장음표시 사용
61쪽
Quod autem ens sit ambiguum, ut dicit Lincoliensis, et Aristoteles loquitur 70 Phisicorum 10 probatur sic: ad esse talis generis sufficit quod sit quomodolibet
uni voce communicatum speciebUS . . . I. Verba Quod autem - speciebus aliquot lineis post a genere loyco scripta sunt, reliqua pagellae parte a caute. In margine ero leguntur haec ad probatur sic adpicta Vide de isto, primo libro b id est distinctione , numero distinctionis noua auito. Sed ex toto opusculorum telisi in hoc codice exhibitorum ordine coicere licet, iclisum nos relegare ad Tractatum de Ente in communi, cuius liber primus inde a soli 15 usque ad 67 legitur. Ex hu tis igitur libri cavit quarto a e re libet haec Sed quatuor maneries sic dicitur genus OycUm
Vel metaphisicUm . . . . Sed genus loycum subdividitur in tria membra quia aliquod est secundum se genus ut decem Categoriae ut patet ' Metaphisice, capitulo '. Sunt enim forme simplices positive per se intente a natura . . . Sec Und modo dicitur analoyce partitum per se speciebus esse genus illis, Uten Secundum incoliensem primo Posteriorum capitulo ' est genus omnibus categoriis etc. etc. 2. LincolienSiccs supra pag. et passim . Cf. Aristot Nat ausc. VII 4. Ed. Par. II ID
verba Averro es hunc in modum commentatur Ed Uen. I, fol. 1513: aequivocorum autem alia sunt diversa in se, alia sunt maxime diversa in se et in istis non latet ex definitionibus, quod nomen est aequivocum in aliis vero est quaedam ambiguitas et latent aliquantulum, sed tamen non sunt propinqua illis alia vero sunt valde propinqua, aUt in genere, Ut in comparatione . . . . cum ista ambiguitas in diversitate specierum sit propter propin-qUitatem naturarum ipsarum; quando igitur erit species diversa specie Id est quando igitur erunt duae naturae ambigUae
62쪽
Formal Habito ex predictis, quod primum omnium decem
1 sibi ris dii Secundum quam e Si formaliter Substancia, et videtur, exiSient quod non per Se SSe, nec per se substare accidentibus ' '' 'ης' absolutis vel respectivis, nec substare forme Sub Stanciali. Primum non dabitur propter tria Primum, quia tunc potissime competeret Deo genu Sub Stancte consequenSimpossibile, quia tunc esset divinitas uiditative componi bilis ex genere et differen cia ipsa prioribus, et sic o esset posterior in natura suo genere, quod SSet caUSafinalis univoce participatum a Deo et aliis creaturis. Consequens impossibile e declaratis tractatu primo: et conseqUencia patet ex hoc, quod Deus maxime est
Secundo videtur, quod nulla creatura sit per Se enS, quia si innitimur veritati sermonis, videtur sequi, si substancia per se est, ergo ipsa est causa, quare Si et Per OnSe Uens est causa sui ipsius et si excludimus caUSam communem ab alio, si quelibet substancia Iohabet Deum causam, et omne corpus habet materiam et formam cum quotlibet partibus quantitativis ipsum causantibus. Si excludimus parcialem in existenciam, Solus mundus maximus est substancia, quia omne aliud substanciale est eius pars, vel saltem solum angeli sunt et substancte. Si excludamus formalem inheren clam, tunc contingit accidentibus eu caristi e et vacuo in Ianito a cio substancte, quia illa possunt naturaliter per SeeSSe, ut creditur.
Tercio videtur, quod veritates terne sint potissime o substancte, quia illa sunt encia, que non poSSUnt in- herere formaliter substanciis, ut patet de negacionibus,
9 COI.: SSe. 7. Cod. virtuti et in margine veritati.
i 3. notam tu ne capitis quarti.
63쪽
DE EX TE PREDICAMENTALI. de potenciis pretericionibus et futuricionibus cum aliis
veritatibus quas claudit contradiccionem non esse sed omnes substanci sunt create, Ut hic Supponitur, ergo nulle substanci habent talia acciden cia illis thrmaliter inexistencia. Et confirmacio istius racionis est quod ydee que Sunt raciones exemplares vocantur substancietam aput antiquo quam aput modernos quia aliter non essent universalia in genere substanc te nec forme exemplares creatrices ut dicit in incoliensis primo posteriorum se et Augustinus conclusione 47. quia indubie de non sunt forme accidentales nec dubium quin sunt veritates tales terne ut patebit posterius et Vocantur forme ab Augustino ubi supra quia illis formantur exemplariter res ad extra Deus enim non potest producere rem ad extra, nisi secundum eius producibilitatem. Nec Secunda racio valet propter multa Primo per hoc. quia per se substare accidentibus absolutis videtur ac cidere angelis et aliis multis substanciis cum stat sine contradiccione spiritum talem esse sine qualitate vel quantitate sibi accidentali et a pari sine accidente respectivo. Secundo supposito, quod Substancia non possit esse sine tali accidente adhuc prius naturaliter est Uam substat tali accidenti vel quod habet aptitudinem odsubstandum tali accidenti ergo cum non sit prior sua racione, patet quod hec non est raci substanc te. qua est formaliter substancia.
Confirmacio tercio est per hoc, quod nulla passio posterior subiecto est racio, quia subiectum est illud
9. G. Commentari Roberti incoliensis in libros Posteriorum Aristotelis cap. 7 Ed Uen. f. Cognitiones enim rerum causandarum, que fuerunt in causa prima eternaliter sunt ratio ues rerum causandarum et cause formale exemplares, et ipse sunt creatrices, et hec sunt, quas vocavit Plato deas et mundum archetypum, et hec sunt secuit dum ipsum genera et species et principia tam essendi quam cognoscendi; quia cum intellectus purus potest in his de ligere intuitum, in istis erissime et manifestissime cognoscit res creatas, et non solum res creata S, sed ipsam Iticem primam, in qua cognoscit cetera. o. Nouextant . conclusiones ' Augustini, sed quae hoc loco a telisio commemorata esSe identur, inveniuntur in opere eiusdem viri
sancti De Diveris Quaestionibus XLVI non XLII Migne XL,
col. 63: Sunt namque deae principales formae quaeream vel rationes rerum stabiles atque incommutabiles, quae ipsae formatae non tint, ac per hoc aeternae ac eodem modo SeSehabentes, quae in divina intelligentia contineλrtur.
64쪽
quod St, cum substancia sit prior suo accidente separabili et inseparabili congregacione, diffinicione ex se Metaphisice . Nec valet dicere, quod hec sit racio cognoscendi, et non essendi racio tum, quia cuiuslibet accidentis racio est racio cognoscendi substanciam, tum eciam, quia racio essendi est invenibilis, cum hoc genus
sit plene causatum ex suis principiis, et per consequen Shabet racionem a priori. Nec valet racio tercia, cum solum competit materie vel subiecto forme substancialis, it est corpus cum Iotamen illa non sunt, nisi per reduc cionem in genere; et sic nec intelligericia nec forma, nec substancia Omposita esset proprie substancia. quod est impossibile
responsioni. Nec valet intellectualiter, compositum sub Stare per Suam materiam; quia adhuc prius natura is liter competeret racio substancie materie. et non nisi secundari composito nec intelligencie essent substancte, cum Supponuntur esse simplices a tali composicione.
Et idem non valet dicere . quod omnis substancia est composicio exacta reo potencia, inuis racio ire dicta et o primo competeret poten cie, et ab illa deviaretur ad compo Sicionem, quod non contingit generi substancte, ut patet ex dictis et dicendis. Meanings Ideo pro racione substanc te in communi invenienda, giane4 notandum Secundum Grecos. quod substancia quadru 2
pliciter sumitur proporcionaliter quodlibet ipsa
I. Ono στασις Primo modo dicit post cionem, ex qua j res est peri is et subsisten ses existens, illa vocatur in corporibus materia, corpus vel subiectum intelligenciis vero vocatur onomines communi ioten cies intellectui possibilis vel 3. Cf Arist. Metaph. VI I. antiquis edd. VII G.
citer. Verum septem substantiae signiscationes a Wiclis constitui apparet qua de causa aut librarium lapsum esse putemus
necesse est aut quatuor priores tantum eras substantiae notas exhibere, reliquas tres ex iis esse, quae sensu translato subStantiam denoterit.
65쪽
materia spiritualis ut Avicebron dixit, quod omnis intellige iacia componitur ex materia spirituali et forma.
id est ex actu et potencia cuius sentencia est Satis bona cum claudit repugnanciam substanc iam creari,
5 nisi insit sibi secundum esse intelligibile potencia ad
existendum illa ergo potencia existendi, ut actuatur, existencia vocatur nominibus supradictis, et illa vocatur apud Grecos postasis et aput atinos subsistens. Secundo modo accipitur substancia pro actu essendito vel forma. qua res absoluta est illud, quod est, et
illam vocant reci usiam et Latini subsistenciam. Et tercio modo accipitur substancia pro unione istorum ad invicem, quam Greci vocant usion et Latini superstans, et solum tale est formaliter in primo generei predicamentali, et tota ista sentencia patet 80 Meta
Sed quarto modo accipitur substancia, Ut est analogum commune ad quodlibet horum trium, et sic est analogum Uperi US genere. a Quinto accipitur analoyce pro quacumque es Sencia vel natura sive creata sive increata sic enim dicimus tres personas divinas esse eandem substanc iam dicimus eciam actum, relacionem et quodcumque per se in predica-
i. Avicebron Avincebron , seu, quo nomine circumfertur, Salomon Ibno, 'ebiro poeta Iudaeus variis scriptis clariSsimus, quorum ersiones latinas mihi praest non fuisse
aegre fero. Ceterum f. quae de hoc vir disputavi in editione tractatus Wicli ani De Compositione Hominis , p. 24 not. 5. Quae in antiquis editionibus Metayh. 8, cap. 9 comprehenduntur ab his verbis incipiunt M. Par. lib. VII, cap. II I, Dol. II 559, I s. 'Errn ὁ η μεν ως ποκειsιεν καὶ ως vixio Ροια ομοαγεῖται, αυτη δ' Grt Dνc qiεt. λοιπον λὶν ως
respexisse videtur, qui Commentariorum in Aristotelis Phys. VIII sectione tertia docet haec Ed Ven. VIII fol. 9M Et, cum dicit, Et substantia est subiectum etc. id est et intendit, quod substantia dicitur prim modo de illo, quod est existens per e, quod est subiectum aliis , aedicamentis, et Si compositum ex materia et forma et dicitur ali modo de materia istius substantiae; et dico materiam illud, quod non est in actu aliquo demonstratum et est in potentia illius. Deinde dicit tali modo est desinitio, id est substantia dicitur secundo modo de illo, quod signiscat de sinitio scilicet forma .... Deinde dicit, Et terti modo illud, quod est ex istis eici, id est et substantia tertia illud, quod congregatur a materia et forma.
66쪽
6 collectively Sed sexto accipitur Sub Stancia aggregative pro multis collectis, ut populus, ecclesia, genere hominis et quot
libet similibus. 5 . means Septim, vero accipitur pro diviciis, inue subsunt 'desilioufi, ' virtuoso, ut sibi ministret ad opera virtuosa Perfecta
noticia equivocacionis ignorum, cum debito intellectu signatorum est magna expedicio ad concipiendum distinc-ciones rerum, ut patet per Ursonem in ultimo Aphorismo iosicut dictum est de substancia, ita dictum est de homine, animali et ceteris inserioribus Substancia, ut post declarabitur, specialiter de homine, qui potest quadrupliciter intelligi. The real Istis premissis dico, quod racio Substancte est sub-i, 'vio a s sit' stare poten cie et actui. Sicut suis intrinsecis fundatis.lbe expre iota deo. utendo termino latino, in supposicione simplici
videtur mihi, quod congrue Vocaret Ur UperStancla, et
talis secundum Boecium in commento solum est in hoc predicamento per se principia autem eius, ut actus et opotencia, sunt per reduccionem in hoc genere. Nec refert, quibus verbis Xprimatur ista racio, dum tamen sane concipitur; ut alii exprimunt istam racionem per
se, ilii per dici proprie, principaliter et maxime, ut habet textus Philosophi capitulo de substancia. Sub et
stancia enim proprie est, cum sit res absoluta ab inheren cia cuiusmodi non sunt accidencia, inue non habent esse nisi inherere cum omnia sint modi substanciarum. Ideo dicitur proprie substancia, et principaliter dicitur cum potencis et actus non Sunt com 3 optet encia, sed incomplete, ut constituunt totum, quod
1 o. De Ursonis scholastici Aphorismis f. quae disputavit Lechler, Dialog. 87 Ot., cuius e ba expressimus in uitione nostra tractatus De Compositione ominis, p. I, Ol. 9. Ortasse allusit telis ad Boetii verba in libro III Commentariorum iu ο ρ ibrium facta signe Cursus Patrol. LXI I9S D)r,u e ius posita es ipti ordinem a generalissimo usque ad iurein dua praedicationis ostendit, in qua quidem substantia generalissimum dicitur genus, quoniam praeposita esίomuibus utilli vero ipsa supponitur, et solum genus proptere audem dicitur causam si Micli solum in predicamento PCI SC . 2 b. Textus. imirum ex Categoriis cap. 3 5 ii haustus est locus i iclisio commemoratus Ed Paris I 2, 94s.): O uota δέ στιν si κυρια τατὰ τε καὶ πρώτως καὶ μαλιστα λεγο
67쪽
CAΡ. V. DE ENTE PREDICAMENTALI.
est principaliter intentum a natura. Et maxime dicitur quo ad omnia ista tria, accidens, actu vel potencia, et en per se completum. Unde et maxime dicitur esse in noticia hominum, cum nemo cognoScit acciden S, nisi recognoscendo substanc iam, cui accidit modus accidentalis, nec aliquis cognosci potenciam vel actum, nisi recognoscendo per se existens, et transmutacionem de verbo esse in aliud, ut cognoscendo creacionem angeli vel eius mutabilitatem, cognosco in ipso poten- iociam et actum; et ita generaliter de omni substancia. Ex istis patet, quod substare accidentibus, sive ab solutis sive respectivis, non est racio generis sub Stancte, sed aptitudo ad per se substandum est eius passio posterior genere Substancie. Verumtamen non St OS-1 sibile substanc iam esse sine suo accidente, cum Deus non poteS Servare angelum sine infinitis habitudinibus respectivis eius ad alia. nec sine qualitate accidentali angelo Ut videtur. Sed quia argumenta facta contra primam respon Selfexisterice
I sionem videntur 1 tare contra Stam Sentenciam, dei three ways notandum, Secundum incoliensem irim, Posteriorum RVVOrding 0
capitulo ' tripliciter dicitur aliquid per se.
et Secundo modo dicitur aliquid te ens quod a. o that whichactualiter est per eius actum proprium is propriam dupha gi, epotenciam: sicut enim illud per se movetur quod se Ru 0 h
cundum parte diversas est causa activa et passiva sui motus, sic illud per se causaliter est, quod est causa 3 activa et passiva sue existen cie. Non tamen est OS- sibile, quod aliquid causet se primo et immediate. Et ibi ex isto gradu existendi per se sunt multi alii gradus, ut aliter est malicia per se, aliter celum, aliter homo, et aliter element Um.
i . f. Commentaria Roberti incoliensis in libros Posteriorum Aristo Ed Veri f. ): Hoc ipsum per se causam comparticipem excludit. Dicitur autem per se esse, quod per eo cientem cati Sam non est, et sic sola causa prima est per se. Dicitur Secundo per Se quod per causam materialem non est, et sic dicuntur intelligenti per se entes et per se stantes. Dicitur etiam per Se esse, quod per subiectum non est; et sic dicitur Omuis substantia et sola per se esse. Cf. supra pag. 9 HOt. ad lin. S.
68쪽
3. to very Tercio modo dicitur quodlibet en per Se vel secundum se esse, ut patet ' Metaphisice commento secundo, et ' Metaphisisce 30 et 40. Quodlibet enim tale est per Se Suum genUS, et per Se Subiectum sue passioni. Istum tamen modum essendi per se vocant quidam modum dicendi per Se .
God is Et patet quoad primum, quod equivoce a substancia'. e se aiion dicitur Deus per Se esse, quod Sit immunis a racioneo Subblance substancte, cum nulla persona divina Sit potencia respectu alterius, que Sit eius actus, quia totus Deus est inctu purus, cuius posse esse vel esse intelligibile non precedit eius esse existere, ut patet ex dictis et dicendis. Sed longe aliter est de sub Stanciis creatis, que Secundum esse actuale supponuntur Solum esse Sub Stancie. Selfexistence Ad secundum conceditur prima conclusio; sicut enim
'o iushεἴ γ' theologi ponunt hominem generare Se posito, quod a S misi . a s decidat Semen et PS corrupto, antequam permasperma aptetUr induccioni anime, anima eiusdem maris inducatur in materiam prius decisam et sic dicunt, posito, quod ignis particulariter generetur ex calore et materia et ignibili, ita quod non sit ignis generans ad extra, nec sit tunc dare primum ignem generatum, tunc dicitur quod quilibet ignis generatur hic a suo simili in specie, et idem dicitur de quocunque corpore
naturali, cuius una par quantitativa generat aliam; et ideo, sicut non repugnat idem secundum nam partem agere in se secundum aliam, mo correSpondere Se , quamvis non per se et primo, sic nec repugnat idem causa re Se secundum eius partes qualitativas, ita quod sequatur pars istius, Sic Ut cauSat pro mensura, qua Si parS; ergo et totum Secundum illam partem. Que libet ergo pars quantitativa substanci sensibilis est per se enS, et en actu, sed non formaliter pars qualitativa,
i 6 ponunt addidi. Od. se pol pol quod .
I. V. Averrois comm in Arist. Mel. IV 2 Ed Veu vol. III, f. I, Deinde incoepit declarare modos, secundum quos attribuuntur substantiae, et dicit quaedam enim dicuntur entia eici, id est quoddam dicitur ens, quia est existens per se, et Stsubstantia et quoddam dicitur ens, quia est passio Substantiae . . . . 7. Quae Arist. et V 13 et 14 antiquitus legebantur, in novissimis editionibus iuveniuntur libr. De entei M. Par. II 520 444s. : λῖν λεγεται τι tu εν κατα συμβεβηκός, ὁ ὁ καθ' αυτ .... Kαθ' υτ ni εἶναι λεγεται σαπερ σημαίνει τασδῆuατα τῆς κατηγοριας ὁσαχως γαρ λεγεται, τοσαυταχῶς ὁ
69쪽
DE EΝTE PREDICAMENTALI. lcum non potest esse, nisi fuerit pars alterius, excepta forma immateriali, de qua post et isto modo intelligitur illud Aristotelis 80 Methaphisice . . . . Ex duobus existentibus in actu non fit qualitative aliquod unum; si autem in materia ista placet limitare pronomen
reciprocum facere relacionem ad idem secundum idem, ut negatur Deum gignere Se corpUS esse prius Se , et ita de similibus, ita quod totum solum sortitur causanciam partis, Si pro illa menSUra, quam causat, io sit pars, non dissencio sic tamen, quod teneatur sentencia de per-se-existencia substanc te, habentis in se actum et potenciam, ex quibus componitur; nec est possibile acciden cia manere per se vel vacuum existere, Ut patet o St. i5 Ad tercium dicitur, quod tales veritates terne non sunt formaliter substancte, cum desit illis racio substanc te supradicta non enim habent in se potenciam et actum, e quibus componuntur, quia tunc haberenteSSe-exi Stere eternum a parte nie, et tunc non essenteto creature tale enim Veritates non possunt habere esse, nisi racionis; ideo non sunt substancte, sed sunt certa encia intellectualia terna, pro porcionaliter, ac Si essent eorum acciden cia. Y de autem non sunt substanc te formaliter, si non et equivoce, quia tunc haberent esse-existere eternum ab solute nece SSarium, ut Deus, et distinguerentur formaliter a Deo; quod est impossibile. Ideo solum habent esse intelligibile aut possibile, necessarium et ternum, et per conSequens, cum Sint priore potencia actuata, 3 patet, quod satis univoce dicitur substancia de illis, et
rebus, Secundum esse-eXistere, ut Sunt eiusdem generis
vel speciei formaliter. Et isto modo potest intelligi
Since theirbein is ni intellectual. 3. Pos Metaphisice lacuna 8-I litterarum. Io Cod. Sit OSU Odisseiaco.
3. Commemoravit fortasse scriptor quae dicit Aristoteles Met VII 3, 2 in antiquis Edd. III 4, d. Par. II 560,
70쪽
Aristoteles ' Metaphisice contra dea Platonis nullinamque dubium quin Aristoteles concederet sentenciam de deis sed si materia et forma propter analoycam prioritatem naturalem non sunt satis uni voce et sor- maliter substancie cum composito, quanto magis ydea et existens deatum non sunt formaliter eiusdem gene-F. 198 ris vel speciei, quia, si minus analogum tollit racionem generis, merito magis plus analogum hoc tolleret.
i. substanee Urim O, Uod omne en eS modo suo In predicamento opsessieui. iii VDStancte patet e hoc, quod Deus et omnes veritates sonae sense of priores Substancia sunt eius principia vel esse, et per
consequens sunt in illo genere, s1c Ut per Se IUSI SUO RUSato, et omne accidens posterius substancia est
in predicamento substanci tanquam forma accidentalis ibi Suo per se subiecto, cum omne accidens sit substanciam accidentaliter se habere, et omnis substancia prima vel secunda est per se in genere substanc te sicut
pars subiectiva vel qui ditativa, it patet in Phisicorum
I. Q. Arist. Metaph. VI 14, - In antiquis Edd. II 6. . Par. II 554, 2 s.): Ρανερον ὁ ε αυτων τουτων τοσυμβῶνον καὶ τοῖς τας δεας λεγουσιν υσίας τε καὶ χωριστας hiναι καὶ ἄμα το ειδος κ του γενος ποιουσι καὶ των διαφορων Εἰ γαρ εστ τα χη καὶ το φον ν τω ἀνθρώπρο καὶ ππo', Irot εν καὶ αὐτον τω αριθμω εστι λὶ τερον To' με γαρ λογωδῆλον τι επι τον γαρ αυτον διεξεισι λογον ὁ λεγων ν κατερρο. Εἰ υν ἔστι τις ανθρωπος αὐτος καρο αυτον τύδε τι καὶ κεχωρισμενον, ἀνὰγκη καὶ ε ων, οἰον τυ ζωον καὶ τ δίπουν, τόδε τι Gnμαίνειν καὶ ἐναι χωρtστα καὶ ουσίας ' ωστε καὶ το ζωον. praeterea locum quem Carolusii anti, Geschichte der Logilaim Abendlaude I Synot ex Niclis dialogorum libris β. l. I525 ad dearum rationem, quomodo a M. concepta sit exponendam adfert c. 8 f. XII v. Ouamvis omnes deae distinguuntur inter se formaliter et a Deo sunt tamen omnes essentialiter ipse Deus; unde Aristoteles . . . . arguens contra dea Platonis aequivocavit in logica stulte concipiens, quod dea sit essentia obsoluta distincta ab essentia divina. I9. I. Arist. at. Ausc. I 3 5 1 Ed. Par. II 7, 3ss.): Μετὰ δε ταυτα ληπτεον ποσαχως αλλο εὐαλλιμ λεγεται 'Eνα με δὴ τροπον ob ὁ δάκτυλος εν λ χειρὶ καὶ λως τ μερος εν ω λο, αλλον δε ob το λονεν τοῖς με ρεσιν οὐ γαρ εστ παρα τα μερ τ ολον. Ἐλλον ετροπον δε ὁ ἄνθρωπος εν ζωω καὶ λως ειδος εν γενει. Ἀλλον ὁ δε τυ γενος εν ω ειδε καὶ λως το μερος του χους ντω του Moυς λογω. Eτι ob υγίεια εν θερμοῖς και ψυχροῖς καὶ oλως το εἶδος εν τ υλη. Eτι δε ε βασιλεῖ τὰ των Ελλήνων,