장음표시 사용
221쪽
tam angustum spatium contrahere quam dum materia subtilis satis virium habens ad illas quomodolibet inflectendas, semper ipsarum figuras ad mensuram locorum quibus insunt, accommodat. Notandum etiam est cum haec materia subtilis multo plus virium habet, quam ad hoc requiratur, illam contraria ratione flacere, ut in ma)us spatium se distundant. Quod facile erit experientia cognoscere, si ali quod vas longi satis 5 angusti colli calida repletum acri exponamus, clim gelat, haec enim aqua sensim subsidet, usque dum pervenerit ad certum aliquem frigoris gradum Inde iterum paulatim intumescet S surget, usque dum gelu vincta, consistat atque ita idem frigus quod initio illam cogeta condensabit paulo post eandem rarefaciet. Experientia etiam docet aquam calentem, quae igni apposita diu bulliit, frigidari cruda celerius congelari atque hoc ex o Contingit, quod tenuissimae Mus partes quae , cum facilli , me inflectantur, omnium maxime congelationi resistunt, cxia dum bullit eprediantur. Vt autem facilius hae hypotheses apud vos inveniant X. locum, nolim putetis me particulas corporum terre 'strium tanquam atomos aut indiVisibilia Corpuscula con hie vimis, cipere sed potius cum omnes ex eadem materia con non esse ιλι-
stent, me credere unamquamque modis innumeris divi et
di posse, nec aliter inter te disterre, quam lapides Varia tract., urum figurarum ex eadem rupe excisos. Praeterea etiam με πη
ne videar sponte Philosophis aliquam in me disputandi ' Σ,,ia is
occasionem dare velle, moneo expresse, me nihil eorum vulgara
negare, quae illi, praeter ea quae jam dixi, in corporibus er:
imaginantur, ut formas substantiales, qualitates reales,& similia, sed putare meas rationes tanto magis esse ad
222쪽
i TVITII consideremus materiam subtilem, quae per
Bri terrestrium corporum poros fertur, Vel prae-
. 1. - sentia Solis, vel simili qualicunque causa,
ire is i. E GEThementius quoque exiguas istorum Corpo- ....e rum partes impellere, facillime intelligemus illam esse-su sum a eturam , ut quae satis exiguae sunt, simul Mus figurae, Mut atque in tali situ, ut facile a vicinis separentur, huc atque illuc dissiliant atque in acrem attollantur: non quidem inclinatione quadam singulari, qua ascensum assectent, aut vi quadam Solis attrahente, sed solummodo quia locum nullum inveniunt, per quem facilitis motum. continuare queant quemadmodum e terra pulvis surgit, si tantum pedibus alicujus viatoris deorsum pellatur agitetur licet enim granaimus pulveris magnitudine tondere mulium exuperent exigua partes de quibus hic est sermo, nihilominus tamen sursum tendunt ι videmusque altius illa eniti, muri vasta planities discursantibus multis conculcatur, quam si pars tantum ejus ab uno ex iis prematur. Ideoque non est mirandum, si Solis actio perexiguas materiae partes, quibus vapores de exhalationes componuntur, in sublime attollat, quum simul eodem tempore totum haemisphaerium terrae illustret, eique integros dies incumbat. Sed notemus has exiguas paries ita sublatas in aerem lis es plurimum illam figuram habere, quam parti- quid .aeha bus aquae tribuimus nullae enim aliae sunt, quae facilius imis. - corporibus in quibus haerent divellantur. Atque has sin
. et ' ita abhinc speciatim vapores nominabimus, ut disti
223쪽
nes dicemus. Sub harum autem nomine, illas com erassioris prehendam, quae fere eandem cum aqua figuram ha- Dentes, sed magis subtiles, spiritus aut aquas vitae Com pro Tis. ponunt quia facile ardent ut ipsae vapores autem nun restribinquam. Illas vero hinc excludam quae cum in multos ra mos divisae sint, sunt simul tam subtiles, ut non aliud Corpus, quam aeris Componant. Quod autem ad illas attinet quae paulo crassiores etiam in ramos divisae sunt,
raro quidem ex corporibus duris, in quibus haerent, sua sponte egrediuntur Sed si quando ignis illa depascat omnes in fumum solvuntur Et aqua etiam poris illorum illapsa saepius has librare, secum in sublime auferre potest eadem ratione qua ventus per transversam sepem spirans paleas vel folia in virgultis haerentia secum rapit seu potius quemadmodum ipsa aqua, in summum alembici secum attollit exiguas partes olei, quas Chymici ex plantis siccis plurima aqua maceratis extrahunt, omnia simul destillantes atque hac opera m- cientes, ut paululum illud olei quod habent, cum magna immistae aquae copia assurgat. Revera enim surimae diarum eaedem sunt, quae corpora horum oleorum componere solent.
Notemus etiam vapores semper plus spatii occupare iquam aquam, licet nonnisi ex iisdem particulis con '' 'stent quia culis hae partes corpus aqua componunt, versa val- non moventur nisi quantum sufficit ut se inflectanti et mitum labendo unae aliis implicent quemadmodum videmus . ' illas exhiberi ad A. Sed contra quum vaporis formam habent, agitatio illarum adeo est concitata, ut celerrime rotentur in omnes partes eadem opera in longitudinem suam porrigantur; unde fit ut singula illarum
224쪽
ro ME TE ORORVM reliquas sui similes, irruptionem in parvas sphaerulas, quas describunt, molientes, arcere atque abigere possint, ut illas cernimus repraesentari ad N plane que admodum baculo L M, per quem funiculus Ni trajectus est, celerrire rotato videmus funiculum rectum atque extensum porrigi, occupantem eo ipso totum spatium comprehensum circulo Di Hac ratione ut nullum ibi aliud corpus locari possit, quod non cum imp tu flagellet, atque expellere nitatur ι
225쪽
C II. ros tura sed motu facto lentiore, illum collabi, Z baculum sua sponte circumdare, neque tantum spatii occupare,
Observemus praeterea hos vapores modo magis, o '. do minus esse densos aut raros, magis aut minus calidos vel frigidos magisve mimis pellucidos Vel obscuros; ρονὸι-ieti magis etiam vel minus humidos vel siccos. Primo enim I m' racum partes illorum non amplius satis agitatae, ut rectae Ah, C. . maneant di extenta, incipiunt Convolvi atque accedere insolito ad invicem, ut videmus ad C, D vel etiam cum inter
montes arctatae, vel inter actiones divertorum Ventorum . . ntibiti
mediae, qui flatu opposito alios alii impediunt, quo mi sentiaturnus aerem agitenti vel cum sub nubibus quibusdam stan Aia
tes, non tantum dilatari possunt, quantum agitatio il-liaria, larum exigit, quales Cernimus ad D vel etiam denique fragi 'icum plures carum simul maximam partem suae agitationis motui in eandem partem impendentes , non tam velociter rotantur quam alias solent, quemadmodum illa quae ad F, ubi egressae ex spatiora, ventum generant nitentem a G. Palam est vapores, quo componunt, crassiores, magis coactos esse, quam si horum trium nihil accideret Manifestum quoque est si vaporem ad tantundem agitatum fingamus, quantum cst ille qui ad B, multo illum calidiorem fore; nam particulae ejus magis coactae plus virium habent quemadmodum candentis ferri calor ardentior est calore flammae vel prunarum. Atque hinc est ille calor quem vehementiorem S magis veluti sustbcantem aestate interdum sentimus, aere tranquillo S nubibus undiquaque aequaliter presso pluviam moliente, quam eodem nitides sereno Vapor autem qui ad C, frigidior est illo qui ad B, licet particulas paulo arctius compressas habeat quia multo ininus agitatas easdem supponimus. Contra ille
226쪽
MET EORVM qui ad D calidior, quia ejus particulas naulto magis Con densatas, d non nisi paulo minus agitatas statuimus. Et qui ad F frigidior quam qui ad E, licet partes non minus compressas nec minus habeat agitatas quoniam illae magis conspirant in eundem motum , atque ideo particulas aliorum corporum minus concutiunt. Vt ventus semper eodem modo spirans, licet vehementissimus, non tantum agitat folia, ramos arborum, quantum languidior sed magis inaequalis. V Et experientia docebit, in agitatione pari arum par- af A. tium , terrestrium corporum calorem conlistere, si con- .miuatur ira digitos unctos sortiter spirantes, observemus spiritum
227쪽
tum ore egressum, in exteriori manus superficie frigidum, valda nobis videri, q1lia ibi celerrime, aequali robore latus, non multum agitationis efficit Et contra satis calidum inter medios digitos quia per illos lentius, inaequalius enitens, magis tremulo motu exiguas illorum par Utes concitat. Vt illum etiam semper calidum sentimus semperstriore patulo S hianti flantes, de frigidum code' fere clau a i sim so Atque ab hac cadem ratione est quod Communiterventi impetuos frigidi sunt, neque multi calidi spirant, nisi etiam simul sint lcnti. Praetcrea vapores ad M. 5 sunt pellucidi nec Lvisu a reliquo acro dignosci queunt quum enim celerri me codem quo materia subtilis, quae illas circu a diam maris Cet, impetu moveantur, non possunt impedire ne actio semet δεον nem a lucidis corporibus manantem in se admittat, sed ' ῖ
potius ipsimet etiam illam admittunt. Contra Vero Va-nu obt-por ad C obscurior, sive miniis transparens evadit, quo rniam ejus particulae non sunt amplius ita obsequentes H 'huic materiae subtili, ut quibuslibet ejus impulsionibus deatur se.
cedant: vapbr qui ad D, quia calidior quam qui ad I ' 2
C, non tam obscurus esse potest. Ut videmus hyberno ., ωοιν , tempore calcntium quorum halitum, sudorem pro μη 'simple aeris frigos specie densiti obscuri fumi crassescere . qui contra aestate, propter Musdem aeris calorem, non Emων apparet. Neque enim dubitandum quin aer saepe tam multos aut etiam plures vapores contineat, cum nulli prorsus in eo videntur, quam cum densissimi apparent: quomodo enim sine miraculo fieri posset, ut Sol torridus aestivo tempore, media dies, vel lacui vel locis paludosis incumbens, nullos vapores inde elevaret tum temporis enim notatur, aquas subsidere decrescere magis, quam aere frigido, obscuro.
Denique vapores, qui ad E humidiores sunt, id est
228쪽
VIJ, magis dispositi ad transeundum in aquam, atque ad reli-2,2 A' corpora instar aquae humectanda, quam qui ad F.
alii atiis Nam contra hi sicci sunt, quia valide impellendo humi-bum istra cla corpora quibus occurrunt, inde ejicere partes aquae ν, di i latentes S decum auferre pollunt, atque ita illa ex inini siccare. Vt etiam ventos impetuosos semper siccos experimur, teque humidum quemquam nisi simul Hamguidum. Dicere quoque possumus eosdem vapores, qui ad D, humidiores esse iis, qui ad D, quum partes illorum plus agitatae , melius aliorum corporum poris, ad ea humectanda se insinuare possint. Sed alio respectu sicciores etiam dici posJunt quia scilicet nimia partium agitatio prohibet, ne tam facile in aquam coeant. V Quantum ad exhalationes longe plures qualitates admittunt, quam Vapores, ob ma)orem quam habent par-kaiatiο- tium disserentiam. Hic autem sumcit notasse, crassio- feresnihil illi, praeter terram, qualem in fundo vasis ... , cernimus, in quo pliivia, vel nivalis aqua resedit subtis musa hores vero nil aliud, quam spiritus, aut aquas Vitae, quae
k R semper priores corporibus destillatis surgunt Et me- diuium alias commune quid habere cum volatilium sa
lium , alias Cum oleorum natura, seu potius cum illa fumi ex iis dum comburuntur egredientis. Et licet hae exhalationes maximam partem non leventur in aerem, nisi vaporibus mixtae, facillime tamen ab iis postea separantur aut sua sponte, quemadmodum olea ab aqua cum qua distillantur aut agitatione ventorum adjutae, quae illas in unum aut plura corpora cogit quemadmodum rusticae lactis cremorem pulsando, butyrum a sero separant vel etiam hoc solo quod Vel leviores, vel ponderosiores, vel magis vel minus vibratae, in regione suta linqori vel humiliori commorantur, quam ipsi apores. Et communiter olea minus alte levantur, quam aquae
229쪽
vitae; quae magis terream habent naturam, minus adhuc quam olea. Nullae autem sunt quae inferius submstant, quam illae aquae particulae ex quibus sal commune componitur quae quamvis proprie loquendo, neque exhalationes neque vapores dici possint, cum nunquam altiusquam ad superficiem maris attollantur; quia tamen evaporatione hujus quae eo pertingunt, multa habent valde notatu digna, quae hic commode possunt explicari, minime illas omittam
Alsedo maris consistit tantum in crassiori Lbus istis ejus quae particulis, quas paulo ante audivimus non convolvi aut flecti posse actio si
-lne materia subtilis,quemadmodum reliquas, cur olium
neque etiam agitari nisi minorum interventu. Primo e I I Inim,nisi aqua composita foret ex ejusmodi partibus,qua risectis Mo
les supra statuimus, aeque facile aut dissicile illi esset, in 're et quotlibet & cmustibet figurae partes dividi atque ideo vel
non tam libere, quam solet, illaberetur corporibu S, quo qua. rum meatus satis laxi sunt, ut calcia arenaea vel etiam quodammodo in ea penetrarer, quae arctiores illos habent,ut in vitrum metallum Deinde nisi hae aquae partes eam haberent figuram quam ipsis tribuimus,non tam facile exporis aliorum corporum, quos insederunt, sola Ventorum agitatione aut calore expellerentur ut olea Dpinguiores alii liquores, quorum partes alias figuras habere diximus, manifestum reddunt vix enim unquam omnino Mici possunt ex corporibus,quae semel OC- .cuparunt. Postremo quoniam nulla in natura corpo-
230쪽
Σ14 'M E ura videmus adco accurate similia, quin semper aliquantulum in magnitudine differant,neminem esse puto, qui difficulter patiatur sibi persuaderi aquae etiam partes non omnino aequales esse,& praesertim in mari quod est
ingen aquarum omnium receptaculum quasdam tam crassas inveniri, ut non possint instar aliarum,diversimode inflecti ab ea vi qua communiter agitantur. Atque hic deinceps conabor demonstrare, hoc solum sufficere ut omnes salis qualitates in iis reperiantur. ii Primo non mirandum cst illas saporem pungentem
Cηr tot is penetrantem habere multum disthrentem ab eo aquae dif=ὸistia dulcis Cum enim non postmta materia subtili, quae inter salem illas circumjacet inflecti, necesse est ut in cuspides eret , T ctaein telorum instar vibratae linguae poros ingrediantur, Cis si eas atque ita penetrent satis alte ad illam pungendam cum ημm ρ ' e Contra partes aquae dulcis molliter lupra illam flui- - lanies , semper in latera jacentes, ob facilitatem quaeasque u flectuntur vix gustu possint sentiri. Et particula salis ita punctina ingrcssae poros carnium, quae eo condiri
μὴ a iis solent ut asserVentur, non modo humiditatem tollunt, dulcis . sed etiam sunt instar paxillorum hic illic intercarum partes defixorum , tibi immoti non cedentes illas istinent, Mimpediunt ne aliae magis lubricae seu plicatiles immixtae, illas concutientes, loco moveant, atque ita corrumpant corpus quod componunt. Hinc etiam carnes salita successione temporis magis indurescunt quas alioqui partes aquae dulcis, se inflectendo, atquc huc illuc poris carum illabendo facile emollirent ciso
Praeterea non mirum est aquam falsam dulci pondex i rosiorem esse, quum partibus constet magis crassis μῆ- ν Orsit . clidis quae propterea in minus spatium contrahi possi,nt;