장음표시 사용
151쪽
smpetus ad ei rectum sola enim materia est tuimodi eventuum causa, ut sexto primae nilosophiae philosophus declarat. Ac propteream coelo non reperitur casus, quia non est materia ejusdem rationis, cum hac nostra. yroinde in his quae casse eveniunt, est princimum, id est proxima causa non determinata, sed per accidens atque in his hi sim ab re a quamvis it principuam per se, tamen non in eodem subrecto perie sub alia ratione est principium ciendi iaciendi, cum haec duo potuit separari, saepeq; seJungantur. Uuod si mi objicies ex Averroe artem saltandi, quddin eodem ut principium in ens:&ars saltandi Dicam ea est diversia. principium movens: quod vero actui modus imponatur, id facit
mens, quae non est principium motus. Qua
re et i nata electione, quae imperat actu aeregula est principii moventisci attamen primum principium est acultas, quae est in culis ac membris Q id dia instes, rationem saltandi in animanti, is quoque ratiotie carentibus conspici puta canibus, ursis, atque'. genus reliquis Dico ea artis quandam ima ginem habere , quemadmodum oci avo demittoria animantium docet Arist. proptetu-ium,idque quδd habeant memoriam quem- dmodum &puttacus exprimit humana veta
152쪽
ba,non tamen arte aut ratione, sed usiac me lmoria, veluti copiosus docuimus libro pri emo prima Philosophiae. Quare non postumi
probare id quod respondet Averroes de arte saltandi,in secundo Physic Itaq; ut in summai cotrahamus ea quae diximus ub facilius me-rmoric: mandetur, dicimus naturam esse rin lcipium causam motus: quietis:atque hoc ad causam essicientem, vel id quod te habet: ut causaei liciens, esse referedum Elpermotum quietem intelligemus dispositionem
rerum sublunarium, ac substantiarum naturalium manavitate moventur sollini, veluti corpora coelestia, habent statum, qud sint eodem in loco, quietem secundum partes; que tamen non est vere quies,cum nunquam
eodem modo se habeant partes, licet totum lusit semper in fine, ut diximus supra sic quae quiescunt semper, etsi partes eorum habeant propensionem admotum, non dicuntur ve
re quiescere moveri. Quocirca nec de coe lo, nec de terra, ut centrum est, dicitur, itura haec, sed de mediis, quae aliquando qui sciant, taliquando moventur, de terra, non ut centrum, sed ut est corpus naturale, habens propensionem ad motum quietem. Atque illud ejus in quo est primo ac per se, excludit coelum, quod etsi sit prima causa, non est tamen proxima. Quare non ita inter
153쪽
pretamur ut Graeci sed ut Aristoteles habet octavo Physicorum Secluditur etiam intellectis ab hac ratione, cum non sit principium motus, ut immediata causa sed principuum morens est facultassentiendi, quae est in musculis Illud autem, non per accidens, determinat principium recipiendi nempe naturam non per accidens recipere motum, ad quem habet propensionem ut medicum; qui nunquam ut medicus, est proximum primum principium medendi ac sanandi stamen non recipit sanitatem ut medicus, sed alia ratione, quae a medico potest separari, nepe ut aeger. At in natura haec sejungi nequeut: nam quod in natura est principium inclinationis ad motum in illo, in quo est, id non separat u , neq; alia ratione quam produxit, re
cipit, quod eodem principio, quo impellitur
ad motum, recipiat quoq, motu. Et quamvis habeat impetum una ratione,nempe ut actus materiaci&recipiat ut compositum rattamen
idem est principium proximum impetus de receptionis. Hinc intelligere facile poteris quod etsi actio conveniat formae, tamen cau- si quare habeat impetum ad id quod recipi debet in se ipso est forma in materia Caliditas enim,ut inquit Arist. primo de Generati- one, si separaretur subjecto, produceret ca-hirem , non tamen pateretur. Nec forma a L
154쪽
dicitur habet e inclinationem ad motum recipiendii,nis ut est in materia, licet ad ipsurri producendum posiet sintellectu intelligi , non tamen in seipsonroduceretur, nisi esset affectio sumitae perliciens , cujusmodi est i-
plura intelligere, quae est actio manens in intellectu intestigentiarum, ut libro de huma na mente explieavimus hi turae ver impetus inclinati, non est nisi ad recipiendum motu, propter hoc potius appellatur principium passivum ab Aristoteles, quam acti Nec te moveat id quod habet chammaticus,qudit Aristoteles non descripserit naturam, sed opus naturaea quoniam Naturalis supponit Iubstantiam: accidens; ac cognoscit inquirit cuncta, ut referuntur admΟ- tum vel recipiendum, vel producendum. At primus Philosophus eam empe an sit substantiave accidens, perscrutatur. Porro eorum quae fiunt ab electione, electio non est semper initium producendi vel agendi, cum electio non secus eorum quae in aliis quam quae in se ipsi recipiuntur, sit principium, ut docuimus in libro: An homo sponte sua fallo,nus vel malus. Atque haec de ratione naturae breviter dicta sint.
155쪽
utrum cares e ciens possi appellirin
tura cundum Aristotelem C A P. IIII. C Implicius, quamvis sibi ipsi non setis con-
Ustans opinatur causam efiicientem recen- i ieri ab Aristot inter ea quae nomine naturae significantur:idque innuisse exemplo ς- uici, ad eb, ut natura comprehendat materi- , formam generationem, quae est via in naturam, o causam esticientem Verum haec non respondent verbis Philosophi: ii quidem ipse diiunxit causam facientem moventen natura, o quanquam movens latius patet, ut constat ex libro tertio Physicorum, primo de generatione tamen caula faciens movens dicitur naturalis, non auxem natura, cum non sit in illo cujus est natura. Generatio quide dicitur natura, qui est via ad natu Iam denominaturque natura termino a tquem properat, ac gens dici nequi natura ob id qud producat naturam heiae 4mpnuicitur natur te, quoniam agit secundum ordinem naturae causia vero naturalis appellitur ea, quae est principiti unde motu naturalis oritur, ut docet Philosophus secundo Phy-
156쪽
causa essiciente ratione motusvsic&cum causa materiali, inquantum motu respicit. Censemus ergo causam esticientem inter natur
significata non elle admittendam sed dicedum esse principium unde motus. Et licet primus Philosophus appellet causam es ciente eam, quae sine motu mutationeq; eisicit, qualis est Deus: attamen ejusmodi agens nuncupatur per similitudinem nam agens verum nominatur faciens, quod cum transmutatione agitin operatur diciturque principium unde motus. Atque haec est vera naturalis actio, qua operatur cum motu,tunc enim accidit proventusvi consecutio, ut tradit Averro es duodecimo primae philolophie. Neque Aristotelem insequenti concedenda
est creatio, 'uae dicitur emanatio cum Jc Alexander neget,Deum esse causam ilicientem mundi, secundum totum licet semper generet mundum, secundum partem. Non est igitur dicendum, causam efficientem esse naturam: nam partem vocat quidem Aristoteles causam naturalem no tamen naturam: nec agentia, nisi ut sunt principia, unde motus, in quo sunt&facientia, nominantur na
Neque mirandum est, quare Aristoteles dicat,alia esse natura,alia propter alias causas: nam per alias causas, Deum, electionem, ca
157쪽
tum Martem intelligit. Omnes enim hae caulae sunt essicientes, ut septimo prima Philo-ilsophi traditur:& primo coeli,ubi inquit,Deum: naturam nihil frustra facere, 'er naturam causam naturalem efiicientem intelli- st. Quare dicendum est, natura ibi capi pro rerum naturalium congerie, amplis nino significatu, cum ait, naturam nihil frustra facere at hic, ubi dixit, quaedam sunt a natura, naturam accipit pro caula agente, pro principio impellente in illo in quo est proprie, scilicet nomine naturae usus. Porro qua de causia exemplum artis fuerit adjunctum, jam supra docuimus quare ita finis huic imponatur, ut de fine agamus.
male, ni fallor, eam a fine, tanquam causarum praecipua, omnium causarum causa, auspicabimur haec enim omnes alias causas, sive ea fuerint naturales, sive ex ele-
ctione, tuae per se finem aliquem sibi perieribunt proponuntque movet quod satis do- materia format de quibus abunde satis lib. L disputavimus atque placauia efiiciens. Verum cum nomen finis primum in-
158쪽
Miri e tit ire lice no jam non loqui de
ς dipo, quem per opera nostra attingere nitimur, qui Deus est benedictus illi nanque cupimus uim lari idque ex ipsius naturae instinctu ac praescripto, sed de eo fine, qui nostram actionem insequitur, quique nihil aliud est quam terminus a nobis et lectus , ad quern producendum tribui iam mediis, ct
quodam ordine cotendimus, qui finis in virtute agentis esse debui. Nec hocloco, quod Aristoteles facit secundo Physicorum necesse est distinguere finem quo,&gratia cujus, cum id exue dis ipsius Philolophi satis pate
at circa finem igittar gratia cujus agens mo' vet, ve ex electioi , sive impetu natur g t, nostra haec quaestio versaolpur Ac primum in dubium vocamus de causa finali, num idem sicinis generationis, e id quod per generationem fit nam quamvis dicat Ar ut finem generationis esse formam, ramen forma non fit, sed compositum, ut diximus iuperiori libro quod enim fit, est concretum ex materia&forma: atque iccirco in seneratione duo videntur heri, cum pluri usi videtur satius esse dicere esse concretum id quod fit, quam formam,quandoquidem admepto eo quod coacervatur ex materia&for in , generatio cellat. Deinde id nuncupatur
sini quod euorauaro trem sibi proponit;
159쪽
De rebus natur Liber L. sed generans postremo sibi proponit hominem, filium, ac per eum formam; informare materiam. Igitur id quod si, cum sit c5- positum, gratia cujus agens operatur, ii huc debet dici finis. At Aristoteles iacit formam,snem,&non id quod sit ex generatione. In iluit enim primo de generatione habitibus praesentibus in materia cessat motus: d in a. Physi. forma est sinis generationis. a locirca poetas reprehendit, qui mortem finem ei
te dixerunt, suis enim non solum significat ultimum, sed bonum Deinde dubitatur, ari gens natur te a sine perficiatur, puta an pater generans filium perficiatur, filiusque sit ejus perfecti, Verum ut priori satisfiat, qui dam junt, quὁd terminus totalis sit compo istum, de formalis sit forma verum hoc non probamus,nec arridere polle Arist) utamus. quod compositum, quia compositum ver dici nequeat terminus, quod altera ejus parsi puta materia quamvis fiat pax , eo quo diximus modo' non simpliciter accipiat esse propter suam indeterminationei neque sat absolute, sed forma accipit esse termin tiun. non tamen esse materiae, quia si hoc esset, igneretur necesset aeterna, sed capit esset ter
minatum , hoc est esse hujus formae, ii ix in actu. pars hujus compositi. Quapropter cum iter compositi pars non absolute dio
160쪽
catur fieri: ideo Aristoteles non dixit, id quod fit, esse finem generationis, sed forma quod ea simpliciter accipiat esse, quia antea
non erat nec in materia,in actu, nec in se pla, utjam supra dem on stravimus. Neq; jam adducta distinctio determino formalia totali aliquid juvat: nam terminus est unus &est finis generationis quae est forma, qua mutatio rationem mutationis sumit simpliciter, fecundum quid vel alterationi, generationis,utajunt. Neq; hoc quod dicitur, formam effeterminum quo,&compositum esse terminum quod est Peripatetice dictum cum
formast finis quo quod sed quod fit, est compositum gratia cujus est rina producta
in materia Quare generatio entitas, perfectio actualitas, ut utar ipsorum verbis, est per rationem formae, tanquam per caulam , ac partem. Forma autem non dicitur vere gigni,
esseque id quod fit, per se, ut satis docet Aristoteles duodecimo prima Philosophiae: ratio in promptu est,qubd forma simplex sit, neque ex illo sat, tanquam ex parte. Rubd si aliquando dicitur ab Aristotele formam fieri, id non significat aliquid distinctum a mutatione, quia mutatio est forma dia minuta, quaecum absolvitur, desinit mutatio. Iam cum dicit, quod habitibus praesentibus in matra iacessat motus, intelligit udd actio