amitudine sua inducturus caliginem. Iam paene supervacaneum videria potest eminentium ingeniorum notare tempora quis enim ignorat diremptos gradibus aetatis floruime lio tempore Ciceronem, Hortensium, anteque Ammium, crassum, Cottam, Sulpicium, moxque Brutum, calidium Coesium, Calvum, et proximum Ciceroni caesarem eorumque velut alumnos corvinum ac Pollionem Asinium aemulumque Thuerdidis Sallustium auetoresque carminum Varronem ac Lucretium, neque ullo in suscepti peris sui Oenere earmine minorem Catullum Paene stulta est inhaeren 3issimi oeulis ingeniorum enumeratio, inter quae marimen ut aevi eminent princeps arminum Vergilius Rabi riusque et cὸnsecutus Sallustium Livius Tibullusque Naso, persectissimi in larma operis sui; nam vivorum ut magna admiratio ita ensura difficilis est XXXVII. Dum haec in urbe Italiaque gerunt , Cn. IPompeius memorabile adversus ithridaten, qui post Lumili prosectionem magnas novi exercitus Viris repara . verat, bellum gessit. At rex nisus fugatusque et omnibus a exutus copiis Armeniam Tigranenque socerum petiit, gem eius temporis, nisi qua Lueulli armis erat infractus, potentissimum. Simul itaque duos persecutus Pompeius intravit Armeniam Prior filius Tigranis, sed discors paui 3 pervenit ad Pompeium mox ipse supplex et praesens e regnumque dicioni eius permisit, praelatus neminem alium
neque Romanum neque ullius gentis virum tuturum suisse, cuius se societati commissurus oret, quam Cn. Pompeium proinde omnem sibi vel adversam vel secundam cuius auctor ille esset, fortunam tolerabilem suturam; non esse turpe ab eo vinci, quem incere esSet nefas, neque inhoneste aliquem summitti huic, quem ortuna mper omnis extulisset Servatus regi honos imperi, sed 4n inso ingenti pecunia, quae omnis, sicuti Pompeio moris erat, redacta in quaestoris potestatem ac publicis d smpta litteris. Syria aliaeque, quas occupaverat, pro vinciae ereptae et aliae restitutae populo Romano, aliae tum primum in eius potestatem redaetae, ut riria, quae
54쪽
tum primum laeta est supmdiaria finis impori regi --
XXXVIII. Haud absurdum videtur propositi opae is
regulae paueis pereurrere, quae cui reque duet gens ac natio redacta in formulam provinciae stipendia metal sit, ut quae partibus notavimus, lacilius sinius universa con- spiei possint. Primus in Siciliam traiecit exercitum consul claudius, sed provincimi eam post annos sermo quinquaginta duos raptis Syracusis feeit mrcellus clamita primus Africam Regulus non serme anno primi Puniet belli sed post centum et novem annos P. Scipio Aemilianus eruta sarthagino abhinc annos centum septua-3 ginta tris Asrieum in formulam redegit provinciae Sardinia inter primum et secundum bellum Punicum ductu T. Gli consulis certum recepit imperi iugum. Immane bellicae civitatis argumentum, quod semel sub regibus, iterum hoc T. Manlio coiisule, tervo Augusto principe eertae pacis argumenium Ianus geminus ausus dedit. In Hispaniam primi omnium duxere exercitus cn et D. . Scipiones initio secundi belli Punici abhinc annos dueento, quinquaginta; inde varie possMsa et saepe amissa partibus, universa ducis Augusti facta stipendiaria est. 5Μacedoniam Paulus Μummius Achaiam, Fulvius Nobilior subegit Aetoliam Asiam B. Scipio Africani frater, eripuit Antiocho; sed beneficio senatus populique Romani mox ab Attalis possessam regibus M. P. ema, capto Aristonieo secit tributariam cypri devietae nullis adsignanda gloria est quippe senatus consulto, ministaeno Catonis, regis morte, quam ille conscientia acciverat, saeta provincia est. Creta etesii duet longissimae libertatis fine multata est Syria Pontusque Cn. Pomm virtutis monumenta sunt.
XXXIX. Gallias, primum a Domitio Fabioque, nepoto Pauli, qui Allobrogicus vocatus est, intratas eum
exercitu, magna mox clade nostra saepe et adsectavimus
et omisinrus; sed fulgentissinium C. Caesaris opus in iis conspicitur quippe eius ductu auspiciisque indiaciae paene idem quod totus terrarum orbis mavum conserunt
55쪽
aii ad iii. Ab eodem laeta - meis, e iam oum e -- νω- -ntum αυωνα missi h midie in ciliciam perdomuit Isauricus, et post bellum An ehimun uiso antius Gallograeciam Bithynia, ut praedi nua, testiuuento Nicomedis relicta hereditaria. Divus Augustus praeter Hispanias aliasque genus, quarum titulis lori- eius praenitet, paene idem facta Aesypto stipendiaria, quantum pator eius Galliis in aerarium redilua eo inuit. At Ti. caesar, quam eriam Hispanis parendiraeonsessionem extorseriit parens, Illyriis Belmatisque extorsit Rhoetum misi et Vindelicos ae Noricos Pannotriamque et Seordiscos novas imperio nostro subiunxit provinctis ut has armis, ita auctoritate Cappadociam populo Romano soci stipendiariam. Sed revertamur ad
XL. Seeuta deinde Cn. Pompei militia, gloriae labo- Irisne maioris incertum es Penetratae cum victoria Media Albania, Iberia deinde nexum agmen ad eas nationes, quae donira atque inuma Ponti ineolunt, colinos Henioe a s et Ais aeos, et oppressus auspiciis Pompei, insidiis fili Phaenaeis Mithridatos, ultimus omnium
iuris sui regum praeter Parthicos. Tum victor omnium quas adierat genuum Pompeius suoque et civium volo maior et per omnia sortunam hominis egressus revertit in Italiam cuius rediuva laevorata em opinio secerat quippea merique non inno exercitu venturum di urbem adsim ham eι liberta minea statuinrum arbitrio suo modum; quo magis hoe hominos tinnaoant, eo gravor eivilis innui aeratoria reditus sunt omni quippe Brundus dimisso exercitu nihil in aeter nomon imperatoris eundias cum privato omitatae quem semper l, s-- rahere moris fuit, in urbem rediit magni entissimumque de tot regibus per riduum egit triumphim longeque maiorem omniani se in ala omnis in aerarium. Praeis uam a Paulo,
ex mamithiis intulit absente Cn. Pompeio T. Ampius et T. Labiemis tribuni plebis legem tulerunt, ut is ludis c.
oenainaeneorona is est et onmi euvia triumphantium uteretur, semicis inem praetexta eoronaque aurea id ine
56쪽
non plus quam semel, et hoe sano nimium luti, Mupares sustinuit. Huius viri fastigium tantis auelibus sora a -- tulit, ut primum ex mea, iterum ex Europa, laetio ex Asia triumpharet, et quot partes terrarum orbis sunt, i 6 iidem saeeret nicinumenta victoriae suae. Num una eminentia invidia carenti itaque et Lucullus, memor inmenaeeeptae iniuriae, ei intellus Creticus, non iniuste querens, quippe ornamentum triumphi eius eaptivos duces hompeius subduxsat et viam iis pars optimatium rela gabatur, ne aut promissa civitatibua a Pompeio aut bene meritis praemia ad arbitrium eius persolvorentur.
XLI. Secutus deinde est consulatus C. Caesaris qui scribenti manum iniicit et quamlibet festinantes in sex morari cogit me nobilissima Iuliorum senitus nimilia ei, quod monumenus antiquissimis constabat, ab A vise auuenere deducens genus, forma omnium civium excellentissimus, vigore animi acerrimus, munificentiae effusissimus, animo Super humanam et naturam et fidem evecius,
magnitudine ogitationum, eleritate bellandi, patienua perieulorum agno illi Alexandro sed sciario neque ir eundo simillimus, qui ique semper et somno et cibo
in vitam, non in voluptatem uteretur, cum luisset .m rio sanguine coniunctissimus atque idem Cinna gener, euius filiam ut repudiaret nullo meis compassi potuit, cum Μ. Piso consularis Anniam quae Cinnae uxor suerat, in
Sullae dimisisset gratiam habuissetque sere duodevimumnos eo tempore, quo Sulla rerum potitus est, magis ministris Sullae adiutoribusque partium quam ip- ωnquirentibus eum ad neeem, mutat vesio dissimilemque fortunae suae indutus habitum nocte urbe elapsu est. XLIL Idem postea admodum iuvεuiis eum a piralis captus esset, ita se per omne spinum quo ab his reιω- tus est, apud eos gessit, ut pariter iis terrori vineration, que esset neque unquam aut noeis aut die cair enim quod vel maximum mi, si narrari verbis specu ais non potest, omittatur haut inealeearetur a discingeretur, in hoc sebilest ne, si quando aliquid ex solito variaret, sus eiuRhis Ira n oeulis tantummodo eum eustodie Mint, foret. Longina
57쪽
ost narrare et quotiens ausus sit, quanto op ηoonata eius m obtinebat Asiani magistrvius populi Romani metu suo destituerit illis reseratur dueumentum tanti mox levamiri viri uuae nox eam diem semia est 3 qua publiea civitalium pecunia redemptus est, ita tamen, ut e mi ante obsides a puniis eivitatibus dari contracta classe et privatus et tumultuaria invectus is eum locum, in quo ipsi praedones erunt, Partem assis iugarit, par . tem mersit aliquot navis multosque mortalis cepit, ψωtusque noemmae expeditionis triumpho ad suos revum est mandatis me minodiae, quos ceperat, in Bithyniam perem adimeonsulem laneum idem enim Asiam etiam tum obtinebat petens, ut anetor Maret sumendi de Mptivis supplici quod evin illo se factum negasse Venditurumque captivos dixisset, quippei seque in invidia inertiam ineredibili ceteri te revectus ad mare, Priusquam de ea re ulli In oconsulis redderentur epistulae,
omnis quo cem at suaerit cruci.
III Idem mox ad sacerdotium ineundum squippe Iabsens pontifex sa erat in cottae consularis locum, eum paene puer a Maedio Cinnaque namen dialis creat , vietoria Sullae, qui omina ab iis aeta laeerat urna, ambsisset id saeerdotium festinans hiclinium, ne oonspice
tur a praedonibus omnia tunc obtin-bus mina et merito tam insistis sibi, quattuor Malmorum navem una cum duobus amicis decemque servis ingressus effusissimum Adriatio maria traiecit sinum. seu quidem in cursu con 2 specus, ut putabat, pisatarum navibus cum exuisset vestem alligassetque pugionem ad semur disrutri se soriunae parans, mox intellexit mistratum esse visum suum arbo-mmque UX longinquo ordinem antemnarum praebuisse imaginem. Reliqua eius acta in urbe, nobilissima sin B AElabellae aecusatio et maior civitati in ea favor quam reis praesuiri solet, eontentionesque civiles eum se Cainio atque aliis enmorit-imis viris celeberitimae et ante praeturam victus imariis pontineatus petitione . Catulus, omnium Maesessiuno senatus miteepa, vir uiuia in aedilitati adversanis quidem nobilitate monum in C. Mari
58쪽
vimulque revocati ad ius dignitatis proseripiorum liberi et prinum, quaesturaque mirabili intute atque inditiaria obita in Hispania, eum esset qua is sub Vetore Amtistio, avo huius Veteris consularis atque ponuntia, durum consularium et saeerdotum patria, viri in ta umi boni in quantum humana simplicitas intellegi p-t, quo D tiora sunt, minus egent stilo. XIIV. Hoe igitur consule inter eisn o. Cn. Pompeium et M. Crassum inita polo a sociolas, quae urbi orbique
terrarum nee minus diverso euique tempore i is exiii 2 NM ut Hoc eonianum sequeruli in inperire mullam lin-buerat, ut timoem et in tramamarinis provinpiis, qmbus, ut praediximus multi obtre aibant, per taesarem con-st arentur eonsulem Caesar autem, quod animadvertebat se cod o Pompei gloria aucturum suam et invidiae communis potentiae in illum relegata confirmaturum viris suas; ei assus, vi et in principarum solus adsequi non poterat, auctoritate Pompei, viri a teneret Caesaris Adstntias etiam inter Caesarem y ompeiumque eontracta n
ptiis, quippea iam in caesaris in. litamus duxit uxore 4 In hoc consulatu caesar legem tulis, ut ager campanus plebei invideretur, 'amore legis Pompeio ita erretiervi siti milia civi- eo de eta et ius ab his resti tum post annos eiroiteremtum quin aginta duo quam helio
Punieo ab Romanis capva in lamaam raelecturae x b dacta ein. mulus, collam Caesaris, eum aviis si eum magis vinet impedire quam Ossat, maiore paris anni domi se temul quo laeto dum angere u invidiam εω legae, auxit potentiam. Tum comari Moretae in tu quemlum Galliare XLV. Per Mem temptus P. Clodiust, homo nobilis, disertus, audax, vi nequo oleendi nequo laetem ullum, nisi quem vellet, osse modum malo tum pro umtum exemtor Merrimus, Infamis etiam offoris ainmpo et acius ineest reus ob initin inter religi i in si ulli Romani saera adulterium, eum gravia inimiciti . eum M. ci rotae exerceres quid enim inter tam laesi lis amisum eas.
poterat vis a patribae ad plebem transisam issem a
59쪽
trumnatu tulit, qui civ- Romanum in ,3-aliam inier---set, ei aqua et igni in Miserethae eum verbis etsi non nominabatur ieero, tamen solus petebatur: it vir optima minius de maino consae aiae patrio pretium calamitatem exili tuli Non earuerunt suapicione oppum idcio misCaesar et Pompinis Hoe sibi eorumnisu videbatur Cieero, quod ima vigintiviros dyridendo agro m-pano osse no-ssvir Idem intra laeninima sera Cn. Pom 3pe eum, Verum ui co .i, triant votisque Italiae aede-us senatus, virtute atquis Miloua Anni Mihinis tri' huni plebis dignatati paniaeque restituitis est neque post Numidici exilium aut roditum quis Mam aut expulsus invidiosiuae, ae me sina est ininius; cuius domus quam in Osi a Cuicio disium orat, tum speciose a senatu restituta es Idem P.Modius in tribunatu in honorifieen εtissimo ministeri lituis . aionem a republica ologavit: quippe legem tulit, ut is quassior eum iure praestorio Giecto inam qua toro muteretur in inaviam Crimum ad spoliandum regno Ptiaenuinum, ominus moriam vitiis eam contumeliam moritum. Sed ille sub adventum Cato 5 nis vitae sua vim in lit uno pecuniam onge sperata maiorem aio Romam relinii cuius i egritaium laudari - - ost, ins Minia paene a- pMest, quod una. meonat ire ac senati effusa civitato obviarn em per Ti-Mrim subiret navibus, non ante is egress in est, quam ad ommiseum pervenit, ubi erat exponenda pecunia XLVI. cum deinde immanis res in multis volvini Inibus explieandas e caesar in Gallia ageret, nee eo tentus plurimis ae felicissimis latoriisimumditabilibusque eaesis et captis hostim milibus e m M. Mitanniam te iocisset exercitum, alterium ene ismario nostro ac suo quaerens inem, vetus par eonsultim, inus et κ crassus, vitarum laxior maelatum qiu neque petiims honeste ab iis, neque probabiliter Matii est caesari a
rige, quam Pompeius ad populim tulit, prinrogatae in iam spathun temporis provincia. Crasso, virum Imrthi in in animo nu-nti, Syria Meraio, qui vir Minya sanetis simus innia isque voluptatibus vi in emnia neque
60쪽
in gloria done iseenda aut modum norat aut o iubat 3 terminum. Hunc proficiscentem in Smam diris cum Mns. nibus tribuni pleias laustra retinere conati; quorum Meerations si in ipsum tantummodo valuissent uilio imperatoris damnum salvo exoreitu timeti reipublieae 4 Transgressum Eumiraton craso - .entemque Minucium cireumfusis immanibus copiis equitum re trocles una cum parte malint Romani Moercitus laservinit. Reliqui legionum C. Cassius, atrocissimi rem meis satin is, tum quaestor, conservavit Syrumaque adeo in populi Romani potestatis retinuit, ut uvias essos in eam parthos selici rerum eventu fugaret a funderet. XLVII. Per haec insequentiaque et mine praedixi, mus tempora amplius de fies centena milia hostium a C. Caesare caesa sunt, plura eam pugnatum saepe dimeta acie, saepe in agminibus, saepe eruptumibus, bis pen trata Britannia, novem denique aestatibus vix ulla non iustissimus triumphus emeritus eire Metiam vero in tae res gestae, quantas audem vix honesias, neero paene nullius nisi dei suMit inanis ferme anno Caesar morabaturis Galliis, cum medium iam exarmdiat minui male cohaerentis inter Cn. Pompeium et e Caesarem eo cordiae pigmas Iulia, uxor Magni decessit atque Ommai inter destinatos uinto discrimini duces dirimente sortuna illius quoque parvus Pompei. Iulia natus, intra breve 3 spatium obiit. Tum in gladios caedisque civium sumine ambitu, cuius neque linis reperiebatur nec modiis, tertius consulatu soli Cn. Pompeio etiam adversantium antea dignitati eius iudicis delatus est, cuius ille honentis gloria veluti reconciliatis sibi optimatibus maxime a C. Caesare aliisnatus eae sed eius consulatus omnem vim in eoisci 4 tionem ambilus ex ouit seu tempore P. Clodius a -- lone, candidato consulatus, exemplo inutili, saeto salmiari reipublieae inea Bovillas eontracta ex oeeursu rixaei mistus est Milonem reum non magis invidia facti quam Pompei vi navit voluntas quem quidem . cato palam lata absolvit sentenua qui si maturius inlisset, non de-isuissent qui sequere/aure exemplum probarmis eum