장음표시 사용
161쪽
perficitur,&compositum factum est Forma igitur habet rationem causae propter quam compositum sit in esse perfecto; composi tum dicitur fieri per formam, quia cum ipsa non adest, neq; completa est in materia, compositum non dicitur fieri. Non est igitur dubitandum, quare forma dicatur terminus, no autem compositum inui per formam tanquam per causam gignitur compositum Ipsa vero cum sit simplex, secundum totum accipit esse, propterea dicitur sinis, nempe ut causa, cui simplex. Itaq; completa generati one completus est actus compositi. Factus est: atque iccirco forma nequaquam dicitur generari, quia ad eam haud concurrit, nisi quatenus causa Qubdsi quando reperias generari materiam formam, hoc dicitur, quia forma educitur, nam cum natura sibi no pro-Ponat ceu scopum formam, sed compositum forma enim tantum habetur ut concausa &ut pars ter accidens eam dicimus gigni. Sic materia quoque, quando fit pars compositi, dicitur per accidens fieri.
Quibus ita explicatis,intelliges quid velint illi qui junt materiam generari subjecstive,
formam vero formaliter ωcompositum te minatives, ut totum licet ejusmodi nomina totam rem potius confundant, quam explicent. Quare hoc modo res est percipienda,
162쪽
mitura non proponit sibi formam, sed com positum, quod iit gignenti simile Igitur proponit sibi formam in materia, quod est compositum quae quidem forma est rei natura, veluti dictum sciit quae una cum materia constituit compositum donaturatu, ut ita dicam Cumque concurrat ut causa. pars nam ut di ximus, natura non proponit sibi illam primo ac per se ex accidenti generatur. Simili te rec materia. Atque hoc pacto diluuntur omnes rationes, qua hanc sententiam demoliri videnturmam cum dicitur, quod in omnim tu debet terminus per se, hoc quidem,
rum est, quia semper forma terminat gener ii mem non tamen dicimus ipsam per se feri,id est,ab agente naturali non enim eam sibi per se proponit si nec ea ratio valet, sorma est per se terminus, ergo per se sit, nam quamvis forma sit per se terminus, tam cum non sat nisi ut pars non per se fit, licet per:
psam compositum fiat, tanquam per caulam e partem,cum agens naturale, materiaquO- lue proponat sibi facere partem compositi, deb, ut ipsa formas causa, quare materia fiat pars Nam si e materia educeretur forma, utique non fieret pars una enim for in est causa quare compositum fiat, qua I maleta a pars m actu fiat pars hujus com
163쪽
Deinde, cum demonstrare conantur, formam per se gigni, quia praecedit totum in essest, est enim causa, ex quo inferunt ergo prae cedit in generari, quia illa cauta praecedit messe, cujus generatio praecedit generationem compositi, neq; una generatione utraque gignitur. Respondendum est, ivbd haec sit differentia inter causas extrinsecas intrinsecas, quod esse esticientis praecedit, neq; simul fit in re genita effectu quemadmodum docet duodecimo Metaphy Aristoteles. At causa intrinseca,puta forma, simul est cum eo cujus est forma, alio ita non stet forma pro pria illius, cujus est forma. Quare cum objicitur, quod causa praecedat rem , intellige de eausa extrinseca, putae liciente, non autem de intrinseca, quaeq; est intra rem. Neque ge- ineratio forma praecedit generationem com positi sed utraque una eademq; generatione oritur quod compositum habeat unum esse eum forma, quamvis secundaria signi ficatione compositum connotet aliam parte. qare, quia haberit unum esse, dicunt Philotio phi formami compositum significare pri-
in idem quanquam alteram partem, ceu compota tum, secundarid notet. Atque utin
quit Aristololes quarto primae Philosophie,
quae sunt eadem una generatione generantur, eademq; corruptione corrumpuntur.
164쪽
Est: alia ratio, qua nituntur probare somnia per se generari, quoniam id potius dicitur generari, quod secundum omnes suas partes ac secundum totum generatur. Sed forma generatur secundum omnes suas partes, compositum vero secundum unam,putam teriam igitur forma potius dicitur per se generari quam compositum.Verum huic itis tisfiet 'ubinon videtur ratio generari secundum se omnes partes, quia simplex est, ac propterea vocatur finis generationis:
verum id quod agens naturale sibi proponit, dicimus per se gigni, id autem est compositum,&non forma.
Quod si instabis, compositum secundum
unam partem generatur, nam materia haudquaqua gignitur. Dicendu est, quod materia, ut fit pars, generatur,4 sub hac forma verum ut Iubjectum pars hujus compositi, desinit esse, non autem ut materia, cum signia ficet indeterminationem: nam ut materia&substantia potentia est aeterna, quae per pruvationem notat formam determinatam , desinit esse. Duplici ergo ratione deficit, tum ut subjectum, 'ars compositi tum ut materia, quatenus denotat determinatam potentiam ad certam formam cita nanque
Philosephus primo Physicorum ait, eam per privationem esse corruptibilem,idque nobis signi-
165쪽
De rebus natur Liber II. Ic planificavit Alex ib. i. de anima a. a. ubi cum de materia prima oouitur, inquit: Simplicium corporum materie: interitus,in proprie
formae abjectione consistit. Est igitur formannis generationis, sed id quod rubsistit, sit,eitq; id quod agens sibi proponit. Dubitatur praeterea de homine, qudd cum
sit compositum corruptioni obnoxium, forma tamen est aeterna: nam anima intellectus substantiae sunt aeterna'. Multa de hac re diximus in libro de mente humana , sed ut quedam sub typo nunc repetamus, quo dubi- tioni satisfaciam, dico animam, qua educta se de materve gremio, esse corruptioni obnoxiam, intellectumq; haud esse aeternum, sed oriri occidere. Et quamvis hoc orth tr sil uoxorum fidei refragetur, quae animae te i itatem adstruit attamen Philosopho id fuit ignotum, vel saltem ita fuit coactus allerere,
quod plurimorum dubiorum ambages alias si nigere nequiverit.
l Proinde ubi jam sitis declaratum,
'luo pacto forma sit terminus ac sinis gener tionis, eloondendum est alteri objectioni, oua quaerebatur, num agens in generatione tua imilis perficiatur. Dicimus itaque, quod agens in his sublunaribus per suam actionem perficitur, est enim actionisi operis gratia. Itidem in suo simili erfectu perficitur, quip-
166쪽
m Simonis Pori Ne potquippe per etfectum iit specie conservatio
tque ita quodammodo sit aeternitatis parti ceps, assimilaturque mi saltem Hernitate, successionis , licet non existentiae Quamob rem ait Aristoteles in Oeconomico, quod qui murimonium emit, Deo spernere vi detur, quod Deus sit arteriestas atque ob id
quoq; dixit,generalissimum esse,gignere sibi simile, quod appetitu quodam naturali i- numquodq; semper ei edesideret Quod si mihi objicias, hunc e tectum posse diversis
agentibus generari, quod Socrates a Platone per accidens generetur. Dico, quod Socratos,
ut est a Platone genitus , haudquaquam est per accidens, licet ordo sit per accidens, nempe avi, aut proavi non enim ad Socratis generationem necessarius fuit avus, quod avo corrupto a patre uerit genitus Verurn in causis quae habent ordinem essentialem po sterior causa nequit effectum suum citra me- ilium producere, nisi intercedat prior. Qua re dixit Averroes octavo physicorum, caulas singulares habere ritu in per accidens. Nec
hic effectus potest alio tempore idem produci, quia sequer tur, qud idem possiet re stitui: quod reluctatur Aristoteli quinto Physicorum,qui ait. individua jam facta non possi restitui,neq; redire.
udii instes, esse idem agens, eandem
167쪽
diateriam, eandemq; potentiam igitur eundem effectunt. Huic multifariam iesponde potest, primum,none lepostortum Socratis eandem habitudinem agentis ad materi- . Sunt qui dicant, non est eandem poten- uam ad Socratem, eo Orto,producendum, a quc iccirco non est eundem effectum qui alio tempore producitur. Itaque quamvis sit agens proximum idem eademque materia, haud tame erit idem esiectus cum producto,
sed imilis, quod habeat easdem causas: sim approximatio ut sic dicar potentia non sit vadem, neq; iudiversis temporibus erit eademutatio, quanquam idem est agens, eademateria. Itidem de omnibus mutationibus dicendum est, nempe easdem mutationes di- erus temporibus non post oriri.Sed si reus proximae erunt eaedem, similes producentur Quod ii dicas, accidentia posse ab agente uni voco atq; aequivoco igni, ut docent Philo-iopbi cum luit formaen persee ,atu entiam inmuta. Respondeo, ludd quamvis qualitates a diversis agentibus possint produci similes tamen, non autem numero eadem producuntur. Sic&passio, quae infertur sensui,
qua sensus anicitur quam Philosophi nominant sensationem potest quidem adiversis agentibus similis eisic , non tamen eadem numero , licet sensus non agnoscat
168쪽
rta . simonis Porti Neapol. prioris ac posterioris discrimen. Hinc fit,ut si
duo ova ensui interdum osteralitur, aliquo interposito tempore, is nequeat alterum ab altero secernere. Atque ita haec dubitatio di
An is sit naturae actionum terminuisub boni ferier C A P. VI.ΡErobseura nobis oboritur disputatio, duinquirimus, an finis sub ratione ac specie boni inter causas recenseatur, nam quia busdam haud ignobilibus Philos sub ratione mali fine quoq; nos movere vitum est.Verum paulo post, cum de speciebus ac causis disseremus , quantum valeat haec sententia docebimus. Itaque jam qualis sit finis,quem causae naturales tibi proponunt, aperiamus: cui deinde de fine propter quem causa cognoscens operatur , disputatio annectatur. Est igitur animadvertendum , duplices esse causas, nempe per se,&per accidens: cumque causa per accidens certum sibi non proponat finem, ne causa quidem finalis certa causamesticientem obtinebit , nisi fuerit causa necessaria. Quare cum quaeritur de modo caus finalis, non quaeritur de ea ut refertur ad causas per accidens; sed an causa per se essiciens
169쪽
moveatur fine. De fine igitur est loquendum, cujus gratia agens naturale operatur: de quo sine accipiendae sunt coditiones, cum eas videatur habere, quae formae conveniunt, in quibus necessario cauta finalas reperiuntur. Conditiones autem forme sint perficere es q; τε λωα materie ,e terminare. Verum causa finalis his addit bonitatem ac perfectionem, aqua ortum habet, ut agenti comparatur,&appetitionem. Et quoniam entia,
quia sunt actu bona ac perfecta, assimilantur fiat ultimo, hoc est Deo Opt. Max. ratione finis,divini obtinet rationem propterea divinu, optimum,doappetibile vocatur finis: finis igitur naturalis habet suam basinatque originem forma, atque ab actu. Quod significare voluerunt ii, qui dicunt, bonum sequi actum, Malum potentiam. Atque idem asserere videtur Philosophus primo degeneratione animalium , cum inquit, ponimus causarum genera quatuor numero, primum cuius gratia, ut finem secundum substantia rationem, quae quasi unum quod sani rerectistimanda sunt. Quinin secundo Physicorum , vocat speciem formam, exertis lar &rationem, quod quid elateste quoni πιά natura appetitu hujus forma: hicit ea quae facit quod vel inde liquet, qubniam ea adepta, celsa acti, quod ad eam, veluti
170쪽
scopum , omnis naturae nutatio destinetur.
Patet igitur, iud natura, dum sibi proponit isormain bonum intendit. Verum appellatur forma, ut dat esse. materiam perficit dicitur vero bonum, ut termina appetitum naturae, atq; in ea appeti iis gentis quiescit. sed quare nominetur ex piar, Simplicius cum Alexandro distenti t. ei, set ei in Alexander, quod tam sorin qu producitur, ouam producens v cetur templar quippe forma pro uel nominatur exemplar, quia
natura cime a qua 'per tu G agit ultim, persectionis desideri qua i erminus,st muta tionis. in qua appetitus xi etiar acquiesce re vocatur deinde emplar, quoniaad instar suae formaealiam prbducit, si uo specie similena, saltem se est propinquam Veranis rimum pro si ii ii quod habet pote litiam alterius effectus proximi, nempe simul atque injectum seriten est in uterum ipsi si habet potentiam movendi ad alium proxi imum irenum, qui habet potentium m
velidi sibi immedia uiri, seclum .d nec ibosei sciatur at j ita secundum ou
numeros ac ordines ista obitur mutatio, tu ,
iis rue ab luatucidi quo tui asse pror. nix iis quid impedierit: non qui leni secum diam pia lectionem, ei cognitionem ob iusturalem qua ' 'propensioneis