장음표시 사용
241쪽
flexiles, vel paulo miniis, adeo ut inter minimas, quae ad salem pertinebant, maximas quae ad aquam dulcem, vix ulla differentia esset. Quia tamen eae tunc se inflectere atque aliis circumvolvere coeperunt, progres se temporis se paulatim emollire, hagis ac magis flexiles reddere debuerunt, contra alia quibus circumvolutae sunt, plane rigidaea inflexiles remanere munc omnino putandum est magnum discrimen inter has δἴ illas esse. Vtraeque tamen sunt teretes sive rotundae nempe partes aquae dulcis instar restis vel anguillae M alis instat baculi vel cylindri, Quaecunque enim corpora diu, diversimode ita moventur, figuram aliquo modo circularem assumunt. His autem ita cognitis facile etiam agnoscitur natura XI X. istius aquae fortissimae atque acidissimae, quae Chymicis 2 'ρmρήεspiritus vel oleum salis dicta, aurum solvit. Quum enim , L . non sine magna vehementia ingentis ignis extrahatur flet epoti ι ex sale vel puro vel alio corpori maxime sicco de fixo im
mist, ut lateri coctili qui impedit ne liquescat palam ae
lique partes illius easdem esse, quae antea salem com hatur. Et posuere, sed illas per alembi cum ascendere non potuisse,
ita ex xis in volatiles mutari iis posteaquam inter ita ,αιὸν
se collisaei vi ignis agitatae, ex rigidis S inflexibilibus sum em quales erant, plicatiles evaserunt, atque eadem opera 'i' ex teretibus planaei secantes, ut folia Iridis vel gladio 'ti mam alias minime flecti potuissent. Vnde etiam ratio in promptu est, quare saporem multum a sale discrepantem habeant, in longum enim porrectae linguae incubantes, acie sua extremitatibus nervorum illius obversa, atque ita secando devolutae, alio plane modo quam antea illos assicere debent, consequenter alium saporem, acidum nempe, excitare. Atque ita reliquarum proprietatum hujus quae ratio reddi posset; sed quia in infinitum
242쪽
1M ME TE ORORVM hic labor excurreret nunc ad Vapores reversi, explo remus qua ratione illi in aere moveantur, de ventos ibi generent.
tur,4 omnia corpora tactum visumque estii-gientia dicimus acrem Sic rarefactam aquam 5 in vaporem subtilissimum transmutatam in aerem conversam Munt Licet publicus ille ac quem respiramus, ut plurimum ex particulis, quae multo tenuiores sunt partibus aquae, figuram omnino diversam habent, componatur. Atque ita aer ex folle elisus, vel flabello impulsus ventus nominatur licet venti latius diffusi terrasque, maria perflantes, nihil sint nisi vapores moti, qui dilatati, ex loco arctiori in quo erant, in alium ubi facilius expandantur, transeunt. Eadem ratione qua in globis, quos Eoli pylas dicunt; LMm paululum anuae in vaporem cQlutae, ventum fatis magnum & impetuosum, Pro ration materiae, X qua generatur,excitat.Et quoniam hic ventus artificialis, Ventorum naturalium cognitioni haud parum lucis affundere potest e re fore arbitror illum hic explica, ri. BCD est globus ex aere vel alia tali
243쪽
quod aperturam exiguam habeat in regionem , cujus parte A B C aquae plena, de altera vacua, id est
nihil extra aerem continente, illii imponimus igni,cmus calor exiguas quae partes agitando, essicit ut multae supra ejus ui perficiem x attollantur, ubi expansae, rotatae colliduntur, magnoque molimine recedere ab invicem nituntur, ut supra explicatum fuit Lec quia se ita expandere atque ab invicem removere non possunt, nisi quatenus aliquae ex iis per foramen D egrediuntur, tota illa vis, qua plures colliduntur, tanquam in unum collecta, id agit ut proximas per illud exturbet. Atque ita ventusam ad F spirans excitatur. Et quia
semper aliae hujus quae particulae, in altum ab hac superncie Cocalore sublatae, dilatantur atque ab invicem recedunt, dum interim per foramen maliae enituntur, hic ventus non cessat ante universam globi aquam exhalatam, vel calorem extinctum.
Venti autem illi naturales qui solent in aere sentiri, meodem fere modo quo hic artificialis generantur, irae
cipue tantum in duabus rebus Gilcrepant. Quarum pri aere r.
ma, quod vapores unde his origo, non tantum ab aquae superficie, ut in hoc globo, sed etiam a terra humenti nivem nubibus emittantur quidem plerumque ma oriri, sed jori copia, quam ex aqua quod in illis particulae fere jam separataei disjunctae, facilius porro divellantur. Αl- b. zὸώλtera, quod vapores arctius quidem in Eolipyla possint vapori. detineri, quam in acre ibi tantum o ectu vel aliorum
vaporum , vel nubjum, vel montium, Vel denique Ven--χhaiatis torum ex aliis locis venientium, impediuntur, ne ubi-Vis aequaliter se extendant sed vicissim alii alibi vapores Nantur saepe reperiuntur, qui eodem tempore condensati quo hi dilatantur, locum a se relictum illis occupandum tradunt. Vt si exempli gratia magnam vaporum copiamffri ima-
244쪽
imaginemur consistere in adris regione , qui se expandentes multo majus pactum eo quo continentur affectant Z simul eodem tempore alios haerere ad , qui
coacti ac in pluviam vel nivem mutati, maximam partem spatii quod occupabant deserunt minime dubitabimus, quin illi qui juxta F reperiuntur, digressuri sint ad G atque ita ventum eo ruentem generaturi praesertim si etiam cogitemus eos impediri, quo minus ferantur versus vel , ab altissimis montibus ibi sitis, quo minus ferantur versus E ab aere spisso in vi auterius venti spirantis a C ad D condensato Et postremo nubes supra illos stare, quae prohibent ne altius pos.
sint evolare. Hic autem observemus , vapores ita de loco in locum transeuntes, omnem acrem iis in via occurrentem, omnes exhalationes isti acri permixtas sc-
245쪽
ventis causam dent, non tamen soli eosdem componant, sed dilatationem, condensationem harum exhalationum, de hujus aeris , quantum in se est , generationem Ventorum etiam juvare hoc tamen adeo parum esse, ut vix in rationem venire debeat. er enim dilatatus duaplum tantum aut triplum spatii illius praeter propter occupat, quod a mediocriter condensato occupari solet: quum contra vapores, bis vel ter millies tantundem exigant S exhalationes non dilatantur, id est non extrahuntur ex corporibus terrestribus, nisi per vehementem Calorem;nec fere unquam deinde quantumcunque aspero frigore tantum eonstringi possunt,quantum antea fuere: Quum contra exiguus calor solvendae in vaporem aquae , moderatum etiam frigus vaporibus deinde in aquam glomerandis sussiciat. Sed jam speciatim proprietates senerationem prin I V. Ciseum Ventorum contemplemur. Primo observatur to ' 'tum acrem Circa terram ab Oriente adoccidentem Vol IDeiop.,
vi Idque hoc loco supponendum crit, cum commode q 4m
ratio diduci nequeat, quin totius uniVeri fabrica simul .ies Eis explicetur, quod extra nostrum propositum. Sed deinde mane potis
notatur ventos Orientales plerumque multo sicciores esse, magisque aptos ad serenum aeremi nitidum red- 4ν. ἡ
dendum, quam Occidentales quia hi nitcntes contra Occiden
naturalem Vaporum cursum illos sist uni, atque in nubes ' cogunt cum contra illi eosdem pellantvi dissipent Ut plurimum etiam Orientalos mane spirare animadvertimus, Occidentales vero vesperi. Cujus rei causa, manifesta erit, contemplanti terram N Solem S, qui haemisphaerium LN illustrans, Eaciens medium diem ad T mediam noctem ad D, eodem tem
246쪽
Si deateris paribus vent ab Oriente fortiores
nocte. Cur potius tanquam ex coelo versu
moritur respectu habitantium ad C. Nam quia vapores ad B, valde dilatati sunt calore diurno, feruntur partim per A partim per C versus D, ubi spatium 1llorum occupatur quos frigus
noctis ibi condensavit, essiciunt ventum occidentalem ad A, ubi Sol occidit S orientalem ad C, ubi exoritur. Et hic ventus ita factus ad C, ut plurimum fortior est, lacterius rapitur, quam ille qui generatur ad A tum quia cursum totius massae acriae sequitur, tum etiam quia in parte terrae, quae est inter C, D citius S fortius ob diuturniorem Solis absentiam, facta est vaporum condensatio, quam in illa quae est interm S A. Constat etiam ventos Septentrionales ut plurimum interdiu spirare, illosque ex alto ruere,
maximeque violentos, frigidos 5 siccos csse. Cujus ratio patebit, si consideremus terram Emi D, sub polis E, F, ubi non multum Sole incalescit, multis nebulis 5 nubibus tectam esses atque ad B, ubi Sol in illam directos S perpendiculares radios mittit, plurimos vapores excitari , qui actione luminis agitati celeriter sublimia petunt usque dum eo pervenerint, unde vi sui ponderis urgente, facilius ad laterast torquentur, S iter suum tenent versus I, , supra nubes Gu Κ, quam ulterius recta ascendant cumque hae nubes G S Actiam incalescanti rarefiant a Sole, vapores inde e
gressi potius progrediuntur a G ad H, Δ ad L,
247쪽
CAPUT IV. si quam vel ada vel ad F aeo enim crassus qui sub polis est FHA iiii GasIn
diem surgentes, quia hi vehe et
menter Concussit,i ad motum quaquaversum jam parati, non gravate iis loco cedunt. Atque ita si ponamus Arcticum Polum esse versiis , motus Vaporum a cada, ventum Se- ptentrionalem excitabit, interdiu per Europam spirantem' qui ventus ex alto praeceps ruit nam ex nubibus in terram fertur. Valde quoque ut plurimum impetuosus est jam aestu omnium maximo excitatur, Meridiano scilicet, materia omnium facillime in vapores dis lubili, nubibus scilicet, constat. Postremo hic ventus
frigidissimus S siccissimus est, cum ob ingentem illius vim supra enim diximus ventos impetuose sempersccos, frigidos esse tum etiam siccus est, quia ut plurimum ex pa ticulis aqua dulcis crassioribus cum acre mixtis componitur, tumiditas praecipue consistit in
iubtilioribus, quae raro in nubibus, unde hic ventus originem ducit, commorantur Nam ut mox videbimus,
glacie potius, quam aquae naturam obtinent; tum etiam frigidus est, quia secum meridiem versus materiam subtilissimam Borealem rapit, quae primaria frigoris causa est. E contra observatur ventos meridionales noctu ut VI. plurimum flare 'ex humili in sublimia eniti, lentos esse C humidos, irius rei ratio manifesta itidem erit intuen sti a tibus terram BFD .cogitantibus partem illius 'u si noD, quam sub AEquatoreri in qua nunc noctem esse suppono,
248쪽
231 ME TE ORORVMo euro pono, satis adhuc calotis a diurno Sole retinuisse, ad ''l'' attollendos ex se multos vapores sed acrem qui est pau-ahiam. Cu lo altius Vertus , non parum retrixille. Nam conani se esse niterimnia corpora crassa S ponderosa, ut terra quae: s . est ad D, diutius receptum calorem servant, quam sub-bitior nae iliai levia, ut ac qui est ad P. tque hoc esset ut va- pores qui tunc versus P existunt non esstuant versus M'.quemadmodum ii qui simi in alia parte effluunt versus I, , sed ibi cogantur in nubes, quae impedientes,quo minus alii vapores terra egressi alte ascendant, illos undequaque inflectunt
vorsus N, O atque ita cfliciunt ventum illum Meridionalem qui noctu let spirare,S ex inferiori loco in altum eniti, a terra nempe in acrem, S qui non potest esse nisi lentissimus, tum quia crassities aeris nocturni cursum illius tardat,tum quia
materia qua constat, terra tantum vel aqua egressa, non tam promptC, nec tanta Copia dilatatur, quan materia reliquorum,qua plerumque a nubibus enunditur.Postremo calidus quoque S humidus est, tum ob segniorem cursum: Tum etiam humidus est,quia ex partibus aquae dulcis tam crassioribus quam subtilioribus componitur, quippe quae simul .c terra surgunt. Et calidus est,quia materiam subtilem quae in Meridionali plaga erat, Septentrionem versus secum duciti Palam etiam est mense Martio, cin universum toto
Cur ineum cre, ventos sicciores mutationes acris frequenti
te φη magis sublias esse, quam ulla alia anni tem pestate.
. . ., o Cujus rationem adhuc inspectus terrae globus EBFD
249쪽
revelare potest,si cogitemus Solem quem e regione cir runca eris culila repraessentantis AEquatorem consistere fingo, ante tres menses e regione circuli H N, tropicum a tan. aepricorni repraesentantis, haesisse multo minus haemi - Τη V sphaerium terrae KF D, in quo jam vernum tempus facit, calefecisse, quam alterum B EM , ubi Autumnum consequenter hoc dimidium I D magis nive contectum, totumqtie acrem quo cingitur crassiorem S iubibus magis refertum esse , quam illum qui alterum dimidium BED circumdat. Atque hinc est quod interdiu vapores multo plures ibi dilatantur, ii ceversa noctu plures condensantur 1 massa enim terrae minus ibi calefacta, vi interea Solis non minore existente,maior est inaequalitas inter calorem diurnum, nocturnum frigus: atque ita venti Orientales, manc ut dixi plerumque spirantes, S Septentrionales media die,uterque siccissimus, illo anni tempore validiores, quam ullo alio esse debent. Et quum venti occidentales vesperi flantes satis quoquc rtes sint ob eandem rationem ob quam orientales mane spirantes, simulac vel minimum ordinarius horum Ventorum cursus, aut uvatur aut tardatur, aut detorquetur a causis particularibus, quae in singulis plagis magis aut minus aerem dilatare,aut condensare posthnt, plures ex iis inter se concurrunt, cita pluvias generant S tempestates quae tamen paulo post cessare blent, quia venti Orientales S Septentrionales, pellendis nubibus idonei superiores evadunt. Et crediderim hos ventos Orientales S Septentrio VIII. nales esse, quibus Graeci ornithiarum nomen ob redulitas aves,vernam auram sequentes imposuere. Sed quan amistiis tum ad Etesias, quos a Solstitio aestivo observabant, veri ornithia
simile est illos provenire ex vaporibus vi Solis a terris Q s I. aquis quae in Septentrione sunt elevatis, postquam Jam
250쪽
23 ME TE ORORVM satis diu ad Tropicum Cancri haesit. Constat enim iulum diutius in Tropicis morari, quam in spatio interjecto: cogitandum mensibus Martio, Aprili, S Majo, maximam nubium & nivium partem, quae circa polum nostrum haerebat, in vaporesin ventos resolvi Ventosique istos ab initio veris quo tempore sunt validissimi ad Solstitium aestivum,paulatim deficiente materia languescere mense vero Iunio nondum ibi terras aquas satis esse calefactas, ut materiam novi venti suppeditent; Sed paulatim Sole ad tropicum Cancri commorante, magisvi magis illas incalescere, tandemque idcirco Etesias producere, quum magnae illius de pertinacis diei, quae ad sex integros menses ibidem extenditur,Meridies paululum inclinat.
ix ceterum hi venti Generales, Regulares perpetuo g in tales forent, quales illos descripsimus, si superficies ter- - r rae ubivis aequaliter aqua tegeretur, vel aequaliter extra il-
marium di iam emineret, adeo ut nulla omnino marium, terrarum, v si i montium diversitas esset,nec ulla alia causa extra prae
ρjoductio sentiam Solis, qua Vapores dilatarentur, nec ulla extran- Σφςη ejus absentiam, qua condensarentur. Sed notandum So-
I , - . splendet, communiter plures apores ex marii, rediis quam terra attollere, quia terra multis in locis exsiccatas nivem tantum materiae illi quam aqua suppeditat; con-ἡgri tracum Sol recessit, calorem relictum, plures e terra
Drra Cur quam e mari elevare, quia terra diutius quam mare cal
q- θ' sit, impressum retinet Et propterea saepius in litto
ministi ribus observatur, Ventos interdiu a mari, nota a terra
qμε spirare ignis etiam fatuus ob eandem causam viatores ' noctu ad aquam ducit, indifferenter enim aeris cursum sequitur, qui eo a vicinis terris propterea desertur,quod ille qui ibi est magis condensetur. Item notandum aerem qui superficiem aquarum tan-