장음표시 사용
91쪽
vera est laudata Senecae propositio , quia amor, quo vitia nostra pros equimur, vere causa est , cur ea defendamus . At e contrario liaec
est salsa: homo vivit , quia est sub antia, cum ratione sub antia non habeat homo, ut vivat. De propositio re discreta.
per particulas adversantes sed, verum, tamen &c. Huiusmodi est illa Senecari Voluptatem natura necessariis rebus admiscuit , ut non illam peteremus, se , ut ea, fine quibur non possumus vivere , gratiora nobis illius faceret accessio sa).R E G u L A RIIa . Veritar discreta propositionis dependet non solum a veritate ρ- gularum partium, verum etiκm a veritate adhibita discretionis . Haec proinde falsa est. Sol est corpus Leidum, neque tamen est animatum squia non est inconveniens , ut Sol sit amma destitutus , simulque ingenti splendore refulgeat. De propositisne relat va. a I 3. Relat va, sive vetita propositio est illa , cuius una pars adaIleram refertur , vimque ab illa desumit. Huiusmodi est celebre iulud Thaletis: Dalem gratiam parentibus tuis retuleris, talem a Meris
ar . Veritas hHasce propositionis as accarata comparatisne dependet Unde haec est falsa: Tanta molis est SoI, quanta nudis oculis cernitur . Propositones implicite compostg. ars. Quatuor potissimum sunt propositionum μplicite compos rum species, videlicet exclus a, exceptiva, comparativa, & reduplis 3 iva. Es porro propositiones, in quas illa resolvitur, ejus exponentes dicuntur. a Dist. III. De Disitirso by GOrale
92쪽
De propositione exclust . 2Iε. Propositio exelusiis dicitur illa, cujus subjectum, vel praedia tum particula exclusiva tantum, dumtaxat, solum &c. affectum Si hujusinodi particula afficiat subjectum , omnia alia ab illo diversa
excluduntur a participatione pra at . Si vero cadat in praedicatum, sensus est, nullum aliud praedicatum ab illo diversum eodem modo a subiecto respici, eique convenire. Sic in hac propositione sotii Deuν est immensus, immensitas ita Deo tribuitur, ut aliis omni Dus den getur . In hac vero e sonum dumtaxat auditus percipit , omnes aliae qualisatessen descensentur hujusmodi, ut per auditum percipi haudquaquam possint . Exi Da idcirco propositio in duas resolvitur , quarum una affirmativa est, altera negativa. Sic illa propositior Io- Ius Deus est immensus, in has resolvitur: Deus immensus est, de nuLLin aIiud ens a Deo est immensum.
REGULA VII. 2IT. Heritas exelus a propostionis postulat , ut finguia tutus expone
ter Mi vera. Patet ex natura particulae exclusivae.
De propositione exceptiυa. 218. Exceptiva dicitur propositio, in qua per particulam prater, vel aliam hujusin odi, aliqua uib illius subbee o contenta a participatione praedicaιi excipiuntur. Talis est istae omnis homo sareactitar, praeis ter iniquos. Haec in duas quoque resolvitur, in .rmativam scilicet,& negati - , ut de exta va modo diximus.
2Ist. Hujus itidem proposionis veritas exigit, ut fluuia illiar emponentes sint. vera. Etenim, si secus, fallit exceptio. De propUtione comparativa. Iao. Comparativa propositio dicitur illa, in qua pradieatum enuntiatur secundum aliquem gradum de subjecio per comparationem ad
aliud, cui illud praedicatum simpliciter tribuitur. Hujusmodi est illa Phil. Ment. T. I. E 3 Tha- Diqitigod by Corale
93쪽
Thaletisi omnium d Pinimum est, nosse seipsum . In duas propositiones idcirco haec itidem resolvitur, in quarum unia pradicatum tribuitur subjecto fimpliciter, in altera vero enuntiatur de subjecto seeun dum magis, vel minus. Sic illa Thaletis per has exponituri omnis rerum egnitio discitis es, sed maxime di ibi est cognitis sui. REGULA IX.
aa r. Ut propositio comparativa fit legit ma , praedicatum, penes quos duo inter se comparantur, ribet κιν que eonυenire . Haec propterea estilleolii mar eo amba est eandidior corvo, cum scilicet nihil prorsus alissedinis in corvo reperiatur.
ara. Loquor in rigore Logico. Non enim me latet, in sacra potissimum Scriptura, atque a SS. Patribus comparationem plerumque fieri inter duo penes attributum, quod non solii in uni illorum poeiter non inest, verum etiam quod ei interdum repugnat cal. De propositione reduplicat va. 223. Reriplicativa demum propositio ea est, in qua per partieu. Iam quatenus, prout &c. id de subjecto indicatur, ratione cujus praHeatum illi convenit, vel repugnat 3 iit cum dicitur: MI, quatenus luiseidus, ealefacit. Significatur enim, lumen in Sole esse rationem, cur calorem Sol ipse producat. REGULA X. II . Veritas veduplisativa propositionis exigit, ut attritutum , quod partieula reduplicativa asscitur, fit vere ratio , eur pradicatum conveniat sabbeeto, vel illi repugnet. Haec idcirco falsa est: homo vatiocinaiatur, quatenus animais quia animalitas non est ratio, cur homo rati
- De propostione incidente. 22y. Incidens voeatur propositio, quae per pronomina relativa qui, qua, quoae exprimitur, alterique jungitur, quae principalis nuncupa
94쪽
tur, ut in hac apparet: Chrissus, qui est stius De , pro omnuus tuus est. Porro incidens propositio vel eκplicat subjectum propositionis pνine palis, ut cum dicitur: homo, qui est animai rationale, eapax est Matitudinis s vel subreetum ipsum determitrae, ut cum dicituri homi. nes, qui pie volunt vivere in Christo, persecutionem patientur . Si ine dens propositis determinet subsecium propositionis principalis, vera haee esse nequit, nisi illa quoque sit vera, minime vero, si evtieatiυa tantum sit, eaque nonnisi ad copiam atque Ornatum vere pertineat.
Disso propositionis ratione quantitatis. Ia 6. Uantseas propositionis est extensio, quam in ipsa proposi. tione habet subjeistum. Hujus idcirco ratione dividitur
propositio in universalem , particularem , indefinitam , Scogularem. Propositio uniυersaδει est illa , subjectum est termitinus communis affectus syncategoremate omnis, vel nalias, ut comnis homo est animat: nultas Iapis est vivens. Si subjedium supponat pro omnibus & singulis suis inserioribus, adeo ut ne unum quidem exiscipiatur, propolitio dicitur universalis aniversalitate metaphoca, cti. iusmodi est istar omnis homo est vationis capax. Contra vero dicitur universalis morali dumtaxat Aniversalitate, si supponat tantum profere omnibus, ut in illa Horatii: Omnibus hae vitium est cantoribus, inter amisor
Ut nunquam inducant animum, eantare rogati,
In ussi nunquam desistant sal. Propositio partisularis ea est, cujus subje tum est terminus quidem
communis, sed cum sit assectus syncategoremate aliquis, quidam &c. nonnisi pro uno individuo, vago tari en , ac prorsus In determinato, supponit, ut: aliquis homo est doctur. Indonita , cujus subiectum est terminus communis nullo syncategore mare assectus, uti homo υλ t. Singulaνis demum, cuius subiectum term mu, lingularis est, ut Petrus est Apostolorum princepi , hic homo sareabitar dic. REGULA I.
2 27. Propositio indefinita ia materia nee gavia aequ valet unisessali universalitate meιapb ea. Quod enim necestario convenit; vel repu-
95쪽
gnat uni individuo alicuius speciei, inest quoque, vel repugnat omisnibus de singulis individuis, quae in illius extensione continentur.
lari , vel universati umυersalitate dumtaxat morali. Sic istat homo salsus aequivalet huic: aIiquit homo est aliaes 3 quemadmodum etiam istM Juυenes sent inconstanter, eadem cum illa est: omnes fere juυenes sunt inconstantes. Quod enim continget uer convenit uni individuo,
taliter illi inest, ut simul alteri non inesse possit de reapse non insit. REGULA III. 229. Propoliis an ersalis universalitate metaphsca nequis esse ve- lva, quia fit vera etiam particularis lub ilia tantanta. In hac enim ne lunum quidem eorum, quae in extensione subjecti continentur, a pra- dicati participatione excipitur g. 216. REGULA IV. 23o. At vero propositio un versalis morali tantum unisersalitate po rest esse vera, quin fit vera Fngularis , qua sub tua contineri videtur. lId enim ex eo necessario sequitur , quia universalis huiusmodi proposito exceptionem admittat cg. 226.
a 3 r. DRopositionum oppositio est duarum propositionum, idem
sarieeium, idemque praedicatum habentium, disconvenientia vel penes sermam tantum , quatenus scilicet earum una est assismatia va, altera negativat, vel tantum penes quantitatem, quatenus neu pe una est umυersalis, 3c altera particularis , vel demum penes quan- ilitatem si inui, formam , ut si nimirum una sit universalis, Scas I mat tua , altera vero particularis, Ac ne aliva . Quatuor porro inteς propositiones numerantur oppositionum species, scilicet contradidioria,
eontraria, subcontraria , o subalterna.
96쪽
Oppositis propositionum contradictoria.
232. Propositiones fimp er de term no eommunἰ opponuntur eonis eradictoris , quae penes& quantitatem inter se diseonveniunr. Sic contrassic σνie oppolitae sunt: omnis hamo est animal, & aliquis homo non est animal s siciati etiam nultar homo est viveus , 3c aliquis homo est viυων.
233. Propositiones fingulares sint eontradictoria oppositae, quae penes foνmans sibi mutuo adversant tir, ut: Petrus est doctas, Petrus nones doctus.
23 . Inter propositiones eompositas habetur eontradictor a oppositio, si illi grammaticali particulae, a qua illarum compositio derum iis tur, negat/o prsfigatur . Sic huic propositioni conditionali t f homo
vespirat, viυit, contradict orie haec alia opponitur: non si homo respi. vat, vivit. Sunt tamen aliquae, quibus non uno modo contradici po. test, ut consideranti patebit. 'IRaas. In propositionibus modalibus attenditur contradiistio non nes dicIum, sed penes modum. Quoniam vero etiam ipsi moriri in necesse, Sc contingens , sicuti etiam possbio, de impossibile, sunt inter se eontradidioris oppositi, ideo dupliciter hisce propositionibus contradici potest, primo scilicet, si mutetur modus f secundo, si paruticula non eidem modo in propositione praefigatur. Sic contradicto. rie adversantur sibi mutuo tam ditae: homineis esse album, est continis em, hominem esse album , est necesse, quam duae: hominem esse alisum , est eontingenr ι hominem esse album, non est contingens. Lex propositionum eontradicIoris oppositarum. 236. Propositiones eant radicioris opposita nequeunt e se fimul vera, nee fimul falsa, sed una determinate υera est, altera falsa. Enimvero cum inter attributa contradictorie opposita non detur medium, quod vel Disitirco by Corale
97쪽
vel utrumque excludat, vel de utroque participet fro8. , eorum alterum necessario cuique convenit, atque adeo altera propositionum contradictoris oppositatum necessario vera est, di altera falsa.
Oppositis propositions contraria.
237. Oppositis contraria est disconvenientra duarum propositionum universalium penes formam, quatenus nempe una est assirmativa, alis tera negativa. Sic contraria est oppositio duarum: Omnis homo est aLlus a nauas homo est alius. Leges propositionam eontraris oppostarum.
238. Propositisner eontraris opposita ia nulta materia possunt esse Hinui vera , sed si earum una vera est, altera est fassa. Cum enim nequeat esse vera propositio universalis, quin sit vera particularis sub illa contenta g. χχμὶ si ista esset verar nultas homo est albur, haec qui clue vera esset: aBquis homo non est alias. Ergo duae t omniν homo est aIbin , nullus homo est albur, non possunt esse si inu I verae, nili simul quoque verae sint et omnis homo est allus , atiquis homo non est albar. Hae autem contradictoris opponuntur β 23 a. y. Ergo duae contradsectoriae essent simul verae, si verae simul essent duae contrariae . Illud autem fieri nequit 3. 236. . Ergo duae contrariae non possunt esse simul verae,
qu/ν homo non ' albus. Haec simi Iiter falsa est: nullua homo sauur, si haec iit verar aliquis homo est alburo Manifestum est aurem , posse simu , esse verum, aliquem hominem non esse asium, Sc atiquem hominem esse eum, quod contingenter convenit ἰpecier, possit inestae uia, imit viduo, & simul non inesse alteri. Ergo potest esse falsa tam universalis a firmativa r omnis homo est albur, quam universaIis negativa inultas homo est albus f ac proindσ in materia contingenti proP
sitiones contrariae possune esse simuI falsae III. Disiligod by Corale
98쪽
IM. At vero in materia necessaria propositioner eontraria se se habent , ut una vera it, altera fessa. In nulla eniim materia propositi nes contrariae pomini esse simul verae A. 238. . Constat autem, eas, si fuerint in materia necessaria, non posse esse simul falsas, eum, quod necessario convenit uni individuo, necessario omnibus & singu-ilis competat, quae sunt ejusdem speciei, ac proinde inequeat esse lausa tam particularis affirmativa, quam particularis neSativa, qued a modum necessario requiritur cf. a 3- , ut falsae simul sint, quae sibi mutuo contrarie dversantur. Ergo &c.
Oppositio propositionum subcontraria.
et r. Oppositio subcontraνia est pugna duarum propositionum parti cularium penes formam, quatenus nempe una affirmativa est, & altera nesativa. Sic adversantur sibi mutuo subcontraris duaer atiquis homo est albus f Miquis homo non es alius. Leges propolaionum sulcontraris oppositarum.
242. Propositioner sescontraria in nulla materia possunt esse f-αὶ fassa . Si namque possent esse simul falsae particularis affirmativa ratisvis homo est allus, & particularis negativae aliquis homo non est albui, salsae simul esse possent universalis affirmativa r omnis bonis est. albas, & universalis negativae nullas homo est albus; atque adeo falsae simul essent tam duae r omnis homo est auus , aliquis homo non est albus f quam duae r nultas homo est avus, aliquis homo est auar. Constat autem, tam illas, quam istas contradictorie sibi mutuo adversa. ri s f. a 3 a. ) . Ergo contradi storiae essent simul falsae . Hoc autem
impossibile est cf. a 36. . EFo in nulla materia propositiones sub- contrariae posint esse simul salsae. II. 2 3. Propositiones sulcontraria in materia eontingenti possent esse smaI vera. Potest enim attributum contingenter conveniens speciei, simul Diuitigod by COOste
99쪽
smul inesse uni individuo, & non inesse alteris ac proinde potest simul esse verum, aliquem hominem esse auum ,& aliquem hominem non esse album, cum scilicet albedo possit simul inesse Petro, & non ine se Paulo.
aqq. At vero ἰn materia necessaria nequeunt propositiones sulcontradria esse Dat vera, sed, si ana vera est , altera est falsa. Quod enim necessario convenit, vel repugnat uni individuo alicii jus speciei, convenit, vel repugnat omni Dus, & singulis, quae sub illa specie contu
COROLLARIUM.a s. Ex his liquido apparet, propositiones subcontrarias vel nul- Io modo, vel contradiatorie sibi mutuo adversari. Nam vel idem numero individuum est subjectum utriusque propositionis, vel non. Si primum: oppositio contradustoria est I. 233. . Si secundum: nulla
est oppositio ca3I. . Oppositis propositionum subalterna.
a 46. Oppositio subasterna est disconvenientia duarum propositi num penes quantitatem tantum, quatenus nempe una universalis est, altera particularis, sed utraque assirmativa, vel negativa . IJac itaque ratione oppositae sibi mutuo sunt duae: omnis homo est alius s alia quis homo est albus , sicuti etiam duae : nullus homo est albus , aliquis homo non est allus. Porro universalis propositio dicitur subalternant ueparticularis vero, utpote sub illa contenta, subalternata vocatur.
Leger propositionum subalterne oppostarum.
247. In nulla materia potest subalternans esse vera , quin vera quo- qae fit subalternata . Ridiri siquidem nequit, ut sit vera propositio universalis universalitate metaphysica, quin si vera particularis sub illa contenta cf. aas. .
I I. a 8. In materia contingenti potest esse falsa prop/βίo sabalternant,
100쪽
quia sit fassa propositis subabernata . Etenim potest simul esse vera particularis amrmativa, aliquis homo est albus, de particularis negati-var aliquis homo non est albus s*.2 3. . Hoc ipso autem , quocii sit vera particularis negativat aliquis homo non est albus , salsa est uni versalis affirmativa: Omnis homo est albus , sar. 236. Ergo potest esse falsa subalternans: Omnis homo est albus , quin sit salsa sibalterna. tar atiquis homo est albus.
a Q. Contra vero in materia necessaria nequit subalternam esse DLsa, quin falsa quoque sit subalternata. Repugnat enim, ut in hac materia particulares subcontrariae sint simul verae F. a 4. ), quemadmodum requ ritur, ut falsa sit subalternans, quin lallat subalternata. I Raso. In materia necessassa propositio subalternans sequitur eon isso. nem propositionis subalternata, ita nimirum, ut , si hae est vera , illa
q/t;qMe fit vera, ct, si haec ess falsa, illa itidem fallat. In hac siquidem
materia res ita se habet, ut, quod convenit, vel repugnat uni individuo unius speciei, necessario insit, vel repugnet omnibus Se singulis, quae sub illa specie continentur .
De propositio ma conversione, oe aequipollenti t.
as I. propositionis est illius inversio , facta per muta tionum subjecti in pr. edicatu in , dc praedicati in Libjectum , quin ipsa propolitio desinat eise vera. Dividitur porro conbero in plicem, & per accident. Conυersio simplex est , cum eadem manet
propositionis quantitas. Per accidens vero , cum quantitas mutatur. Addunt alii tertiam conυersonis speciem, quam vocant per eontrapsis
stionem, quatenus ea fit, particulam utrique propositionis ter mino praefigendo. Verum haec nonnisi improprie dici potest eοηυεν fio. Quandoquidem termini propositionis adeo tunc mutantur, ut eadem amplius non maneat propositio. PRI Disitirso by Coos e