장음표시 사용
81쪽
,to ipso pilarola genio non sine rasone possit Liberi. Ex quo monumenis colligitur, uete. ves Etrus cos, Homeri et antiquissimorum Phllosophorum sententiam secutos, credidisse, in aquam , ex qua omnia nata, omnia rursus resolui. Femina illa , quam relinquere uidentur, quateque sceptrum praserens, seopuIo insidet, Tethyn repraesentat. In possica eiu dem Uasis picti sunt tres comoedi: seenicos siquidem ludos in parentalibus mortuorum liuio exhibitos , uetusta marmora testantur.
Ministros Sacrorum et Donaria Tuscorum
De religione Dierum Etruscorum in sacri iis faciendis
Ouinquam allata hactenus complura Etruscorum Deorum sinuIaera satis probant,
Fabulas apud Homerum et Graecos Mythographos obuias et ubique celebratas , iamdiu Etruscis cognitas fuisse: haud pauca tamen adhue supersunt de religione quoque eorumdem dicenda, quae summam antiquissimamque Tuscorum superstitionem declarare possunt. I
Etrusci, quos alii origine Lydos et ; alii pelasgos 3 ; alii denique indigenas fuisse
arbitrantur, c impellente eos Pastorum in Aegyptum inferiorem incursione ob nimiam multitudinem postea alias sedes quaesiuerunt; tandemque ex Aegypto in Italiam peruenerunt, uti egregiis argumentis prubat Bonarrotius. s) Hic veterum incolarum mentibus ad humanitatem Deorumque cultum, Iano potissimum auctore, efformatis, qui eam ob causam postmodum ante omnes Deos in sacris appellari, paterque uocari meruit, singulis quoque Diis saeras cerimonias, temPla, aras, sacra ac Festa, nec non sacrorum Ministros constituerunt: quae omnia ex anti quissimis gentis huius monumentis possunt comprobari. Primo hie memoranda sunt Etruscorum Sacra C sientia, quae Etrusco voeabulo ita appellata censet Pompeius Festus, quod ex multorum consensu essent statuta. I, omina Deorum maiorum gentium, in quorum honorem ista sacra fuerunt celebrata ; quosque Proprio nomine,
1 Arn ilus aduersus gentes L. VII. . Idem, ibideαια Dein ster. de Etrur. Reg. L. l. e. I. ' . A ,
3b Dionysiiuis Halte. Antiquit. Rom. L. I. s Ad monument. addit. Demirar. Operi S. XLVIL
82쪽
exemplo forsan ab Ebraeis uel Aegyptiis ducto, esserre nefas habebant, his uersitas ex posuit Ennius 1 Singulis menses singulos , in quibus colerentur, adsignarunt: 'quod quidem ita factum, quia illi nihil aliud fuerunt, quam duodecim Zodiaci fgna, quibus anni eursus disponitur. 2 Ianus, ueluti Parens, ut ait Festus, 3 in Sacris primus ante omnes Deos meruit
inuscationem; ejusque sacra apud Etruscos principem locum obtinuerunt. Arae duodecim ei fuerunt consecratae, quia annum in duodecim menses, et in dies trecentos sexaginta quinque, secundum statuam a Bege Numa eidem dedicatam, distribuit, quam Plinius de. scribit. Primitiae frugum tutius anni ei oblatae: thdre et uino litatum. Libum aris impositum a iacerdote in Iani h0norem, Etrusca uoce Ianuai fuisse dictum, memorat Festiis. Virtutem ad potestatem Iani cum in caelo , tum in terra describit Ouidius 6 Proeedente tempore, praeter liba et m0lam salsam, aries quoque ei fuit immolatus, ut Festus testatur: eumque ipse laetat coronarum inuentor , sub noui anni auspicia, laurea coronaeum coronare constaeuerunt; T) id quod etiam factum, cum Consules nodum annum aperuerunt , inque eius templo Consularia ornamenta acceperunt. In sacris hymnis, quos in Iani Iaudem cecinerunt Salιι sacerdotes, inter alia peculiario cognomina , Deus Deorum et Pater id.it appellatus 3 Quia porro Ianus pacis bellique arbiter cultus est ab Etruscis ἔ ae ualuae eius templi bello apertae; pace uero erant clausae: Clusius quoque hinc fuit appellatus. Ametor est Seruius, Ianum foederibus quoque praefuisse, perque eum iurare latitos. Ianus mythice Mundus, uel ut alii uolunt , Annus siue Bl est. Io Hune supremum omnium Deorum Ethnici antiquissimi Ιαω , Do uocarunt; inde forsan Etruseis et Latinis Ianus dictus. Eum, uti et Saturnum, uiri doctissimi esse ipsum Noam arbitrantur. a Urrtumnusia, siue Vortumnalia aeque antiquissima, ac Iongo ante Romam eonditam tempore, ab Etruscis, eorumque eXemplo a Sabinis atque Latinis fuerunt celebrata. Hesetumnum Deum cum Romani, deuictis VoIsimiensbus, euocassent, eiusquo signum Romam deduxissent; Sacra, templa, aras, sollemnesque ferias ei constituerunt. Eius simulacrum, quod illud ipsum Volsiniensium eqse uidetur, egregie describit Propertius. Ia Varro hasce ferias Octobri mense celebratas misse tradit : I3 Vertumnalia a Vertumno, cuius Ieriae Octobri me e. Spiceas coronas ac n0rcas, aliosque ruris honores ab agrorum hortorumqueaultoribus, saero ritu fuisse oblatus, eX Propertii descriptinne elucet: siquidem memoriae proditum , Verrum irem vinearum , agrorum, hortorum, itemque arborum rationem docuisse. Aurigas quoque , ut in ludis Circensibus uictoriam obtinerent, nec non Mercatores Uer tumno sacra feciste, ex Propertio non obscure colligitur.
Iuno, Hesta, Minerua, Ceres, Diana, Venus, Marti
Mercurius, Iovis, Neptunus, Vulcanus, Apollo.
Athenatus L. V. C. IV. 8 Τertullian. in Apologet. C. X.
9 Macrobius Saturn. L. s. C. IX. Iob Arnobius adu. gent. L. III.
iij Boeliartus Geograph. L. I. c. L
83쪽
P mona pomorum arborumque pomiferarum Praeses Dea, eodem fere honore eum enim iuge suo Vertumno ab Etruscis, deinde a Romanis fuit culta. In eius sacris pomo-xum omnium temporum primitiae fuerunt oblatae. I sicus ei saeratus in agro Solonio, inter Laurentinum & Lanuvinum agrum, a uoleribuS Pomonal fuit appellatus. Flamen eius dignitate omnium fuit postremus, Pomst valii dictus. Novas fruges ac uina ne degustabant quidem, antequam primitiae Pomona fuissent oblatae. 1 Νοrtia, honoris eaussa etiam Magηa De dicta , eadem ae Fortuna esse eensetur a Murciano Capella. ab Antiquis imis iam temporibus, a Volsinien bus maxime et L lateranis, templis et aris fuit honorata; qV0d prQbat simulacrum in Tab. editum. Volsiniis in templo Nortiae singulis annis, clauus annalis in parietes figebatur, quibus iunctis Epo. cha ueterum Etruscorum indicabatur. 3b Hunc morem, Per eiusmodi clauos annales numerum annorum colligenda, apud Latinos atque Romanos diu obtinuisse ex Foli uerbis
colligere licet. OAncharia; quae et ipsa fuit furiηs , a Faesulanis et Asculanis diuinis honoribus fuit
culta. Sacerdotes eius Aucham dicit, furore ab eadem Dea correpti, futura uaticinabantur. Sacra eius, quia P0ntisees ea arcana, aeque ae aliorum Deorum Etruscorum
esse uolebant, a uetustis script0ribus, qui ea ignorabant, silentio transguntur. Voltumna templum habuit in Etruria antiquissimum, in quo de rebus grauissimis post sacrificia et supplicationes de more factas , Tusci consultarunt. Furinalia, dicta sunt sacra in furinae Deae honorem celebrata; in quibus uino, lacte aemelle eidem litarunt. Ilex arbor ei, eX ueterum monumentorum auctoritate, sacra
censetur. Quia uero haec Dea scelerum uindex habebatur , uerisimile quoque est,t ad eius aram sceleribus obnoxios se eXpiaste, ac suo sanguine eius aram conspersisse. Iagetica sacra, quorum ex Cincio memiRit Macrobius 6) a Tagete , qui sacra Acherontica et Haruspicinae disciplinam Etruriae populos docuit, nomen habent. R0mulus in condenda urbe Tageticis Sacris usus est ὁ arcessitis Etruseis Auguribus et sacerdotibus , quo auspicato urbem conderet. Τerminalia in honorem Termini, Iovis Terminalis, et Deorum, qui finibus agrorum tuendorum praeerant ab Etruscis celebrata suerunt. Iuturnalia saera ii, qui artificium aqua eXercebant, celebrabant in honorem Iuturnae Etruscae Nymphae , quac Italiae populis summa beneficia contulisse ferebatur. Manturnalia coniuges celebrabant, ut Maniurna Dea coniugium stabile ac cuneors ipsis redderet. Vacunalia, agricolae post peractos ruris labores, fructibus perceptis, Vacunae post focum sedentes agebant. Clitumnalia in honorem Clitlimui, in cuius templo oraculum et sortes fuerunt, ad Septimii Seueri usque tempora suerunt celebrata. Ferunt, Clitumni aquam potatam candidus boues fecisse , quos inde petebant triumphantes, ut Ioui Capitolino sacriscarent. Nil erinalia, Germo Patri facta procul dubio ab Etrουscis originem habent; siquidem non solum ipse Tiberis rex
Etrusco. ab Plinius Histor. Nat. L. XVIII. c. II. αγ de Nuptiis Pirilolog. C. IX. a Liuius Decad. I. L. Ull. in v. Clauus annalis.s Suetonius in August. C. XXXV. 6 Saturnal L. U. C XIX. Plinius L. VIlI. epist. UlII. s Virgil. Georg. L. il. u. I 46.
84쪽
Etruscorum, huic sumini, In quo mersus periit, ab nomen dedit, sed Etrusci quoque
insignia flumina diuinis honoribus coluerunt. Aquilicia sacra Ioui fiebant, cum in siccitate aquam elicere a Due Pluuio opus esset. 2 Sacerdotes, qui aquam eliciebant Aquilices dicebantur. Manalis lapis, de quo Fulgemitu 3 consuli potest, tunc perlimites trahebatur , cum pluuiae eX0ptarentur.
Saltatio Saliorum E Salistrum Virginum circa stras. Mo
Marmorea columella , anaglypho opere , artificioque insigni, quam exhibet Tabul.
XXXVI. in agro Clusino fuit reperta, probatque adeo, esse monumentum a Tusco, eoque petitissimo artifice confectum. Personae partim stant; partim alterna pedum motu, uariaque manuum gesticula tione saltant. Choraules penulatui fere in medio stans , fistula sex calamis compacta saltantibUs accinit. Prope eundem Choraulem in medio stat Coryphaeus, totius sacri chori moderator, cuius gestui manuum in dexteriore parte re1pondet mulier riciniata, quae iuxta eumdem Choraulen saltat. Inde cernitur Salitas saltans , cuius caput, more Saliorum, est tutulatum; quo tutulo et C0rΙphaeus , et alii duo Salii sunt ornati. Salium duae feminae saltantes comitantur, altera seminuda, altera succincta Baccharitium speciocorpus circumagens. Adest etiam , chori congregator et ductor, qui gesticulatur. Parte laeva seminae cum alio chori duce repraesentantur. Femina puellae iuXta arborem stanti capite uelato , crotala aerea porrigit , quae in sacris Deorum fuerunt
adhibita. Duae erant apud Etruscos saltationes , in sacris Deorum caelestum celebres; Saltatio adimata siue Pyrrhicha, ad numeros tibiarum peracta, qualis in opere Demsteriano refertur Tabul. LXXVII. & LXXUIΙΙ. Altera saltatio pacifica , euius meminit Plato s)T bes quam Diis inprimis gratam, hoc anaglyphum Opus repraesentat. Omnes cum ii, tuni cxxviii Saliae nudis pedibus saltant, ritu apud Aegyptios maxime ustato , quem ostendit Mensa Uaca, in qua et ipsos Decis , et sacrificulos nudipedes effictos videmus. Sicuti Aegyptii et Persae inter primos inuentores chorearum in honHrem Deorum reseruntur: ita Romani quoque in sacris choris agendis Aegyptias uirgines et choraulas plurimi fecerunt, pretioquo conduxerunt. 6 Sic populus quoque Israelitieus, prauis Aegyptiorum moribus imbutus,c0rassato aureo uitulo , choreas circa eum agitauit. 7 Quia uero Salii et Saliae in hacsgura per gyrum choreas agunt, uerisimile est, faltationem κυωλιωην , orbiculatem, in ho-Π0rem caelestium Deorum, ad eorumdem aras celebrasse, quo uarium sderum motum, gressum ac regressum cXprimerent. 8 Quemadm0dum autem constat, Etruscos uer no
i Festus in v. Tiberis. a) Tertullianus in Apologet. C. XI.
85쪽
Etrusci maximum habuerunt, primum Salii adsignati fuerunt. Inter alias uero caussas, cur Etrusei ues Iano sacrum celebrarent, ea haud pustrema uidetur, quod uerno tempore eum in Italiam uenisse, a maioribus traditum acceperunt. IJ Vestigia antiquissimi huius Etruseorum festi per omnem fere Etruriam adhuc deprehenduntur; siquidem eXortum uer, Calendis Maiis, totoque hoc mense, praesertim apud rusticos, choreis ad Muscos concentus factis eantilenisque celebratur. Alia celeberrimi huius Etruscurum festi caussa ubdetur , quod ueteres Ethnici Theologi mundum uerno tempore eonditum fuisse credide. runt; quod Virgilius rituum Etruscorum peritissimus d0cut. ab Suspicari forte etiam lieeat, ehoreas in hac columellae sculptura exprestas, in dedicatione arboris illi Deo sacrae fuisse peractas. Ut enim singulis Diis proprias arbores consecrare solebant : ita quoque circa
easdem choreas ducere solebant, eas unguentis ungebant, uino sacro conspergebant: Deorum et simulacrorum in morem coronabant : vittis uelabant , omnique superstitione colebant ; quas etiam oracula edere: aliquando fabulati fuerunt. Litteris quoque arbores religiosas fuisse inscriptas, quo magis ab omnibus colerentur, dissertissimum testem habemus Plinium. 3b Arbores , si essent de caelo tactae, ne parum eastae haberentur, ab Haruspidibus sacrificiis expiabantur; dicebanturque fulguri α, atque etiam sanaticae . teste FHlo, quia forte more fanaticorum mala ominabantur. 4b Morem consecrandi arbores Diis; iuxtaque easdem erigendi aras et aediculas De Frum , Etrusci ab Aegyptiis aceeperunt; quod adparet ex antiquissimi vasculi fictilis pictura, in Tabul. XXXVII. quod exstat inhibliotheca Vaticana.
pictum in vase Etrusco Bibliothecae Vaticanae. Deorum Epiphanii. Ioui plures Genii ab Etruscis adsignati.
Dii in Fesis omni cliltu exornati.
T Q. Tn TabuI. XXXVIII. exhibetur vasculum Etruscum ab eximio Tusco pictore pluribus xxxviii. st coloribus ornatum, in quo multa notatu digna c0ntinen ur, ac pro Donaris dedidatum
fuisse uidetur. Festum et Sacrum Etruscorum repraesentat, tum a uiris, tum a feminis lactum. Nam ipse Iupiter, habitu sedentis in aere adparens , dextra pallium remouete capite; sinistra sceptrum aureum tenet. Arae eiusdzm Iouis innititur femina, quae dex ira speculum; sinistra sabellum, uel folia concinnata Ioui donanda praefert, unde bos adductus, non mactandus, sed tantum Ioui offerendus a seminiS. Has sequitur iuuenis tibicen chlamydatus cum petaso uiatoris post tergum religat0, qui adfert corollam. Genius, ut uidetur, eiusdem Iouis, superne adparens, alteram seminam, quae bouem procum. hentem adprehendit, dextra mauu coronat; sinistra ramum sacrae Plantae defert et uittam, forsitan rite sacrificantibus praemia daturus. In eodem vasculi segmento Tabul. XXXVIIII. allato, picti sunt duo iuuenes, quorum alter sedet in scopulis, habetque caput coronatum; sinistra tenet ramusculum : alter iuuenis stans, inniXus baculo euronam peculiari modo
contextam ostentat. Inde sacra facturae adsunt tres feminae, quarum una eoronam e rosis et uittam adfert suspendendam : altera stans speculum ostentat, uestemque expandit: ea uero, quae in medio sedet, craterem et caulem plantae seti arboris tenet.
In angustiori vasculi fascia picti sunt pisces uarii generis, quibus abundat mare Tyrrhenum. Nec uero est , cur ideo censeamus, Noptuni sacra hic designari, eum in alior seruius in Virgil. Aeneid. L. VIII. u. 6oo. 3 Natur. Histor. L. XVI. C. XLIV. α Virgilius Georg. L. II. u. 336. 4 Virgiliu. Ecl. l. 17. et Festus.
86쪽
alio uase Etrusco, in quo Heroum res praeclarae exhibentur, eodem modo pisces picti eonspiciantur. Exinde coniicere licet , pisces Ioui oblatos fuisse: uti etiam Uulcano pro animis humi is eos datos Ebius testatur. I I i inferiori huius vasculi parte picti sunt duo iuuenes: eX his ster ramum et Ian.
eem praeferens sedet: alter cursitat, ramusculum et diotam tenenS ad libandum forte Ioui. Iuvenibus mulieres quinque eleganter cultae iunguntur , ut sacra peragant. Ex his duae sedent: nam prisco more adoraturi, sacraque facturi, interdum etiam sedentes supplicabant, qui teste Suida, βωμολοχοι dicebantur. Scala, corollae, crateres, lances siue disci , quae manibius tenent, mimera uidentur esse Geniis oblata, qui sacra rite facientibus adeste credebantur. Mos enim apud Etruscos fuit antiquissimus, ad Deos non accedere, nisi tenentes manibuS uittas et ramos , quod etiam pacem petituri, Etrusco more, feceruut, ut Virgilius
indicat. r Ioui singulis Idibus Tusci puraica sacra facere eonsueuerunt; et quidem antiquiismis temporibus inuruenta, in quibus uictimas obtulerunt quidem, at non macta.
. Ex hoe igitur Etrusco uase Θρήνσω seu adparitiones Deorum colliguntur , quubus pictae in eo feminae munera offerunt. Apollinis i mentionem facit Virr iuus. O Credebant etiam delubra insolito splendore collustrari eoque praesentiam Dei testari; ut liquet ex Claudiano. 6ὶ Hauc gentilium de Deorum aduentu et Praesentia opinionem eκ saeris Hebraeorum ritibus ortam censet Spanhemius. Sic celebres sunt Dei adparitiones
Si euti aliis Diis ueteres Etrusci unum uel duo genios tribuerunt: ita Ioui tres fuissa ad signatus ex huc vase adparet. Genii boni ac benefici, non secus ac Iupiter Elicius,
e caelo euocabantur atque eliciebantur, ut Suidas docet. I Specula, quae duae femunae Praeferunt, declarare uidentur, ad eXOrnanda Deorum simulacra, quae omni cultu
ornata, in thensis ad delubra, sollemni pompa, cum hymnis & choreis deducta fuerunt, specula fuisse adhibita. Certe Diis quoque , humano m6re , Omatores et ornatrices fuistis adsignatas, ut eos in festis comerent ornarentque, probat Augustinus : II Sunt, quae Iunoni ac Mineruae capillos disponunt, longe a implo, non ratinum a sinulacro flantes , diritos movent, orantium modo : siunt , quae speculum teneaut . quibus nitμllianus I r quoque et Apuleius adstipulantur. i 3) Exinde etiam colligere licet , ea quae in pompis Deorum deferebantur, corollas, cistas, lances specula, taenias, in templis eorumdem Deorum, quorum Festum agebatur, pro donariis relicta fuisse. Scala , quam una ex mulieribus in hoc uase pictis , tenet uel ad donaria suspem denda ὁ uel ad comandum ornandumque simulacrum Dei, adhibita fuisse uidetur. In eodem uase solum conspicitur uariis floribus sparsum , qui ex eo quodammodo nati uidentur. Siquidem uiae, per quas in pompis Dii deducebantur, fioribus et ramusculis conspergi solebaut, ut de Cybole canit Lucretius. I
xi de cinitate Dei L. UI. C. t..s Macrob. Saturnal. L. I. C. Iz. Saubertus de Sacris. C. XXI. Aeneid. L. IV. u. t 3. 6 de raptu Proserp. L. l. E. 7.
87쪽
ex Anagldipho antiquissimae ollae fictilis illastrantur.
Vastulum, siue olla, quam Tabul. XL. exhibe=, Adriae Venetorum, quae olim cele berrima fuit Etruscorum colonia, Anno cIolae xv. fuit effossa. Unicarn habet ansam, os latum, estque colore subrubro, figuris undique e plastico opere uetustissimo or
In altera huius ollae parte sunt duo uiri, quorum alter nudus : alter tunica sine manicis indutus, euntum agitantes, e quo utrimque in summo ligati pendent ueluti lances, quae panes esse uidentur. Alii item duo uiri nudi, et ipsi uario modo gesticulantur Pileum in capite gerunt in aeumcn desnentem, qui in usu apud ueteres Adriae populos fuit. Mos fuit ueterum Etruscorum , panes et placentas in honorem Deorum suspendere. Hi panes duobus lineis diuisi sunt , quae crucem quodammodo reserunt; quos quadras diXerunt ueteres Latini, quod in quatuor partes erant diuisi. Igitur Etruscos nostros panes ita conferisse , et in quatuor partes diuisisse , ac in honorem Deorum suspendisse, cum ex his, tum aliis monumentis constat. Panem in hune modum fatuim uel placentam saepe manu tenens Etrusca Ceres conspicitur in antiquis Etruscorum monumentis. Quare quidem credid rim , in hac ollae facie , sacra in honorem Cereris a quatuor uiris celebrari, Saliorum more tutulatis, quod sacrum cum ludicra saltatione, ac panum agitatione et suspensone, de qua Suidas, peractum videmus. In medio eorumdem quatuor uirorum adstat femina cum ueste succincta, quae pectori sinistram manum admouet, altera canistrum gestat; ni forte sit μυλλος , ex sesamo et melle fatilis. ab . Cum sacris Cereris sacra Lenaea in honorem Baechi vindemiarum tempore seri solita, coniunguntur, expressa in altera ollae parte: nam uir porcellum Cereri immolandum in humeris ferens, dextra manu tenet vasculum, quod capedunculae figuram habet. Alter uir sacrificulus utrem uinarium in sinu defert. Sequitur deinde uictimarius, qui caprum, Bacetii uictimam , adprehensis eius cornibus, id tu sussiis mastare uidetur. Inde uenit, ut uidetur, femina temUIenta, quae duas lagenulas uino plenas deferens puellum altera inebriat. Forsitan uero quis priora quoque illa non Cereris sacra, sed Bacchi Orgia esse censeat, eo quod in illa pertica non panes, sed oscilla potius suspensa uideantur, quem Bacchi lusum per pagos et compita fieri solitum perbelle describit hirgilius. 3
uis , si tu, musicis modis et saltatione a feminis
In dicta iam Tab. XL. repraesentatur etiam Uascul2m Etrusca pictura praenobile, in qdo tres feminae sistuntur, GENIO forsitan NATALI, uel si mauis Amori sacra facientes. omnes certe gentes, e diuini uoluminis historiis, persuasum sibi habuerunt, esso spiri-I in v. F ρεσιώ- Τ. II. P. 29.
ab Athenaeus Deipnosoph. L. XIV. et Vossius de 3 Georgic. Lib, II. v. 339. origin. Idolol. L. II. c. 6 9.
88쪽
tus quorum ministerio utatur Deus: esse etiam spiritus, quos Genios dixere , quorum in tutela, ut quisque natus est, uiuat. 2 Hanc doctrinam et cultum Geniorum Etrusea ab Aegyptiis acceperunt , qui homini nascenti quatuor Genios adsignarunt. 3 Iii annua diei natalis celebratione GEMUM coronabant floreo serto, perfundebant ungu*ntis, libum ei offerebant, thure et mero sacrum faciebant. 4)Ara tripes sere in medio saltantium seminarum posita est : ex qua sursum quatuor lilia, quorum etiam in sacris paginis sit mentio , surgunt; superque iis erater, in quo poni solebant adoramenta, quae in honorem Numinum adolebantur. Trigonum pulsat Sambucistria , reliquae duae feminae choreas agunt, GENIO expansis alis ad aram prae sente. Ex quibus facile colligitur, apud Etrhiscos GENIUM NATALEM suisitu, hymnis, musica modulatione et saltatione in annuis sacris cultum fuisse. Cum Amorem quoque inter Deos Praestites colueriui Aegyptii, eumque singulis hominibus ab ortu adsignarint, non male suspicemur , cadem Sacra antiquissimo huic Deo a feminis Etruscis celebrata fuisse, quae Ehωjiκα appellarunt Graeci , de quibus Plutarchus c et Pausanias agunt. 7
facta a sponsis, ex Etrusco vase illusi litur. Noua Nupto πο-ulisque Milritus csirpento ducti a sacra facienda.
uptiis eum nihil sanctius habuissent ueteres Etrusci, ipsos Deos iisdem praesentes interesse crediderunt, si casta mente riteqUe e0ntraherentur : sin minus, Deos ultores , ad ultrices Furias cum gladio et face adeste sibi persuaserunt. Vnde . nuptias sine auspiciis et steris celebrare non consueuerunt. Ita hisce uero Cereri pureus immolabatur, 3 quem morem ab Etruscis derivatum, prisci quoque Latini et Graeci imitati fuerunt. SiqLidem, testa Caluo poeta , nuptiis Ceres Tuscorum opinione praeesse credebatur. Ad sacra facienda Celeri uel etiam i eneri et Iuno u iugali, noua nupta novusque maritus ibant carpento uesei, ut plures ueterum urnae sepulcraleS adhuc declarare possunt. Exemplum est in Tab. XLII. ex Etrusco sepulcro π rmoreo, Volaterris erUt0. Carpentum praeit sertius lampadarius,
uiam collustrans uel quia noctu sponsi ad tomplum Veneris euntes peruigilia facere debebant ; uel etiam quia sine facibris nuptiae minime auspicatae habebantur. Vir equo insidens obuiam sponsis factus dextram manum uiamque cedit : quod decus Romani Virginibus , e. statibus, dignitatis caussa postea sanxerunt. Vir dextrum, coniux sinistrum latus tenet in carpento. Carpentum sequitur ancillula , quae in aliis urnis capistrum seu calathim tenet Veneri sacrum. Adest etiam se DS pedissequus ex ea familiae turba, quam describit Plautus. 9 Eadem haec urna ostendit quoque carpenti Tuscanici structuram et ornatum ὴ ueri que omnino simile est, Virgines Vestales, Ρraefectum urbis, Praefectum praetorio, et Vicarium Vrbis, Tuscorum exemplo, carpentiS usus fuisse. Iob Sacra, quae Graeci π ύλεια io uocarunt, in honorem VeneriS apud Etruscos a nouis coniugibus celebrata
exhibet insigne vasculum, in Tab. XLI. repraesentatum; Cernitur UENUS SPONSA sedens in sella, quae Homero dicitur κλιταος, ut aduertit Athenaeus , Io dignissimis V a quibus-3 Uossius de Origin. Idol. L. I. e. 6. 7 In Atticis L. I. C. XXX. in Boeoticis L. α
ab Censorinus de Die nat. c. I. c. 27. et c. R .
Maci obius Saturnal. L. l. C. i9. 8 Varro de R R. L. II. c. 4. Plautus in Prol. Aululariae. et Tibullus L. II. 9 in Aulularia Aet. III. se. V. Eleg. II. L. IU. Eleg. 4. Iob Selaester. de re uehicul. L. I. c. II. Exodi cap. XXV. u. 3 Meursius in Graecia feriata.
6 in. Erotico, in principio. i ab L. V. c. 6.
89쪽
quibusque adp0ni solita, peculiaris tamen sgurae 3 nam tripes est , ut linque aneonibus,
lateri s brachiorum instructa : cuius pluteus ad humeros et caput reclinanssum, figuram crucis habet, eiusque eXtremis, tamquam ansae quaedam adiunctae sunt, quo facilius loco moveri p0sset. Pedibus eius subiectum est mobile scabellum, in quo, ut uidetur, deposita est Zona Virginea, quam Etruscae nouae Nuptae Ueneri consecrabant. Coram Venere conspicitur noua Nupta, fiammes uelata, ornataque monili, armillis et pretiosis uestibus, quae dextram cum dextra Veneris coniungit, quasi si 'ndeat se iura connubialia seruaturam. Insidet capiti Veneris columba ei sacra , c0niugalis amoris insigne, corollam, ut uidetur, ferens myrteam. Ad stant duae feminae Nymphae uel Charites, Veneris famulae, quarum altera arculam muliebris mundi eiusdem Veneris aperit : altera Cestum eius praefert. Cernitur quoque iuuenis pectorali fascia cum bulla in medio eminente, et ueste pistiirata amictus, qui duas faces acce fas atque erectas praefert: qui forte est menaeus, boni cometator amoris: qui ruir teneram ad ulmum uirginem , ut canit Catullus. I Superne inter Venerem et nouam Nuptam uolitant duo geηii, eiusdem Deae indiuidui comites et famuli. Ex hisce alter taeniam nuptialem, uel eiusdem Ueneris cingulum : alter deXtra vasculum olei adorati, quasi Deae capiti infundat, et sertum myrteum praefert, qu0 eam coronet. In altera eiusdem uastuli parte, sacra Amori faeientes Sponsae, toto corpore nindae , pictae sunt, quarum altera speculum , altera cingulum solutum tenent: stant iuxta aram, in qua adparet Amor, qui dextra aviculam caudatam, hirundinem forte, ostentat: haeC enim auis contubernii hominis amioa atque amoris symbolum perhibetur. 2 Palmae ramos taeniis maioribus . Ornatos non procul positos videmus, qui forte Etruscorum mos fuit , cum huiusmodi ramis ad sacra EeωΤικοι accedere. Ara Amoris celsissima est, qualis Dis caelestibουs poni solebat. 3) Impositus est columellae , quae a duabus basibus
sustinetur, erater 1atis latus ac rotundus, in quo lacra libamina infundebantur, lectaque adoramenta cremabantur; quod etiam fecisse Romauos, uetus inscriptio, in qua Ara odoribus repleta legitur, declarat. Frequentem esse hanc arae figuram in ueterum EtrUscorUm monumentis, Dempsterus docet. S) Iuxta eamdem aram Amoris sedent duae feminae, Veneris ornatrices, qVae templo eius seruiebant: quarum altera speculum; altera strigilem prarerro uidetur. Ad sacra accedit alia femina, quae arculam cum donis portat, forsitan una e Ρs cadum numero, quarum cura erat, crines coloribus, gemmis, auroque eleganter disse onere
atque ornare, ut luculenter probat Sphanhemius. 6) E fenestella caput profert femina, quae nescio an Ueneris, au uero sponsae imago uideatur. Recondita et arcana fuere Sacra Etruriae, et a Scriptoribus ethnicis magno flentio inuoluta, eo quod Sacris hisce initiati iurare cogebantur, nemini ea sc ullo umquam temPo re uulgaturos esse. Ualde ueri simile uidetur , ea Saera fuisse Bacchi mysteria, at
quae non nisi iuratos admissus fuisse Liuius testatur; quaeque ab Etruscis Romani aede-
et rusteria bacchi a Cabiris seu Cordantibus in Etruriam delata et Etruscorum initiationes ex antiquis moliu- mentis Husrantur.
et ex Aeliano de Animal. L. I. C. 52.3J Viimauius de Architect. L. IV. c. g. 4 Falaret. Inscri pl. antiqv. c. II. P. 79.
90쪽
pere. Laconum col0ni, qui in Italia plurimi , iam ante Troiae excidium fuerunt, omnium primi Italos ea docuere. I) Εx allato supra in Tab. XXXV. uetustis no simulacro unius e Diis Cabiris, ac Clementis Alexandrini testim stato clarissime apparet, Etruscus saera Bacchi myst cxia , initiationes et mysticam eis am a Cabirii seu Lorybantibus accepisse, qui non nisi homines Rheae et Baccho initiati fuerunt, hurumque Deorum facra et cultLm in Etrου iam inuexere. 2b Cista ipsa evincit, quanto honore Bacchum coluerint Etrusci; nam in aedicula eam repositam cernimus ; in aediculis uero praeter simulacra Deorum, nil aliud Et Issi collocare consueuerunt. De cistae eiuSmodi sacris, et Bacchicis orgiis erudite disserit Lamius. 3b Cittae huic, non ut in aliis, Dini apertae, 1ed clausae penitus sinuosus serpens aduoluitur, ipsumque Bacelium , eiusque uirtutem et diuinitatem exprimit, cui etiam sacer habetur. Adsimilem aediculam elegantissimam expressam sistit Tabul.
XLII. cuius uero postes clausi sunt; neque in ea cista reposita conspicitur : sacrae tamen initiationes eodem ritu peraguntur a feminis, quae adstant, monili, armillis et Zona unionibus distincta , adm0dum ornatae. Si nistra gladium tenent, qui e balteo Tonae adnuXo , dependet: dextra manu e patera, nescio aquam , an sanguinem super caput uirorum, in sella curuli ante aediculam segentium effundunt; qui initiati uota concipere uiuentur. Sic Numa Pompilius in lapide sederis, ab Augure RcX inauguratus est. Gladius, quo accinctae sunt Etruscae Antistitae tenentque , dum eos uiros initiant, persuadet; sanguine uel sacrae uiri imae , vel potius eortimdem sontium hominum cruore perfu1bs fuisse. Neque mirandum, id muneris initiandi sacris Bacelli , penes Etruscas feminas Antistitas extitisse, cum, teste Liuio, occultis Bacchi mysteriis , tum uiri, tum feminae initiaverunt. Initiati manus deculiatas, uinculisque constrictas, pedes uero cothurnis habent Ornatos , qui maxime Baccho tribuuntur ac praeterea chlamyde , quam bulla in medio ad-1tringit, amicti uisuntur. Ex sella autem curuli, cui insident, calceisque patriciis, quibus sunt calceati, non sine ratione colligitur, uirus hosce initiatos primarius Etruscorum fuisse. Miseri siquidem illi, eiusmodi initiationibus, se non in hac solum uita ; sed post mortem quoque felices beatosque futuro S arbitrabantur. Denique lapides , quibus pedes imponunt, pellibus tecti apparent: siquidem, auctoro Suuia, ob caesarum uictimarum helles substratae fuerunt pedibus eorum, qui piaculo polluti lustrabantur.
Sollemnis Etruscorum baptismus, quo ritu quibuslie ceremoniis traditus ac susceptus ex antiqlii sti is monumentis ostenditur.
ollemem apud Etruscos Baptissmatis traditionem per manus sacerd0tis diabolus, in. sensi simus humani generis hostis exemitauit : qui, ut insanas gentes in sui seruutium redigeret, complura lustrandi genera , aere, aqua, igne, sanguine monstrauit, ut tamquam simia sapientissimum Deum aemularetur, quod Ieriuilianus munet : 7 Diaholus ipsas quoqne res Sacramentorum, in idolorum mysterili aemulatur. Tingit et ipse quosdam , ut
i Dionys Halicam. L. II. et Plutarchus in Numa.
Liuius L. I. O Decad. IV. L. IX.
2 Aegyptius in explicat. S. C. de Bacchanal.
3 Dissertat. Ul. inter ceteras Academicorum Etruscorum Corton.