장음표시 사용
91쪽
que credentes et fideles siuos, expiationem de lauacro repromittit, et sc adhuc initiat Mithrae ;signat ille in frontibus milites suos: celebrat et panis oblationem, et imaginem resurrectionis inducit , et siub gladio redimit coronam. Etrusci compluribus ante Numam Ρompilium faeculis baptistna in usu habucrunt. Constat quoque, initiatos complura probationum genera experiri debuisse, antequam ad Sacra Deurum ac praesertim Mithrae admitterentur. Baptismi origo apud antiquiores gentes, ex magn0 illo diluuio , quo Deus orbem hune se eleribuq corruptum perdidit, PronuXisse quibusdam uidetur, quod S. Petrus Christiani orbis baptismum diluuio Τιὴ in ον dixit. I) Praeeipuum hoe antiquissimae religionis caput apud Etruscos paucis in praesenti prosequemur. Inter figuras, quae in sepulcro marmoreo in Tab. XLIV. relato sistuntur, iuuenis conspicitur, qui initiatur, nudo capite, praerIonga ueste fine manicis indutus, cinguloque praecinctus; quem susceptor eius militari habitu amictus tenet eleuatque, ut arae encarpit S coronatae incubare faciat, et ut aqua superfusa e capite eius in ipsam aram defluat. Ad sinistram sacerdos, dextra manu pateram super caput eiusdem iuuenis inuorgit, sollennique ritu eum baptizat. Hinc inde circumstant Mystae, inter quos unuS praelongo conto ad aram admoto omni conatu uel aram fulcit, ne eullabatur; uel ipsum sacerd0tem, qui fugam mutiri uidetur, impedit retinetque. In aliis monumentis baptismum referentibus, ut in sigura eadem Tab. XLIV. relata, arae quadratae exhibentur, quarum etiam in medio ardet ignis, qNi in terram decidit, quod ueteres mali ominis habuerunt. Suseeptorem treS Mysiae circumstant, quorum unus in terra prinstratus , pedes initiati retinere uidetur. Inter Myttas duae feminae adstant, officium 1uum implentes, uel agnum deferunt, uel zTmbalum pulsant. In medio Uates adstat, tabulam utraque manu sublatam tenenS , e qua aXamenta, siue carmina, ut opinor, in laudem eius
uiri, qui bapti a suscipiebat, canit ῆ de quibus Festus in v. Axamenta. Adsunt quoque saero huic ritui Fidieen, qui citharam plectro pulsat, et Tibicen, qui canit paribus tibiis,
quibus in canendis clarorum uirorum laudibus Etrusci uti 1olebant: quorum exemplo apud Romanos quoque sacris ac maXime publicis fidicines et Tibicines adhibiti fuerunt. 2 Cum Perusiae fere tantum, nec in aliis Etruriae urbibus eiusmodi monumenta conspiciantur, ibi fere magnus Sacerdos et Rex huius sacri sedem habuisse Uidetur. In altera illa urna iuuenis initiandus manus expandit orantis ritu ῆ eX cuius sinistro brachio corolla e laurii foliis conserta dependet : nam lauri rami in sacris expiationibus adhibiti fuerunt. 3 A cedit ad sacrum femina , ouem in ulnis ferens, tamquam expiaticanis λiῖζον , quod offerre tenebantur. Aqua autem marina potissimum ad eiusmodi lustrationes adhibita fuisse uidetur , quod illa salis particeps, magnam ad purgandum uim habere credebatur. Baptisimum ad sacra Mithrae mytteria pertinuisse, Tertullianus probat: Nationes, inquit, sacris quibusdam per Lauacrum initia to , odis alicuius aut Mithrae. Ipsos etiam Deos μοι lauationibus eficiunt: taeterum uitas, domos, rempla, rotasque urbes a pergine circumlatae quae expiant passim. Certe ludis Apollinaribus et Eleusiniis tinguntur : idque se, in regenerationem et impunitatem periuriorum suo sim , agere praesumunt. Haec Saera in honorem Mithrae instituta, quem Etrusci eumdem cum Sole erediderunt , a Persis, Chaldacis, uel etiam Aegyliis originem habuerunt. Nam in Isidis quoquo sacris Baptisima celebratum fuisse , prater Tertrillianum supra laudatum , Apuleius quoque declarat. 6J Sacerdos 'ipatum me religio a cohorte deducit ad proximas balneas, et prius siueto lauacro traditum, praefatus Deum ueniam, purissime circumrorans abluit. Mithrae initiati ac Mystae, tamquam nouo militiae saeramento auctorati, milites DEI INUICTI dicebantur; quare in his Etruscorum sculpturis, cum initiandus , tum su- seeptor cum Mysiis, militaribus ornamentis insignes conspiciuntur.
I Epi bol. I. C. III. u. 2 r. Coll. Genesi c. VII. 33 Theocritus Idyll. XXIV. u. LI. 4 Proetus et Homerus L. I. Iliadis u. aia. ab Rosinua Antiqv. Rom. L. III. c. 3I. 5 De Baptiunate C. V.
92쪽
apud Et Glscos etiam igne peracta, ad purgationem et expiatio
nem animae, et quo ritu, ex Etrusco uase declarantur.
Ii igne non min0rem, quam in aqua purgandi uim inen ueteres Etrusci crediderunt. E quibus elementis cum omnia constare arbitrarentur; nec ignorarent , aquis diluuii mandum purgatum, et in sine saeculorum igne renovandum: Ib homines ideo criminibus obnoxius ad puritatem uitae per aquam et ignem perducere studuerunt. Per quinquaginta dies iciunare, uersari in solitudine , biduum flagris caedi, in niues ut inti dies immitti, et alia huiusmodi per gradus perpati uoluerunt. 2 Immo, teste Gregorio Nan tandeno, in Sacris Mithriacis cruciatus, stigmata notasque, aut etiam mysticas ustiones initiati sustinuerunt. 3) Quomodo uero istaς ustiones factae fuerint, ostendit vasculum, quod eXhibetur in Tab. XLIV. ubi cernitur DEI MITHRAE sintvlaerum impositum basi et fastigio ual. 'de eminenti, reconditumque in aedicula, duabus columnis suffulta. Nec serupulum mo- ' ueat barba huic imagini addita, quam uetustissimo exemplo ei Persae et Chaldaei tribuerunt: G sicuti Aegyptii quoque Bacchm illum antliquissimum, cum talari ueste, et Mercurium , barbatos effiaxere. Eodemque modo Ianum etiam Etrusci expresserunt: qui Dii, uti et Mithras , idem ae sol habiti sunt. 6 Maxime uero peculiaris est cultus uestium; nam iisdem fere, quae etiamnum apud nos in usu sunt, Sacerdotum uςstibus, palla ad imos pedes demissa, et pallio, uςluti superhumerali, amietus cernitur. His uestibus Deus Mithras eXornatur, uel quia princeps Sacerdos ea Sacra instituisse creditus est ubi quia Dii ita in Sacris adparere censebantur. 7 Ibidem duo uiri ante imaginem
Mithrae ad focum accensum simul eXpiantur. Qui ad deXtram est, toto corpore nudus, uelatis tantum pudendis, iacet in carruca, ligatis manibus ac pedibus, quos ad ignem admotos habet, itaque eXpiatur. Alter indutus tunica oblonga , pariterquo succincta et manuleata, laeuo tantum genu humi flexo, dextro incuruato inniXus, Mithram 1uspiciens, 'iunctas manus ad e, tremum flamma ' apicem adurit. Id autem faciebant miseri desiderio beatitudinis post moretem consequendae, utpote qui ita initiati statim ad Elysias beatorum sedes admitti c. ed, derunt. Qui ea de caussa Herculem in Oet3 monte combustum ad Deos migrasse , Deo. rumque in numerum receptum tradiderunt. 8 Nocentes uero homines, qui sine lustrationibus ex uita discesserunt, apud inferoS pati supplicia et poenas adsimiles lustrationibus eum aere, aqua et igne institutis credebant, quas descripsit Virgilius. 9 Fiebant autem eiusmodi lustrationes non solum igne, sed etiam sumo et sulphure et taedarum ardentium mutua per manus traditione , quarum frequentςr mentionem facit Lucianus. Interdum etiam peractae memorantur titione ardente ex ara sumto, eum uictima adolebatur, eoque in uase lustralis aquae merso, qua, ut docent EuripeS Iob et Athenaeus il eos, qui adessent, conspersos purificabant. Quod uero P0situs ille uir cernitur, ea est caussa, quod sacris musteriis initiandos, sedentes in curru deduxerunt, ae sollenni comitatu honorarunt.
Memorant nobiles scriptores, inprimisque Virgilius, Ir Strabo I 3 Plinius I. et ex X a e
I uid. scriptorum ueterum loca apud Lometerum de lustrationibus uet. gentilium C. XIX. 2 Phil. a Torre de Mithra. C. V. 3 Orat. lII. in Iulian. uid. cl. Monisaucon. in Diar. Ital. C. XIV. O a Torre de Mithra C. III. s Diodorus Sicut L. II l. et IV. Ex Macrobio Saturn. L. I. Ig. et I9.
7 Tibullas L. Iu. Eleg. N. u. 3s. ProPertius L. II. Eleg. XXI. u. I6. Virgilius Aeneid.
93쪽
eo Stolinus, i) fuisse in Paliscorum agro aliquot familias, quas Hirpias dicebant, quae
ad Soractem muniem, annuum sacrificium facientes Apollini, per ignem ambulare consue-uedunt, quae tamen non adurebantur. Salitio quoque per flammas, piaculi caussa sebat ad placanda Numina , quod a Romulo ante conditam urbem factum nouimus. 2 Ρώrentes quoque filios suus ac filias per ignem transdueere conlueuerunt, ut eos Purgarent, et idolis suis c0nlecrarent. 3
SACRA MITHRIA CAeum es fiove sanguinis suscepta apud Etruscos: an id etiam fac Iuvi tu honorevi VENERIS, HECATAE, , MATVISI EVM, et FVELAVVM. De uictima blimana; iure
Mithriaci illi initiati, quos milites uocat Tertullianus, diaboli fraudibus seducti,ndii alieno sed proprio sanguine in honorem Mithrae se expiarunt. Ex quo ap. paret, insensiumum illum nostri Seruatoris hostem , multis ante christianae religionis inbtia saeculis, turpissima calliditate sacra illa mysteria corrumpere studuisse. Quia enim praesenserat humani generis per Christi sanguinem , redestitionem a ipse quoque se suis cultoribus, Mithrae nomine, sangNinisque profusione colendum adorandumque proposuit. Ac sicuti Issus Christus, Dominus ac Deus noster, Sol, Ignis , Leo, Victor in sacris litteris appellatur: ita etiam uaferrimus hostis , sol, ignis, Leo, atque etiam inuidius appellari uoluit; s) et ubique gentium Mithriaca sacra inuexit. Sic sacrosanctum Baptismi mystirium praevertere cupiens, eXpiatiωnem delictorum et interioris hominis renouationem, ut Tertullianus loquitur 6 de lauacro repromisit. Inauper sacrae Eucharistiae imaginem ingessit, proposito in iisdem sacris pane et poculo aquae , . iudice Iustino Martyre. 7 Denique etiam publicam exegit scelerum confessumem , igneque suo initiatos probari praecepit : quibus obseritatis, pater ille mendaci0rum suis cultoribus summam pist hanc uitam felicitatem promisit, quam neutiquam dare potuit. Inter alios suppliciorum gradus summum fuit cruenium martyrium, quod subire coxebantur qui Mithriaca Sacra perscere uoluisseut. Hine Tabul. in Tab. XLV. n. a. conspicitur iuueniS, qui laeua palmam, quas uictoriae praemium; XLV. dextra uero districtum gladium tenet, quo se percusisse indicat, et suo sanguine aram Dei Mithrae conspersisse, cui seXo deXtro genu innititur. Praeter palmam uero pileum quoque, sue mitram et tiaram Persicam eiusmodi initiatis datam fuisse, praeter Etrusca monumenta, etiam Tertullianus innuere uidetur. 8b Mirum uideatur, cur diabolus feminas ad natarium hoc martyrii genus non instigerit, siqUidem nullibi eiusmodi cruentis sacris initiatae reperiuntur , quamquam solemni baptismati caeterisque lustrationibus praesentes saepius repraesentantur. Iuxta initiatum stat praealta columella superne nuce pinea ornata, quae, teste Gemente Alexandrino , 'b inter praecipua mysteriorum Symbola locum habet. Ad ea, dem columellam adligata est uestis ; quam initiati Deo suspendere solebant. i o Peractis Deris laeti clamabant : εφυγοv καχον, εMον ἄμεινον : effugi malum, inueni melius: uti ex Demosthene notarunt uiri eruditi. Iob Hinc etiam in titulis initiatorum frequenter occurrit vox: feliciter: quae etiam ab Ep0ptis et Mystis, initiatis saepius adclamabatur. Non I Cap. II. et Salmasius p. 6o. 6 De Praescript. C. XL. 2 Lx Dion3sio Halic. L. I. 7 Apstoget i l. p. 98. edit. Paris. Gr. Lat.
3 R egum L. IV. c. 16. et II 8 de Corona milit. in fin. - de Bapti imo Cap. V. 9 in admonit. ad c ent. p. II. et II. a Uid.. Augustinum in cap. I. 'oannis Tradi. VII. io Uau Dale id ex Aristophan. stholiast. probat
94쪽
Non longe a Mithriaco milite Dea adstat alis eXpansis, nudoque corpore, ad iuuenem, qui gladio pectus suum caedit, blando ore conuersa; quae facile Renus Mithra credi possit, cuius meminit Herodotus 1 nisi eum errore quodam Mithrae nomen, qUod Solis erat, Veneri tribuisse credamus; cum nullam Mithrae Solis fecerit mentionem. Ueritamen similius Uidetur, eam esse Penerem inferam, siue, ut Romani dixerunt, Libitinam, Proserpinam, siue Hecaten, cuius imagines supra exhibuimus. Hanc Argivi dixere, quod sepulcra effudiat, reique funerariae praesit, ut docet Clemens Alexandrinuti 1 Etiam fuit uocata, cuius templum pulcherrimum fuit Delphis, ad quod inter libandum manes defunctorum euocarunt. Venus Libitina Lunam signat, quarenus est corruptionis caussa, eamque ideo cum principio uitae, tum fini praeesse crediderunt. 3) Unde Henerem Oυρανίαν, teste Pausania, e Parcis unam, mortalium uetustissimi crediderunt. Ideo uero haec Dea cruentis hisce expiationibus fuit culta, quod his lustrationibus ad nouam uitam se renasci et regenerari crediderunt. Iis peractis, quasi natalem diem nouae militiae celebrarunt, oleo odorato fuerunt perfusi epulisque refecti: nec solum palma, sed etiam mitra, et apud alias nationes pulcherrimis coronis ornati. 6
Sacra DEAE BELLONAE, ANCHARIAE me FVEL
NAE, quae apud Etruscos in v fuere, ex antiquissimis
Iam Acherontica Sacra, quorum auctor Tages creditur, eorumque ritus et eaeremoniaS, auctoritate uetustissimorum marmorum paucis persequemur , quorum diserte meminit Seruius , 7 traditque, ut rite fierent, Acheronticos libros a Tagere comp0sittis Etruscos habuisse , qui Sacro Deorum inscrorum et Fatorum sortes continebant. Sacra Acherontica ad placandos Deos inferos , et pro defun forum manibus instituta fuerunt, ut docet Arnobius.
heatorum sedes transferri, uetores Etrusci sibi perillaserunt. Antiquissimis temporibus id humano sanguine fuisse factum , monumentum in Tab. XLV. n. 3. allatum luculenter probat ; in quo apparent homines militari habitu , qui mutua caede digladiantur; eX quibus duo semianimes in terram collapsi cernuntur. EiUSmodi uero digladiationes circa sepulcra factas, cum apud Syros Scythasque; tum apSd aliaS barbaras gentes in usu fuisse, antiqua monumenta haud sinunt dubitare. 9b Idem apud Graecos obtinuisse, Ho ne us probat duodecim illis adolescentibtis, quos Achilles Patrocli Manibus mactari iussit. Qualia etiam a Deo Iudaeis uetita sacrae litterae testantur. I O) Insequenti uero tempore, cum id nimis immane saevumque uisum fuisset: hi et sontes homines , uel captiuos perditosque seruos ἐae denique atrociore humanitate illud ossicium temperaturi animalia adhibuerunt. IIJ De Acheronte apud Tartarum fluuio , eiusque origine ac situ luculenter agit Puciamus. I ab Μο- rem conducendi gladiatores ad munera funebria, qui suo sanguine manibus defundiorum parentarent , ab Etruscis ad Romanus peruenisse, probat BQBarrulius. 13 Praetera libationi
Iob orat. de Corona. i L. I. C. 33 i. ab in admonit. ad gent. p. 24.s VOisius de Idol. L. II. c. 27. in Attieis L. I. c. I9. Ex Iulio Firmico.
8) L. II. aduersus Gentes. 9 Plutarchus ini Consolat ad Apollonium ; Lucianus de ludiu. iob Leuitici C. XIX. u. 28. It Tertullianus libr. de spectaculis. x et dissertat. LXXX lII. in Anthoi n. 4. I ab ad monumenta add. Dempsuro S. XXVI. p. 39-
95쪽
hui; quoque, lacte, uino ae melle factis, Diis inferis litarunt, Deosque Manes ex orco euocarest diuerunt. Cum uero Bellona ma imum ae praecipuum fuerit Etrulcorum Numen, suos quie habuerit ministros et Hierarchas ; itemque orgia eiuS ac mysteria magna religione cete hstatia, haud erit improbabile, si Sacra Bellonae hic repraesentari credamus, quae etiam sub Cruesarum imperio adhuc uiguerant : cum uiros hosce militaribΗs armis Ornatus , choreis aram Deae circumire uideamuS. Haec faera describit et ridet Prudentius. I) Eadem 1aeuitia obtinuit in Sacris Deum Matris ideae, hiris, Dianae Lauiuae, quas unum idemque Numen ueteres crediderunt. ab Si quiS censeat, in Sacris Acher Outicis Etruscos humano cruore plaeare consueuisbe non solum Bollonamῆ sed etiam Furias, earumque maximam furinam Deam, quae eadem est Ancharia , non repugnabo. Imaginum honorem a Diis ad homiracs qusque illustres fato functos cum Etruscitam Romani transtulerunt; siquidem et uiros omnibus laetitiae signis, non secus ac in laetissimis conuiuiis, eXpretas; feminas uero omni cultu ornatissimas in istiusmodi 1epulcris recumbentes obseruamus. Non raro etiam malum punicum tenent , Heneri, sinoni ac Proserpinae similes, quibus Etrusci hoc immortalitatis symbolum dedere.
ex aere , tu agro Cortonensi nuper erutar serpente et stet cmlis exornata. Cuinam Deos tibus adolendis fuerit δε-
Tabes. Tnsigne Tuscanicum opus est arula tripei, quae in Tabul. XLVI. n. I. exhibetur. PNYLvi. des eius redurui , qui gryphi simillimi sunt, et folia, serpyias miro artificio absolutus,
egregie expressis internitentibus undique maculis , structura denique ipsa et ingenium, non aliam, quam Etrusci opificiS manum Perspicue declarant. Suffitibus in honorem Dei, cui dedieata erat, inseruiisse manifestum est a nam in summo quadratae meusae cernitur crater odorum eapax, qui a sacra facientibUS incendi solebant. In quatuor mensae angulis sunt .atuor auiculae, quae columbas referro PQssimi. Vna auicula sursum ascendere nititur. Veneri Genetriet, cui columbae sacrae fuerunt, 3b sacra uideri posset, nisi serpens circum uolutus aduersaretur, quem Vsineri sacrum esse Hu quam, upinur , reperitur. Hinc potius cornices esse dicamus, ipsamque arulam Ausculapio dicatam, in cuius tutela serpentem esse omnes sciunt. Cornix uero Aesculapi. tribuitur, quia est animal longaeuum, et quod quatuor aetates superat; indeque optimae ualetudinis symbolum. Hanc certe auem praefert
manu Aesculapius in gemma Penes Fabretum. 4
ab Apuleius metamorph. L. XI.s Aelianus de animalib. L. IU. e. 2. ubi de columna Traiani disierit. p. 2II.
96쪽
Etruscorum militiam, foedera, triumphos, ludos,
uenationes, nuptias, conuiuia, Musicam et fune. ra complectens.
De moribus insitutisque Tuscorum, quorum Euologia
antum fuerit terra marique Tuscordm imperium, Livii testimonio eonstare potest.
i) Aucta Etruscorum putentia, 'Iano regnante, ultra Etruriae fines terra marique imperium proferre ausi sunt. Siquidem pris imaS Stelliae regiones, complures insulas in mari Tyrrheno sitas , Sardiniam, Liguriam, Campaniam fere totam, Pieenum, Rhaetiam, Galliam Cisalpinam, Vmbriam, nequparunt. Post multa eum uariis gentibus gesta bella , Romulo contra Sabin0S ad intQrnecionem uSque pugnanti ea auxilia praebuerunt , ut uictor discederet, eum deXtro cornu Somulus ῆ laevo Lucumo Etruscus. uir rei militaris peritissimus, praeessent. A Tyrrhenis autem Romanos omnem scien tiam militarem atque disciplinam didicisse, eX Atheneo haud dissiculter colligi potest. 3 Inita eum Carthaginensibus societate, seXaginta Πauibus instructi aduersus Phoeaenses pug narunt , eorumque Potentiam fregerunt. 4) Faualibus praeliiS, inuentis ancoris, gubernaeulis , rostris ac nauium munimentis , utrumque mare , Hadriaticum et Tyrrhenum sub suam potestatem redegerunt. Cum RomaniS, qui decimaS quotannis Etruscis soluere tenebantur , per quingentoS ann0S aequo Marte bella gelserunt, donec armis inuicti isqutandem nimiaque rerum suarum selicitate uicti, Romanis seruire coacti fuerunt. Singulis nimirum diebus lautissimae mensae ipsis positae fuerunt, lecti floridi, pocula argentea, sumtuosae uestes, ludi, histriones, aliaque spectacula mille ipsis in deliciis fuerunt. Quod ad eorum arma attinet, uesteS militares, thoraceS, Olypeos, creas , galeas, hastas , lanceas, contos, unc0S praegrandes, gladios, secures, laces, quaeque alia in bellis usui esse solent, ea omnia luculenter et erudite eXposuit uir doctissim Philippus Bonarro-tius, quem consulere non poenitebiti
x L. f. a Dionysius Halicarn. Antiquit. Rom. L. II. 3 L. IV. c. Herodotus L. L
97쪽
non Phoeniciis, sed Etruscis characteribus inscripta
Galea ex aere, Etrusco opificio et raritate maxime insignis, quam refert Tab. XLVI. n. 2. constat ex aere non percusso, sed fuso, quod ualde est mirandum. Inuenta est apud cannas, Romani exercitus clade celeberrimas, ac pondere sex libras Florentinas aequat. Inscriptio litteris Etruscis addita, est : Pul Lerna. Pul, si e Graecis fontibus Etruscarum vocum originem petamus, potest idem significare, quod πολεων, urbium: Rerna autem uidetur ortum eX Μεραυνος, fulmen, i. e. urbium fulmen, vel si Pro πολεμκ ducendum sit, sonat belli fulmen. Hoe nimirum titulo forte decorari merebatur dux ille fortissimus qui hac galea in bellis usus fuit: quamque a suis ciuibus , inter duna militaria, tamquam insigne tuae uirtutis praemium atque ornamentum aceepit. ib Ita uero et metilius a) et Lucretius 3 Scipionem utrumque Africanum, belli fulmen appellant. Apud Pausaniam Ptolomaeus cognomento κεραυνος dictus est, propter eXimiam in bellicis rebus gerendis celeritatem ; 4 ut alia eX- empla non afferamus. Si haec non placeant, ducis quoque nomen poteIit notare. quucum galeis, tum clypeis frequenter fuit inscriptum, ut ab aliis dignosci posset.
ab Etruscis icitum iunctis dextris, ex sinagld bo ui de emortualis illusi situr.
Etrusci Urna marmorea emortualis, quam resere Tabul. XLVII. n. I. foedus Inlicare uidetur ictum. Ita uero in laederibus sanciendis iurantes non per superos lo-lum et terrestres; sed etiam per inferor Deos uidentur iurasse. Id certe fecerunt, cum bellum indicerent, in LiMκs declarat : S I ter, et tu lasso, Quinine , Duque omne caelestes, uosasse terrestres , usi esse inservi, audite : ego uos testor. Fiebat autem a Feciali, dum iuraret, etiam si palari mentio, ut ex illo foedere icto inter Carthaginenses et 80man0s, apud Liuium patet. 6 Proinde equidem fidei erga defunctus 1eruandae utque inferiae statis temporibus mitterentur, hoc existimo esse monumentum. EX eo uero apparet Etruscos in bell0 ueXrium in hasta suspensum elatumque gerere consu uisse. Id insistiae praefert miles ille, qui freno cohibet equum , cuius pectus gemmato duplis monili, uel pectorali uariis bullis ex ebore undique distincto, ornatur. Forsitan hic equus dono dandUS duditur, cum in praeliis Heroes non singulari equo; sed biiugis uel quadriiugis curribus apud Etruscos usi fuerint, exemplo Aegyptiorum et Grae eorum, apud qu0s mos hie obtinuit. 7 .Etruscus uero luc uexillarius hasta suspe umsprit velum quadratum, in quo uel duciS, uel z0h0rtis , seu phalangis nomen sui picor scriptum fuisse, uel symbolum, quod milites adspicienteS sequerentur. Hoc ueXilli g*n , quod insecutis temporibus labarrem dixere , ab Etruseis Romam aecepita uidentur. Quid c quod Plinii auctoritate, et uasis Etrusci Bibliotheem Uaticanae, sceptrum regium et conru
8 Hist. natur. L. t. c. 48. et L. 9. 4. 39.
98쪽
lare , aquila praepeti ornatum Etrusci monstrarunt , quos etiam Romani hae in re imitati
Non solum milites, sed etiam duces, more priscae militaris disciplinae, nudis p ζdibus adstant: duces breui tunica et trabea siue chlamyde ornantur, quam fibula seu bulla in medio pectoris adstringit : ac reliquorum militum chlamydes in humero deXtros bula subnectuntur. Singuli cingulo insi nes sunt clauis gemmisue distincto , cuilismodi streauiS militibus ex auro diabantur, ut docet Virgilius I et Claudianus. ab Duces hi ac milites uelitares hastas praeferunt: gladium tectum vagina gerunt. Buccinatores primi minores ; secundi ordine maiores adparent. Tubam bellicam ut nutant Athenaens δ)ςt Isid0rus Etrusci inuenere; eiusquc u 1um primus omnium Tyrrhenus, Herculis filius msenstrauit, ut docet Hyginus. Duplex fuit, recta, qualis Bellonae classeum canenti tribuitur; et altera reflexa, qua hi buccinatores concinunt, qualem etiam in triumphali
P0mpa Etrusci adhibuerunt. Canentibus buccinatoribus uextras iungunt DUX eXercitus et Fecialis. Toga calceisque indutus Fecialis laeuam manu tenet : Feciales enim publicae fidei praeerant , bellaque cuncipiebant iusta , iidemque omnium gentium consensu facros antii erant. Ab Homero b ειοι ν κυκες frequenter appellantur. Feetales eorumque ceremonias , Romani ab Etruscis, a Persis Etrusci acceptile uidentur. Quouiam uero nil sine z.ttune in monumentis ueteres insculpere consueuerunt, in hac eineraria urna foedus illud memorandum, quod Romulus com Tito Tatio fecit: quo confecto , Iani simulacrum duplicis frontis estidium esse memorat Seruius , 6 quasi a d imaginem duorum populorum , qui ioedere cui Ianus praeelle credebatur, b simul colere. Potes: etiam huic sepulcro ς Ungruere, quod de Megentio Etruscorum rege memorant Liuius, Iustinus, h) aliique ueteres scriptures: s) ideoque uir ille togatus erit Megentius, qui cum Turno de ς0ni ungendis cum Rutulis, quibus ille imperabat . armis 1 uis, data deXtra paciscitur.
Ducibus post partam uictoriam in patriam reuertentibus Irrumphum Etrusci Reges pera
quam pria denti consilio decreuerunt. 4riumphalem cUrrum omni ornatu elegantishmum lictores precedere iussi; quibus insignibus declararunt , triumphantem optime der publica meruish. Fasce uitiis sunt colliuati, haud ornati securibus. Bulla et torque R reo triumphantis collum ornari ; annuisim tamen ferreum in digito praeferre imperarunt: istruumque in eodem curru vehi placuit, ut se hominem esse meminisset. Aequam trium- Phantis et serui fortunam adnotauit Pisurus I ) et Leriuria iuri II cuius haec sunt uerba: imminem j e esse Etia i trivmphau, milio byblim: sono curru adinouetur : suggerum enim ei a ter go ejice poli te Hominem memento te. Eaque de caussa in pulcherrimo hoc sepulcro triUmphans cum triumphali pompa scuplitis uidetur, ut id spei tantes uiatores humanae conditi UniS, humanaeque gloriae uanitatis admonerentur; et Elysiorum perpetua gaudia post sata exoptarent. Triumphator obtutu denXus rei picit seruum, caputque Panno habet Ob-Z uolui Aeneid. L. IX. U. 2.9 L. ff. de laudibus Stiliconis. 3 L. IV. Deipnos. uersus finem. L. XVII. C. q.
99쪽
uolutum, ne sorte plaudentium laetis uocibus delinitus supra mortale fa sligi iam se ecirret, nimiaque felicitate insolesceret. Triumphantem Ducem sequitur pedisequiis seruus , breui tuni ea sine inanitis et palli 0 indutus, qui e manubrio pendentem arculam tenet ; in qua fascinum, inuidiae trinmphantium medicum, ut ait Plinius, ab fuisse arbitrsr; sicuti alias triumphantes amuleta bullae inclusa culatra inuidiam e collo dependentia Gestare sulebant. Duo tantum in hac urna tubicines et duo lictores eum fascibus puris ' nee laureatis omnem hanc Etrusci triumphi pompam e0nstituunt. Deinde sequuntur quatuor equi, elegantillimis pectoralibus ornati, iunctique Ornato currui quo sculptus gryphus, animal Scli sacrum. Denique triumphantem monitor in eodem curru stans, et alter seruus pedisequus comitanti)r. Mediocris hic adparatus triumphalis speeimen eYhibet triumphi modestissimi , cuiusmodi Etrusci multis ante Romam c0nditam annis instituerunt. Splendidioris exempli triumphum exhibet Dempsterus in Tabul. XLV tu. Insecutis temporibu g, quam omnem modum cxcesserint Romani in triumphis , luXu atque splendore, antiqua monumenta testari possunt. Uerum non triumphi solum; sed Ouationis quoque ahistores exsititisse Etruscos, nutat Dempsterus. χ) Sex millibus h istium intersectis, uel minimum quinque, ex lege triumphali , moris erat apud Etruscos triumphare : ouare uero iis concessum ,' qui minus insigni caussa hostem in acie profligassent. Primum ouantes Urbem pedibus ingressi fuerunt, ut notat iunius; ) deinde aucto ouationis honore, eqnis invehi ovantes consueuerunt. Hinc in urna hac dux alter Victor prope triumphantiS currum, ornatus galea , equo monili gemmato frenisqNe ins gni inequitat. Ouare ab ove , qui post peractam ouationem mactari solebat, derivatum docet Plutarchus in Morcello: Esus autem uerisimilius ab o o gemina littera , nimirum a fausta adclamatione derivat. OUantibus uirtutis ergo datam coronam myrteam obseruat idem sintus. ouatio denique concedebatur, cum bella non fuerunt indicta, aut suae sanguine coniecta. ΕΣ hac igitur sculptura eolligi potest, quis iuerit apud F tru1cos uetustissimus omnium Griumphi ct Uuationis adparatus et pompa; a quibus haec omnia Romani acceperunt ae porro ampliarunt. 4) Denique uictores belli ea spolia et arma, itemque triumphalia ornamenta in templis Deorum consecrata suspenderunt. i
ludi equestres, curules et gladiatoris Etruscorum ex antiqvis sculpturis illa Tantur.
hisci victores triumphantes, amicti triumphali ueste , ludos quoque in sempiternam re
rum gestarum memoriam eder2 consueuerunt. Variae autem hi dentur esse caussae ,
cur hosce lud0s in sepulcris qu0que sculptos uoluerint. Prima fuisse uidetur, ut hominum uita fragilis lud0 per omnia smilis , 6 itemque fatum et mors, qUae Omnes manent, declararentur : nam eXultantibus gaudio spectatoribus, laudis et gloriae cupidi dccursores ex equo deiecti mortem oppetebant, ut in hac urna cernimus , idque etiam aurigis , athletis, gladiatoribus et bestiariis accidebat: quare publica illa uoluptas, beatorum apud Elysios laetitiam : luctus Bero mortem atque humanae uitae uicissitudines designabant. Horum ludorum origo ab Etruscis, iam ab Heroiris inde temporibus petenda uidetur, ac HerOeS, Ut Bercules, Theseus aliique gymnicii cerhaminibus operam dederunt. ab Prima illorum ludo-
rum ab L. XXVIII. C. a. st De Etrur. reg. I. 'II. c. 37. ab L. XV. c. 29.
- uid. Domi ster. de Etrur. Reg. L. III. e. 36.5 Idem Tab. XXVIII. et XXXII. et Bonarr0t. ad
6 Terentius in Adelph. Adt. IV. St. VII. ab Diodorus Sicul. L. IV. P. 155.
100쪽
rum caussa fuit religio, qua ut rite De0s c0lerent, etiam Muscam, uariaque Musica ceditamina inuenerunt, atque animum uirtutis studio , corpus uero ludis eXercuerunt, ut ex Strabone I) colligi potest. Haec sacra certamina ludosque Etrusci primi omnium in Italiam inuexerunt. Hi ludos theatraleS, scenicos , athletico S , gladiatori OS , funebreS , equestres, pedestres, curules docuereῆ a quibus Romani acceperunt. Id Liuius testatur: ab ludicrum, equi pugilesque ex Etruria maxime acciti. Tacitus quoque adfirmat, 3b a Tuscis non histriones tantum, uerum etiam equorum certamina Romanos esse mutUatos. Id non nisi religionis caussa factum docet Tertullianus. ) Ludos equestres equorumque certamina exhibet insignis urna cineraria in Tabul. XLVIII. relata. Cernimus in ea Tabul. acies bifariam diuisas concurrere ad simulacrum pugnae : quod etiam insecutis temporibus XLVIII. seruatum docet Liuius. S) Ex his aliqui equis insidentes cursu quam ocissimo decurrunt: alii pedestres pugnant partim nud0 capite, partim galea tedio et clypeis armati. Alii equites amidii chlamyde equum ducunt, ut alteris equitibus decursione sua functis succedant. Nudus , ille uir , qui conspicitur in caput praecipui lapsu delestus, equorumque pedibus protritus , haud dubie defuncti fatum supremum, ludosqus funebres circa sepulti crum celebratos designat. Hune ludum Troiae, non in funeribus tantum, sed etiam ob memorandum aliquod fartum celebrare consueuerunt; ut de Ascamo constat, cum Albam moenibus cinxisset. Vr tuus parem laudem Aeneae ac Tarchonti, in celebratione ludorum in honorem defutasti Pallantis tribuit ; unde potest colligi, hosce ludus in Etruria in usu fuisse. Uetus fuit lex, praesertim in ludu Troiae, ut equites peditesque armati laeuoS Orbes agerent, circumque sinistram primum motu facto, deinde ad dextram decurrererit '. 7) idque etiam in circorum siecursionibus obtinuit. 8) Id etiam ab Et piissis usurpatum in hoc equestri certamine, manifeste ostendit sculptura huiUsce urnae, in qua equites a laeua in dextram decurrunt. Decursio ut accuratius in orbem fieret, in deXtra urnae parte turris praealta rotunda adsurgit, superne pinnis coronata. Circi et Circensium ludorum exemplum a Tufeis ad Romanos uenisse, uel exinde colligi potest, quod, teste Livio Tarquinius Priscus, Tarqu:niis Etruscorum urbe pr0fectus, primus omnium Romanis monstrauit circenses lu-uss , equiS pugilibusque ex Etruria accitis. Ludos curules et Moualia Etrusci quoque, mense Ianuario, ob laetitiam ineuntis anni, in honorem Iani, cuius numen maXime coluere, ediderUnt; eiusque in festo munera inuicem miserunt, qu0d etiam a priscis Latinis factum curistat. 9) Gladiatores quoquc ludosque gladiatorios inuenere Etrusci, Iob qu0S crim in funeribus et conuiuiis, tum in publicis ludis et theatris exhibuerunt. Ad Tabulam XLVII. reuertor, in qua notandum, alterum tantum lictorem gerere etiam bacillum, quo a deXtris populum submoueret, ne uiam impediret.
NOVI SOLIS Mithritici celebrati, ex ona II bis sculp
Coelium montem antiquitus Querquetulanum a quercuum copia dictum, olim Etrusci occuparunt, et a Coelio Vibennio, duce, Coelium appellarunt. ii) In eius clivo et, A. ab L. X. p. 4672 L. I. Dec. I. 3b Annalium L. XIV. n. 2I.
- de spectaculis C. II. ) L. X. de bello Macedonico. 6) Virtilius A en. L. U. u. 06. Statius Theb. L. VI. u. a I 3. Turnebus aduers. L. V. c. 8.8) Fah retus de col. Traian. C. VI. p. 14 . I 46.
9 Corradini uet. Lat. L. I. C. st s. Io ex Nicolao Damasceno apud Athenaeum L. IV.
II Varro L. IU. L. L. Festus L. III. Dionysius Halle. L. Il. Antio. Rom. Tacitus L. IV.