장음표시 사용
141쪽
1 3 alicuius creature secundum existenciam. Verumtamen subiectum denominatur formandum efficienter a forma futura que tempore Suo est in formato Formaliter tamen denominatur formandum a formalitate, que est in ipso
eo ipso quod formandum. Si autem intelligitur aliquid
formandum ad hunc sensum, quod ipsum formabitur, patet, quod illa veritas terna non est denominacio existencie formati, sed alie, formando in esse intelligibili formaliter per futuricionem sue formacionis, que futui oricio est forma in illo, quod est formandum. Et correspondenter dicendum est de futuricione cuiuscumque denominati esse futurum. Talis enim denominacio, cum sit terna a parte ante non habet subiectum, nisi inesse intelligibili, cui ternaliter inest futuricio secundum Ibesse existere. Homo eciam denominatur edificator vel ab actu edificandi vel ab habitu vel arte. Bene namque sequitur, homo est edificator ergo edificat in tempore
suo, et Oportet actum illum precedere tempore suo; et ex post, quamdiu manet homo cum arte est edificator,
2 etsi non continue edificet et ita de similibus. Unde F. 216 dici potest, quod Deus incepit esse i creator et gubernator et dominu S; eternaliter tamen manet creator,
quia creavit et habet artem ternam creandi. Opus eciam extrinsecum dicitur formaliter otium a bonitate et sibi in existente, sed efficienter a bonitate operantis X-trinseca eadem enim peracio potest esse primo bona moraliter et post mala moraliter et econtra ideo est dare bonitatem talem relativam sibi adquiri bilem et deperdibilem, ex bonitate operanti causatam, et hoc 3 Oportet omnem ponentem respectus dicere. Inde urina dicitur sana emicienter ex sanitate subiectante in urinante, sed formaliter dicitur a signancia sanitatis sicut di et dicitur sana ab efficiencia vel effectivitate sanitatis. Et conformiter dicitur res voluntaria. quia est 35 formaliter volutiva. ut natura racionalis, vel Via voluntarie causatur. Et sic omnis creatura dicitur efficienter voluntaria a voluntate divina, sed formaliter a causa-cione voluntaria, et sic omnis creatura dicitur quo adactum primum suum iusta, quia iuste a Deo conservata, o et illa iusticia est formaliter et inseparabiliter in creatura. Dicitur tamen comparative respectu voluntatis divine, et ita de similibus, nec posset Deus dici nichi-
t6. vel cod. ut 27 ideo coae. Io sic). I. et cod. e X, 34. Cod. Voluntarie.
142쪽
lator sine nichilancia, et ita de similibus. Unde ad tantum intricavit se Doctor in ista Meria, quod posuit
tem, quia ab illo agere absoluto denominatur agens, quod videtur michi impossibile. Aristotie' Quo ad Aristotelem patet ex contextu commenti 18'''ho ib-hi, θ' et quatuor sequencium. quod sunt de mente Philo-
cienter vel causaliter in motore, sicut idem exceSSUS 1 duorum ad unum est materialiter due pro porcioneS, scilicet pro porcio dupla et proporcio subdupla et eadem distancia est materialiter duo motus, scilicet ascensus et descensus; illud patet commento 180 et ambobus textibus eiusdem. Secundo it, quod Sicut motus non best subiective in movente, sic nec agencia est terminative in movente, scilicet in illud, in quod agitur, licet sit formaliter in agente patet ista sentencia in duobus commentis Sequentibus. Tercio it, quod licet movere et moveri agere et pati formaliter loquendo genera loliter distingiuuntur. Unde dicit textus commenti H j:hΝeque accione cum passione proprie idem est,' super
2. Ad tantum se intricavit se Doctor cf. locum ex Thomae Bradwardini De causa Dei lib. 3, 6 supra allatum p. 102, not. ad lin. 29 prius enim quodammodo videtur agere, quam SSe agens. 6. Averrois in Arist. at Ausc. l. III, Comm. 18 Ed opp. Arist. Ven. IV, f. 44 ): .... acti enim motoris, quae Stmovere, est eius, non in eo; et hoc intendebat, cum dixit Motor enim, etc. id est acti enim motoris est facere motum tu aliud. Deinde dicit, et ita habet se ad motum, sicut agens ad pacteus. scilicet quoniam sicut acti agentis et patientis est una in subiecto et duo in de sinitione, similiter est de motore et moto, et universaliter in omnibus relative oppositis; quemadmodum enim idem spatium a sursum ad deorsum, quando accipitur, secundum quod est proporti inter duo, erunt idem et quando accipitur secundum quod illa duo si ni Opposita, tunc erunt duo unum enim dicitur superius et alterum inferius et haec duo sunt opposita et similiter idem motus per illud spatium dicitur in respectu superioris ascensus et in respectu inferioris descensus proporti enim est eadem, et illa duo, quae sunt substantia proportionis, sunt cliversa Secundum desinitio Hem ....etqsq. 14. Commento I 8 cf. notam superiorem. I. TeXtuS commenti a scilicet verba Arist. at Ausc. III , 5 Ed.
Par. II 276 5 s.) 'Oλως 'εἰπεῖν, Dδ' η δίδα ς τ μαθήσειουδ η ποίησις θ παθήσει τι αυτ κυριως. Verrois comment. in hunc locum, quae ictis affert, ad verbum fere congrunt Cum iis, quae impressa legunttir d. en opp. Arist. IV. f. 5.
143쪽
CAP. XII DE ENTE PREDICAMENTALI. I i5 quo Commentator Movere et moveri non sunt idem secundum uiditatem, quia diffinicio eorum est diversa; movere est enim accio motoris in rem motam, sed moveri est passio moti a motore ' cum ergo acci motoris sit facere motum in aliquid, ut dicit Commentator commento 18', patet, quod distingwitur formaliter a motu .Patet ergo per exempla Aristotelis, quod non concedit ista formaliter, sed causaliter predicari de se ipsis; ideo notata triplici probacione de universalibus et equivo- 1 cacione premissa de accione et passione satis solvuntur dicta autorum in ista materia. Ulterius dicitur, quod accio dicitur immanens, non Explanation of
solum, quia est sub 1ective In gente, cum hoc It com immanens and mune agente tranSeunte, sed quia est actus non habens cae tran iens
i 5 obiectum essen cialiter extra suum subiectum, in quod to the
agat, producendo Uam agenciam, Sicut Si de genci p. 163. transeunte. Unde omni actu immanente creatur priuSest passio ab obiecto quod terminatur, et post est eleccio actus immanentis. Et tercio secuntur disposiciones vel et habitus. Sed opposito modo est in accione tranSeunte. Prius est agencia subiecti, post passio subiecti, in quod agens agit, et tercio sequitur motus in passo. Ideo eleccio actus cuiuscumque creature dicit infalli Ever action ofbiliter eius mutabilitatem et actualem motum, Um decia res hi in o25 homo non elicit actum de novo, nisi moveatur ab obiecto Q ubject O
et i ex l extrinseco, Ut aliquo sensibili movente Sensum parti movement,
cularem vel a celo influente, ut patet de sompniis et , iii ζαι 'naturalibus propheciis. 4 4, intrinseco, tunc vel a QR. 0r
complexione corporis subiect1 ut patet te Sompnu influences: 3 medicorum, attestantibus complexionem sompnianti Vel 'di eam, 'oha forti impressione sensibilis in sensu interiori, ut patet Onomani' de philo captis, qui quasi inniti necessitantur ad cogitandum vigilando et dormiendo de sensibilibus, quibus afficiuntUΓ.35 Unde et prophete naturales solent latitare diebus in antris ad servandum sensus a peregrini impressionibu S, ut vel sic fiant disposiciores nocturnis influenciis celestibus. Unde Num. 24 Dicit Balaam . . . . de Se pSo:
I. Cod. super ' in tot visiG. 4. Cod. motori. 7. Quod in codice omissum addidi. 38. Post Balaam lacuna fere litterarum in coci.
6. CL supra p. Id. 32. Philocaptis Ducange Glosse Philocaptus amore captus. 38. um 24, . Dei, qui istonem omnipotentis Vulg. cadit Vulg.
144쪽
ἡ Dixit Balaam filius Beor dixit homo, cuius obturbatus est oculus: dixit auditor sermonum Dei, quiscumque omnipotentis Dei intuitus est, qui cadet, et sic aperiuntur oculi eius . Ecce, quod primo obturbatus fuit oculus eius in die, et secundo cadens in somnum aperti sunt oculio In a thir an mentis, et Sic vidit futura prophetice. Tercio movetur',6u f tab . animus alciori modo a Deo illapso menti e sic iuxta obibo siti mdgmacionem Democriti anima est quasi spera igneateaches rotata Ultiphari Super planiciem sui obiecti nunc a forma sua intrinseca, et sic anima naturaliter tendit in o Deum sinderes subductis altaribus extraneis, nunc vento simulacrorum sensibilium propellitur ad tegendum spiritualiter nunc celestia, nunc terrestria cogitacionibus multum vagis nunc ex assitate planiciei declinat ad inferius tamquam gravis, quod fit, quondo terrestribus binordinate afficitur disposicione vel habitu, et nunc trahitur a radio intelligencie secundum eius capacitatem ad Sursum, specialiter, si homo non sit gravis corde, diligendo vanitatem sensibilium. Istis quatuor modis generaliter contingit speram moveri super planUm, et propor 2 ocionaliter movetur humanus animus Spiritualiter superlatam planiciem sui obiecti primi, quod est ens in communi sic, quod claudit contradiccionem actum elici a Deo vel creatura, nisi sit causa movens ad eius eleccionem, licet cause cogit acionem et volucionem sint a nobis et,
plurimum ignorate. Spiritus enim, ubi it spirat, sed
nescit, unde veniat et quo vadat. Ideo tercio, quia ergo tales actus anime dicunt communiter aggregatum X multis, quorum primum est passio, vocantur communiter paSSioneS, et patet, quod actu puratus ab extremis, non oest per se in genere accionis, sed per reduccionem, cum principiat movenciam corporis et aliorum, que substancia Sunt, Sic spiritualiter agentibus non tamen movet obiectum suum primarium, ut sic, quia nemo dicit, quod moveo Deum vel aliud intellectivum ipsum cogitando,obsed econtra moveor ab apprehenso. Et patet ulterius, quod Deus, cum non potest moveri, non potest elicere
I. Obturbatus cod. obtubatus fit coci. fuit.
7 8. Juxta maginacionem Democriti animal cf. Arist. De Anima I 2, 3 Eu. Par. III 433 4SS). 11. Sinderesis ocula in glossariis non recepta fortasse ab eodem radice derivataeSt, quo Sindon, ela ineu, atque hac significatione bene in Sen Sum quadrat. An incri si cum Th. Sichel scribendum' 26. Cf. Oh ct S.
145쪽
CAP. XII. DE EΝTE PREDICAMENTALI. II Tactum, Sed volucio sua terna que est relacio racionis, principiat agenciam suam temporalem ad X tra, queest elacio racionis, et sic utraque sola racione a Deo differt, cum non sit res per se in genere et ita grada-ytim a simplici Deo procedit multitudo, sic, quod in Deo
non est distinc cio formaliter sibi in existencium, nisi distinc ci racionis, ut patet de deis et volucionibus in Deo, sic quod prima pulsi creature producitur a movencia Dei, que est elaci racionis et Uecumque rectio tura movet aliam, producit actum sibi accidentalem, Secundum quem principiat motum etc.
146쪽
Solution Ad tercium patet, quod non est color in deduccione.
'' Et '' am prima agencia est, qua pater producit filium, ethbi tu . PO. ip)am 'genciam, qua commune principium pro
agenciae ducit spiritum sanctum, et post agenciam, qua Deus the 6 sti alii, producit Primam creaturam. Vel vocando voluciones Dei isto ille Eather actus licet sint elaciones racionis tunc mediant inter
create agenciam De ad1ntra et agenc1am Dei ad extra quot- φημ' p. ii '' libet intelligencie et voluciones Dei; et illarum est dare Volucione.)- principia, sicut est dare primum intellectum et volitum io extra Deum tam quo a Universale, quam quo ad singulare, ut patebit secundo libro . Nec plus dissonat, quod sint nobis infinite voluciones respective in Deo, quam quod sint infinita absoluta essencialiter distincta a Deo, ut ponit octor Nec est maior color, si Deus producit ibeternaliter volucionem respectivam tunc distincta volucione producit illam, et sic infinite, quam sequitur: Si Deus producit actum, qui est essen cia absoluta, quod alia producciones activa producit illum; sed utrobique est maior color contra ponentes voluntatem Dei esse orem distinctam a Deo, quia hoc impossibile dissonat
cum vero et ad necessarium conSonat omni non ero . . . 9. Cod. 'voluci oesis i illi φi'. 22. non vero cod. vero post Vero tertia fere paginae pars scriptura acat.
12. Secundo libro scilicet ipsius V cis De Ente sive Summa Intellectualium. 15. Respicere videtur icti Brad vardini deductionem de quaestione: Dicetur fortassis pro ipsis, quod creati et facti rerum in Deo est oluntas seu oluti eius aeterna , De causa Dei lib. II 6 Ed Lond. 66 L).
147쪽
Ulteritas quo ad primam deduc cionem patet quod non sequitur: ad produc cionem istius passionis, que est ista passio, requiritur producencia agentis ergo per idem ad producenciam illam requiritur alia producencia, quab ipsa formaliter producitur. Sicut enim subiectum est quantum quantitate et ipsa per se quanta, sic agens producit absolutum producencia, et ipsum producit formaliter se ipsa, cum claudit contradiccionem hoc agens sic producere illud absolutum, nisi ista produ-
Iocencia hoc producat. Et econtra claudit contradiccionem producere istam producenciam, nisi sic producat illud absolutum. Nec habet producencia istius producen cie alium terminum, quam idem absolutum si tamen agencia foret res absoluta, ut qualitas vel quantitas contradiccionem i, clauderet, ipsam produci, nisi distincta producencia
respectiva producatur cum tale absolutum posset manere corrUpta Sua producencia sive successive sive subito
producatur: non enim est possibile aliquid agere proprie in aliud, nisi passum suum moveatur; at ad illa et duo requiritur produccio forme absolute in passo preteragenciam et passionem, ut quando aliquid movetur localiter, ipsum passione et motu adquirit locum vel ubi. quando augmentatur Vel alteratur, adquirit quantitatem 18 aut qualitatem secundum ierlaccius aut minus i per-2 fectum et iste ab agencia absolute distincte passione vel motu et sic omnis agencia vel passio est respectus inter agens et passum in forma absoluta adquisita passo fundata a tempore cum suis extremis et materia individuata cum ergo agencie qua produceretur ista agencia, 3 o non sit dare diversa principia individuancia, a narratis patet quod agencie non St OV age ncia. Ad ultimum, de ocione agentis recipiendo novam agenciam, patet, quod dupliciter dicitur aliquid moveri: scilicet proprie in se sensibilem formam absolutam motu 3 adquisitam vel large de quanto limitatur ad esse et
ad agere a causa superiori et isto modo quelibet creatura movetur a Deo continue. Sic autem dicit Aristo
teles ci 20 Metaphi sic et 3 50 quod intellige iacie
so that, need postulate noother powersor production.
148쪽
Semper moventur a Deo tamquam ab amato et desiderato, etsi credatur nullam formam absolutam continue II. That adquirere. Secundo ergo modo loquendo de motu, patet,
iusti enee' quod claudi contradiccionem aliquid proprie agere, ii ' Um .hb Si OVeatur a Deo, et Sic recipiendo age nciam movetur
actin are creatura; non tamen proprie per motum ad illam agenciam,c0Hir0 'ς se terminum. Contingit tamen agen naturale moveri paciendo sui debilicionem, fatigacionem, vel aliam forme absolute adquisicionem, dum agitur in paSSum, quia omne movens hisicum in movendo movetur. io De aliis autem agentibus incorruptibilibus, que non sic agunt post tactum, non oportet, quod agendo proprie, sed communiter vel methaphi Sic moveantur Deus autem nullo modo movetur, cum quelibet eius volucio vel sciencia sit terna, et producencia Dei vel causanciat, temporalis non sit proprie agencia, vel re laci racionis. Ulterius pro per se terminus motuum notandum est processus Philosophi ' Phisicorum, capitulo tercio, ubi probat, solum ad quantitatem vel qualitatem vel ubi esse motum proprie dictum, et non ad substanciam, eto relacionem, accionem, paSSionem Vel motum. Intelligit autem Philosophus illud esse per se terminum motus, quod est forma accidentalis absoluta, ex cuius adquisicione successiva movetur mobile, et qua completa habita cessat motus ad illam. Unde forma ab substancialis generata in fine alteracionis non vocatur per se terminus illius motus, quia non est idem subiecto et specie cum qualitate particulariter adquisita illo motu. Ideo vocatur finis extrinsecus nec forma respectiva, etsi adquiritur in fine, terminat per se motum illum, o
I3. Oct. moveatur I9. Cod. probat , Solum eieci quod .
φωνόμενον καλον βουλητον δε πρῶτον τι ν καλον. V etiam Averrois in eadem verba comm. Met XII 34, 35. d. Ven. VIII, J. 49 ): Et cum primum movens movet et non Oνetur, neque secundum accidens, neque secundum Se ipsum, sicut movetur anima, quae est in corpore, necesse est, ut iste motor Wicli Deus moveat, quemadmodum desideratum et assectatum moveat nos. 18. Q. Arist. at Ausc. V 2 9 IV, 3J Ed. Par. II 399, I s.) Εἰ ουν αἱ κατηγορίαι διχηρχὶντα ουσία καὶ ποιοτητι καὶ τ που καὶ τω ποτε καὶ τ προς τι καὶ τῶπos καὶ τῶ ποιεῖ χ πασχειν, νάγκη τρεῖς εἷναι κινησεις, τὴν
βαΠοντος ληθευεσθαι θάτερον μηδεν μεταβάλλον, ωστε κατασυμβεβηκὸς κίνησις αυτῶν.
149쪽
quia non est de genere forme materialiter causantis illum motum. Et multo magis accio vel motus, quia si non potest manere in fine motus, non terminat motum illum. Et hec est racio, quare solum qualitates sensibiles, de tercia specie qualitatis sunt materia proprie alteracionis, ut declarat Aristoteles ' Phisicorum, capitulo '; disposicione namque precedentes habitus sunt alterius racionis quam habitus, sicut figure, quibus adquiritur ultima figura. Ad tales ergo qualitates, que non conio sistunt in latitudine vel sunt ad aliquid vel que ad. quiruntur consequenter ad alteraciones sensibiles, cuius modi sunt naturales potencie et omnes qualitates detercia specie qualitatis, non sunt per Se materi motuS. Contingit autem motus insensibiles et non vere conti-1bnuos, sed interpolatos fieri ad alias qualitates. moto sunt genera motuum large loquendo, quot sunt genera encium per Se in predicamento, ut patet tercio Phisicorum Q. Nam omne accidens dicit mutabilitatem subiecti, etsi non moveatur per cuiuscumque accidentis et respectivi adquisicionem. Patet ergo, quod non est F. 18 magnus color, si Deus recipi l agenciam, que est elacio racionis, quod exinde moVeatur, cum illa, que sunt extra genus relacionis, possunt adquiri Deo sine sua movencia, quo relacio per se in genere potest adquiridi mobili sine hoc, quod ipsum moveatur ad illius adquisicionem, licet contingat moveri per eius adquisicionem.
Ad quartum patet ex dictis, quod non sequitur agens Solutio ofmovere se aut pati, licet faciat Sibi inesse novam agen ' e 'plIU
3ociam; Ymo, cum omnis motus dicit passionem moti,
illatam ab agencia distincta iuxta dicta, planum est ex appear that an
illis, quod repugnat aliquid moveri, nisi ab alio mo b. ii id
Veatur, ut si mobile sit mole magnum sicut est omne StiVii V Vithoui
proprie mobile, tunc movetur a partibus tam qualitativis r sui fering. 3 quam quantitativis et ab extrinseco movente vel maliter movente, et ad nullum, si aliquid moveatur vel divisibile vel indivisibile, oportet, quod movetur a fine extrinseco. Huic tamen non repugnat, quod aliquid moveatur ex se, ut racionale, quod potest ex se iniciare motum
2 si in cod. missum addidi. b. extrinseco movente cod. extrinseco molente.
150쪽
post eius quietem sine distincto premoVente corporeo. I involves no In animata autem cum quieverunt non sufficiunt sic in-
with this that clpere OVeri, ni S OVeantur ab induX ceti ipsa ge- ling, nerantis vel adiutorio removentis obstaculum prohibens
Should move ct 1t quem appetunt, ut patet ' Phisicorum 2 et oihefisi e iiii 3', et in Gemel et '. Animata clam ut bestie nonii, ii χέ'hi, POSSunt m OVere e X determinante proprie racionis sed animal s. Vel moVentur post quietem ab influencia celi, ut gallus nocte cantat rariter et animalia in vere prolificant vel ab obiecto sensibili movente, ut finis ideo talia per se omOVentur, cum Sint substanc te corpore e , habentes in se duplex principium sui motus. Solum autem racionalia Sunt proprie ex se mobilia; sed ista sentencia ' hisicorum 27 et infra. Ex qua planum est convincere Primum motorem e quo omne motum movetur ab Salio, scilicet primum mobile, sive vocetur ultimum celum sive mundus movetur ergo ab alio, et per On SeqUenSP S i00 8 Qt rinis, uracia cuius movetur, est primus motor Et l-
'' p accionis Pro quo notandum, quod moveri, applicatum aD ut Supra, Si communius quam pati, dicente Aristotele
2. Respexisse id tur Niclis Averrois in Arist. at Ausc. VIII comm . seci. 32 et 3 quae ab his verbis incipiunt Eu. O . Arist. Uenet. IV f. in declaravit quod lapis et ui-
versaliter corpora naturalia non moventur ex Se cum Oridividantur in motorem et motum et quod propter hoc necesSeest, ut motor eorum sit extrinsecus . . . et quod hoc in eis est per potentiam naturalem, quae est in eis, ut moveantur ad sua loca propria . . . ut declarare, quod latentia motoris istorum est esse itialiter . . . etc. Ex Aristotelis De Coela quae in rem cadere identur inveniuntur libr. II 8 et 13. III 1 et 2; ceterum numeris ' de celo et errorem subesse apertum est nisi forte oculas de celo male illatas esse icliniumque commemoravisse utemus eiusdem libri Nat. Ausc. cap. IV M. Par. II 49, 35 s.)r ωτot o Pro τειτω δια τι ποτε