장음표시 사용
81쪽
Cerealis parum temporis ad exequenda imperia dabat. Cicero in phili p.
Quem exequi mandata vestra properante, postridie prosecuti sumus. Exe
qui iudicis officium , est Periungi officio iudicis. Idem de Masinissa, Itaque
omnia exequitur regis officia & munera. Id est, Implet. Sanctissima iura violare, Nunc Sancta decreta vocamus.
Aditus omne is iuris postulandi aut experiundi intercludere. Nuc dicunt, Claudere accessum iustitiae. Advocatum rei controuersae partem cum cliente depacisci iure improbatum est. Pacisci de quota litis vocant. Litis machinator &architectus sui quaestus & comodi causa sectus, qui comentarios instituendae litis confecit, ut in lite quaestum & capturas faceret. Iurisdictionis dignitas, dissoluta paulatim seueritate vehementer laborat.
Homo copia & facultate iuris fretus,negligentius in causam in cubuit. vnde noxam non mediocrem causa ipsa contraxit. Cic. Sed ego copia de secultate causae confisus vide quo progrediar.Aduersaria proferre, no tabulas,aut syngrapha vltima manu cosecta de co- signata. Minutas sermo vernaculus appellat. Aduersaria aute sunt e quibus codex& tabulae postea absolutitur. Cic. pro Rose. Comoe. Vsq; adegne te diligis,ut pecunia non ex tuis tabulis,sed aduersariis petas Suis codice testis loco recitare,arrogatiae est :suarii liturarii & perscriptionii aduersaria proferre noametia est Quo d si eande vim,diligentia auctoritate habet aduersaria quam tabulae, quid attinet codicem instituere 3coscriberetordine conseruare Tabulas & Codicem appellat, quod sermo vulgi Grossam appellat, autheticamque sermam,de rationii codice loques. Aduersaria aute id quod Scheda in cap. Cottactus de fide instru .a Iu stiniano dicitur. Sic Inquisitionis codex est, qui ultima manu expolitus est. Aduersaria aute inquisitionis, sunt dicta testium ex tempore perscripta . Huiusmodi sui fere quae Regesta a Fabio dicuntur lib. s. unde Registra vernacula lingua vocabulti duxit. Et Regerere, verbum.
apud eum, pro ex tempore excipere, m- via et avo s. Aduersariat inquit Cicero)menstrua erant, tabulae autem,aeternae.
De arcano prodito de amici fide salsa & adulterata, nulla actio in tute prodita , nullum ius, nulla formula constituta. Id est, Ad iudicem ob hasce res nullus potest dicam scribere. Cic. Fraudabat te in societate Rosciust Sunt iura,sunt formulae de omnibus rebus constitutae. Siquis re iudicata refricet,hac praescriptione iudiciu recusandu est, Actum agere ius no est. Vel si antiquo more loqui placet, his verbis exceptionis sormula concipienda, Extra quam si actu agere instituis. Sic Vlpian. in c. pri. De fluminibus Sed ita excipiendu ait siquid ita sectu sit uti lege fieri licuit. Cic. in a. Rhet. Agitis cui manus praecisa est, iniuriarum. Postulatis qui cu agitur, exceptionem, extra quam si in reum capitis praeiudicium fiat. Id est, Praescriptione utitur actionis ciuilis occupatae maiore iudicio, id est de vi publica: cui Praeiudicium fieret, si damnaretur iniuriarum,uel absolueretur reus. Qui nexu se astrinxerat,ad extremum ad aram cessionis perfugit, cum an 'te ad surdam aut inanem aram prouocationis nequicquam confugisset.
82쪽
Auferre,verbii, significat Iudicio vel trafactione cόseoui. Cic. pro Ros Co. At praeclare negotiti suti gessit Roscius,sundii fructuosin simu abstulit, fundu& tu auser. Ide, Magno(inquit tu tua parte decidisti, magno & tu tua decide. Id est, Si Roscius bona coditione transegit quatenus res ad eu pertinebatr& tu similiter sacere potes. Ide, In hanc rem(inquit)me cognitorem dedisti et lite contestata, iudicio damni iniuria constituto, tu sine me cu Flauio decidisti. His verbis liquet cognitore, procuratorem esse ad litem constitutum. Nulla mihi unquam ratio cum eo intercessit, pro eo quod est. Nihil mihi negotii cum eo unquam fuit. Eiusdem rei duorum emptorum potior eius est causa, qui prior ita mancipio accepit,vt frueretur. Ferre iudicem, est Arbitrium deserre vel iudiciu .Cic. Quem ego si ferrem iudicem, refugere non deberet:cum testem producam, reprehedere audebitela est, Refellere de recusare. Arbitrum autem Cicero semper pro Compromissario accipit, que plerunque Honorariti ideo vocat quod Arbitriti etiam pro Iudicio dicebatur,ut Arbitriti pro socio, ut Arbitriu tutelae. Quis unquai inquit)ad arbitrii, quantum petit, tantum abstulis Id est, Apud familiare de
domesticum disceptatore,ut ipse in Oratione pro Cecinna. p . FDiarn o. Quanquam & ipse Compromissi vocabulo utatur in Oratione pro Roscio. Et in Verrem, Poenis compromissi interpositis. Id est, ii vivetiae M A ntc. Firmissimis enim&sanctissimis testimoniis causa Roscii comunita est.Ci.
Abroganda fidestes i. qui iudicio ignominioso danatus est.Cic.Si tibi deliberati; est quibus abroges fide ius uradi respode Malio & Luscio negas esse
credendin Derogare aute fide minus est quam Abrogare, hoc est, Plane refellenduce re. Cic. pro Rosc. Amer. Neq; enim mihi tantu derogo, tametsi nihil arrogo, ut te copiosius,quam me pute posse dicereto oratis, g in hocmam. Quaeda igitur refutationes testiti fide plane abrogat si iube
tur:& hae in foro Bonae vocatur & praenotatur. Quaeda no prorsus abrogat de dem ut fide,sed tame labefaciat &hae aut Vehemeter,aut leuiter praenotandae dicuntur, pro ut vehementer aut leuiter fidem elevat. Aliae sunt Trassatitiae,& e locis cdmunibus sumptae ut si a leuitate ab egestate anatione ductae sui. Qui fide bona litigat.& ad extremum litis achim scopum suum direxit, sibi semper & aduersario& iudicibus instat.Qui autem catastrophen timet,ex lite lites serit, & in eadem lite diuerticula multa quaerit liticularum, argu men tum extrahens quam potest longissime. Cum homine cotrouersioso, qui sibi multum litibus accreuisse sperat, in- dZq; patrimonium lautius & uberius posteris relictu iri, graue &molestum est negotium habere. Palam curiae concessu coronaque, pecuniae, mulctae, litisque aestimationis damnari, proximum est ignominiae. Syngrapha iudicialis aut Decreta est,id est, Iudicis decreto perscripta: aut Inter partes cossata,vel quae inter partes conuenit, vel Quae cosensu partium trafacta est. vulgo Appunctametu volutariu dicitur,& Extraiudiciale. Perscriptiones iudiciariae etiam dici possunt, quando inter partes couenerunt,&s. iii.
83쪽
in actis perscriptae sunt. Vadimonii desertores, Circuscriptores, Testanae torti subiectores, Nepotes,
Asoti, Iuuetutis corruptores AEre alieno oppressi. Decoctores, & Qui soluverter ut Quadruplatores, Iuulitatis illecebra circu feretes, Inficiatores, Abiuratores Raptores, Sicarii, Percussores, Aleatores, Excursores,Grassatores, Praedones, Latrones, alunt sunt carceris, & ordines ductit custodiarii. Excursores sunt quos Volatores vocat. Cic. Philip . . Est igitur Quirites pop. Ro.
omne certamen cum excursore, cu latrone,cum Spartaco. Et Excursio,Volatura vulgo dicitur. Idem pro Deiotaro, Eas copias Deiotarus habuit, ut fianes suos a latrociniis & excursionibus hos tu tueretur. Et De diuinatione, Illi quoru animi spreris corporibus euolant atque excurrunt foras. In Verrem autem, act. 3, Excursores & Emissarios pro iisde posuit. Id est, pro Furtorum Praetoris conciliatoribus& interpretibus concussionii & impressionu. Petit Nquius Turpio, quida istius excursor, emissarius, homo omniti ex illo coue- tu quadruplatorii deterrimus. Quae significatio no multu abest a superiore. Impressiones aute fi ut ab iis, qui fascibus& imperio terrore incutere possunt. Ide pro Flacco, No igitur impressio, no occallo,no vis, no imperiti, non secures, ad iniuria sacienda Flacci animu impuleriit. Ide de Metello Tribuno, Neque ei quicqua deliberatius suit, quam me quacunque ratione posset, non iudicio atque disceptatione, sed vi atq; impressione evertere. Transsatio est ab impressione militari, de qua Liuius, Dein valida impressione pulsi, terga verterui. mediocve se. Et Impressione dare ab eode Liuio dicitur lib. . ab Vrbe, Redintegrato clamore dant impressione. moire ωo b, tacere e De impressione magistratuu , hoc est Imperii terrore adhibito aut in tetato. sanctio est Constantini, in titulo De iis quae vi, vel metus causa gesta sunt. Res inuestigata & comprehensa, sermone forensi Uerificata dicitur. vlapud Ciceronem de coniuratione Catilinae, quae etiam ab eodem res illustrata&patefacta dicitur. Reus quamlibet impudens & veterator, tamen in re subita, confidentia desectus est. Cic. Impudentia improbitasque, qua omnes superabat, eum defecit propter vim sceleris deprehensi. cognouit signum Sc manum suam. Iudex circunsessus a viris iurisconsultis sententiam de eorum assensu pro
nuntiauit. Assessores vocantur.
Qirasitor calidus & solers est, qui quaestionem experieter exercet, hoc est. Qui probe processus criminales facere dicitur. Cic. in Catil. Qui reo custodiam quaesitori gratulationem, indici praemium decreuit. Curia, quonia facti visa est esse cotrouersia, ut senis utrinque aut quaternis testimoniis denuntiari tribus hebdomadibus posset, & quod ita quaesitu aut inquisitu esset, eode iure suturum, quo quae solenni more inquisitio,& iusto numero fieri solet. Id est, Inquisitione ea pro iusta solent, plenas cessuram. Sermone serens, Et ea insormatio pro inquesta cedet. Cic. De lege agr. contra Rullum Tum hi decemviri eode iure sint (inquit) quo qui optima lege. Inhibere imperium solent, qui decreta iudicum exequuntur. Hoc est,De creti vi & auctoritate iubere.
84쪽
Haec ad speciem tantum atque antiqui moris usurpationem facta sunt, aut
decreta .Hoc est Tuendo more antiquo.
Cum imperio, cum iudicio, cu disceptatione prouinciam obire, est Cum secultate imperandi de iurisdicendi. Cic.Vt volitaretis interea per geteis, per regna cum imperio summo, cum iudicio infinito, cum omni pecunia. Iudicium hic pro iudicatu intellexit. Singulares pro eo dicendum, quod Particulares vulgo dicitur. Et Speciatim pro eo quod Particulariter. Cic. de reditu suo ad Senatum, Legem speciatim initio de salute mea promulgavit. In literas publicas hoc referendum. Id est, In actis publicis perscribendum. Proferre in medium,est In iure exhibere. Haec obiecta praescriptio longius petitorem progredi vetat. Cic.Quid est nim minus oratoris, quam id obiicere aduersario, quod ille si verbo negarit, longius progredi non possit qui obiecerit Idem, Non modo cohaerentia non dicebas sed maxime disiuncta atque contraria. Profecti ad res inquirendas,sunt qui Inquestas facere dicuntur. Comprehensi dicuntur,qui in custodiam dantur. Cic. Comprehensio bntium mea:animaduersio Senatus suit.
Tenetur ob reticentiam is, qui non pronuntiauit quod pronuntiandum erat. Id est, Nominatim dicendum.
Causae scriptum non scriba , sed suffectus alius fecit. Vulgo, In causa graphiarius fuit.
Territorium minuere, Est circunscriptius&concisus sacere. Hoc est, Fines eius contrahere. Cic. Philip .a, Cuius quidem vomere Capuae portam pene perstrinxisti, ut florentis coloniae territorium minuerctur.
Ab hasta tandum quaerere, vel Ab auctione publica. Alia est causa priuati
commercii, alia publici.Cic. Iam intelliges aliam esse causam hastae Caesaris, aliam confidentiae tuae. Id est, Auctionis Caesaris. Municipes suntqui eiusdem esse resortitionis dicuntur, & in eadem praesectu radiiceptare. ut si dicas, Inter municipes decem annis auctoritas fundi quaeritur. Id est, Ius praescriptionis petenti obiiciendae. Incumbere in causam , Est ad causam se applicare , Causae subscribere . In causam descendere. Cic. Incumbite in causam Quirites, ut facitis. Edictum sublatis vacationibus promulgatum. Id est, In priuilegio praed
tos iuxta atque eos qui communi iure sunt.
Eximii sunt qui meliore iure sunt:qui iure comuni non sunt, sed iurisco munis vacatione habent. Vacatio enim est quae Privilegium vulgo dicitur. ut Fori priuilegiis. Cic. in Phili p. Delectum haberi censeo sublatis vacationibus. Et in Verrem, Pro hisce rebus Mamertinis vacatio data ab isto sumptus, laboris, militiae, reru denique omnium per triennium. In eundem, Quae ciuitas in Italia ta bono iure,quod municipiu tam ii mune,quod per hos annos tam comoda vacatione sit usum rerum omnium, quam ciuitas Mamertina per triennium ro . Unde Vacare armis est In otio esse, ut idem
Philip. ii. Esse aute iure communi & trassatilio, Est uti iure communi, id est f. iiii.
85쪽
non eximio. Ide in Verre Siculi hoc iure sunt,quod ciuiscii cive agat, certet suis legibus. Sic dicitur ut Esse honore aliquo. Ide de statua Stesichori, Fuit tota in Graecia summo honore & nomine. Ide Hoc iure sunt socii vine deplorare quide de suis in comodis liceat. Eximii aute sunt qui in ordine non redacti sunt,qui . ea pam dicuntur & si in Cic. in eundem. Hic illi eximius suit. Id est. Numero exemptus. Quod Quintilianus Turbae eximere dixit. At Privilegium lex est de privo aut in privum lata : hoc est de singulis,au i in singulos. Quod Cicero in se promulgatum queritur in oratione pro Domo
sua, Queniad modii aute tu ipse cos teris non modo indemnati, sed ne accusati quidem, licuit tibi serre non legem,sed nesari u priuilegium t Ide alibi in
eadem, Vetat leges sacratae vetant x II tabulae priuatis hominibus irrogari.
Id est enim priuilegium.Vbi fortasse priuis legendis, non priuatis. Et itidem
pro Sextio,Cum x ii. tabulis sancitum esset,ne priuilegium irrogaretur. Causam complecti, plus est quina In causam incumbere. Cic. Promitto, recipio, spondeo Caesarem talem semper fore. Denuntiare mulctam curiae verbis nisi decreto eius pareatur.&Denuntiationi mulctae cedere. Respondere denuntianti, in officiose futurum:non se commissurum vi iure corripi possit:dicto curiae audientem futurum. De-nutiare, testificari, ante praedicere. Cic. Omnia fecerit oportet, quae interdicta
ipsi & de nutiata sunt, prius quam quippia postulet. Sermone Fores, Audientia ei deneganda, nisi imperia curiae acceperit, vel nisi iudicatum fecerit. Nemo hodie in hac licentia scelerti, tam septus est legibus & iudiciorum metu, quin se praesidiis armorum cingere,aut Dummae cautionis debeat,praeserti in dubio formidolosoque tempore.
Omnes rationes suas aduersarius meus in hac causa,ad fiduciam necessitudinum suarum, ambitiamque forensem contulit.
Acrior ac longior disceptatio diem causae iudicandae diffudit. Id est, In posterum diem reiecit. Cum duo defundo aut sacerdotio, forensi disceptatione contendissent, &alter sententiam abstulisset, inter iudicatum exequendum, tertius integer, rei vel vindex, vel intercessor extitit, & aut re sua si ignaro in iudicio actam esse dixit, aut rem ad se quadan tenus pertinere: idcircoque pro suo iure intercedere. Quod nunc Pro suo interei edictit. Integer aute est is, quocum nihil actum est. Liuius. Nec prius inclinata res, quam sessis integri successerunt. Cicero pro Cecinna, Itaque saucii saepe homines cum corpore debilitatur, animo tamen non cedunt:at alii pelluntur integri. Id est ante certamen initum. Et Integrare litem, est instaurare disceptationem, &ab integro instituere: id quod iis sacere licet quibus res iudicata no obstat. Integer etiam est, qui nondum se astrinxit, qui adhuc stii iuris est & arbitrii. Idem pro Flacco, At ego integrum me ad id quod attulerint, conseruabo. Liu. 6. ab Vrbe, Integrant & illi pugnam qui simulata cesserant fuga. Integer igitur non
est prouocator qui prouocationem prouocato renuntiauit. Verba legis aut sententiae ad limatam veritatem perscribere, aut referre ut concepta sunt de nuncupata.
86쪽
puit ista exceptio, elegater dicitur, B eo quod est Sero nuc obiicitur quod in tepore praetermissum est. In foro dicunt,Hoc contectu est silentio. Cic. in Verr. act. vir. Fuit ista responsio quonda, suit seueritas in iudiciis, ut istam re accusator in magnis iudiciis obiiciendam putaret. An tiquae sunt leges istae demortuae. Ide in eadem, Fuit nundinatio aliqua,& isti no noua, ne causam diceret. Ac si diceret, Destitiam occasio, Integrum non est iam nundinari post seruorum damnatione. Damnatis autem (inquit seruis, praeda ii quae potest esse occasio eVirgil. in a. AEneid.Venit summa dies, de ineluctabile tempus Dardaniae: suimus Troes.suit Ilium,3t ingens Gloria Teucroru . Iam(inquit)nulli sumus, nullii est Ilium. Plaut. in Trucu. Horresco misera, mentio quoties sit partionis, ita pene suit tibi Phronesium. Id est Pene sato iuncta est, proxima morti fuit. Simile illud fuit de coniuratis eiusdem Ciceronis,Vixerunt, pro Supplicio affecti sunt. quod Plutarchus refert in eius vita. Sic enim(inquit)Romani dicere solent pro mortui sunt, cum omen verbi vitare volunt. cpriae Nos 1. μένα . c. rhorum ci .
Cicero, Hunc, uti Panormum venit, ad se vocari, & de tribunali citari iussit.Sic hodie praesides vadimonia destituentes,de tribunali citari iubet inter
causarum actiones. Idem, Arreptus a tribunali,& in carcerem coniectus.
Extincta de oppressa quaestio amicorum sectione, vel transacto cum eo ad quem eiusce rei priuata persecutio pertinebat, negotio, aduocatione regia
primum atroci coorta, deinde ut res tulit,commitigata.
Scite & commode uti soro, disciplina est no cuiusuis ingenii & facultatis. ut quidem est constituta hoc tepore iurisdictionis ratio litiumq; pertractandarum. Neq; enim minus hodie in foro Vulcani pollet amores, Aimpo-xe A in oc, qua in olim longe lateque dominans eloquentia poterat. Terent. in Phorm. G E. Coepi iis omnia sacere, obsequi quae vellent. D A. Scisti uti foro.Quo loco Donatus, Fori(inquit appellatione tria significantur, locus, tempus, persona.Tria igitur haec animaduertunt qui scite&solerter foro uti nouerunt, gratia grassantes in re discordiae & simultatis alumna. Tyrannica edicta, interdicta, praeconia: Iussa de defensiones Deo & rationicon traria lin gua vernacula vocat.
Et crimini de inuidiae saepe est hominibus suum seruare velle, iusque suum
obtinere aduersus potentiam aut gratiam forensem.
Exemplari traductione damnatum infamare, Id est, Poena ignominiosa afficere. In iure vario,& dispari conditione, idem statui non debet. Tacita fiducia de captiosa praediu emancipare, est in fraude alienare de nece alterius, simulate tamen, de cum pacto redhibendi post fraudem peractam. Ius quotannis usurpatu ac obtetu. Id est, Sine possessionis interpellatione. Vnum cedo auctorem huius sententiae unum profer exemplum. Id est, Ne semel quidem ita fuisse iudicatum docere poteS. Reus causam maleficii aliquado sibi dicendam statuerat. quare quae crimeessent subleuatura,ante praeparauerat:contraq; quae offutura videbat, de me-
87쪽
dio tollenda curauerat. Id est, Animo prouiderat se aliquando eius rei insimulatum iri. Cic in Verr. Praesertim cu statuisses (ut ais) causam tibi esse dicenda . Et paulor post, Statuerat causam esse dicendam etia antequam hoc usu venit. Hoc est, Satis meditatus erat sibi instare defendendi ac diluedi criminis necessitatem .& ut vultus loquitur. Erat omnino de eo deliberatus. Animaduertere in quosdam reorum placuit,& quosdam missos facere, quosdam asseruare ad inopinata casuum. Generatim atque uniuerse, non sigillatim priuatimque edicere, Id est, non particulari Zare ut lingua vulgi loquitur. Conficere rationem carceris vel custodiarum, quo die quis in custodia datus, quo eductus, quo alius ad supplicium abductus, quoad sorum suu alius relegatus. Sic aute purgatur carceris & custodiarii ratio, quado iudices tholo curiae attributi carceres exhauriunt colluuione reorum undique corri uata, &saepe circunfluente vociferatisque iudicium suppliciumque exposce te. Dare cognitores septe, ut Dare laudatores, quod alibi fortasse dictum est. Est quod Pontificii iuris auctores statuunt, Purgare secum septimo teste insontis vitae,&existimationis integrae. Cic. in verr. act. vlt. Tum si tibi ita videretur, hoc iuris in omnes consti tueres,ut qui tibi notus non esset, neq; locupletem cognitorem daret, quanta is ciuis Rom. esset, in crucem tolleretur.
Ide alibi, Cognitores dabat homines honestissimos. Et itidem in Prael. urb. Praesto esse &respondere is dicitur qui iudicium accipere paratus est. AEgram & prope depositam causam suscipere,vel excipere. Id est Causam
Nodum causae perplexum soluere,& expedire. Pudor religio, fides,itegritas, prudelia, peritia diligetia in iudice spectatur. Spledor .dignitas,freque tia, visendus couentus in consilio comendantur. Cic. Hac una spe Sopatri defensio nitebatur, consilii frequentia & dignitate. Homo in iudicando sui iuris ac sententiae. Id est, Qui liberer censet, nec cuiusquam auctoritate vel potentia deterretur. Potest tamen & in deteriorem partem accipi pro Pertinaci opinionis. Cosidet curia uniuersa citro tanis dece mesbus pro potestate summa & imperio: duobus iustititi est a curiae contactu, non etia a curiae subs dio tholens. Euocatio in eos decreta, in quos inquisitum est, vel diei dictio, vel comprehenso decreta. Obrutus testibus compositis reus,& oppressus est. Id est, Convictus&manifesto compertus. Conditione petitor obtulit reo, vel Iusiurandum protinus detulit, ut causae comperendinatum adimeret. Id est, Ne causae iudiciu in alium die proserretur. Cic. Ad imo enim coperendinatum quod causa habet molestissimum. Prouinciae anniuersariae consiliariis attribuuntur, aut ad inquirendum, aut res iudicatas exequendas, & in repraesenti disceptandas . Fere autem seriatis mensibus & iustitiae tempore eas obire solent. Comissiones vulgo vocatur. Prouinciis autem ascripti sunt tyrones aduocati, quos Adiunctos appellant, quasi comites magistratuum.
88쪽
yi Illata crimina reorum, sunt Elogia delatorum vel damnatorum reorum qui curiam appellauerunt.Vulgo Onera vocantur. In desertam litem & sopitam sese insinuare,& Repetere caulam intermissam,& Acriter retractare.
Exceptum in aresto curiae vel iudicis sententia, & cautum, ut reus damnarus pecuniae, quos commodum suerit postea, aequumq; visum fuerit, eo no
mine appellet:vel quibuscum ius & aequum fuerit, lege agat, si sibi videatur.
Animaduersio eius rei &quaestio mandato principis constituta. Id est, Vt informationes fiant, forensi sermone. Causa utrinque perorata, praesentis disceptationis esse non visa est. quare praeses amplius,&ad consilium pronuntiauit. Docere, Planum sacere, Literis certissimis, testimoniis locupletissimis probare, Auctoritatibus omni fide communitis ostendere. Euocare,est In re criminosa citare.Cicero in Verrem, a st.2.seu praetur. urb. Nonne te ad Senatum causam deferre:non de tam atrocibus iniuriis coquerimon eos homines qui populsi concitarent, consulum literis euocandos curare oportuit Ide, Pericles Ephesius homo nobilissimus Roma euocatus est, quod auctor iniuriae illius fuisse videre tur. Sic etia Plinius in epistolis utitur. In persona tutoris pupillus condemnatur. Cic. in Verre, Forsitan meliores
illi accusatores habendi sunt, qui haec omnia fecerunt. Sed ego defensorem in mea persona, non accusatorem maxime laudari volo. Id est, Volo videri egregie fungi defensoris partibus, non accusatoris. In mea persona tinquiti Id est, In meo munere & ossicio quod suscepi. Suscipere perionam,& postea deponere, est Accipere qualitatem in causa.& postea relinquere. Interdum ad aliquid agendum eligitur hominis persona, id est Qualitas:aliquando ingenium & industria. Et personae controuersiae interdum controuersae sunt inter litigatores, & pronuntiatur personas constitutum iri ex iis quae ab apparitore acta sunt de renuntiata. Quod sermone forensi dictit, Qualitates secundum expleta concordandas esse.
Iudex suus ac legitimus, id est Competens. Et Sui ac legitimi iudicis controuersia est De competentia vel incompetentia sermone forensi. Cic. Lites aestimatae Dolabellae praetori, quod minus Dolabella acceptum retulit, quam Verres illi expensum tulerit. Id est, Iudicatus est tantae pecuniae, quantum est quod defuit rationibus accepti ab ipso relati. In eum qui per detrectationem abesse compertus est, secundum praesentem pronuntiatum est. Id est,Vere contumax damnatus est. Sententiae executionem interpellare, est Impedire. Hoc est, Intercedere quominus executio absoluatur. Id recenti negotio facile constitisset: nunc exoleverunt indicia & argumenta documentsque interciderunt.
Appellat prior aliquem is qui sermone vel litem lacessit. Cicero, Appellat haeredem L. Annium, qui erat institutus secundum filium. Non enim mihi persuadetur,istum ab illo potius appellatu .Quintil. lib. s, Eras pauper & hT-
89쪽
res,& magna pecunia appellabaris a creditoribus. Nec legibus hoc, nec moribus sanctum est, nec aequitati consentaneum. Vulgo Legibus cautum dicimus. Ius translatilium est,quod Per extensionem, iuris interpretes appellant. Transfertur enim de specie in lege nuncupata, ad aliam non absimilem. Quaero abs te cur ea capita edicti urbani, in edictum prouinciale transferre volueris. Cic. ad Atticum lib. s. Interim cum ego in edicto transsalitio cetesimas me obseruaturum haberem cum anatocismo anniuersario, ille ex syngrapha postulabat. Idem lib. 3, Alterum caput est transsatilium de impunitate. liquid cotra leges eius legis ergo sectum sit. Transsatilium caput legis appellat, quod ex alia lege transsatum est. vi, Edictum praetoris transsatilium,
non nouum, sed ex alio edicto resumptum,a quo exemplum ductum est.
Cum auctiones praetoriae fiunt & iudiciales, fieri debent edicta & proscripta die. Id est, Affixis pro grammatibus.
Renuntiare madatu procuratori, est quod Reuocare procuratori u dicunt. Ad auctione spectandam,&addictione proscriptorum praedioru obseruandam in primis citandus est is cuia res est, cuiumq; periculum. Nunc Vocandum proprietarium dicunt.Cic. in Frument. Aproniuscertiorem tacit istum cuia res erat,quid rei est ei. Id est, Verrem qui re vera redemptor erat decimarii, etiamsi Apronius persona esset adumbrata. Alibi,Vt optima coditione sitis cuia res,cuium periculum. Id est,Vt dominus reru omnibus anteponatur.
Is qui auctionem vicit ex licitatione,& cui fundus proscriptus est addictus, pretium inserre ad officiti debet intra dies legitimos, aut nexum statim ini-re,inter aeraridsque referri. Sic enim mea sentetia dici possunt qui Reip. decoxerunt, ut ii qui vendente praetore licentur, & creditorum spe destituunt. Interdum tamen apud officium gratiosis, moris est,acceptum statim reserre pretium, tametsi nondum illatum, sed prius satis accepto noxae no futuram gratificanti accepti relati perscriptionem. Recuperatores aut disceptatores,quos commodum ei fuit, accepit. Id est. Iudices impetrauit ex animi sententia. Nego me certaturum in eo foro, iisque iudicibus. Id est, Recuso eos iudices. Testificor me usurum eximio iure fori atque diplomatico. Committi
Interposito nomine controuersam adumbrare, indeque eximii iuris o casionem mutuari ad fori transsationem .Quod nos Mutuari nomen hominis priuilegiati vulgo vocamus. Cic. in Verrem act. 3, In praedam praetoris interponatur nomen ciuitatis, imponatur honestae ciuitati turpissima persona calumniae. Et in Frumentaria, Cum tuum nomen decumani in re tam turpi ac nefaria interponerent. Reus temeraria defensione implicatus est. In huius causae iudicio caput atque existimatio iudicum agi putatur pro pter personas litigatorum. Ex eo enim statuetur,an gratiae aut potentiae cessisse ius aequumque videatur.
Paragraphis adnotare nomina in codice impendioru litis, Cruce adnota
90쪽
re appellant. Reiicere causam ad leges rei est Remittere ad sorum suu in reum. Cicero, Ea res aVolcatio qui Romae ius dicit reiecta in Galliam Aetim, ut opinor Graece dicitur. Recusare, est Impedire,&quasi Intercedere. Cic. Amici recusabat, ne quod nouum iudiciu neq; eius cognitio eo absente constitueretur. Et simul illud non desistebant postulare, ut se ad leges suas reiiceret. Sic hodie cognitores absentium, siqua noua postulatio aut petitio fiat, respondere solent se ad defensione absentis cogi non debere sed domum eius denuntiadum. Recusabant(inquit id Quintil. lib. . Recusatio quoque interim plures propositiones habet ut cotra petitione pecuniae, Male petis. procuratori enim tibi esse non licuit ed nec illi cuius nomine litigas, Sabere procuratore Cic,in Partit. Ratione igitur subiiciat recusationis suae, muc cindi Edere nomina testium aduersario ad refellendum eos. Cic. Quibus ego testimonium denuntiaui, quorum nomina edidi.- Tractare est Nomina enarrare, exponere,&quod Deducere media dicunt. Cicero,Citatur reus causa agitur Syracusis, crimina tractatur ab accusatore.
Ide in Partit. Quia haec generis eius sunt, ut ante iudiciu tractanda videatur. Id est,Concertanda, Attingeda. Quintil. Itaq; inferiora quoq; scrutabimur, quae tractata siciliore nobis iudicem in summa quaestione sicient. Et tractatus quidem huius rei in parte causae freques est. Vulgo dicunt, Hoc punctum plene attigit causidicus. Retractare est Iterum ab integro tractare,ut si in altera scriptione, quae Additameta vocatur, rem prius explicatam, di ab aduersa parte reprehensam ab integro disputet. Vnde, opus retractatum,est idem quod Emedatu . Cic. ad Atti c. Sed tamen ide m resim misi ad te retractatius. Transactor, vulgo Director&Conductor dicitur visi transactorem litis &controuersiae institu edat fuisse quepia dicas homine pragmaticii. Cic. in Ver. Is qui est omnium retum huiusmodi transactor & administer,Timarchides.letrram Minotas; e ph casea. Architectus etiam aliquado dicitur. Vt de lege Agraria, Nunc quisnam tam abstrusus quam nummus videtur, que no architecti huiusce legis olfecerint Et pro Cluet. Et qui Fabritii libertum, quia
minister in maleficio fuerat: patronu,'uia conscius, condemnassent: iplum principem atq; architectum sceleris absoluerent3 Principem appellat, quem Auctore facti principalem vulgo vocamus, sedi ci: Architectum strophae maci inatorem . A Demosthene sumptum, in oratione estini, tau Aptat se ichare Au TM- -& caetera.
Homo maleficii conscientia repente nusquam apparuit. Id est, Solum vertit,vel Delituit. Huiusmodi autem homines s controuersias habent iudiciales, cum domicilium habere desierint, praeconio euocantur cum opus est, vel citantur in finitimis oppidis exterarum nationus N. Id est, Per auctoriZhtione,quae Latine prisco verbo Clarigatio dici potest. Et Clarigare, verbum, Plinio lib. ra. de Verbenis loquenti.