Opera

231쪽

verit conservos absentia domini, reverso eo omnibus bonis praeponetur; qui Vero Secus egerit, reverso domino, qua

die non putaverit, hora qua non scierit, illo scilicet filio hominis, Christo creatoris, non sure, sed iudice, segregabitur et pars eius cum infidelibus ponetur. i) Proinde igitur aut et hic iudicem do ininum opponit et illi catechigat, aut si deum optimum, iam et illum iudicem assirmat, licet nolit

haereticus. I emperare enim tentant hunc Sensum, cum

deo eius vindicatur, quasi tranquillitatis sit et mansuetudinis, segregare solummodo et partem eius cum infidelibus ponere, ac si non sit vocatus, ut statui suo redditus. Quasi nouot hoc ipsum iudicato sati Stultitiai duis erit exitus segregatorum Z Nonne amissio salutis ' siquidem ab eis segregabuntur, qui Salute in consequentur. Quid igitur infidelium status 7 Nonne damnatio 7 Aut si nihil patientur segregati et infideles, aeque ex diverso nihil consequentur retenti et fideles. Si vero consequentur salutem retenti et fideles, hanc amittant necesse est ex diverso segregati et infideles. Hoc erit iudicium, quod qui intendit creatoris est. Quem alium intelligam eaedentem Servo S paucis aut multis plagis, et prout commisit illis, ita et eXigentem ab eis, quam retributorem deum Z Cui me decet obsequi, nisi remuneratorii Proclamat Christus tuus: ignem veni inittere in ter-

ante discipulos, ne ignem postularent inhumanissimo viculo, coercuerat, quando iste Sodomam et Gomorrani ni in boigneo exussit, quando cantatum est: ignis ante ipsum procedet et cremabit inimicos eius, δ) quando et per Osee comminatus est: ignem emittam in civitates Iudaeae, ε) vel per Esaiam: ignis exarsit ex indignatione mea. ) Non mentiatur, si non est ille, qui de rubo quoque ardenti Vocem Suam emisit; videris, quem ignem intelligendum eontendas. Etiamsi figura est, hoc ipso, quod de meo elemento argumenta sensui suo sumit, meus est, qui de meis utitur. Illius erit similitudo ignis, cuius et Veritas. Ipso melius interpretabitur ignis istius qualitatem, adiiciens: pittatis veniSSe me pacem mittere in terram 8 non, dico

vobis, sed separationem . si in Machaeramyὶ quidem scriptum

232쪽

ADV. I ARCIO ΝΕΜ LIBER IV. est. Sed Marcion emendat, quasi non et separatio opus sit machaerae. Igitur et ignem eversionis intendit, qui pacem negavit. duale proelium, tale et incendium. Qualis machaera, talis et flamma, neutra congruens domino. Denique, dividetur, inquit, pater in silium et filius in patrem, et mater in filiam et filia in matrem, et nurus in socrum et socrus in nurum. i) Hoc proelium inter parentes si in ipsis verbis tuba cecinit prophetae, vereor, ne Micheas ) Christo Marcionis praedicarit. Et ideo hypocritas pronuntiabat, coeli quidem et terrae laciem probantes, te in pus vero illud non dign0scentes, δὶ quo scilicet adimplens omnia, quae super ipsos fuerunt praedicata, nec aliter docens debuerat agnosci. Ceterum quis posset eius tempora nosse, cui US, per quae probaret, non habebat. Merito exprobrat etiam, quod iustum non a semet ipsis iudicarent. ε) Olim hoc mandat per Zachariam : iustum iudicium et pacatorium iudicate; β) per Hieremiam: facito iudicium et iustitiam; β) per Esaiam: iudicale pupillo et iustificate viduam, imputans etiam vineae Sorech, quod non iudicium fecisset sed clamorem. Τ) Qui ergo docuerat, ut sacerent ex praecepto, is exigebat, ut sacerent et ex arbitrio. Qui semino verat praeceptum, ille et redundantiam eius urgebat. Iam Vero, quam absurdum, ut ille mandaret iuste iudicare, qui deum iudicem iustum destruebat 7 Nam et iudicem, qui mittit in

Parcerem, nec ducit inde, nisi soluto etiam novi SSimo qua drante , β) in persona creatoris obire elationis nomine dis-Serunt. Ad quid necesse habeo eodem gradu occurrere; quotiescunque enim severitas creatoris opponitur, totiens illius est Christus, cui per timorem cogit obsequium. 30. duaestionem rursus de curatione sabbato saeta quomodo discussit 7 Unusquisque vestrum sabbatis non Solvita sinunt aut bovem suum a praesepi et ducit ad potuin Z ' Ergo secundum conditionem legis, Operatus legem, consimmavit, non dissolvit, iubentem nullum opus seri, nisi quod seret omni animae, i sti quanto potius humanae ' Parabolarum Congruentiam ubique recognoscor exigere. Simile est regnum dei, inquit, grano sinapis, quod accepit homo et Sel) Lue. l2, 52. 2 Iich. I, G. 3) Lue. 12, 56. 4ὶ ibid.

233쪽

minavit in horto suo. i) Quis in persona hominis intelligendus 7 Utique Chri stus, quia, licet Marcionis, filius hominis

est dictus qui accepit a patre Semen regni, Sermonem scilicet evangelii, et seminavit in horto suo, utique in mundo, puta nunc in homine. Sed cum in suo horto dixerit, nec mundus autem nec homo illius Sit, Sed ereatoris, ergo qui in suum seminarit, creator' ostenditur. Aut si, ut hunc laqueum evadant, con Verterint hominis personam in personam a Christo, in hominem accipientem semen regni et seminantem in horto cordis sui: nec ipsa materia alii con

Veniet, quam creatori. Quale est enim, ut lenissimi dei regnum significet semen, ) quod etiam iudicii servor lacrimosa austeritate subsequitur 3 De sequenti plane similitudine δ) vereor, ne sorte alterius dei regno portendat. Fermento enim compara Vit illud, non aZymis, quae familiariora

sunt creatori. Congruit et haec coniectura mendicantibus argumenta. Itaque et ego vanitatem vanitate depellam, , fermentationem quoque congruere dicens regno creatoris,

quia post illam clibanus Vel surnus gehennae sequatur. Quoties adhuc se iudicem ostendit et in iudice creatorem ZQuoties utique eiecit et da innat reiiciendo ' Sicut hic quoque, eum SurreXerit, inquit, pater familiae, quo Τ nisi quo dixit Esaias: )'cum surrexerit comminuere terram,) et cluserit ostium, utique excludendis iniquis, quibus pulsantibus respondebit: nescio, unde sitis; et rursus enumerantibus, quod coram illo ederint et biberint et in plateis eorum docuerit, adiiciet: recedite a me omnes operarii iniquitatis; illic erit fletus et frendor dentium. Ubi 7 soris scilicet, ubi erunt exclusi, ostio cluso ab eo. Ergo erit poena, a quo fit exclusio in poenam, cum videbunt iustos introeuntes in regnum dei, se vero detineri foris. βὶ A quo δ Si aereatore, quis erit ergo intus recipiens iustos in regnum Τdeus bonus. Quid ergo illuc creatori, ut soris detineat in

poenam, quos adversarius eius ea clusit, suscipiendos a se,

utique magis in adversarii bilem ' Sed et ille exesusurus iniquos, sciat utique creatorem illos detenturum in poenam,

l) Luc. 13, 18. 19. 2) Vv. sigii i f. semen adsunt in eod. Wouweri, in quo deinde scriptum est: quod etiam iudicium fervor is lacrimosae austeritates gubsequuntur. 3) Lue.

234쪽

esta

A D V. II ARCIONEM LIBER IV. aut non sciat oportet. Ergo aut nolente eo detinebuntur,

et minor est illo, qui detinet, cedens ei nolens; aut si vult ita seri, ipse ita faciendum iudicavit, et non erit melior

creatore ipse auctor infamiae creatoris. Haec si nulla ratione consistunt, ut alius punire, alius liberare credatur, unius erit tam iudicium quam et regnum, et dum unius e Stutrumque, qui et iudicat, creatoris est.

31. Ad prandium vel ad coenam quales vocari iubet gi).Quales ostenderat per Esaiam: confringe panem tuum esurienti, et mendicos, et qui sine tecto sunt, induc in domum tuam, ) qui scilicet humanitatis istius vicem retribuere non possint. Hanc si Christus captari Vetat, in

resurrectione eam repromittens, creatoris est rarma, cui non placent amantes munera, Sectantes retributionem.

Etiam invitatoris parabola, cui magis parti occurrat, DX- pendo. Homo quidam secit coenam et vocavit multos. δ)Utique coenae paratura vitae aeternae saturitatem figurat. Dico primo extraneos et nullius iuris allines invitari ad Coenam non Solere, certe lacilius solere domesticos et familiares. Ergo creatoris est invitasse, ad quem pertinebant, qui invitabantur, et per Adam, qua homines, hi per

patres, qua Iudaici, non eius, ad quem neque natura pertinebant neque praerogativa. Deliinc si is mittit ad con-Vivas, qui coenam paravit, sic quoque creatoris QSt coena, qui misit ad convivas admonendos, ante iam Vocat OS PUPpatre S, dii monendos autem per prophetas, non qui neminem miserit ad monendum, nec qui nihil prius egerit ad vocandum, sed ipse descenderit subito, tantum quod innote Scens, iam invitans, tantum quod invitans, iam in conVivium cogen S, eandem taciens liora ni coenandi et ad coenam iuvitandi. Excusant se invitati. ε) Si ab alio deo, merito, quia Subito invitati, si non merito, ergo nec subito. Si autem non subito invitati, ergo a creatore, a quo olim, cuius denique declinaverant vocationem, tunc primo dicentes ad

Aaronem: fac nobis deos, qui praeeant nobis; β) atque

exinde aure audientes et non audientes, β) vocationem

scilicet dei, qui pertinentissime ad hanc parabolam per Hieremiam, audite, inquit, vocem meam, et ero vobis in

235쪽

dominum et vos mihi in populum, et ibitis in omnibus viis meiS, quaScunque mandavero vobis; ecce invitatio dei; in et

non audierunt, inquit, et non adverterunt aurem suam,

ecce recusatio populi,) sed abierunt in iis, quae concupierunt corde suo malo. i) Agrum emi, et boves mercatus sum, et uxorem duxi. ) Et adhuc ingerit: et emisi ad vos omnes samulos meos prophetas, hic erit spiritus sanctus, admonitor conviVarum, die et ante lucem,) et non audiit populus meus, et non intendit auribus suis, et Obduravit collum suum. δ) Ηoc ut patrifamiliae renuntiatum est, motu S tunc; bene quod et motus, negat enim Marcionmoveri deum suum, ita et hoc meus est;) mandat de plateis et vieis civitatis sacere sub lectionem. ε) Videamus, an eo Sen Su, quo rursus per Hieremiam : numquid solitudo factus sum domui Israelis r aut terra in incultum derelicta Τ id est, numquid non habeo, quos allegam aut unde allegam Τ)quoniam dixit populus meus: non venimus ad te. β) Itaque misit ad alios vocandos ex eadem adhuc civitate. De hinc Ioco abundante, praecepit etiam de viis et sepibus colligi, β) id est, nos iam de extraneis gentibus, illa scilicet

aemulatione, qua in Deuteronomio: avertam laciem meam

ab eis, et monstrabo, quid illis in novissimis, id est alios

possessuros locum eorum, quoniam genitura perVerSa est,

silii, in quibus fides non est; illi ob aemulati sunt me in non deo , et provocaverunt me in iram in idolis suis, et ego ob aemulabor eos in non natione, in natione insipienti provocabo eos in ira in , Τ) in nobis scilicet, quorum spem Iudaei gerunt: de qua illos gustaturos negat dominus, β)derelicta Sione, tanquam specula in Vinea et in cucumerario casula, p) posteaquam et novissimam in Christum invitationem recusavit. Quid ex hoc ordine secundum dispositiones et praedicationes creatoris recensendo competere potest illi, cuius nec ordinem habet nec dispositionem ad parabolde conspirationem, qui lotum opus semel secit 7 Aut quae erit prima Vocatio eius, et quae secundo actu admonitior Anto debent alii excusare, postea alii convenisse. Nunc autem pariter utramque partem invitare venit, de

236쪽

22G ADV. ΜARC ION EII LIBER IV. civitate, de sepibus, adversus speculum parabolae; nee potest iam fastidiosos iudicare, quos nunquam retro inVitaVit, quos eum maxime aggreditur. Aut si de suturo eos iudicat, contemturos vocationem, ergo et sub lectionem loco eorum ex gentibus de futuro portendit. Plane ad hoc secundo venturus est, ut gentibus praedicet. Et Si venturus, est autem, in puto, non quasi Vocaturus adhuc convivas, sed iam collocaturus. Interea qui coenae istius Vocationem in coeleste convivium interpretaris spiritalis saturitatis et iucunditatis, memento et terrenas promissiones vini et olei

et frumenti et ipsius civitatis aeque in spiritalia figurari a

32. Ovem et drachmam perditam quis requirit 3 i)nonne qui perdidit Z duis autem perdidit Z nonne qui habuit rQui vero habuit Z nonne cuius suit Z Si igitur homo non

alterius eSt res, quam creatoris, is eum habuit, cuius fuit,

is perdidit, qui habuit, is requisivit, qui perdidit, is invenit,

qui quaesivit, is exsultavit, qui invenit. Ita utriusque parabolae argumentum vacat circa eum, cuius non eSt ovis

neque drachma, id est homo. Non enim perdidit, quia non habuit, nec requisivit, quia non perdidit, nec invenit,

quia nec requisivit, nec exsultavit, quia non invenit. Atque adeo exsultare illius est de poenitentia peccatoris, id est de perditi recuperatione, qui se professus e St Olim, malle peccatoris poenitentiam quam mortem. 33. Quibus duobus dominis neget posse Serviri, quia alterum offendi sit necesse, alterum de senili, ipse declarat, deum proponens et mammonam. ) Deinde mammonam quem intelligi velit, si interpretem non habes, ab ipso potes discere. Admonens enim nos, de secularibus Sunfragia nobis prospicere amicitiarum, secundum servi illius exemplum, qui ab actu summotus dominicos debitores diminuit cautionibus, relevat in subsidium Sibi, et ego, inquit, dico vobis, facite vobis amicos de mammona iniustitiae, δ) de nummo scilicet, de quo et servus ille. Iniustitiae enim auctorem et dominatorem totius seculi nuntinum Scimus omnes, cui famulatam videns pharisaeorum cupiditatem, amentavit hane sententiam: non potestis deo Servire et mammonae. Irridebant denique pharisaei pecuniae cu- ) Lue. 15, 4 aqq. Ssqq. 2 Luc. 16, 13. 3 ibid. v. I- s

237쪽

pidi, i in quod intellexissent scilicet mammonam de nummo

dictum. Ne quis eXistimet in mammona creatorem intelligendum et Christum a creatoris illos Servitute revocasSe. Quin nunc potius ex hoc disce unum a Christo deum ostensum. Duos enim dominos nominavit, deum et mammonam, ereatorem et nummum. Denique non potestis deo servire, utique ei, cui Servire videbantur, et mammonae, cui magis destinabantur. duodsi ipse alium se ageret, non duos dominos, sed tres demonstrasset. Et creator enim dominus, quia deus, et utique magis dominus, quam maminona S, magiSque obserVandus, qua magis dominus. Quale est enim, ut qui mammonam dominum dixerat, et cum deo iunxerat, Vere ipsorum dominum taceret, id est creatorem 3 Aut numquid tacendo eo concessit, serviendum ei esse, si solummodo sibi et mammonae negavit posse serviri Ita cum unum deum ponit, nominaturus et creatorem, si aliuS esset ipse, creatorem nominavit, quem dominum sine alio deo non posuit. Et illud itaque relucebit, quomodo dictum: si in mammona iniusto fideles non exstitistis, quod Verum est, quis Vobis credet 3 3 in nummo scilicet iniusto, non tu creatore, quem et Marcion iustum tacit. Et si in alieno fideles inventi nou estis, meum δ)quis dabit vobis Τε) alienum enim debet esse a servis dei, quod iniustum est. Creator autem quomodo alienus erat pharisaeis, proprius deus Iudaicae gentis 3 Si ergo liae enon cadunt in creatorem, sed in mammonam, quis vobis credet, quod Verius usti et: quis vobis dabit, quod meum est , non potest quasi alius dixisse de alterius dei gratia. Τunc enim videretur ita diXisse, si eos in creatorem, non in mammonam, insideles notando per croatoris mentionem distinctiones secisset dei alterius, non commissuri suam veritate in infidelibus creatoris. Quomodo tunc alterius videri potest, si non ad hoc proponatur, ut a re de qua agitur separetur 3 Si autem et iustificantes se coram hominibus pharisaei spein mercedis tu homine ponebant, illo eos Sensu increpabat, quo et propheta Hieremias: miser homo, qui spem habet in homine. γ Si et adiicit: se itautem deus corda vestra, illius dei vim commemorabat, qui

238쪽

ADV.iΜARCIONEΜ LIBER TU. lucernana Se pronuntiabat, scrutantem renes et corda. i Si superbiam tangit, quod elatum est apud homines, perosum est deo, ) Esaiam ponit ante oculos: dies enim dominisabaoth, in omnem contumeliosum et superbum, in omnem sublimem et elatum, et humiliabuntur. δὶ Possum iam colligere, cur tanto aevo deus Marcionis suerit in Occulto. Exspectabat, opinor, donec haec omnia disceret a creatore. Didicit ergo usque ad Ioannis tempora, atque ita eXinde processit adnuntiare regnurn dei, die ens: lex et prophetae usque ad Ioannem, eX quo regnum dei adnuntiatur; εὶ quasi non et . II OS limitem quendam agnoscamus Ioannem constitu- tu in inter Vetera et nova , ad quem desineret Iudaismus et a quo inciperet Christianismus, non tamen ut ab alia virtute facta sit sedatio legis et prophetarum et initiatio evangelii, in quo est dei regnum, Christus ipse. Nam etsi probavimus, et vetera tranSitura et nova successura praedicaria creatore, Si et Ioannes antecursor et praeparator ostenditur viarum domini evangelium superducturi et regnum dei promulgaturi; et ex hoc iam, quod Ioannes venit, ipse erit Christus, quo Ioannem erat subsecutustus ut antee Ursorem; et si desierunt Vetera et coeperunt nova interstite Ioanne: non erit mimina, quod ex dispositione est creatoris; aut unde β) magis probetur, quam eX legis et prophetarum in Ioannem occasu et exinde ortu regnum dei Z I ranseat igitur coelum et terra citius, sicut et lex et prophetae, quam unus apeX Verboruin domini. β) Verbum enim, inquit Esaias, dei nostri manet in aevum. Nam quoniam in Esaia iam tunc Christus, sermo scilicet et spiritus creatoris, Ioannem praedicarat, Vocem clamantis iu deserto parare viam domini, in hoc Venturum, ut legis et prophetarum ordo eXinde cessaret per adimpletionem, non per deStructionem, et regnum dei a Christo adnuntiaretur; ideo subtexuit, facilius elementa transitura, quam verba Sua, i) confirmans, hoc quoque, quod de Ioanne dixerat, non praeter-

34. Sed Christus divortium prohibet, dicens: qui

dimiserit uxorem suam et aliam duxerit, adulterium com- l) Ier. 17, 10. 20, 12. 2) Luc. 16, 15. 3 Ies. 2, 12.

q) Luc. 16, 16. 5 Illi e n. et Panael. ut unde; WouW. emend. e cod. et Big. ut aliunde. Mutavi ut in aut et signum rogandi apposui. 6) Lue. 16, 17. 21. 33 7 Ies. 40, 3 sqq.

239쪽

mittit; qui dimissam a viro duxerit, aeque adulter est; i, ut sic quoque prohibeat divortium, illicitum facit repudiatae matrimonium. Moyses vero permittit repudiunt in Deuterono into: si sumserit quis uxorem, et habitaverit cum ea, et evenerit non invenire eam apud eum gratiam, eo

quod inventum sit in illa impudicum negotium, scribet libellum repudii et dabit in manu eius, et dimittet illam de domo sua. ) Vides diversitatem legis et evangelii, Moysi et Christi Z Plane; non enim recepisti illud quoque evangelium eiusdem veritatis etieiusdem Christi, in quo prο-llibens divortium propriam quaestionem eius absolvit: Moyses propter duritiam cordis vestri praecepit libellum repudii dare; a primordio autem non fuit sic; quia scilicet qui marem et seminam secerat, erunt duo, dixerat, in carne una; quod deus itaque iunxit, homo disiunxerit 7 δ) Hoc enim responso et Moysi constitutionem protexit, ut sui et creatoris institutionem direxit, ut Christus ipsius. Sed

quatenus eX his revincendus es, quae recepisti, sic tibi Occurram, ac si meus Christus. Nonne et ipse prohibens divortium, et patrem tamen gestans eum, qui marem et seminam iunxit, excusaverit potius quam destruxerit Moysi constitutionem 7 Sed ecce sic tuus sit iste Christus, contrarium docens Moysi et creatori, ut, si non contrarium ostendero, mens sit. Dico enim, illum conditionaliter nunc

secisso divortii prohibitio item, si ideo quis dimittat uxorem et aliam ducat. Qui dimiserit, inquit, uxorem, et aliam duxerit, adulterium commisit, et qui a marito dimissam

duxerit, aeque adulter est, eX eadem utique caussa, qua

non licet di initti, ut alia ducatur; illicite enim dimissam proludi missa ducens, adulter est. Manet enim matrimonium, quod non rite diremptum e St; manente matrimonio, nubere

adulterium est. Ita si conditionaliter prohibuit dimittore u X0rem, non in totum prohibuit, et quod non prohibuit into tum , permisit alia subiici; ε) caussa cessat, ob quam prohibuit. Etiam non contrarium Moysi docet, cuius praeceptum alicubi conservat; nondum dico confirmat. Aut si

4 sq. δ) Ita scriptum est in eod. Rigallii et in Ithen. ed. I.; Rig. odidit: permisit alios, ubi caussa cessat. Gelen. et Pamel. permisit. A I iud est, u bi caussa cessat. Seml. Alias ubi e te.

240쪽

ADU. ΜARCIONEM LIBER IV. omnino negas permitti divortium a Christo, quomodo tu nuptias dirimis, nec coniungens marem et seminam, nee alibi coniunctos ad sacramentum baptismalis et eucharistiae admittens, nisi inter se coniuraverint adversus fructum nuptiarum, ut adversus ipsum creatorem J Certe quid faciet apud te maritus, si uxor eius commiserit adulterium Z Uahebitne illam 7 Sed nec tuum apostolum sinere scis coae iungi

prostitutae membra Christi. i in Habet itaque et Christum adsertorem iustitia divortii. Iam hinc confirmatur ab illo Moyses, ex eodem titulo prohibens repudium, quo et'Chri-Stus, si inventum suerit in muliere negotium impudicum. Nam et in evangelio Matthaei: qui dimiserit, inquit, uxorem Suam praeter caussam adulterii, facit eam adulterari, γatque adulter censetur et ille, qui dimissam a viro duxerit. Ceterum praeter ex caussa adulterii nec creator disiungit, quod ipse scilicet coniunxit, eodem alibi Moyse constituente, eum, qui e X compressione matrimonium secerat, non posse dimittere uxorem in omne tempus. δ) Quod si ex violentia coactum matrimonium stabit, quanto magis ex convenientia voluntarium Τ sicut et prophetiae auctoritate: uxorem iuventutis tuae non dimittes. ε) Habes itaque Christum ultro vestigia ubique creatoris ineuntem tam in permittendo repudio quam in prohibendo; habes etiam nuptiarum, quoquo Velis latere, pro Spectorem, qua S nec Separari vult prohibendo repudium, nec cum macula haberi tunc permittendo divortium. Erubesce, non coniungens, quos tuus quoque Christus coniunxit. Erubesce, etiam disiungens, sine eo merito, quo disiungi voluit et tuus Christus. Debeo nunc et illud ostendere, unde hanc sententiam deduxerit dominus, quove direxerit. Ita enim plenius constabit, eum non ad Iloysen destruendum spectasse, per repudii propositionem subito interpositam, quia nec subito interposita est, habens radicem eX eadem Ioannis mentione. Ioannes enim retundens Herodem, quod adversus legem uxorem fratris sui defuncti duxisset, habentis si iam ex illa, non alias hoc permittente, imo et praecipiente lege, quam si si a ter illiberis ) decesserit, ut a fratro1 1 Cor. 6, 15 sq. 23 Ilaith. 5, 32. 3) Deut. 22, 28 sq. M Malaeb. 2, 15. 5 Rhen. in ed. l. illecebris, ex quo feeit

illiberis, i. e. απως.