장음표시 사용
171쪽
iclo nisi forte eum Spinosa ita deliraverit, ut ne voluntatem quidem veram atque propriam esse Deo diceret. Ait enim , , Voluntas ad Dei naturam uou magis perIinet,
quam reliqua naturalia ; sed ad ipsam eodem modo sese habet, ut momus , et quies is et alio loco , , Deus non magis dici potes ex libertate volantalis agere , quam dici poetes ex libemtas e motus , via quietis agere is .
Plurima omitto , quae hanc in rem satis per se claram, et manifestam dici posse, mediocri etiam ingenio lector facile animadvertit . Nam illud quidem per se notum este videtur is Nemo dat quod non habetis Libertas autem
in creatis a Deo intelligentis est, ut aliqua ratione fere omnes fatentur, etiam qui verae Libertatis notionem cum Hobbeso, cum Collinio, cum Fatalistis evertunt; quamobrem omnes esse Deo Libertatem, quacumque demum ratione definienda sit, iidem omnino concedant, necesse est.
Etenim ne cogitatione quidem fingere possumus, in Deo, qui Libertatem creatis intelligentiis indiderit, aliquid esse hoc eodem effectu eminentius , nisi liberum ipsum Deum esse fateamur. Quod si ad Libertatis veram propriamque rationem intelligentia, si proprietas ea , quam Donraneitatem vocant, necessario requiritur , si rerum ipsarum , quae libere ponantur, contingeu
ιia quaedam, ut ipse fatetur Leibnitius si) et divinae, ut mihi videtur, et humanae Libertatis
172쪽
I6 Itis eversor, quis est, qui Causae Primae, ca-jus potestati, ut recte loquitur Augustinus, o Iunia aequaliter subjacent , haec omnia Contra qzae vis Atheorum argumenta non alterat ρ Sin autem indisserentia etiam , quaecumque tandem ea lis, ad verae Libertatis naturam pertinet, ut Catholici universi concedimus, quis est, qui hanc eamdem proprietatem in creatis intelligentiis agnoscat , non autem in i pio Deo p Etenim quaecumque sunt, aut esse potiunt, in illas aliquan
do maximam exercent vim , atque potentiam ,
non item in Deum , qui cum suis ipse bonis
felix omnino sit, atque. beatus, cum nulla re suam extra naturam constituta indigeat, a nulla certe re vehementer allici potest , aut ad aliquid agendum necessitate adigi . Neque vero ulla ratio est, quamobrem Potentia Dei rem unam producere possit, aut omittere, non item possit voluntas, quae non minus est sui domina, non minus a compagibus aut vinculis cujusvis generis expedita. Quocirca non est, cur ad plurima, quae vocant contradictionis extrema , non indisterens esse videatur.
Haec de summa Libertate Dei, quae postremo loco disputavimus, si Samuelis Clar hii subtile ingenium attendisset, numquam ipsi Deo Libertatem eam dumtaxat, quae dicitur a coactione, comcessisset si , eam vero , quae dicitur Indifereu-X tiae,
li) ide praesertim clathii epistolas ad ealeem I. Volum nis de Exi stantia Dei, ubi inter c etera Libertatem Dei semper ita describit, ut cum
173쪽
I62Φiae , ne de facie quidem cognoscere visus esset. Si quis autem argumentis movetur a Prote
stantibus quibusdam, aliisque Philosophis contra Libertatem Indifferentiae prolatis, non est quidem hic satis opportunus eum dedocendi locus. Ipsum tantummodo monebimus, ut a verborum laqueis hac in re praesertim sibi maxime caveat. Quidquid enim Protestantes etiam ingenio doctrinaque summi de Catholica doctrina libris etiam editis pronunciaverint, non alia demum nobis est Li
bertas Indistierentiae, nili qua Voluntas se possis omnibus praerequistis ad agendum potes agere,
vel non agere is Quam quidem notionem ii , ut par est, animo combibas , et eam esse magnam , Deoque dignam persectionem nullo negotio sentieS, et eam non esse cum inerti nescio qua rerum a Voluntate petendarum conlideratione , ac frigida quadam securitate confundendam, ut Leib-nitius ac Wolfius non uno in loco videntur confundere , animadvertes.
Non Indisserentia propensionis, at Iud eren
tia potentiae Scholas icis, aut potius Catholicis omnibus , auctoribus ad eam, quam tuemur , Libertatem
Potentia agendi quacumque eonfundat. E. g. in respons ad I. N . Lapientis e Cantabrigia si nut Etre ait, en fuset a la necessite , et iI-li re entane. qu agent. Car action et libertE Iont, ἁ ee que je erois . des idees Farfallement identioues.... Le potivola physque d' uir qui est dans Dieu , et dans l' homme I' et Me de Ia liberae . eontinue s eire exa timent te memeavant, et aprἡs ti dernἰer jugement de l' entendement ,, et infra ,. Le Princi re de e action est Ie potiooir de se moti νoir Di-meme, qui es la oontaneitddans acus Ira animaux , ea dans ceux qui fiant douer de rathon , ce que no/appeIlons Ia liberte neque aliud unquam Clarhius ad veram Libertatis. ra. 'ionem, praeter hinc Spontaneitatem, seu Liberaatem a coactione . requirit.
174쪽
tem Iurifereatiae necessario requiritur si) . La disere vita vero aeqailibrii, pro qua ita re Scholastici Leibnitio videntur, aut in plerisque nulla est,
cum, ut alia quaedam omittam, ad majus honum . rite cognitum , magis quam ad minus , voluntas ipsa quodammodo sponte vergat, aut ita explicanda est, ut non aliud sit, quain ipsa indifferentia potentiae , in ea quidem silia , ut praerequisitis omnibus ad agendum positis voluntas possis agere, veι nou agere; quamvis plerumque potius ad actionem , quam ad ejus omissionem, aut ad hane potius quam ad illam ab ipsa uatura, vel ab aliis, quaecumque tandem ea sint, ei superadditis , aut causis, aut occasionibus, aut rationibus quibusdam nullo modo potentiam ipsam laedentibus, serri videatur . At fulius de his disputandum relinquimus hominibus ingenio, doctrinaque abundantibus. Quae
diximus, eo tantum spectant, ut liberrimam per fectissimae Naturae Voluntatem asseramuS. Quae vero contra Dei Libertatem insanus auctor Mirabodius effudit, neque magis horrenda, si spectes impietatem, neque magis contemptu digna,
si futilitatem ac levitatem argumentorum perpendas νX a esse
t) Vid. FGMIDas VVeneesuus Barkoviphius in lib. eui eis. A De Extingentia, Providentia, et aliis Attritatis divinis is de quo in Supplem. ad MAe. Lo. Tom. III. is Progreditur ad Libertaιem Dei, hominisque flatuendam Qtii .ero indifferentiam aeivilibrii ad Libertatem requimete. eos confundere Indiferentiam lysius potentrae agendi eum indispentia pro e Fonti: hane ρο-rum rationi eongruere. illam in hoc uxo eonsistere , suod, qui libere agit. is etiam possis non a re et rationes, quae Ens Iaberum ad agendum movent, nouese causas, sed oeeassones actionum, neque impedire, quo minus actiones με
175쪽
i 6 esse potuissent si . Itaque non est, cur in iis confutandis immoremur.
Aliquid potius hoc loco dicendum esset in Spinosam , qui Libertatem este vel in ipso Deo fine Actuum Contingentia, quae dicitur, hanc autem sine Divinae, qium Christiani asserunt , Immutabilitatis interitu, praestacte negat. Nos fusius ista non persequimur, ne Scholasticae Theologiae fines non modo ingredi , sed et excedere videamur. Hoc tantum alfirmamus r cum evidens ratio
doceat, Libertatem, quae maxima perfectio eit, et quam Deo nulla ratio sufficiens auferre potest, beatae illi, persectaeque inesse naturae ; cum naturam eamdem necessario existere, neque aliam, quam sir, esse posse, evidens item ratio suadeat; cum sum ma Dei Persectio id ferat, ut in ipso accidentia non sint, neque proinde actus ab ipsa natura discretii; manifesta consecutione fluir, ut actus iidem aliqua ratione necessarii, aliqua item liberi, vel etiam couintingentes dicendi sint. Nempe prout a natura divina non separantur, necessitatem ἔ prout Objecta quadam ratione attingunt, qua non artingere possent, Libertatem vel Contingentiam habent. Sed jam de hoc ipso interrogabis et quomodo scilicet ista, quae pugnantia videntur, non modo in intelligentia nostra, sed etiam in ipsa re com Ponantur. Spinosam certe ipsum ineptis distinctiunculis, quae res in intelligentia tantummodo ,
176쪽
I6s non autem in se ipsas existentes exhibent , omnia conficientem , imitari videremur , nisi aliquid di
Franciseus Suaresius Theologus ac Metaphysicus valde subtilis , considerat in divina Essentia adium realiter, ut ait, ab ipsa indistinctum, infinitae persectionis , non modo in generibus aliis, sed et .in hoc ipso volitionis, et intellectionis ; quae verba sunt a Scholasticis hac in re frequenter adhibita . Itaque Vult non modo aequivalere, sed et longe superare virtutem infinitorum ejus. generis actuum, qui creatis in mentibus esse potuissent. Putat ergo divinum illum actum aequivalere actui volendi, et actui non volendi mundum; et ita dereliquis: quare quidquid est honitatis, aut perfectionis in hoc altero actu, prout etiam hic est singularis quidam actus, esse, et quidem multo magis persecta ratione, in actu illo divino . Hic igitue
actus lassiceret ad appellationem Deo tribuendam nolentis mundum, quomodo lassicit ad tribuendam appellationem volentis mundum. Quamobrem quin aliquid novi Deo adveniat, habere ipsum putat in Essentia sua necessaria , unde quaslibet appellationes , quae dicuntur coutingentes, accipiat. Εminentiam vero mysterii hujus in hoc maximam esse, quod Deus pro libito suo ex eodem actu possit unam potius quam aliam ex hujusmodi contingentibus recipere appellationibus . - Ita divina ex
Libertate contingere, ut revera appelletur, ac vera
quidem propriaque ratione, Volens Mundum, cum
177쪽
I66 ex eodem actu Nolens Mundu in appellari potuisset. Id qua ratione fiat, penitus investigare non ponsumus ,, uuid ad me hic locum habent Augu
stini verba si)) s quis non i melligit y Gaudeat et ipse dicens, quid est boc y Gaudeat etiam H , et
amet nou inveniendo invenire, potius quam iuveniendo nou invenire te is Spinosa tamen numquam ostendet: Libertatem cum Necessitate, et Immut
bilitate divinae Naturae componi non posse, cum ea revera componi, vel ipsa Dei Persectio a nobis demonstrata suadeat; quamvis homunculi qui sumus, tantis ignorantiae tenebris circumfusi, qua ratione ea componantur, non satis cognoscere possimus. Jam illuc, unde digressi sumus, redeat oratio. Non desunt Austores, etiam Christiani, qui Moralem, ut diximus, Necessitatem agendi optimum ex parte rerum ipsarum conjungi cum divina Libertate arbitrentur . Eam sententiam praecipue
Lethnitio adscripsimus . sed et Samueli Clarhio tribuere debemus sa), ut Wolfium omittamus in Magistri sui Leibnitii verba jurare solitum . Videndus etiam ea de re Iesulta Leibnitii defensor in
Prooemio ad iptius Theodicaeae latinam interpretationem, qui plures etiam pro Leibnitio Jesultas Theologos affert. a quibus equidem tam dissentio, quam qui maxime. Necessitas enim ista moralis . nisi ad sensus pro arbitrio confictos confugere velimus, non aliter explicatur ,
178쪽
clinetur ad unam partem , ut non possit sine dil5cultate, conatu, et excitatione omnium, aut pene omnium virium, se determinare ad oppositam, ii-Ve contrariam. Hinc Augustinus moralem necessitatem venialiter, ut loquuntur, aliquando peccan 'di per ea verba describit is Sed nonnulla superanda, quae male cuiuntur, veI quae male metuuntur: magnis aliquando, et rotis viribus opus es voluntaris , quas nos von perfecte in omnibus
adhibituros isse praevidit, qui per Psalmistam v ridice diei voiuit is non jus cabitur tu conspe Iuruo omnis vivens is Jam vero dissicultas faciendi rem, quae per se id habet, ut fieri possit, repugnat Deo; cujus, ut idem Augustinus is potestati omnia aequaliter subjacent is Quis animo com plecti facile possit, aut sibi persuadere, Deum, qui nulla re indiget, qui modum rebus ac formam pro sua voluntate constituit, qui nemini quidquam debet, nisi quod ipse debere pro sua clementia dignatur,
non sine magna dissicultate atque conatu, Mundum, qui paulo minus, quam hic noster, persectus ha. bendus esset, condere potuisse λ Mundum, inquam, in quo musca una vel altera, seu formica, ne de homine quidquam loquar, deesset, quam quia VO-luit produxit, simulque cum aliis rebus innumerari bilibus ad totius rerum universitatis .persectionem aedecus ordinavit p
Sed Leibnitium ipsum audiamus, Necessitatem
179쪽
I68 Noralem, quam Deo tribuit , iis verbis deseribemtem si) si Ad Voluntatis naturam, inquit, requiritur Libertas, quae confisit in eo, ut actio voluntaria si spontanea ac deliberata, atque ades , ut excludat Nece tatem, quae deliberationem to sit . Neceptas excluditur metaphdifica , cujus ops tum es impossibile inea implicat contradimonem;
sed non moralis, cujus oppositum es inconveniens. Es enim Deus non possit errare in eligendo, adeoque eligat semper quod es maxime conveniens , hoc tamen ejus Libertati adeo nou obsar, ut eam potius maxime perfectam reddat. Obstaret, F non
nis unum Drra Voluntatis objectum possibile, seu fl
vina tantum pos bilis rerum facies juisset: quo ea seu cessaret electio, nec sapientia bonitasque agentis Iaudari posset is . Haec Leibnitius , quae non satis
constanter dicta mihi videntur. Etenim in persectissima natura necessitas , eu-jus oppolitum est inconveniens, vera necessitas est metaphysica, nisi forte quibusdam ambignis voci-hus ludere velimus , et clarissimis robus tenebras offundere. Id si demonstremus , nemo sequi non dicet, ut nullus in Deo necessitati moraIi relinquatur locus.
Id autem sic demonstramus. Deum facere aliquid inconviens veram ac propriam, ut Leibnitii verbis utar, contradicitionem implicat. Nam si son
180쪽
I69 tradictionem implicat, Deum non esse Deum , illud quoque implica e , eum , qui summe Perfectus est, in onveniens aliquid agere . Si enim id agat , jam non summe Sanctus, aeut non summe Sapiens, atque hinc neque summe Perfectus haberi pote st , aut dici. Quid hac ratione clarius , quid manifestius, per eum ipsum , de cujus infinita Persectione dispu-
Itaque si Leibnistius ingenue loqui tandem aliquando velit, quidquid ex neeelsitate morali facere Deum affirmabat, ex necessitate metaphylica facere concedet. Scilicet ex necessitate metaphysica Deus, si stet Leibnitii doctrina , mundum hunc optimum eondidit, ex necessitate metaphylica permisit, ut homo laberetur in culpam, ex necessitate metaphysica non modo ista majora, sed et minima quaelibet in ipsa rerum universitate producit. Quaecum absurda omnia per se videntur, et impia, tum illud ostendunt, quod moliebamurr nullam in ipsius Dei persectissimi, ac vere optimi, vere Maximi , Naturam esse Necessitatem moralem induis
Sed quibusnam rationibus moralem eam Necessitatem Leibnitius propugnat 3 Iisdem fere, quibus totam optimi i doctrinam. o Suprema, invquit si , in ita Sapientia Bonitati non minus inis