장음표시 사용
131쪽
dente pereunte i specie compositum etiam evanescit. Quaedam contra sunt qualitates, quae non notant modum substantiae,sed sunt
accidentia, qua absque subjecti interitu adsunt ch absunt, atque hae cum subjecto faciunt congeriem per accidens, quod non accidit in superioribus , quia illa quod habent
modum substantiae, non coagmentant, neq; constituunt compolitum per accidens. Nulla ergo sorma est substantia, sed quaedam obtinet modum substantiar, quia per ejus adventum compositum specificatur, ut ita dicam,
perficitur. Quare hoc pacto superius adductas rationes evertere licet neque illa ratio
formari potest, quae demonstret formas es se substantias, sed tantum n o dque postis Arist. principiis probabiliter persi adent. Atque hinc alia quaestio dilui potest , qua
vocatur in dubium, num magis sit substantiae compolitum, quam forma nam si per substantiam intelligimus , quam Graeci vocant ζπαρξιν, tua de nullo dicitur, sed omnibus subest, ac per se existit compolitum ac in teria erit magis substaiatia iacim forma. Si ve ro per substantiam intelligimus sientiam. quam vocat Quintilianus, vel quam Cicero dicit naturam, re Graeci qua est ratio essendi in certa ac determinata specie, quae forma oritur , forma sane erit magis substantias
132쪽
lia, quam materia ac compositum, quia est horum esse causa: nam compositum ac materia mutuantur suum esse a forma, atq; ita censet Philosophus septimo prima philosophiae Attamen in praedicamentis primam ac precipuam substantiam facit compositum, atq; ad hanc magis accedit species quam genus. Quare species magis dicuntur lubstantia quam genera quod propter Platonicos dicitur, qui formas Mideas priores ac nobiliores substantia esse asseverabant. Sed ab illis dis sentit Aristoteles, qui compositum proipuas facit substantias: na formae abstractae, quas genera& species appellat, etsi nobilius esse obtineant, habent tamen esse tenuissimum, utpote in intellectu non autem obtinent euse lapidis vel ligni, perfectius enim esse est igni compositi, quam quod est in mente, licet aliter cuipia videri possit, quod sit in men te nobilius praestantius haberi. Fonesti-gitur dicendum hoc esse in mente esse praestabilius ligno in re, quemadmodum medici de sanitate sentiunt eade enim sanitas est in mente, in re tamen ea quae est in re, vera dicitur sanitas; ea verbquae est in mente, etsi Obtineat esse nobilius, non tamen veri absoluta sanitas nuncupatur. Eodem modo seres habet in deis, qua etiamsi possideant nobiliorem essendi modum in intellectu divi
133쪽
De rebus natur. Liber no, in meslectibus nostris, atq; aeternis rationibus, verius tamen esse est in materia At-Que i ta huic quaestioni satisfactum est
cosam Nature, rationem nobis lignifica- Ut potius Aristoteles secundo Phyinlidro, quam aperte explicarit. Proinde Ioannes Grammaticus eum insufficietiae arguit, quod Naturae desinitionem posuerit, e . docuem quidsu, quasi ex opere, quod proponit, ad cognoscere possimus Simplicius quoquc
materram absoluto nomine naturam dici negat, ut 'formam dc compositum: asseritque nihil aliud est quam propensionem quampiam ad formam recipiendam , qudd deformam forma mutentur. Sic nec formam proprie dici natura, quod potius sit ens naturale, quam natura vocanda. Est tamen forma magis natura, quam materia quia praebet facultatem ac impetum, determinatque materiam, quae est in dehinita, ad certam propensionem, quin ut ipsa est in materia, agendo&patiendo inclinat. Verum quod propenti O materiae suad forma substantiar,estali modo prior natura materiae, quam iit o
134쪽
ma substantiae, quamvis forma cum sit causa
quare compositum sit in acti, Messendi aede terminationis principium,verius obtinuat nomen naturae quam materiae. Atque nonnulli dixerunt, materiam esse naturam per accidens; quoniam ut inquit Averro es, est natura, quatenus substernitur formae, illam- hue deseri. terum vertitur in dubium, tum natura,
iniam Aristoteles hic describit, sit nomen latissimum, utrum includat naturam coeli, quae est eius intelligentia, an formam anthinor tui interitui lii obnoxiam Plura sunt quae videntur persuadere, ejus definitionem haudquaquam convenire coelo quod Aristoteles libro primo de partibus animalium a ratione naturae demat intellectum , ubi,ut multi sentiunt, loquitur de intellectu potἴtia Ad hae quaeritur, an complectatur animam, quae naturae opponitur,quod agat percognitionem. posthaec, an in ea appetitus materiae comprehendaturi Deinde, an haec ratio naturae sit
communis coelo, his inferioribus, ut videtatur loannes Grammaticus asseverare Deni in utrum accidens, cum sit principium motus, puta gravitas, levitas, calidum, frigidum, reliqua, possint dici natura. Atque ut hoc tanquam auctarium accedat, cum natur nornensi ambi uum,&aliquando in recto casu pro o feratura
135쪽
seratur si iis in liquo dubita
utroq; modo sigmiacet,&an denotet abiu-dinem,uel sit nomen absolutum. Haec siunt qua de natura, prout describitur ab Aristot te in dubium vocari pollunt uos modos ut dissolvamus, primum dicimus o ubi nomen nature per a militudinem adaptiatur corporibus coelestibus atque intelligeratus, ouo-m feriora Judicio siensus ih iciuntur, alia vero nequaquam,&quanquam illa
sim re priora, atq; ita natura de ipsi, im
dici debeat non tamen priora sunt quoad T stram intelligendi rationem,non secus civ mmateria per similitudinem ac proportionem
dicitur de materia coeli atq; hae nosti , he h
alla non patiatur eam rationem quam nostra
quoniam haec est subjectum omnium iii
cionum, diciturque vere materia,utpote ouar
vicissim potest omnes formas com t Illa vero potius est illectum quam materia,quia obsternitur motui. est ens in actu .neu est in potentia ad aliam formam, quia non est inpotentia ad esse, sed ad tibi, ut dicunt, dmotum tantum. Non igitur ratio Grammatici aliquid probat quonia definitiones, quas Aristotele inibo is trudit, sunt uniueri ies, conveniunt cauto,quoniam definitum competit illi secundum similitudinem
ina est illa &alia est haec natura,scut alia sunt
136쪽
corpora quoniam ut Averrroes docet deessino Metaph. corpus est aequivocum coelestibus Dinserioribus,itaque illa& haec tantum nomines similitudine conveniunt. PorrbNatura quae hic describitur secundo scilicet libro est materia φ forma rerum generabilium secorruptibilium, vel habitudo in teriae formae nostrae,sic cum intelligentias nominat elemeta, ut duodecimo primae Philosophiae,vocat ita per similitudinem horum inferiorum. Ita quoq; quod defensibus Platonici senserunt,intelligi debet, est enim in coelo tenuis sensuum similitudo, neque est imaginatio, licet id Avicenna senserit. Nec tibi persuadeas,propterea', qudde eludat intellectum illum esse aeternum, nam iccirco potius excluditur, ludd sit primum ac proximum, medioque carens motus principium,utitur enim instrumento,ut diximus in libro de mete humana, appetitu sensitivo, &principio motivo, quod adhaeret orpanis, ut ipse quoq; sentire videtur Grammaticus , libi nihilominus intellectum appellat natura, quatenus scilicet est principium Acbvum tum intelligendi, tum multarum functionii, nempe ut est facultas an a uum a que: est in materia, id est adfixa organis, secundum sensum ac nutritiva potentiam est virtus organica, etsi non secundum intellectum,propter
137쪽
Dere naturigiter L Grpter quem dicitur separatus a materia, hoc est ab organo, licet hic intellectus sit facultas
animae, maea materia ortum habeat, movea
turq; objecto corporeo, veluti a docuimus. Atqui a Philosophis interdum intellectus di
citii natura, quod sit principium activum, de facultas hominis intrinsecaci verum ea quae nos attulimus, cum Philosopho consentire; ea vero quae Ioannes Grammaticus d Simplicius comminiscuntur, ab eo abhorrere, ex ipsismet Aristotelis verbis abunde colliges. Itaque scire licet, eam materiam ac formam naturam nominare Philosophum, quam primo libro investigandam sibi proposuit: ea autem est materiari me rebus caducis subjicitur, forma cui opponitur privatio, quaeq; suum esse obtinet in materia, quare de materia ac forma agit, quae sunt partes singularis individui ac oriuntur occidunt. Ita quod satis Aristoteles testatur in secundo Physihorti, cum semper dicat naturam esse in subjecto, que est
rerum corruptibilium natura. Preterea, Isi materia, quam descripsit primo libro Physicorum, non est comunis coelo sublunaribus, neq; natura communis erit, cum aequa sit amplitudo materiari sol itae, ac naturae. Ad haec Aristoteles propom cognitionem reria naturalita, quae a non naturalit, per natura disserui. Sed entia naturalia omnia sunt corrupti-
138쪽
oni subdita, praeterquam coelum, quod est mundi forma igitur generabili uvi corruptibilium naturam docet, ac describit. Deinde, illam naturam tradit, qua effectus naturales non naturalibus distinguuntur, sed illorum estectuum naturam voluit eis principium, cum inquit Quuedam esse a natura, quaedam propter alias causas Igitur descripsit naturam quae in effectibus naturalibus perspicitur, quod non est coelum, nec intelligentia. Atq; iccirco quoque Aristoteles Deum a n tura ejunxit, cum ait Deus natura nihil frustra faciunt nam causa coeli sunt dii, subluniuium verb, est natura. Postremo, curn
natura su principium motus de quietis quies autem ustatus, sit finis motus, motum enim propter statum fieri dicimus cumque coelum semper sit in motu dein fine, nam haec duo, elle in motu,& in fine, soli coelo conveniunt: entia quippe corruptioni obnoxia dum moventur, non sunt in fine, sed finem sibi proponunt, eumque appetunt profecto de natura corporis coelestis nulla hic potest fieri
Nec te moveat illorum commentum, qui
139쪽
habere. Et licet terra videatur penitus inmobilis, attamen partes ejus multis mutationibus moveri videntur. His accedit, quod mundi statum atque dispositionem in tria part latur Philosephus octavo Physicorum in ea
quae semper moventur, quod est coelum: in ea quae sena perquiescunt, quae est terra, prout est mundi centrum, secundum ejus totalitatem: postremo in ea quae interdum moventur, ac interdum qui ei cunt, quae sunt naturalia res scilicet infra coelum. Ha sane sunt Physica tractationis, eaque investigat, ut aperte testantur verba Philosophi in primo de partibus animalium, ubi intellectum separat a naturali scientia nulla profecto alia ratione, nisi quod non sit astixus organo Itaque solum de natura, quae est principium rerum, quae orbi lunari subjiciuntur, domateria constant, per tractant. Accedunt Aristotelis verba, secundo Physicorum, ubi desimo habet, quod neque sine materia sit, neque secundum materiam, ubi formam , quae est in materia, naturam appellat. Neque hocjam aliis pluribus rationibus confirmare aut demonstrare conabor, quod nulli amplius dubium esse mihi persa adeam. Nec nos movere debet illud Aristotelis di- cstum, coelum esse corpus naturale habereq; naturam, nam haec omnia aequivoce dicuntur dec z-
140쪽
de celo. Vocat porro coelum corpus natura te, quia movetur ab aliqua natura interne, no
autem externe,&ab extra, Ut loquuntur no
stri. Sic intelligentias divinas nonnunquam naturam appellati quia sunt intra coelum;non tamen absolutam natura descriptionem obtinent. Sic naturam aequivoce dictam infra Deum collocavit, inquiens, Deum&Naturam nihil frustra facere; distinguens naturam rerum sublunarium ab intelligentiis, atq; ita primus nodus dis luatur Sequitur jam ut videamus, an anima intra naturae limites comprehendatur. Habet Aristoteles octavo Physicorum, animalia moveri natura in sistere se per animam, ubi per naturam innuit, quod non moventur ab extrinseco, nec violente quomodo ignis movetur in orbem a coelo atque is motus, quod fiat ab extrinseco, dicitur esse igni praeter naturam ut supra naturam is,quo movetur a corpore supra se collocato, de se contervante. Quia igitur anima est principiuintrinsecum animalis, habet rationem naturae licet ab ea distinguatur, quia non agit singulariter unum, ut ibide docet Philosophus: anima enim videtur duo contraria agere atq; hoc pacto non est natura, sed est natura, ut est principium intrinsecum motus fatus. Neq; quia in definitione additu status, puta- dum