De infinita perfectione Dei opus metaphysicum adversus plures recentium plurium philosophorum, praecipue christianae religionis hostium, errores ab Aloysio Brenna conscriptum ..

41쪽

dignam ipsi Deo poenam imponis, ut in verita te inquirenda per totam aeternitatem occupatus numquam Omnino possit expleri. Si quid enim ille cuperet, ut sibi accideret, id profecto cuperet, ut se dignam, ideoque infinitam, Sapientiam adipisceretur. Numquam vero fieret, ut consequi posis et , quod infinito tempore laborans consecutus

non esset.

Quae cum ita sint, non modo Potentiam , sed et Sapientiam Dei infiniram esse, statuamus oportet: ex quibus id, quod volumus ., ut mOX videbimus, facile sequitur. Noque enim cujusque modi Bona, tum quae Moralia, tum quae PD- sica dicimus, illi deesse possunt, quem semel infinita Sapientia, infinitaque Potentia praeditum esse

In sinitas Divinae Perfectionis ex Infinitate Sapien-- tiae , atque Potentiae demonseratur, ac Boling- hristi Moralia Dei Attributa negantis confu-- Iaιur impietas.

ΡRimo quidem Sapientia infinita Potentiae item

infinitae conjuncta flagitat, ut Dei Sanctitas , et, quas amplectitur Sanctitas, universae dotes a que virtutes etiam infinitae sint. Nisi enim es.sent,. ille minus honestatem ipsam ac ibonitateniamarer., qaam amari ea possit . ac mereatur; cum nullum

42쪽

3Inullum amori omnium optimo, ac praestantissimo finem aut ipsius amoris , aut amatae rei natura constituat . Quare aut non id facere posset Deus, quod tamen per se fieri posse intelligimus ; atinque hinc divina Potentia corrueret ἔ aur quod posset hac in re nollet ἔ atque hinc de Sapientia i plius actum esse videretur. Nam contra sapientiam est omnino plenam atque persectam non tanto in honestatem amore serri , quanto quis ferri possit ; praesertim si facile possit , neque in amando detrimenti quidpiam , aut incommodi, capiat. Hinc omne peccatum ac Vitium in m ribus, elle contra sapientiam ipsam , nemo inficiatur , qui tritum illud audierit omnium sermone proverbium is omnis peccans es ignoraus is ex quo sequitur , ut , qui nihil ex ulla parte ignorare possit, nullum omnino Vel leve peccatum , aut crimen possit admittere . Peccaret autem qui , cum infinito posset honestatem amore prosequi , nollet. Etenim honestatem infinite minus amaret, quam ab ipso amari deceret. Quae cum ita sint , qui summe Potens ac summe Sapiens merito nuncupatur ἔ idem et summe Sanctus , habendus est.

Vides ex his , opinor j quantopere Bolinybro hius insaniverit , cum esse Deo Sapientiam, esse Potentiam , agnosceret, at vero Bonitatem, et Justitiam, et caetera , quae Moralia dicimus, Attributa negaret i quamvis et hac ipsa in re

levissimus . homo non semper ipse sibi eonstit rit

43쪽

xit si) Rationes autem ipsius eae sunt, ut vix

confutatione indigeant. .

Ait opera Dei Potentiam et Sapientiam, non autem Bonitatem ac Iustulam, ostendere , quinet cum iis aperte pugnare sa) . Sumit id consi dentissime , quod nullo modo probare pote it Quod enim io mundo plurima sint mala, quod

Plurima videantur praeter ordinem , imo et con tra ordinem feri , tam . neque Bonum esse Deum , neque Justum , non essicit, quam non esse. Sapientem . Non minus enim contra Sapientiam , ut vidimus , quam contra Bonitatem ac Iustitiam est , in suis operibus ea mala et ea vitia tolerare, multo magis inducere, quae contra finem conrum ipsorum et operantis i aperte faciant. Phaeterea , qua ratione Boling bro hius re

spondet , quibus in rebus Sapientia Dei non

agnoscitur a nobis , id mentium nostrarum vitio,

non ip lius Sapientiae , contingere s3 , eadem

ti E. g. Oeuur. Vol. III. p. 233. ait ,, Les oeuvres de Dieu mon trent D fagesse et D qui nee in tes , et notis obligent de lui attribuer

44쪽

nos et Bonitatem Dei , et Justitiam tuemur: Si

qua' nimirum sunt in rerum universitate mala , ve propter in eas rationes a Deo fiunt, aut tolerantur , quas etiam humana Sapientia facile assequatuet , ' vel propter alias quasdam nobis igno

tas non aure Ini Deo. . a ,δ et .

Quod i autem ait Bolingbro hius , Potentiam atque . Sapientiam nihil natura complecti , quod cum infinitii notione aegre homponatur ly at vero Bonitatem atque Iustitiam non esse . nisi finirae sint . ac suis inclusae limitibus si talo. est, ut nihil magis insanum potuerit excogitari . Quamquam enim aliquando Bonitatis aut Iustitiae divinae quosdam effectus esse, quaedam alia Dei Attributa non sinunti, non hine Bonitas Apsa, vel Justitia Dei certis quasi eancellis definiri puran da 'est . infinita utraque est, quia sciIicet, quid quid pertinet ad Bonitatis ae Justitiae veram propriamque rationem ita continet , ut si forent infinitae mentes et bonae , et justae, nullo' modo possent cum ipso Deo de Bonitatε , ac, de Justitia contendere . Majus enim aliquid , atque persectius semper inesset Deo, a quo scilicet illae, quidquid haberent, accepissent. tSimilis omnino stultitiae fuit vereri, ne, si praeter Attributa Physica , etiam, Moralia tribuan

tur Deo , simplex Dei Natura dividatur in parres .

45쪽

cum praeter Potentiam eidem Sapientia tribuitur p. Ne Boi lingbrokius quidem id unquam dixit. Cur eringo , si praeter Sapientiam Bonitas ac Justitia . inesse dicatur Deo , minime simplex . ea. naturai erit existimanda p Cur tueri non poterimus αunicum. illam , et omnino individuum esse Bo. Mum , quod Bona omnia sine malis cujusque geoeris nobilissima ratione complectatur λ Equidem et illud valde miror , non vidi sese Bolingbrohium , in ipsa ratione Sapientiae divinae Bonitatis Justitiaeque rationem aperte contineri. Etenim ille sapientiam constituit in optimorum finium electione et in iis rebus adhibendis , quibus ad eosdem fines perveniri possit. si ), Jam vero finis Deo praecipuus quid est in ipsa uni versarum molitione rerum, nili totius Univerti tordo, ad quem felicitas creararum cujusque generiSmentium vel maxime facit λ Uelle autem felicitatem ipsarum nonne Bonitatis est ρ Velle ordinem in

ipsis rebus.nonne ad Justitiani spectat Θ Quid enim Bonitatis quid Iustitiae nomine aliud Boling bro-kius intelliget 3 Ubicumque igitur . in . operibus Dei Sapientia, etiam Bonitas , etiam ' Justitia refulget ; neque proprietates istae minores, quam illa, dicentur unquam nili abi eo , qui, Sapientia ipsa quid sit , valde implexa et confusa ratione didicerit. Praeterea, si Deo inest intelligentia, voluntas etiam inest, quae lin intelliaemia fundatur .i V

46쪽

luntas ista , vel , is amare 'dicitur , quod propriae naturae convenit quod eum suprema honestatis regula congruit , quod in ordinis notione conistinetur , quod rectunt , quod sanctum est , vel secus j. Alterum hoc nemo dixit, qui Deum esse concederet Quaenam enim in praestanti sis iama omnium natura . perturbatio tanta esse 'queat,

ut in errores adeo turpes labatur 3 At primum illud si dicatur, inesse Deo Bonitas ac Iustitia im-nifeste dicitur. Ethnim amor honesti sinet Boni- rate, amor ordinis sine sustitia, non modo e GD, at ne fingi quidem animo potest . si Nemo autem impiis Mirabo dii verbis , mala , quae sunt in toto terrarum orbe, non mi

nus is quam bona, Deo tribuenda esse iactinti/ i) de sententia; deterreri debet. Cum enim ex

bonis Deum esse bonum collegerimus malum autem eumdem diei , evidens ratio vetet , non

P homme fouffre plus de maux que de bi=ns ; est notre ingratitude . notre argvellis at notre humeur infasiabis qai notis Dis partir de la Forte: Falso ueritur ' de 'Natura sua Genus humanum . salius. - G S Τεκα de L Nature Tam, II. p. 6I. et alibi. Plerumque vero ea dem sitabodius describit s Mirabodium vocamus infamis libri scriptorem, quod eo: sese hilo nomine voeari voluerit st quae contra Dei Bonitatem ac Providentiam Baylius objecit . Eadem habes in famoso alio libro . cui uti contag. Sac. c. II. P. et 3s.

47쪽

in mala voluntate primae eausae malorum origo, sed in eausis omnino aliis quaerenda est, ut f sius et apertius alio loco declarabimu4 . At Bona , quae Pbylica dicimus, inesse Deo prorsus omnia , facilius i ostenditur . . Nam primo quidem ea maxima Bona, quaae Naturae necessario existentis , quae Causae primae, quae Sapientiae infinitae sunt propria , Deus habebit; quem et necessario existerς, et.rerum esse primam Ca iam, et infinita pollere Sapientia , docuimus . D inde omnia Bona complectetur, quae potest. ipset producere; quae scilicet infinita .esse vidimus i neque tamen eadem ratione, qua sunt in se ipsa, complectetur. Hoc enim non modo esset indignum

Deo, sed ne fingi quidem animo potest; quandoquidem plurima sunt profecto dona, quae simul

in eadem natura cum Bonis aliorum generum esis nequeant . Itaque : Bona omnia, quae rebus creatis inesse queant, eminentiore quadam ac nobiliore ratione complectetur sua natura Deus: qui , cuin

Bonis in infinitis, et quidem s mul sumptis , longe sit excellentior, atque praestantior quaelibet enim eausa melior est suis omnibus effectibus, quos propria dumtaxat virtute possit, sine alterius auxilio, producere) infinite Persectus erit existimandus. Bono enim, quod extrasve , ut Scholastici loquuntur, sit infinitum, nihil enimvero niti quod intensive, ut iidem aiunt, infinitum in genere Boni didatur, melius esse natura potest, atque nobilius . Quidquid enim hoc auaro modo non est

48쪽

infinitum, quaedam erit natura singularis, suis circumscripta limitibus, atque hinc et ipsa , in infinita illa serie Bonorum , de quibus diximus, comprehensa cum caeteris, a quibus proinde, praecipue simul sumptis , tandem aliquando superari videatur. . . Scite igitur : D. Thomas infinitam Dei Perfectionem probari ait si) ae Primo quidem .per hoc,

quod quidquid perfectionis es in effiectu oportet

inveniri in causa effiectiva , veI secundum eamdem rationem, F st agens univocum, ut homo generat hominem, vel eminentiori modo, s fir agens aequivocum .... Manifestum es enim , quod Qectus praeexsit virtute in causa agenter praeex flere autem in virtute causae agentis , non es prae existere imperfectiori modo, sed perfectiori ....c,m ergo Deus M prima causa effiectiva rerum , oportet omnium rerum perfectiones praeexsere in Deo, seeundum eminentiorem modum α. Non me latet quidem, quid contra pronun- elatum illud α Nemo dat quod non baber m vir acutus et eloquens Ita Gualbertus de Soria scripserit sa) . Etenim putavit, ex caulis aliquibus effectus quosdam mistere, qui proprietatibus praediti sint in musis iisdem frustra requirendis. At error hie celeberrimi hominis optime consulatur in epistolis contra ipsum Florentiae scriptis, quarum pleraque t subtilius, et . accuratius disputata eis gregiae Joannis Lamii doctrinae debentur.

lCiuitiasti Goosis

49쪽

Illud sane certissimurn esse. mihi videri solet; in ipsa causa, si videlicet adaequata sit, effectum ipsum, quacumque demum ratione, contineri. Aliter quidquam esset sine ratione lassiciente ; quod unquam esse posse Philosophi negant. Ipsa igitur causae virtus aut id habet, quod in effectu est, ex eadem scilicet specie, vel genere, aut eminentiore quadam.ratione complexa continet. Hoc eadem clara notio suadet, quae proportionem quam dam inter causam, et effectum esse debere, satis

aperte demonstrat .. . .

. . .

Rationibus etiam, quae voeantur a priori, eout Samuetis Garhii sententiam est Deum , in ite isemectum fatis' apte concluditur . .. '. a

. . . . . at . . . .

Mihi quidem non admodum illi probantur, qui

negant argumento, quod a priori Scholastici vocant, satis apte concludi, infinitam Deo Bonitatem , aut Persectionem inesse; quos inter Samuel Clarkius extitit si , Vis ingenii acumine celeberrimus, at suis, aut Magistri sei, novis quilibusdam opinionibus plus aequo delectatus. - Et ea quidem scripsisse Clarhium eo magis miror, quod multis ejus generis rationibuS esse

50쪽

Deum Immensum, hoc est nullis naturam ejus locorum limitibus definiri, concludat. Nam si, vel unum esse Deo Attributum utimur hoc etiam nomine pro latino, quod Theologorum ac Philosophorum usus jamdiu mollivit ) si vel unum, inquam, esse Deo Attributum prorsus infinitum eoncedas, Essentiam illius etiam, sive Naturam . infinitam esse, concedas necesse est . Sapienter enim Lessius illa pronunciavit, cum de infinita Potentia Dei verba fecisset - Neque solum ex infinitate potentiae recte colligimus absoratam infinitatem essentiae , sed etiam ex infinitate cujuslibet attributi. Sapientia enim, Justiria, Miserieordia iu- ita non es aceomodata vel commensa vis ef- sentiae infinitae. Debet enim esse proportio inter esentiam, et attributa, sue inter baec sit alia

qua diuinctio formalis, ut quidam volunt , Menon fit m si) .

Sed accuratius hac tota de re contra Clar hii sententiam disputemus. Si Deus est res , i quae

necessario existit Ens a se Metaphysici vocant

omne id amplecti natura debet , quod honum, quod expetendum , quod persectum vocari: possit. Omne autem id finibus caret. Neque cenim ratio lassiciens esse potest , iquare si certus aliquis, ut ita dicam, gradus 1 persectionis existat, non aliud ultra sit, quod in leo, genqre cognosci possit, aut appeti. Sane si bionum, . quod utcumque i natura sua

possit esse t Bosum possibile iidem Metaphysiei di-