장음표시 사용
131쪽
Item : omnis agencia est actus agentiS et Omnis passio 2. At action is
eciam est actus eiusdem agentis ergo, cum non oportet nitri Pu
dare duos actus, quorum uterque sit motus, relinquitur, ii seriniis the
quod idem actus Secundum diversas raciones est com ' uheut Ti, muni uterque a UO Unum denominatur agens et aliud io es ipaciens illud declarat Aristoteles 3 Phisicorum, capitulo 3 aft i5 heres truper e empla et raciones. Nec aliter videtur disse petiei '' Um ''hlς
inter accionem immanentem et accionem tranScendentem nisi quod omne immanens solum est in agente et omnis Io transiens solum in passo. Item aliter sequeretur quod esset processus in infinitum in agenciis, et sic nullus primus actu voluntatis, Sed omne agens ut Sic moVeretur,
que omnia sunt impossibilia. Et deduccio videtur ex hoc quo ad primam partem, quod nulla videtur racio, quarei passio non potest produci in passo sine produccione age iacie in agente, quin per idem illa agencia non potest produci sine alia, et sic in infinitum. Ex quo secundum Sequitur cum primus actus Si detur, produceretur ab
17. in addidi coci. et sic finitu
passi sint res diversae secundum essentiam absolute, quia sunt praedicamenta diversa: Alii ero putant, quod sint eadem res, et idem realiter absolute, sed disserant relative .... Et haec videtur sententia Philosophi a Phy s. I, et consequenter intextu, et Averrois in comment 2 de Anima IS et IS et Averrois similiter in commento. Quibus et concordanter Auselmus de veritate: Multis, inquit, modis eadem res suscipit . . . . Sequitur tota Anselmi expositi a nobis supra allata .... similiter iudicabitur aut contraris.' Sed ista revera altiora et subtiliora et facundiora michi videritur, quam a me, praesertim hic, in breuibus digne alea ut explicari; verumtamen probabilior michi videtur hac vice secunda Optui recitata. -
etiam quae dicit Bradu ardiuus postea suo in Illud ero
movere tu percutiente et gladio videtur communi iureicio esse percutere autum et ori percuti illud autem moveri, recipere, sive pati in percusso, autum modo percuti et non percutere quovis modo Nespiciendo tam eri subtilius apparebit, quod illud movere in percutiente brachio et gladio non est sine moveri inseparabiliter ei an rex et ei iii ixo .... imo secundu npraemissa illud movere et moveri sunt idem realiter
132쪽
q. The very reception filiis activi tyimplies paSSivity. b. Action is
i is in odoriginali audprincipaliy.
actu distincto a priori, et sic datur pro primo, nec fuit
Et tercium ex eadem radice patescit cum nichil potest agere, nisi recipiendo suam agenciam, et cum illa agencia sit ante permanen cie, sicut passio vel motus, eqUitiar, quod nichil potest recipere agenciam, nisi recipiendo illam, OV eat UT. Item impossibile est aliquid movere se per Se et primo, ex V Phisicorum, sed iuxta hanc viam sequitur oppositum ergo via impossibilis Minor argumentatur osic Tam causa prima, quam Secunda poteS e Se agere in passum, postquam non egit in idem sed non est
possibile, quod sic agat, nisi pactatur recipiendo propriam agenciam ergo eo ipso, quod sic agit, patitur
a se ipso et cum omnis passio sit motus vel ipsum is concomitans. Sequitur conclusio. Et ex isto videtur. quod genus passioni sit prius naturaliter genere accionis. Nam prius naturaliter vel primo naturaliter, sicut est accio, subiectum agens ipsum UStentat, et subiectum prius naturaliter ipsam recipit aciendo, quam ac ipsum Ustentat ergo subiectum prius naturaliter patitur recipiendo propriam agenciam, quam agit et equitur conclusio generaliter, que est eo verisimilior de quolibet agente Sechindo, quo ipsum non potest agere, nisi prius motum, j et per consequens paSSUm ab agente primo F. 214 Item quecumque insunt comuniter Deo et creaturis, propriissime insunt Deo, et analoyce creaturis Sed agere inest communiter Deo et creaturis, ergo proprius et prius et principalius Deo, quam creaturiS, et per consequens non solum substancia creata agit proprie, ut odictum est superius, sed prius substancia increata aliter enim Deus non immediate conservaret quamlibet creaturam nec immediate efficeret omnem effectum nec immediate moveret omnem motum eius, ut ostendit Doctor Pro indus primo libro, capitulo 2 tenendo cum bsuis corrotariis et idem ostendit ' libro, capitulo oet decem sequentibus de actibus voluntatis create. Et
133쪽
DE ENTE PREDICAMENTALLIob confirmacio istius est, quod Deus propius beatificat creaturam quam ipsam et se beatificat si sic facit quod non Sset nisi Deus proprius faceret actum beatitudinis quam ipsam et creatura ergo non potest creatura, demptificare se cum iste sit actus iudiciarius multo minus ergo posset beatificare se tunc enim esset merces sua plene in eius poteState et per conSequenS OSSet beatitudinem ad votum dimittere et aliam creaturam beatificare et dampnare quia hoc videretur consonani ocius quam quod illud agat primo in se movendo se per se et primo, dum dat sibi ipsi donum optimum. Item videtur ex isto quod Deus facit omnem accionem vel motum. Uod repUgnat. Primo ex ioc quod meus comederet, rugaret et God is the real15 omnes actus creatur faceret quod est nimi dissonum. Veri aeuoi Secundo ex hoc quod Deus omnes actus viciosos ould
faceret. et per conSe UenS. Um prevenit nece SSitando a that Godcreaturam ad omnem actum et modum agendi SeqUitUr udbθέ ha quod non iuste damnaret creaturam pro actu, ad quem dilections illi
cum Deus libere contradictori concurrit plus vel minus,
ut placet. quod posset non concurrere, et per con- Sequens et creatura OSSet per Se agere sine concurSu Dei, et quantumlibet modice poten cie creatura posset ab per se agere sine concursu Dei et quantumlibet modice poten cie creatura poSset cum concurS Dei quantumlibet dissimiliter agere et sic motus non SequeretUr pro porcionem eo, quod omni motu S cIU Satur e pro-
porcione complet agentis ad completum passum. Cum S ergo totale agens sit vel Deus infinite poten cie vel aliterint inita potencia, que Deus est secundum sui Ultimum. concurrit. Sicut et resistit agenti, sequitur quod omnis motUS causatur e proporcione qualitatis cum nullum infinitum est reliquo maius Nec valet dicere quod pro porcio, ex qua motus provenit est inter totale agens et partem passi vel inter parciale agens et totale passum vel inter parciale agens et parciale passum quia in Pinitum magna est proporcio cuiuslibet horum trium
I. 2 beatificat utroque loco ex ubi ficat correctum. 2 4 COI. ipsam 3 utroque loco . GI. go non .pt ergo non enim poteSt . 22. COI.: mi no iuste sapnaret cat a P actu ad que necessitat ad se eius nplaciti ut placZ.
134쪽
mediorum, ut sophiste arguunt. Ymo non St racionabiliter scibile vel discibile quantum de agente vel passo debet capi pro illa proporcione fundanda. Item iuxta dicta omnis accio transiens principiatur ab accione immanente, et per conseqUen accio immanen esset per se in aliquo predicamento, cum Sit accidens plus positum et plus perfectivum, quam acci transien S, eo quod ipsam principiat, et tunc videtur omne elementum habere appetitum vel inclinacionem naturalem intrinsecum ad rinem extrinsecum, quod videtur falsum ex hoc, quod non potest talem elicere; mo partes Secundum varios appetitu resisterent sibi ipsis.
135쪽
. ui Pro isto mihi videtur in dubie tenendum, Uod agencia Answerra myet passio ad sensus limitato generaliter di Stin WUntur, et ibi audsicut uuantitas et qualitas aut que cumque alia predi passion re
camenta, Uam V1S SSEncialiter Vel materialiter loquendo qualit and sunt idem ad sensus equiVOcOS; Una enim OVen Phi Genesa hy66isi cum in movendo movetur et agendo repatitur, patet, fini , quod in omni tali agente vel passo concurrunt agencia vel passio, que Sunt idem subiecto, ut album et musicum, io licet differant formaliter. Preterea, cum inis agencie et passionis sibi correlate sit effectus productus in passo, ut puta qualitas vel quantitas, quam Commentator vocat motum materialiter dictum, patet, quod in predicacione secundum materiam tam agencia quam passio ibad sensus equivoco est talis motus in mobili. Et ad
istum sensum dicit Egidius super I Phisicorum, ut
I 2. Cf. Comm. Averr. in Arist. Nat. AUSc. III, ecl. 4
Eci Arist. yy Venet. IV F. 13, imprimi autem Sentenciam, quam supra rettulimus, M. 94. 16 Aegidii Romani Commentaria in octo libros Phisicorum Aristotelis illo Et eu et iis per Andream de To resanis 502 F. 56i: Omnino autem dicere est neque docti cum doctrina, neque actio cum passione idem proprie est sed cui usuut, hoc est motus. Quod enim huiusmodi in hoc et quod huiusmodi ab hoc actum esse ratione, alterum est. Solvit ad aliud inconveniens, diceris, quod omnino est dicere, quod neque docti est et doctrina neque actio cum passione est idem, sed quod est idem motus cum hoc insunt quia est alterum actum ratione quod est huiusmodi in hoc, et quod est huiusmodi ad hoc Notandum autem, Modacti et passio non sunt idem actus secundum rationem. Idem enim motus est actus agentis et patientis, et Si acti et passio, sed non sub eadem ratione; sed est acti et est actus huiusmodi, id est agentis, quia est ab hoc est autem passi et est actus huiusmodi, id est patientis, non quia est ab hoc, id est a patiente, sed quia est in hoc, id est in passo.
136쪽
io JOHANNIS ICLIF CAP. XII. textu Sonat, quod agencia et passio distingwuntur inter se, et tamen Sunt idem motu in numero equivocando in predicacione sine dubio, sicut illi, qui dicunt, quod yde distingwuntur inter se, et tamen omnes Sunt eadem natura divina. Answer o rs Ad primum patet, quod conseqUencia non valet quam-
an passion non potest esse, nisi mediantibus duabus formis re-biit ni v ith . . ille et os iis SpecilVlS IVerSOrtim generUm, Ue Uni agere et pati iothfing ih 'ohomam contradiccionem lata dit, quod forma absoluta per an pati. se sufficiat sic denominare eo, quod cum omni forma absoluta substanciali vel accidentali, que sit quantitas vel qualitas, Stat, quod subiectum non agat, vel aliquid non pactatur. Ergo preter talem formam requiritur bmotus, et sic agere ac pati superadditum, et illud est forma respectiva, que componitur ponens intenciam agentis tanquam actum intrinsecum et proporcionem eius ad passum extrinsecum; et tercia ex hiis duobus successivam producenciam forme absolute in passo, et otio tercium est agencia extrinseca, et hec tria respectiva oportet ponere in agente ultra quodlibet absolutum. W mus no Sed pro denominacione contraria notandum, quod
'. hi,.I aliquid efficienter causans quomodolibet denominacionem et accidental ly. subiecti. Nec dico, quod contradiccionem claudit aliquid denominari nisi formaliter denominetur vel a forma, que est ipsum denominatum essen cialiter, si denominacio extendatur ad essen cialem inexistenciam, vel aliter a forma subiecto denominato accidentaliter inherente, si odenominacio restringatur proprie ad accidentalem in
Contraries Secundo notata distinc cione quattuor oppositorum,
mrmali an in dico, quod repUgna denommacione contrar1as messe ii Oh ohrisi formanser SecUndum idem et pro eadem mensura idem 35sam thing ultimo singulari.
uti Pygoleagin ercio dico, quod eandem rem esse diversis delec-- .. . tabilem tristabilem non sunt contraria, sicut sunt
a contradiction, iustum et iniustum. Nam idem visibile. quod est uniplea santia es is Vi SU proporcio natum est Sibi delectabile, et visu im rς δ'' ς pro porcionato tristabile, cum talis sit denominacio relativa; iustum autem est denominacio absoluta respi-
137쪽
m iustum contraries dicit ramor mltutem ad Umam O are contraries luntatem. Dicuntur tamen iustum et iniustum equivoce
vel absolute pro essen cis iusta, et hoc vel primo et per se iusta, vel a prima iusticia causata, vel absolute contrarie et abstractive pro ipsis iusticia et iniusticia; vel contractive pro subiecto ipsis qualitatibus informato,
et utroque Storum modorum sunt contraria vel terci Explanation os
io iustum pro illo, quod agens iniusta causat et isto modo ' gi 5 wlt Anselmus, quod passi l Cristi est iniusta quo ad crucifixion.
Judeos, ipsam causantes, et iusta conclusio ad Deum, ipsam RUS antem. Istam tamen ob cam non approbo Secundum Sera SV m.
i, Unde pari viden cia, qua diceret istam esse iniustam, ex hoc, quod verba liter doctor Sic dicit , , concederem, quod idem peccatum debet esse et non debet esse , Cristus debuit mori et non debuit mori. Nam utrumque concederet doctor ibidem, ideo satis est concedere Sensum UUID. 2 Non enim placet omnibus concedere quod omne peccatUm est iustum, quia Deus iuste illud permittit. Sic enim summa iniusticia esset iustissima, quia ab hoc solo habet quod sit iusta, quia iuste permittit ipsam Deus esse et certum est, quod summe iuste permittit Deus ipsam esse. Ideo, sis est iusta est summe iusta, et hoc forte concederet, cum iusticia consistit in rectitudine, non suscipit magis aut minus; et ulterius forte concederet, quod omne en eStiustissimum, et sic Deus in predicacione SecUndum caUSam, sicut omnis veritas est rectitudo vel iusticia sola mente 3 perceptibilis. Nec foret sibi magis inconveniens concedere iusticiam fore iniusticiam, quam concedere veritatem esse falsitatem, quod est concedere, Ut patet tractatu de Veritate rimo, sicut concedit bonum esse
I 4. Anselmi Cantuariensis Dialog de Veritate, . VIII Migne VIII 477): Quid etiam, si secundum naturam rerum OH Sideres, ut cum clavi ferrei impressi sunt in corpus Domini: an dices fragilem carnem non debuisse penetrari, aut acuto ferro penetratam non debuisse dolere . . . . Potest igitur Ontingere, ut debeat esse secundum naturam actio, et passio, quae secundum agentem vel patientem SSe non debet . . . . Vides igitur, saepissime posse contingere, ut eadem acti Odebeat esse et non debeat esse, diversis considerationibus. 33. Q. Anselmi Cantuariensis Dialog. De Veritate cap. VIIIs Migne CLVIII 477): Cum vero peccans ab eo ad quem Hon
138쪽
malum et bonitatem maliciam, ita concederet peccatum, inquantum bonum, esse iustum ens et Verum Sed in- Uant Um nacti Um, SSe non-ens, iniuStum et falsum. The ac of the Sed omnibus istis concessis adhuc oporteret ponere
vitet . viiii in Judeis agenci ac distinctas passione Cristi quia
Wa di Stii certum est quod mala eorum volucio movebat eorum
suilering corpora et produXit in ipsis passiones ex volucione in- agi, hi M'hufi USta et ille passione et agencie produxerunt passionem mouet righte V . in Cristo, que fuit rectissima sine privacione sibi formaliter in existente, quia tunc denominaret Cristum, qui oest subiectum per se et proprium illi us passionis, 1 iuste pati quod est impossibile. Potest ergo Anselmus glosari secundum equivocaciones dictas de accione et lassione, quod passio illata est accio, Sed non agencia, qua agens formaliter agit, sicuti Scalor productus dicitur esse accio et motus secundum Cois me ruta torem. Conclusion Patet ergo ex dictis, quod aliquid dicitur iustum b. ki' ikost secundum substanc iam, it hoc per se et primo, ut δ' ursit God creator vel ne se secundo Ut creature. Et ali Quid o an secondi creatures dicitur iustum secundum inualitatem, et hoc concreti vequalitati,di, est abstracte. Et 'ercto modo licitur aliquid iustum in. 'ii, is res Pecti Ve, et lao dupliciter, vel quia iuste procedit a concrete or the voluntate increata vel quia iuste procedit a voluntate 3 1 may bd creata. mec dividuntur cistes ex opposito, chim omnis tibistia ues creat M a Sit absolute et reSpective iusta. Quidquid eciam Ways, as procedit iuste voluntate creata, procedit ictam apis h. i.tri' voluntate increata, sed non econtra, iam Sit SVPerior. unci ealed ili Unde opus iniuste factum secundum legem ternam
dicitur iuste factum, secundum substanc iam Opem 3o placet i eo, ut dacio denarii indigenti ab ppocrita est opus iustum quod oppocriti iniuste facit cum non sit possibile aliquod positivum omnino carere iusticia.
pertinet, percutitur, quoniam et iste debet percuti, et ille non debet percutere, debet et non debet esse percussior et ideo recta et non recta negari non potest. Quod si ad supernae sapientiae bonitatisque consideres iudicium, sive ex altera tantum, Sive ex utraque parte, agentis scilicet et patientis, non debeat esse percussio quis audebit negare debere esse, quod tanta bonitate et sapientia permittitur 13. Anselmus cf. supra p. 99. 8. V. Averrois in Arist. et comm. IX, ecl. 3 Ed Arist. p. Ven. IX, F. 67): Calidum enim agit calorem. . supra col. I 9.
139쪽
CAP. XII. DE ENTE PREDICAMENTALI. Si ergo SenSU Anselmi, quod peccatum debet esse permiSSum et punitum, et non debet esse Cristus debet
mori ex hoc, quod placet Trinitati, quod moriatur, et
non debet mori ex sua culpa. Non ergo videtur michi, si aliquid causa hoc iniuste, quod hoc sit iniustum, micet omnis creatura possit dici iusta, ut post dicetur. Nam ex quo opus hominis est iustum, si immediate ab eo iuste fiat, eviden cius omnis creatura Dei est iusta
quoad naturam suam, secundum quam iuste fit a Deo; io sicut enim omnem creaturam esse est iustum, cum sit Deo beneplacitum et omnem creaturam esse, Si pSamet
creatura, sequitur. quod omnis creatura sit iusta, loquendo de iusticia essen ciali me aliter posset consit 216 mari a primo per se iusticia. 15 Loquendo autem de iusticia accidentali ab intrinseco
Sola creatura racionalis est iusta quando habet qualitatem denotantem, et isto modo opponuntur contrarie iustum et iniustum, et nichil obest creaturam racionalem esse iustam riuoad esse riciam vel naturam, et Iotamen iniustam quoad qualitatem Superadditam, cum ista non ocius opponuntur, quam bonum naturale et malum moris; contra autem non videtur michi, quod aliquid potest iniustum quoad naturam et iustum Sec Undum accidens, quia omnis privaci presupponit naturami horiam ex privacione, cum sit bonum.
Patet ergo, quod oportet Anselmum ponere agenciamin Judeis distinctam a passione Cristi, que quidem agencia est ab intrinseco iniusta, et passio Cristi nullo modo iniusta, licet Judei iniuste agant illam, que non
3o iniuste agitur Pari eviden cia diceretur verbum Dei in iustum et malum, quia causatur occasio ab eo faciendi malum ciam quoad deitatem, et per idem humanitas sua foret mala, si iniuste fit secundum carnem a remotis suis parentibus. Et quoad Doctorem Pro indum, ponen-3 tem accionem et passionem esse eandem essenciam ah Solutam, que modo suo sit subStancia, non credo, Ut verba sonant, Suam sentenciam ponit, cum omne, Ut I. Anselmus of supra, p. 102. 34. Doctorem ProfundumJ CL supra p. 99, not. ad lin. 5. 37. Tam nominibus masculinis quam femininis of Thomae radwardini De causa Dei
II 6 M. Lond. 66 E . . . . quare et secundum Sententiam antiquorum Deus utriusque sexus nominibus fuerat nominatus non solummodo genitor, in quantum gignit et agit, sed etiam genetrix in quantum concipit et consevνat.
140쪽
dicit, quod natura divina expressa Sit a grammaticis ignoranter tam nominibus maSculinis quam femininis propter fecunditatem quam producit et recipit adintra quot libet intelligencias et volucionis ternas, quarum Uelibet est elacio racionis, Sed non essen cia absoluta distincta a Deo, ut Doctor quia, Ut estimo, nec potest hoc probari nec catholice sustineri ideo Doctor cum quadam formidine ponit ista. Solution Ad secundum conceditur conclusio. Nam passio et o
common to the Verumtamen solum Subiective et formaliter inest passo,
patieni ut icet Sit eqUl Voce In troque et Sta agencia est com- formali ars munis causa cione tam agenti quam passo, et Sic est iri
oni in ille causaliter in utroque formaliter tamen et subiective magente, Sed causaliter ac terminative in passo modo
Di 0 20 nulla forma formaliter, licet mcienter, denominat ali-
formali an, quid, nisi illud, in Uo Si Subiective. otis ii astetit. Ide illa Uin Ue exempla, que adducit octor Pro ac The fundus libro tercio capitulo se, quod aliquid denomi et ille natur ab extrinseco, unum docent, quod extrinSecUm etfective, sed non formaliter denominat talia. Unde, quod Subiectum esse formandum potest dupliciter intelligi vel quod ipsum est dignum forma, vel quod ab formabitur sic est eternum. et non denominacio
2 o. Thomae radwardini De causa Dei lib. 3, D M. Londin. 66 E et 66 A .... erisimiliter dici potest, quod agens A primam actionem constituitur in esse agentis per suum primum agere prius enim quodammodo idetur agere, quam Sse agens. Primum enim idetur esse activum, secundum agere, tertium esse agens non tempore, sed natura Seu cauSa. Vel aliter dici potest, quod agens consiluitur in esse agentiSper illam relationem actionis sive activam praedictam, ita, quod primum sit activum, secundum agere, tertium illa relatio, quartum secundum hunc ordinem esse agens Terti dici potest, quod non est omnino clarissimum quod nichil denominatur formaliter quoquo modo ab aliquo, nisi fuerit prius secundum naturam. Aliquid enim dicitur formandum a forma futura, quam recipiet, et facturum refertur ad faciendum, et denominatur facturum a factione futura, sicut et euscans, pullisi cans et foetificans ab eodem pullo et foetu futuris per actiones, quas agunt ad istas terminandas multa quoque naturalia et alia a suis effectibus et a suis accidentibus saepius nominantur.