장음표시 사용
121쪽
disposiciones passorum; sed non stat idem simul sic calefieri et frigefieri a diversis ideo protunc vi racione Sue imperseccionis pro magna parte stat meritum nostrum in aciencia, ut procedit ab actu voluntatis, dicente salvatores Luc. 'i' , In paciencia vestra possidebitis animas vestras ille enim ierdit animam suam, qui hic postposita paciencia innititur accioni irranice quo- contra post finale iudicium potentes in accione irranica Potenter tormenta pacientur, et humiles a paciencia adio actus dominacionis exaltari, quia omnem motum oportet ab opposito ad oppositum oportet enim in motu naturali ince ine
procedere ab impersecto ad perfectum continue scen imperfeci, his
dendo, vel in sic moto vel saltem in mundo, cuius motum est pars ideo tempus vi est conveniens paciencie . i5 cum omne motum ut huiusmodi patitur, et per motum talem, qui est abiectivus vel indispositivus materialis substancte devenietur ad motum, qui est salus et per-F. 2i 2 ccio, quo eati moventur a Deo obiective ternaliter intuendo; oportet tamen . quod motus vi procedat ab et actu voluntatis quia aliter non movetur e se, et perconSequen non meretur; et aliter pati est actus virtutis, qui dicitur aciencia principiativa voluntarie passionis pro pace Servanda. Et illam docuit Salvator dicto et facto cum omnibus suis discipulis dimittens exerci cium 25 corpore potestatis, volentes per hoc disting vere seculares a religiosis, quod ipsi tamquam par cor Poree ecclesie militantis utantur potestate corporali et sacerdotes, qui sunt anima ecclesie Utantur potestate spirituali.
s. potentes scripsi: Core. pace' iacientes. o. exaltari exaltantur 2 . In in cap. coa exhibe haec: Iil bore popi Ie k honor pra igiti. Qua verba hunc in m una latine ertuntur Deus ilecte tit a sinem perveniam, Hnigne concedas.
122쪽
Generaldistinction factio an d
3 materiaily,4 pati permittere,
Consequenter dubitatur, si accio et passio generaliter disti gwantur. Sed ne fiat labor in equivocis, notandUm, quod hoc nomen passio sumitur sextupliciter ad pro-POSitUm. Primo modo formaliter de paciencia, qua PaSSUmpatitur ab agente. Et ad hunc sensum loquitur Autor Sex principiorum, Vocans genus passioni effectum, quo subiectum formaliter patitur ab agente. Secundo modo accipitur passio essen cialiter ei mate Iorialiter pro subiecto passo vel materia, quam recipit paciendo. Et talem distinc cionem facit Commentator 'Phisicorum commento se de motu dicens, quod aliquando accipitur formaliter, et sic est per se genu SpaSsionis, et aliquando materialiter pro materia primo Smotu adquisita, ut quantitas in motu augmentacionis vel motu locali et qualitas in motu alteracionis, et sic locuntur astronomi de motibus planetarum in suis theorici S.
Dividendo autem illos motus in duos, quarto modo 2o accipitur passio vel pati pro servire, ut quandocumque
6. V. Gilberti Porretani ex Princi p. Lib., cap. 3 Ed Arist. opp. Veneta L . 2 in Passio est essectus illatioque actionis,
secundum quam haec quidem patiuntur magis, illa vero minime. I 2. V. Comm. Verrois in Arist. Nat. Ausc. III, ecl. 4 Ed. Arist. Opp. Veneta IV f. 41ὶ Et quaeritur de hoc, quod dixit hic, quod motus non invenitur in uno praedicamento, et dictum est in libro de praedicamentis ipsum esse in praedicamento
passionis. Et secundum hoc autem non debemus computare praedicamentum passionis, aut ipsum non debemus dicere ipsum inveniri pluribus uno praedicamento .... neceSSe St, ut motus, qui est in substantia, inveniatur in genere substanciae et
motus, qui est in quantitate, in genere quantitatis, et similiter, qui est in tibi et qualitate. Secundum autem quod est via ad perfectionem, quae est alia ab ipsa perfectione, necesse est, titsi genus V V S .
123쪽
est in alicuius esse potencia impedire denominacionem, quam permittit procedere, dicitur pati istam fieri, cuius Sen SUS est, quod sinit vel permittit illam fieri et isto modo Deus dicitur pati homines peccare, et ad hunc sensum vocatur Deus paciens creberrime in Scriptura, ut psalmo io 4 dicitur , paciens et multum misericors V, et talem pacienciam, que est relacio racionis, habet Deus loco aciencie de genere passionis. Differt autem illud pati quantumlibet a priori; nam illud pati est superioris Io IUS respectu ui inferioris, sed primum pati. contra est cause inferioris respectu sui superioris ideo illud pati infert motum vel mobilitatem sic acientis. Quinto modo sumitur propter proprietatem, que S passio quartum universale apud Porphirium, quod dicitur acci 'uti aeei adiui, dens per se in herens ex propriis principiis subiecti et ' 'Τς j. 'i 'in sic risibilitas dicitur passio hominis, et omnis similis proprietas demonstrabilis de subiecto dicitur sui subiecti
Et sexto modo pro porcionaliter ad illum quintum passio as se dicitur actus anime procedens a tali passione passio esse. ' δ' ' ut, quia homo ex disposicione corporis est irascibilis gauditibus et , ideo actus procedentes ab huiusmodi passionibus vocantur passiones, ut gaudium, ira, tristicia, timor, verecundia et c. ut patet secundo Ethicorum capitulor quinto: et videtur michi quod talia sunt aggregata e X multis actibus simplicibus et passionibus primo modo dictis, et ne dum dicitur passio de talibus intrinsecis procedentibus ab anima, sed pro qualitate sensibili preternaturali ex passionibus anime resultante, Ut rubor, Ver Socundia palor irati vel timidi dicuntur passiones, Ut patet
124쪽
de tercia specie qualitatis, quam Aristotele Vocat passionem vel passibilem qualitatem in Predicamentis, capitulo de qualitate. Further Alii autem vocant passionem quamcumqUe con Seri dri:,ning o Vacionem au Se Secunde, qualiter necessario omnis crea bp i0 tura patitur a Deo. Alii autem distingwunt motum sensibilem a genere passionis primo descripte. Et alii accipiunt i passionem aggregative pro quantumlibet disparatis F. 212
passionibus, ut infirmos languentes ex passionibus animi et corporis dicimus generaliter paSSOS IODivision Suppono ergo, quod si a limit acto ad passionem vel passio ni i. h. iiii prin)o modo dictam, et tunc patet, quod
corpora aliqua est spiritualis vel corporea, Ut Oct ammi insensibiliter alterati. Alia corporalis, it calefaccio, frigefaccio et c. Utrumque vero membrum ultra sub-15 dividitur secundum diversitatem naturarum immediate passarum et diversitatem principaliter productorum. Ut alia est passio, qua forma substancialis producitur, alia, qua quantitas, qualitas, vel ubi adquiritur autem penes modum aciendi et proporcionalem passi ad agen caU Iosatur diversitas specifica passionis ut aliqua est passio cum re inclinacione pacientis, et illa vocatur in disposicio pacientis a contrario. Nam in omni sic passo est dare passum resistens racione contrarietatis qua tendit ad
corrupcionem, corruptis inualitatibus irimi aut et
secundis ex ipsis resultantibus, que consequuntur forma Ssubstanciales, est disposicio ad induccionem forme substancialis contrarie. Alia est passio sine reinclinacione pacientis respectu agentis danda. Et talis vocatur salus et perseccio, ut illuminacio medii et cetere passionis, o quibus recipiuntur forme secundum esse intencionale: tales autem passiones concomitantur passiones violenciam inferentis, ut illuminacionem medii et immutacionem organi visus concomitatur induccio coloris vel siccitatis in dispositis vel disponentis subiectum. Et multitudinem bsoni concomitatur tremor et dilataci violenta, ut patet
I9. Core. aut an post penes ouendum γ
125쪽
posterius. Unde Vitri lonensis 3 perspective conclusione 16' , , Visio non fit sine dolore oculi. id est passionea substancia obiciente , et taliter patimur omne mixtum, quousque habuerit dotem Summe proporcionis, e qua 5 vocatur tali accio. Ex istis potest patere, quomodo age ncia et passio Eour Waysin V hicli actioncorrespondent In quatuor proprietatibUS, UIS libertu an passion ipsis attribuit correSpond. Primo patet . quod tam agen cie quam paciencie est By
io a quid contrarium io, quod sunt tactibile is Ormi so that th contrariis vicissim et non Simul compOSSibile in eodem 6 in. 'thon. subiecto primo, ut calefaccio et frigefaccio calefaciencia objeci. et frigefaciencia eiusdem agentis ad idem passum primo. Secundo patet, quod tam agencia, quam iaciencis a The are
susceptibi ofi suscipiunt magi et minUS, IcUt et eorum Principia more an less et iste due proprietates non sunt istis proprie, nec eis generaliter nexi Stentes. Tercio patet quod tam gericia quam paciencia est 3. Both result
Et quarto patet, quod proprium est agen cie, ut huius Action
passioni, ut huiusmodi inferri ex agencia agentis quam ' tr. .seu
vis enim forme absolute inserant tam agenciam, quam action pacienciam, hoc tamen est per acciden S, et non Ut Uni et huiusmodi. Istis premissis et factis limitacionibus ad significaciones Distinction
postpositas, videndum St Ut TV m agencla et Paclencla an passion.
distingwuntur, et vi et Ur, Uod Sic. Primo ex hoc, quod sunt genera distincta, sicut con They are' cordant omnes philosophi tonentes 1, predicamenta, 'φ' φης' φης ' ergo impermi X te sunt omnes Sue species et disteren cie: consequencia patet ex hoc quod si Superius negatur universaliter a superiori, et quodlibet inferius negatur universaliter a quolibet inferiori, ut, si nulla quantitas 3 sit qualitas, tunc nulla superficies est albedo et sic de
33. quodlibet doci. quotlibet. I. V. Vitellionis mathelmatici doctissimi περι πιικλῆς, id est de natura, ratione et proiectione radiorum UiSUS .... UZm
Vulgo Perspectivam vocant Lib. III 16 Ed mi imbergae p. . . Petreium 535 F. 58 Uisi abiciente sic), ex quo patet istim oportere convenientis disposicionis in sanitate esse ad hoc, ut complete exerceat visionem. 7. Cf. caput ex il-berti Porretani ex Principiorum libro, quod indicavimus Supra, p 94.
126쪽
JOHANNIS XVICLI FCAP. X. Ever action is formali in thea ni an notin the objeCt.:and the reverse in rue f
I action and pa Ssion erelli sanae thing res stilldissereni ames Would beneede for theire: secis in agent an patient; for, a quantityoni means thala substanc is quantum o
eXPresse that ille substanceis acti Ve.
similibus, nec subest locus ab auctoritate philosophorum, unde aliquod predicamentum distingweretur a reliquo,
quin per idem genus age iacie distingWitu a genere F. 213
passioni S. Item omnis agencia est formaliter in agente, non in suo passo: Omnis passio est contra in passo formaliter, non in suo agente ergo est realis distincta inter illas. Antecedens patet e hoc, quod aliter Omne agen pateretur eandem passionem Uam paSSU SUUm, et econtra omne passUm ageret eadem agencia, Ua agen S, Una ioclaudit contradiccionem, formam esse in subiecto, nisi ipsum denominet. Et idem argumentum movet Aristoteles 30 Phisicorum capitulo tercio ad ponendum, quod omni Smotus est in mobili, non in suo movente formaliter, quia aliter sequitur alterum Storum duorum, quod omne ibmoVen movetur, Vel quod habens in se subiective motum formaliter non movetur utrumque est impossibile. Primum, quia tunc Deus necessario moveretur, Sic Ut necessario mo Vet. Et secundum, quia idem est sic habere motum et moveri, ut patet e sano modo loquendi ocommuni loyce. Item ponendo, quod eadem res Sit agencia et passio, adhuc necesse est ponere diversas denominaciones a Usari ab illa in agente et passo quia aliter omne crean Screaret et mne creatum crearet; sed omnis arropria et ab
per se denominacio forme accidentalis est ipsam et forma accidentalis P ergo ponendo omnem talem passionem sormam absolutam oportet ponere alias formas respectiva. distinctas teneraliter. et illac vocarunt antiqui genera ex opposito distincta de talibus namque est michi osermo. Minor patet ex hoc, quod aliter esset processus in infinitum in formis huiusmodi, cum pari viden cia illa denominacio causaret aliam, et sic infinite. Sicut ergo omnis qualitas vel quantitas est substanc iam esse quantam vel qualem sic a maiori vel pari omnis agencia est 35 substanc iam esse agentem, et illa est denominacio per Se et propria forme, cum denominacio cuiuslibet forme sit ipsum subiectum denominari formaliter. Confirmatur primo hoc quod omnes ponenteS, veritates modo, quo dictum est superius, habent ponere 4O
127쪽
dentalis, cum ab hoc denominatur formaliter agere. Et per idem passum sic aut sic pati est forma et sibi accidentalis, et nulli dubium, quin omnia talia notabiliter distingWuntur ergo, cum superfluit ponere aliquas agencias vel passione preter talia, sequitur, quod generaliter agencia et passio distingwitur. Secundo confirmatur ex hoc quod agencia agenti II. The actioncommuniter habet denominacioneS que non competUnt de riber Iopassioni correspondenti igitur distingwitur antecedens term Whicupat et de passione Cristi, que fuit meritoria et iusta applier inheUt Otum e St, et tamen agen cie Iudeorum erant multe, δ' j00
iniuste demeritorie. Et dicat qui audet, quod illa pia passio in Cristo fuit ciniustissima, ire ter mei benei, placitum, et simul meritum nostruria demeritum Iude-oriam formaliter et correspondenter age iacia est libera et delectabilis, placens alicui, ubi passio corresponden Sest illi hera, tristabilis et displicens idem, ut patet de voluntaria percuciencia involuntarie percussi qui deno-2ominat unum voluntarie percutere, et passio denominatalium in voluntarie percuti et in dubie contingit placere homini, quod inimicus suus percutitur, cum hoc displiceat sibi, quod amicia suus eum percutit, et ecora tracontingit in IXU . .
et Tercio conlii matur ex hoc quod Si omnis agencia, reali actionqua agens agit in passum, foret SUbiecti V in PaSSO, Unc ubie i Vbi in omnis talis agencia tres apponeret passum tamquam patient IJ Subiectum suum, i causans eandem, et per consequens Zuz nulla creancia vel causancia qua Deus causa creaturam, si h ἡδο est causa eiusdem creature sed i contra consequens absurd. falsum et contra ponens istam opinionem. Si ergo Deus Successive creato ignem, patet, quod illa creancia non est subiective in , quia illa est temporalis durans per tempus. per quod A non, et cum A incipit esse illa 3b creancia, desinit esse, nec denominat aliquid complete creatum creari ideo, Ut communiter dicitur, non est dare reacionem passivam Successivam, nisi continuum sit compositum X On- quantis. Similiter agencia est prius naturaliter quam passio, quam infert: ideo secundum is exponentes Autor ponit age iaciam in diffinicione passionis
o Autor: Z liberti Porretani Sex Principiorum Lib. cap. III: Passis est essectus illatioque actionis, secundum quam haec
128쪽
tamquam ipsa prius et perfeccius in natura, sicut agens in quantum huiusmodi est prest ancius RSS in Uantum huiusmodi sed ista non esset vera, nisi quelibet gen cladistingwatur a passione, quam infert ergo est distinccio inter illas. 5How an action Quid, queso, est dicere, quod omnis agencia infert
pas ton ' ne distinctas ab absoluta forma producta, si omnino idem sit accio et passio, vel, ut grammaticaliter loquar, que foret differencia inter verbum activum et paSSiVum, si omne agere foret pati in breviter que cumque eviden cia movet ad ponendum respectus distinctos, OV et ad ponendum agenciam et passionem disting vi ab absolutis et a se invicem. Nam Secundum grammaticos verba
activa in hoc differunt a passivis, quod prima significant
accionem, et alia passionem Naturalis eciam dicit, quod convenit cognoscere distincte hoc agens agere, ignorando, quod paciens patitur, ut percu ciens in tenebris cognoscit ipsum percutere, Sed ignorat, quid percutit, et econtra
convenit cognoscere aliquid pati, ignorando, a quo patitur; patet, quod ignoratum et cognitum distingwitur et sic contingit placere politico, quod tyrannus crUciatur, et tamen displicere sibi, quod quis amicus iniuste cruciatillum, cum primum sit iustum, non vindicabile, et secUn-2dum sit iniustum, punibile; et ille veritates vocantur accio et passio de vi vocis. Similiter, quando Deus concurrit cum creatura, vel agens principale cum agente SecUndario, Ut instrumentali agens principale naturaliter prius et principalius agit, quam agen secundari Um, Ut communiter ponitur eciam a negantibus cista genera distingwi Cum ergo antecedens ponit prioritatem naturalem. Sequitur. quod est dare illa, inter que est prioritas naturalis, nulla sunt pertinencia, si non agen cie, quarum Superior sit naturaliter prior et perlaccior ergo est dare agencias sic distinctas. Et patet, idem omne agens agit propria agencia non enim potest dici, quod eadem acci sit prius naturaliter, Ut procedat ab uno, quam Ut procedat ab alio, quia
I in natura in margine coci suppletum tamen coa. cum .
quidem patiuntur magis, illa vero minime, secundum quod quaedam animantiora sunt aliis ut animantius quidem brutum est arbore animantius er irrationali rationale.
129쪽
tunc non esset realis priorita naturalis, mo S Sentin finiti gradus prioritatis in Deo, et infinitum posterior foret homine et quacumque alia creatura. Si ergo est dare gradus prioritatis naturalis est dare alia secundum rem vel racionem distincta inter que est illa prioritas, et sine dubio res maxime participes forent tales dueveritates, quod Deus agit hoc et quod data creatura agit hoc, que supponuntur esse agen cie, quas intendimu S, cum tales oportet dare, it alias superfluit ponere; et locertum est, quod signatis illis veritatibus per A et B longe prius naturaliter esto, quam , in tantum, quod possi-2i4 bile est esse, B non existente, ut posito, quod Deus suspendat accionem creatur et continui et generacionem absoluti, quod prius fecit, cum creatura. Ubi patet, quod ibagencia Dei est diuturnior agencia creature et post cessa cionem creature pura creacio; ideo dicunt aliqui, ex talibus moti quod quandocumque Deus concurrit
cum creatura, PS creat, creatur non creante Oportet
ergo creanciam et creare lagen clam distingwi et a o multo magis passio distingwitur ab utroque.
130쪽
Repties o ur In oppositum sic frustra ponuntur plura, ubi pauciorai si gale Sufficiunt; sed eadem res absoluta sufficit denominares heiu et in SVD agere et PaSSUm pati ergo superfluit ponere talesugentis action duas res generaliter distinctas Minor patet ex hoc, quod bsuffertust theu eadem age iacia, que S Uni delectabilis est alteri trista-iW0 hiug bilis ut patet in exemplo superius adducto contra hanc
supernuous viam, poS1to, QUO Unu voluntarie cruciet reliquum, inimicum, ubi patet, quod cruciatus est cruciant delectabilis et placida, cruciato vero est tristabilis et involun Iotaria, ergo per idem stat respectu diversorum idem esse iustum et iniustum et quomodocumque aliter contrarie denominatum. Et confirmacio istius est Anselmus in De Veritate capitulo Q, ubi ab intento tenet, quod eadem res est accio et passio et ipsum sequitur Doctor Pro-i, fundus libro Q capitulo Q.
13. Cf. Anselmi Cantuariensis Dialog. De Veritate, cap. VIII Migue LVIII 4763 Multis enim modis eadem res suscipit
diversis considerationibus contraria quod in actione saepe contingit ut in percussione . . . . Sed quo Hiam . . . . Sicut percutiens non est siue percussione, nec percussi absque percutiente, ita percutientia et percussi sine invicem esse nequeunt imo una et eadem res est diversis nominibus secundum diversas
partes signi scata; idcirco percussi et percutientis et percussi esse dicitur; quapropter secundum quod agens vel patiens eidem subiacent iudicio, vel contrariis, ipsa quoque acti ex utraque parte similiter iudicabitur aut contrarie Cy etiam notam, p. 99. 15. Thomae radu ardini De causa
Dei Lib. 3, 6 Ed Londin. 661 E 662 A): D primo istorum sciendum, quod aliqui pluantur, quod acti et passi sunt
res relativae, seu ipsae relationes purae tantummodo sed eruditioribus puto constat, quod relatio ires huiusmodi actionem et passionem naturaliter consequuntur, et per ea cauSantur. Quapropter et alii arbitrantur, quod actio et passi sint res absolutae secundum suam essentiam, relationibus tamen necessari copulatae; et horum quidam existimant, quod actio et