장음표시 사용
141쪽
De Amnatur Liber II. Is dum est coelum comprehendi,quasi illi status
competat, quod semper sit in eodem loco: nam situm mutat, idq; assidue, saltem per co- figurationem partium, quam obtinet ad terram atq; is status dictus est per similitudine, nam in definitione cum dicitur, status intelligendus est finis, qities coelum aute quod non mutet locum, Alexander dixit, dum movetur magis assimilari quieti quam motui: idque ob eam quam diximus, causarP. Ad id vero, quod tertio loco proponebatur, dicimus, quδd natura non sit propria inclinatio propensio, qualis est materiae ad formam, formae ad opus, ut placuit Simplicio: quoniam si hoc esset natura, non esset principium motus& quietis: quandoquidem propensionem Sc appetitum Aristoteles te
tio de anima vocat motum. Verum natura est ipsa materia forma , cum hac propensione, propterea nomen naturae habitudinem significat quoniam haec propensio appetitio innuit inclinationem,& ut iudicam, pendentiam ad aliam nonae autem a te laevi formisignificat concausam & partes concreti. Inquit enim Aristot a. Physi. infine, qudd si in ligno esset navifactiva eslet, turalis propensio ad navem, non enim natura significat solum propensioneri inclinatione,
sedimpetum qui fit ab aliquo principio Atq;
142쪽
iccirco secundo Physicorum dicitur naturam esse substantiam,quod infecto nulla ratione diceretur, si natura esset propensio&appetitio cum certumst propensionem non esse substantiam, neq; in subjecto sed nec scientia natu. alis dicitur esse depropensionibus, sed de rebus, nam cum dicimus ientiam de
natura,intelligimus de rebus Materia igitur quamvis omnes formas ppetat appetitione naturali, quae est sine cognitione: tame cum dicimus materiam esse naturam, non intelligendum est de materia prima ac ab lata, sed de proxima, ac de composita quod nacu-xa: propensionem habeat ad unam formam potius quam ad aliam Materia porro prima dicitur natura, quatenus defert naturam, ut docetur quinto Metaphy ab Averro e cum natura notet propensionem ad certam formam. Sed cum in dubium vertitur, an accidens sit natura respondemus,accidens haudquaquam dici naturam, quia dicitur secui dumiat iram , Aristotele secundo Physicorum si accidentia & facultates comparantur ad actionem , vocantur instrumenta naturae, cum ignis non agat nisi quatenus
calidus, ut inquit Philosephus libro de sensu: quandoquidem accidens potius est facultas
naturae, luam natura: rationabilius dicitur secundurn naturain, cum naturam sequatur:
143쪽
&generans dans naturam, dat accident ii quς insequuntur naturam sic cum quaerebatui an accidens es t principium motus, diccndum est, quod sit magis natur facultas, ql rana
quod aliquid agat sua viri facultate Politem percuntanti an natura in recto casu&in obliquo idem significet, respondendu, quod natura in recto denotat principium essendi ac motus, sed in obliquo aliqua io signat per sectionem, quemadmodum Aristoteli octavo Metaphysicorum , quae sunt posteriora, sunt priora natura, ut substantia est prior natura accidente, hoc est, est persectione S limpliciter prior. Atq; ita primo Politicorum dixit, totum est natura prius partibus ut civi tatem, loquitur de partibus materialibus: sic dici is principia elle nota natura, hoc it sim liciter,& absolute sed effectus sunt noti nobiS. Atque hoc pacto intelligendum est, qud dea quae sunt nota nobis, non sunt nota natura,
id est simpliciter, suapte natura, quemadmodum principia que cum sint simplicia sua natura sunt nota. Aliquando priora natura
Vocantur, quae non commeant, neque recti
procantur: quo pactoAVerro es appellat principium prius natura, quia principio dato cui cta sequuntur non autem econtra , positis
tura prioribus neceste est ponere posterio-
144쪽
ra, ut ex praedicamentis capite de priori patet. Quare non est idem natura in recto casu, quod in obliquo. Nec mirum quod Divinus nomen naturae ad plura dilatet ampliet: nam cum ejus scientia sit 5 munissima, debet de communissimis nominibus curam habere, usque significata colligere: Attamen natura proprie ac praecipue dicitur ea quae est principium motus .essiendi, emendi quidem, ut est actus αἰνολυια motus vero, ut nota propensionem ad transmutationem atque ad motum atque iccirco Latini asser isrunt,nomen nature significare habitudinem. Et haec de natura, quatenus ab Arist describitur, dicta satis in praesentia sint nunc ad ejus definitionis partes accedamus.
Σκare definierit naturum Philo vhm,
A P. III. in in Physicis pertractantur,veluti pro
loquia quaedam habentur in Philosophia naturali quare non immerito du- , bitari solet, quare naturam definierit, cumst per se nota nam qu e sunt veluti proloquia,solu opus habent tenui inductione. His respondet implicius, docens, qua ratione ex essedibus naturalibus natura definitionem expli-
145쪽
De rebus natur. Liber II. r explicuerit. Porr quia syllogismus hypotheticus non explicat ignota naturaliter,ut recte monet Averroes, sed ea quae non indigent robusta demonstratione effectus naturales syllogismo hypothetico inferuntur. Dirteriit autem naturales ab et tectibus aliarum causarum, quonia naturalia corpora habent principii intrinsecum&per se. quo moventur cquiescunt; at artificialia minime, ut perii ductionem docet Aristoteles. Igitur natura erit tanquam principium, causa movendi ejus in quo est primo per se. Ubi qua runt quidam, quare dixit tanquam Respondent nonnulli, iccirco additum fuisse, ut distingueretur natura a composito, cum nihil sit tanquam principium, nisi materia Torma. Sed haec interpretatio non videtur re
spondere verbis Philosbphi, neq; illam probamus. Videtur autem, quod tanquam imminuat ratione principiivi causae, quod principium vere essiciens fit id quod est extrare, materia quippe de forma non sunt vere prin-ςlpi', potius impetus inclinationis principit neq; vera cauta,quandoquidem causa proprie de fine dici debet. Sunt autem duae substantiae hujusmodi impetum habentes. quemadmodum diximus alibi in quaestioni b. de motibus elementoru: atq; eum impetum
Philosophus alia ζ υρον, nonunqua ὀρμύ- δύ
146쪽
iocare consuevit, quδd sit quoddam ve-.luti excitamentum' ac propterea ejusmodi impetus haud est natura, qud natura denotat non solum impetum, sed sit causia&motus de consistentia animalis quoniam utrumque convenit animali per animam, veluti di
Dixit porro principium causam, atq; illum,in ponitur expositive, cum quinto e. taphy principium viae dicitur terminus viae, sed, o causa, verum natura non est principiutantum, sed causa. Atque dixit,tanquam ut monuimus, lubd natura non sit vere principium motus,quemadmodum ars, quae ponitur loco exempli, nam ars habet rationem vere principii, non autem natura Praeterea natura habet impetum ad ea que perficiunt substantiam naturalem, propter hoc dixit tanquam, quoniam ars operatur ut iliciat, non autem ut recipiat perfectionem in seipsam: Verum natura habet impetum ad illa, ut perficiatur vel motu, vel quiete, ab intrinseco. Quibus sic constitutis facile sedatur quaestio, utrum de principio activo an passivo loquatur nam natura notat principium simile principio motuum in artibus:verum quia est principi in motus, ut in sese recipitur. ut
in sti eclo, in quo est ille impetus, ide is impetus interdum Aristoteli principium pas
147쪽
sivum , nonnunquam activum nominatur: quaeres dedit causam dubitandi. Caeterum siquis diligentius consideraverit, videbit idem eme principium&fomentum illud velim pe-tUm, atque haec duo poste simul in eodem
subjecto reperiri, nempe habere principium
&inclinationem admotum, eum recipere, neque haec duo esse uni incompost ibilia, ut loquuntur ut si in lignis ellet navi factiva, haberent ligna impetum ad formam navis, eamque reciperent in quemadmodum in
se mesti is, id est propensio ad ignem, si
excitetur ab alio: ita in elementis est natura, quae habet impetum ad moliam, si ab alio excitetur, vel a removente prohibens, vel a generante quia generans cum dat formam, dat impetum, qui est ipsam et forma in materia. id autem quod removet prohibens, hanc forrnam ad motum excitat, quae habet propen-
Nec potuit id accuratius exquisitiusve Philosophus explicate alio exemplo quam artis, puta medici nam ipse sanitatem inducit, ad eam inducendam non solum dicitur habere impetum, erum etiam ellicere. Verum duplex est disserentia sanitatem recipere,iefacere per accidens , quae in medico conjungunturaice possint epta ari, veluti in a groto nam in eo ianitas recipitur,quae a medico
148쪽
dici Ccitur. Sed in natura illum impetum non proprie dicimus esse causam effectivam motus, cum non sit vere efficiens , sed tanquam iliciens verius enim videtur, qudd recipiat motu, quam efficiat ab intrinseco Atque ob id Aristoteles ait, interdum elementa, quae sunt prima corpora naturalia, habere principium passivum. At in motibus animae non licet dicere tanquam principium , quod anima a corpore no solum ratione, sed essentia quoq; distinguatur, cum animatum corpus, quoad suum esse aliud sit ab anima: licet esse animat conveniat totiri corpori, ob animum, tame aliud est corpus, quam anima. Quibus sic declaratis liquet, verba Aristotelis nihil inter se dissidere,cum dicat, modδhabere principium activum, id est impetum: mod passivum, quod est a forma in male ria nanq; a forma, qua forma est, habetur impetus ab eadem verbi est in materia, habentur principium passivum. Neq; est inconveniens, quod forma propter suam impersectionem patiatur, lut est in materia, sorti-rurrationem partis Caeterum in animalibus forma agendi potius obtinet rationem, licet, ut est in corpore, multa perpetiatur hoc enim illi accidit ob corpusmam patitur iram, timorem, motum, quia movetur ad motum Orporis, quod movet,&ipsamet hujusmodi
149쪽
De rota natur Liber II. passionis atq; affectionis est causa sed habet potiorem rationem causae&principii, velut explicavimus in quaestionibus de motibus e
Sunt plurimi qui in dubium vertant, num natura sit primum principium, prima causan wtiis c quietis, cum suprema mentes, qua ordinant, atq; regulant, ut loquuntur, naturae opus videantur ile primum principium nausia videntur Marti Martifici similes esse: quippe, ut recte dixit Averro es octavo Pl.ysicorum, coelum est artifex,& nos sumus ejus veluti instrumenta. Cui dubitationi satisfaciemus ex iis quae habet Aristoteles quarto de generatione animalium,capite postremo, quod mundus quidem hic inferior, qui circa terram est a motu coeli, qui uniformis, suiq; temper similis est, regulatur: etiamsi propter
materiae κοει ἀκν in determinationem po Llant fortuiti eventus oboriri. Attame, quamvis coelum ordine naturae functiones, dicaturq; primum principium, non est primd incomposito naturali, ut natura. Quapropter coelum est primum alterans , non tamen est in illo, in quo est natura, verum ab illo sejungitur Natura autem est principium motus primum in illo in quo est. Addidit porrδ iccirco primo , quod mea quidem sententia, pro proprie accepit,aliter
150쪽
prosech quam libro Posteriorum analyticorum, nam hic proximori immediato capit, quomodo dicimus causam proximam esse causim primam Caeterum illud per te, non, per accidens, non determinat causam, sed Dfectum, ut recipitur in subjecto. Itaque digit primo, quo innuit impetu ac inest nationem esse principium proximum ac immediatum: di, it per seri non per accidens,quo dete minat este tum , ut in subjecto recipitur veluti dixi,aded, ut ab arte distinguatur natura duobus liquidem in arte, in uno eodemque subjecto non est impetus ad motum pri-mb, neque admittit per se illum moturn, ut in naturalibus effectibus usa venit: nam in medico, ut medicus est, est medicina primδ, cum sit proxima cauta sanitatis inducendae non tamen per te recipit ianitatem,&ut medicus,
in sese nanque haec distinguuntur,&sub alia ratione infert sanitatem,&sub alia accipit: quippe in quatum medicus est sanitatis causa atquatenus aeger,recipit eam. At in cotibus essectibus naturalibus, ubi est principium primum ac proximum inclinationis admotum, ibi est receptio motus Non est ergo id e primo &per se, Mnon per accidens nam primum determina principium, perser ceptionem motus. In his quae eveniunt casti,