Dissertatio de puogenia, sive mediis quibus natura utitur in creando pure. Publice defensa, cum summos in medicina honores in Academia Groningo-Omlandica consequeretur

51쪽

Prima certe hinc fronte haud pauci concluserunt. eandem hanc lympham calore loci digestam, ac

solitiam, purulei tum conilituere balsaminia: quibus porro favebat, quod illa quoque eaetra cor pus, quiete ac Calore accedente animali, in humorem spissiusculum, album aut cinereum converti queat. Sed anne haec, speciosa licet, sussiciunt 8 -- Non Uidetur. - Sanior nostri aevi Physsica non ex apparentia saepe fallaci, sed ex observationibus rite constituendis judicare solet. Nulla ergo hic rursus ad veritatem perveniendi via datur, quam lympham nostram rite digerere, digestamque examinare, atque ita cum ipso pure conferre. f. 4 I. LFmpsa coagulabitas in digestione. Lympham hanc, continua ablutione ab omni rubra sanguinis particula liberatam, digestioni calidae , calori animali proXimae, eXposui. .Altero jam die odor percipiebatur foetens valde inglatus, dum lympha molleScere Videbatur Tertio die foetor valde auctus erat, et massa abierat maximam partem in liquamen spis Misculum, foetidum, pro puriformi habitum. --- Quarto die liquamen magis adhuc erat uniforme, ita ut pauci tantum grumi in fundo superessent. -- Color est, si lympha Omni depuretur cura, semper cinereus; uit autem albescens, si quid de sero aut seri parte aqueO-salina admiXtum sit,

Vel admisceatur. - Violarum color caeruleus per digestana materiam constanter in viridem

vertitur, nec ullam acescentiae notam per totum corruptionis decursum observare licuit.. Lymphae digerendae si aqua adjiciatur, paulo dissicilius in liquamea illa abit, dum corruptio

52쪽

magis differtur, si ipsum serum adjicias. Caeterum liquamina proprietatibus non disserunt. - Sed quae ergo illae sunt proprietates Suntne eaedem, quae in pure observantur

f. 42. Proprietates liquaminis . Ossen hoc liquamen humorem spissiusculum , opacum, cine raceum vel albicantem , sed insigniter foetentem, sapore nauseoso OVOrum maXime putridorum ad- instar. Longius ergo adhuc a puris blanditie , essentiali illo charactere recedit, quam seri sedimetitum, dum fluidum constituit magis putridum. f. 3. Actio caloris in liquamen. ViX opus est, ut ad hoc et sequentia tentamina moΠeam, mousum fuisse, nisii contrarium eXpreSse adjiciatur, lymphae coagulabilis liquamine puriori, humore supernatante tenuiori liberato. Hoc ergo calori primum leni, dein sensim auctoeXpossitum, plane concrescit, diu antequam ad 2OO gr. adscenderit Thermometrum. -- Ablutione non destruitur haec proprietas; nec etiam suspenditur, licet cum inligni aquae quantitate simul igni admoveatur: tum enim in lacertas albidas cogitur, deponitur. Ut ergo analogiam cum seri sedimento modo examinato liquamen Offert, ita omnino a pure differt, quod plane non concrescit, ut dictum.

S. 44. Actio aquae in liquamen. Misceatur cum aqua liquamen, brevi rursus subsidit. Non transit cum illa per sttrum, nullamque plane cum aqua ebulliente habet afficitatem, imo

53쪽

illam plane respirit, ut seri sedimentum. Contrarium de Pure observatur. 3. Actio Acidi Vitriolici in liquamen. Oleum Vitrioli huic liquamini additum , colorem

mutat in purpuraSCentem. - Intra triduum plena nondum sequitur solutio: eadem enim fere forma indissoluta haerere in acido pergit: -- Iam incalescat mixtum, perficitur solutio, colorque prodit futurior purpuraSce S. Affusi ad hanc solutionem aqua, color, ut erat in sedimento seri, disparet, neque tamen quidquam eXcutitur. Instillato tandern alcati siXo, omne solutum liquamen forma pulveris albido-cinerei praecipitatur. In signis ergo cum pure rursus hic obtinet diversitas, dum solutum pus per aquam totum eX-cutitur.

cidum nitri fumans hoc cum efferveScentia aggreditur, non tamen plene solvit, cum continuo infund0 quidpiam glutinis albidi relinquatur. -- Solutio flavedine tingitur cum aliqua Viroris nota. Huic si aquam adjicias, lacteus oritur color, Omnisque materia soluta forma flocculorum

et pulveris lente fundum petit. Rcidum nitri vulgare lymphae coagulasilis nostrae liquamen plane non assicit solvendo, sed coagulando , eXcitatque colorem flaveScentem. Rccedente autem calore tandem solvitur, manente Imenstruo pellucido. Addita aqua lae es- cit liquor, et id quod solutum erat forma nebulae fundum petit.

54쪽

Puris habitum in hoc menstruo inspicienti rursus differentia occurret. f. 47. Actio Acidi Salis marini in liquamen. Acidum hoc fumans initio liquamen nostrum assicere non videtur, n*que illud revera assicit, nisi calor simul accedat. I Oe pacto producta soluiis coloris est subfusci, qui post ais assem aquam quodammodo fit laetuscens, sine depolito tamen sedimento. -- Rffuse autem alcati fixi lixivio, nebulae albicantis forma lente fundum petit solutum liquamen. --- Dum e contra id, quod de pure per hoc menstruum solvitur, addita aqua,

Debilius Acidum nullo modo liquamen afficit, nisi hoc magis condensando. - Imo ne calore quidem solutio obtinetur, sed ita tantum liquaminis color purpuraScenS redditur. 8. Actio A ali fixi vegetabilis , mineralis, ac volutilis in liquumen. Haec fulta liquamen non aliter ac seri sedimentum assiciunt. Quae modo ad S. 3O, 31 et 32 notavimus, hic sunt repetenda. I. 9. Actio lixivit A clini caustici faei ia quamen. Menstruum hoc in lignem liquaminis partem solvit, servata omni sua fluiditate. Perfecta non oritur solutio. cum magna pars specie mucilaginis continuo fundum petat. -- Pus e contra solvitur, liquorem effciens viscidum, tenacem, Ut supra diotum.

Affusa liquori supernatanti aqua pura nihil fuit

excusium, nec minima turba orta. - Pus econtra totum per aquam eZcutitur.

55쪽

Instillato 'cido vitrioli colorem lacteum contraxit solutio, et praecipitata materies alba pro parte luperliciem, pro Parte fundum petiit.

MiXto cum eadem Acido nitri, sedimentum obtinui album. PUS autem colore exili favo constanter depellitur.

Addito Acido talis debiliori turbatus fuit liquor,

et pulverulentum, quodammodo cohaerens, sedimentum colore subrufo ad fundum fuit praecipitatum. -- Pus per hoc acidum habitu viscido praeceps datur.5o. Actio Alcoholis in liquamen. Alcoholaquam attrahit, et liquamen insuper coagulat. Non coagulat PUS. f. gr. Liquaminis corruptio. Liquamen ita, ut diximu8 S. I. formatum, putridamque fermentationis periodum mox ingressiim, hanc non deserit, aut cum acida commutat, sed aucto foetore in ea perse Verat. - Diutius servatum sensim mole minuitur, remanetque tandem in fundo vasis quidpiam materiae teries tris, Inucilaginosae, dum aqua supernatans plane pellucet, quam pessimus foetor, si lagena bene clausa fuerit, non deserit. -- Quanta rursus cum blando pure disserentiat quod antequam pu escii, acidam continuo absolvit fermentationiS periodum.

f. 5et. Liquaminis anabsis per ignem. Praebet in destillatione copiosum phlegma, MOX ab operationis initio alcatiirilius dein d p. alca linum c0ntinuo fortiorem; alcati volatile siccum, ac

Oleum empyreumaticum, ut colpora Vere putrida

omnia, iobolis a malis, praebere 1blent. . NUlla

56쪽

la est inter ea hoc respectu disserentia. Ut adeo longiori hujus rei expositioni, utpote notissimae, immorari necessum non sit. f. 53. Conclusio. Omnia haec experimenta docent, lymphae coagulabilis liquamen a Vero Pure, ut plerisque proprietatibus, ita primo loco blanditie, criterio huic essentiali, maxime differre , corpusque conitituere Vere putridum. Hisce sedulo perpentis neminem fore arbitror, qui liquamen, quod exposuimus, adeo inimicum corpori vivo humorem, idem esse cum Pure, blando vulnerum balsamo, censeat.

SECTIO TERTIA.

Crustae sanguinis phlogisticae sequatae

comparatio cum Pure.

rusta Gnguinis phlogistica. Sanguine cer- to vitae statu de vena ducto, ' Observatur in concrescente insula membrana coriacea variae crassitiei, coloris albidi, lividi aut rubicundi. --,-- Haec quum in morbis inflammettoriis saepius observari soleat, corium vel crustam diXe-

57쪽

runt instammatoriam , aut phogificam. Observantes porro, quod Puri formando maxime aptum sit corpUS ΠOStrum animale, quando haec crusta comparet, eX hac per digestionem calidam liquata Pus Oriri concluserunt. - Se dulo itaque per eXperimenta nobis erit indagan. dum, quo nomine hoc crUStae liquamen curii pure conveniat. Quod quidem post praemissum lymphae coagulabilis eXamen superfluum haberii non debet , licet etiam per argumenta ΗΕwsONI ab aliorumque, tam Physiologica quam Chemi'. ea , omnino probabile fiat, crustam hanc maxi- 'ma saltem parte lympha constare sanguinis coagulabili. - Non unice enim illam hac lympha constare, sed et eX seri parte aqueo-salina Ori. tum ducere, euerimentis, quae in promptu ha beo, demonstrari posset. - Accedit, quod cum per vasorum aditonem determinatam, non naturalem, cruSta haec essiciatur, certe quid id ipsa lymphae coagulabilis diathesi sit mutatum opor: tet, quo corium ex lympha illa stat phl0gisticum.

Atque hoc satis erat caUSsae, ut concluda mus , lympham modo eXaminatam, et cruStam phlo,, gisticam non esse eadem corpora, quamquam satis sint assinia. --- Sed sequentia de ejus indole pluribus testantur.

. 55. Crusta phlogissica in digestione. Mira

est crustarum diversitas. . -- Aliquando Cruoris multum intime unitum habent, aliquando nihil illius continent ; aliquando seri parte aquosa D ves'

58쪽

valde abundant; aliquando illa fere carent. Morbi etiam dantur, qui pro vario suo genio, alium constanter crustarum Offerunt habitum, cujus plenior observatio haud contemnendae in morborum diagn0si aliquando foret utilitatis. Sed ex omnibus crustarum speciebus hae quidem, quae magis compactae sunt, minimumque cruoriSincludunt, ad praesens scrutinium aptiores haberi debent, siquidem sint puriores. Crustam ejusmodi, a sanguine, quem inflamma- . torium dicunt, separatam, ac prudenter ablutam, si digestioni calidae exponas, paucas intra dies iuliquamen illam abire deprehendes. Secunda ab inchoata digestione die jam liquescere incipit crusta, Odoremque emittit ingratum, foetidum, continuo auctum; ita ut quarto die, quando liquamen jam est perfectum, ingratissimum plane maXimeque putridum halitum spiret. Omnis sub digestione mutatio vera est putredo. --- Nulla vel minima acidi adeSt nota. Verum alcati eXplicari Volatile, mutatus forum violarum color caeruleus, et cupri solutionis praecipitatio manifesto docent. Citius liquescit crusta sola, quam cum addita aqua; diutius adhuc serinam tuetur, si admixto

sero fiat maceratio. -- Videamus nunc de

hujus liquaminis proprietatibus. f. 56. Proprietates liquaminis crusiae phlog

-- Liquor est satis unguinosus, seri sedimentum, aeque ac liquamen eX lj pha coagulabili ortum , 1pistitudine superans. - Coloris est cinereo-albidi, semper foetidus, et sapore putridocv0rum corruptorum continuo distinetus. ---

59쪽

quantum ergo a blando pure in his pariter recedit

nostrum liquamen lsr. Actio caloris in liquamen cr. Calor ad liquamen sive per se, sive in aquave ablutum, sive denique non lotum accedens, semper hoc coagulat, Omnemque pOStea cum aqua unionem impedit, plane ut de lymphae coagulabilis liquamine ac seri sedimento monuimUS. Similis ergo cum Pure hic obtinet diversitas. 58. Actio aquae in liquamen cr. Non aliter ac sedimentum seri cum aqua miScetur, et rur- sus ad fundum labitur. - Filtrum cum aqua transire recusat; omni denique cum aqua fervida destituitur assinitate. - Contrarium rursus de Pure vidimUS.

39. Actio Acidi Vitriolici in liqvamen re

Affuso ut ante oleo Vitrioli, liquamen mOX se contraXit, dum aliquot aeris bullulae eXcutiebantur. -- Altera die color acidi erat purpurascens, residuo tamen in tertiam usque diem quidpiam liquaminis non soluti, cui integre solvendo leni opus fuit calore. Ita sol titionem obtinui purpuream. - Ut adeo hqc liquamen paulo facilius ab acido selvatur, quam seri sedimentum, aut fibra languinis per digestionem liquata. Addita aqua color mox disparuit, et post ali, quam moram pulvis eX purpureo-cinereus ad superficiem liquoris fuit collectus, quo stirato reliquum liquaminis soluti per alcati eXcussuri fuit. Pus e contra prompte solvitur, ut prompte quoque colore albo per aquam praecipitatur.

60쪽

ω. Aetio Acidi Nitrosi in liqEumen cr.

Spiritus Nitri fumans cum eo, valde esse rVescit et fere integrum colore flavo cum immiXto viridi solvit. - Asfusa solutioni aqua laetescit miX- tum , et omne solutum liquamen forma socculorum ac pulveris albicantis eXcutitur. Admixto autem ad liquamen Sp. Nitri vulgari non 1blvitur, sed ex parte condensatur, eX parte mucilaginis instar fundum Vasis tenet, utraque colore saVescente. Acceden, calor solutionem perficit, eamque flavam reddit, quam aqua affusa turbat, nebulam eXcitans ad fundum caden- tem. - Remanere tamen quidpiam solutum

in liquido, post assusum alcati constat. - Alia oriri ex hoc menstruo puris Phaenomena, cuique illa ex superioribus repetenti patebit. f. 61. Actio Acidi salis marini in liquamen

cr. Liquamen, per biduum cum Acido hoc fumante digestum, colorem acquirit silbfuscum et imperfecte tantum solvitur, dum miXtum eX DSCO-pturpurascit, cui color laeteus eX affusa aqua

succedit, remanente purpuraScentiae Dota. -

Nihil interim deponitur nisii alcati adjicias, quod

albicans creat sedimentum. Debilius salis acidum liquamen sondensat, non solvit, nec colorem ejuS mutat. - Ignis suppositus vix quidquam in solvendo magis Valet; mutat tamen liquaminis colorem in purpureUm.

Quod enimvero de pure per acidum hoc solvitur, sola aqua inde eXcutitur. - Non ita doliquamine . Solvit pariter acidum salis debile, licet frigidum sit, aliquam puriS Partem, non a rem partem liquaminis.