장음표시 사용
101쪽
semue ut infra in questione sequenti manifestabitur. Haec de praesenti quaesito dicta sint.
Quaestio. 8.s prima dissinitio de anima conuenienter demonstratur per secundam, quae demonstratio sit illa.
Quoniam ex incertis quid certius autem fit. ex. lN HAC questione aduertem difficilis est ad resoluendum propter Veritatem expositorum. Nam . b. Tho. tenet Q prima diffinitio de anima est prior secundu natura de dicit causam sed emouerio quo ad nos. i. quo ad cognitionem nostraria. Diffinitio autem secunda est prior quo ad no-sram cognitionem quia datur per operationes animae quae nobis notiores sunt quam essentia animae. Et m a notioribus nobis debemus procedere di probare min nota nobis, licet sorte sint priora dinotiora secundum naturam, ideo
philosophus perdisinitionem secunda demonstrat prima. . Sed contra hoc sunt duae instantiae. Prima esto prima diffinitio est minus nota nobis,magis autem nota secundu naturam di secunda est econuerso ergo philosophus debuit incipere notificare animam per secundam diffinitionem, deinde Ponere primam dieam probare psecundam. Nam iste est ordo doctrine, quem nos docuit philosophus in i physico. ut procedamus a notioribus nobis. Ad hoc dicimus ordo doctrine in hac scientia e duplex. ordo proponendi, di ordo probandi ac determinandi. ordo proponedi est secundi ordine naturae. Debemus enim proponere , de anima tractandum esto de potentiis di de actibus , de obiectis ordo autem probandi laeterminandi est secundu ordine proportionatu nostro intellectui t. f. procedanius in Ppositionibus a magis sensatis quae prius cadunt iu cognitione nostra Unde procedentes in consideratione de anima quo ad viam probatiuam di declarativam incipimus ab obiectis di per obiecta notificantur nobis actus diperactus potentiae, di per potentias substantia alae. Et hune
102쪽
h dinen seruat philosophus in processu huius. a. lib. sic secit in diffiniendo animam. Proposuit prinio diffinitionem priorem secundunt naturam, deinde diiunitionem priorem quoad nos. Cum autem voluit demonstrare alteram earum, per eam quae nobis notior est sed posterior secundum naturam demonstrauit minus notam nobis sed priorem secudum naturam. Et sic patet,philosophus in demonstrando seruauit mrdinem doctrine quem ipse docuit in I physi. Secunda instantia est, si secunda diffinitio est prior quo ad
nos di posterior ecundum natura ergo no dicit causam prime diffinitionis, nec per eam ut dicentem causam potest demonstrari prima diffinitio . cuius oppositum innuit philos phus in text. I a. ubi dicit et, non solum oportet ratione dis. finitiva ostendere rem distinitam, ted etiam ostendere causam in esse demonstrare dic. Ad hoc diceret. b. Tho et ordine naturae prima diffinitio dicit causam inessendo, di secunda dicit effectum ordine vero nostre cognitionis prima dicit qui , secunda autem dicie propter quid non in edendo sed in inserendo. Nam medium quod inprobando auctum imus etiam iecundum naturam sit effectus habet rationein illative causae Conclusio vero hecronem eflectus etiam ci, sit causa secundu natura, prouzest illata per tale medium. Et qm mens philosophi intex: Ia. summenda est secundum ordinem cognitionis nos re, di nosecudu ordinem naturae ideo pater quo secuda diffo dicit causam in inserendo di notifica do,no autem est Gesse dicaecam in essendo. Et sic concedo ut instantia proba non dicit causam secundum naturam. Nec est contra philosophum qin intendit de causa aut in essendo dc demonstrando ut exeplificat de tetragonissimo di ortliogonio aut in demonstrando tantum, ut in proposito, qua docunc per effectum demonstramus aliquid de causa. Quantum ad secundam partem s. quae demonstratio se haec qua demonstramus pruria dissonem de anima persecadam, inuenio Varias opiniones,quae oes possunt sustentari, licet intendam determinare secundum mentem. b Tho.
103쪽
Commen. in commen. I a. dicit in philosophus intedit hie inuestigare quo ala sit diffinienda dis nitione propria. eo. prima diffinitio est,scia non susscit ad notificandum naturam animae. Et ideo assignare oportet diffinitionem propria
dispecificam per causam propriam di propinqua per qua
declaretur natura animae in specie,puta natura animae ut vegetatiue,divisensitive dic. Et quando philosophus dicitet,
prima diffinitio aniniae est conclusio demonstrationis, di secunda est principium Commenta. vult hoc intelligi secunda similitudinem Vnde inquit. Non intendebat philosophus crista di finitio inducta in anima. s Anima est actus corporis,sit conclusio demonstrationis, sed intendebat . est ex genere iussinitionum secunduri tales diffinitiones luntvles. Et iste diffinitiones aut sunt conclusiones aut sunt similes diffinitionibus quae sunt conclusiones demonstrationis Nemetiam intendebatq, diffinitio quaerenda hic in una quam partium animae est ex diffinitionibus quae sunt quasi principium d Inonstrationis itaq, sint manifeste per se, sed intendebat et est ex genere illarum diffinitionum quae sunt quasi principia demonstrationis, aut sunt similes diffinitioni ous quae sunt quasi principium denion strationis. Et ideo sermopnilosophi ita debet legi. Sed etiam causa erit inuenta di manifesta in ea idest Sed sermo diffiniens animam persecte debet esse vi causa propinqua sit manifesta in ea. Et ista diffinitio est ex diffinitionibus quae assimilantur diffinitionibus quae sunt principia demonstra Unis inquantum est propria diffinitio. Dis initio autem quam dedimus modo in anima, est ex diffinitionibus quae astimilantur d:ffinitionibus quae sunt conclusione d monstrationu secundit hest generallis omnibus partibus animae donon est inducta in ea causa propinqua Haec comme. Ex quibus elicitur , secundu Com. philosophus no demonstrat primam diffinitione per secunda ,sed natura animae qua impersecte notificauit per primam djffinitionem utpote generalem intendit persectius notificare per secundam, utpote propriamo specificam, di datam per causam propinqua. Namissae principium priritum nutriendi auget dii Ieneran
104쪽
di conuenit propinque di conuertibiliter antinae vegetative. Esse autem actum primum corporis Viventis, non conuenit alicui generi animae conuertibiliter sed est commune omni generi animae ideo anima per primam diffinitionem non cognoscitur nisi in genere. Unde secundum Commenta non oportet quaerere quae demonstratio sit ista, quoniam no concedit primam diffinitionem demonstrari per secundam, sed naturam animaeterfectus notificari persecudam quam per
Egid. autem arbitratur dicendum milis dat duas dignitiones de anima. f. communem omni animae puta quod est
actus primus corporis die di alteram propriam cuilibet generi animae, puta quod vegetativa est primu principiu nutriendi augendio generandi, di sensitiva es primum principium sentiendi, di intellectiva est primum principium intelligendi. Et quonia dissinitio propria persectior est que comunis eo thiacit persectius distinctius scire dissinitum.ideo secunda pol dici dissinitio propter quid di prima dissinitioria. Et qm diffinitio propria non potest grobari per comunem nisi negatiue, communis autem potest probari per propria affirmative ideo diiunitio communis est conclusio demonstrationis,secunda autem quae est propria est principium demonstrandi primam. Quod autem comunis dimnitio non possit probare propriam affrmative, sed negative patet hic non valet,anima est actus primus corporis dic ergo est principium vegetandi augendi generandi tantum. Negative autem bene sequitur. Anima no est actus primus corporis die. ergo non est primum principium vegetandi dic Qusd autem pςr propriam apbetur comunis affirmative patet haec. Bene valet, anima est principium vegetandi dic ergo est actus corporis physici dic.Ex Egi. igitur elicitur quod prima
cum sit comunis conuenienter demonstratur per secundam
quia est propria, dicti haec demonstratio potest dici ipterruid. Nam ut pridicit in x poster demonstratio quia estuplex quaedam est per causam communem di remotam
quaedam per effectum. Uelle ergo investigare naturam sae
105쪽
perdiEnitionem communena datam de anima, est ire pericausam comm nnem remotam dc demonstrare qui , sed ire per diffinitiones proprias, di per causam specialem est incidere magis propter quid. Qifare demonstratio qua demostratur prima diffinitio per secundam , estniagis propter quid, quam quia Hanc expositionem non reputo saliam. Determinationem tamen quam faciam reputo magis ad intentionem philosophi Ut igitur determinemus propositum aduerte, aliter tenendunt est secundia Alber aliter secundu . b. Tho ct tram via potadaptari textui poterisim tenere utracppe diiun-bionem quam formabimus Tu igitur aduerte', in secunda dissinitione qua dicitur vanima est principium vegetandi sentiendi mouendidi c. lyprincipium potest sumi dupliciter. Primo actualiter ita et anima actu sit principium harum operationum. Secundo habitualiter vel aptit ιdine naturali, ita , licet anima non esset actu principium talium operationum, tamen est talis naturae quod sibi competit essentialiter esse primum principiti talium operationum. Ex hac distinctione dico duo. Primo si secunda diffinitio datur peri principium sumptum. a. modo sic secunda est prior qua prime ordine naturae. dicit Dpter quid non solum in inserendo sed etiam in essendo, tademonstratio primae psecundam est demonstratio propter quid. Ratio. n. propter si anima insormat di perficit corpus est quia animae competit ex natura tua esse principium primum operum vite. Nulla. n. ratio est quare aia actuat materiam nisi ut ab ea ut a prima radice emanent opera vitalia, sicut nulla ratio est quare sanitas perficit corpus nisi quia dat est e fanum,d est principiuna ex natura sua operum conuenientium sano. Et hanc viam secutus est Albe ideo tenet secunda diffinitio sumpta est a principio a modo accepto με consequenti haec demonstratio est propter quid, quia per caulam P pina sic deduce do cui competit ex natura tua esse primum principium vivendi augendi dic. est actus pri
106쪽
quidem expolitio videtur conformis textui, eo quod exemplificat philosophus de demonstratione Naathematica tetragonismiri constat esse propter quid Et quod haec fuerit mes Albertus patet in secundo libro in tract. I. in capit. r. ubi sic inquit. Oportet enim quod id quod communiter rei attribuitur sicut animae communiter attribuitur, sit actus corporis physici per causam propriam inesse 'robetur. Et hoc non potest fieri nisi tali dissinitione nam modo quae dicat causam, quare anima sit actus corporis. Hoc aute erit si acceperimus secundu qualibet patiem animae chipsa est principiumo causa huius, ite iden opationis
Uitalis,quae exercetur in corpore physicu tunc enim habebitur propositum. Cum enim habuerimus et, quicquid est entialiter est principium causa huius vite quae e Xercetur incorae physico organico est actus corpis physici organici. Et
colunxerimus ista, b ala est essentiat principium S ca huius vitae quae exercetur in coriae physico orgnia co. Cocludemus demonstrative chraia est actus primus corporis physici organici. Et sic concludernus superius inductam dissonem per ea quae dicit causam eius sicut diximus in exeniplo geometrico iam inducto. Haec Albertus.
Si autem secunda diffinitio sumatura ly principio acce, to primo modo. Sic prima diffinitio est prior secunda ordine naturae, prius enim natura anima informatin est actus corporis physici organici quod ab ea actualiter procedant opera vite. Et demonstratio est quia scilicet ab L. fectu dinon dicetur eme per causam nisi in inferendo, effectus enim comparatus causae in emendo solum effectus est, in cognoscendo autem dc probando aliquid de causa , apud nostrum intellectum hauet rationem causae, eccausa habet rationem effectus non in esse, sed in cognosci. Et de hoc iam locuti sumus in sexto metaphysicae inquestionibus nostris, quoniam beatus Thomas in expositione textu. a. arbitratur secundum diffinitionem suam principio primo modo accepto, ideo tenendum est secundum ipsum diffinitione secunda esse posteriore prima
107쪽
ordine naturae. dc demonstrationem esse quia . Et quando diaeit philosophus troportet dimnitionem fierre quae causam ostendati intelligendii est de causa in inserendo dc probado, et illa sussicit. ut supra diximus. Ad resolutionem igitur vltimam quaesiti potes tenere cum Alber.&.b.Tho per distinctionem data ui De Fgidio autem Commen non multum curabis in hoc quoniam videntur extorquere te Xtum. Haec de presenti quaesito dicta sint. Qo s. si in partibus animalis anulosi post diuisionem remanet anima quae sit principium motus localis di habeat phantasiam. Sicut enim in plantis quaedam diuisa videntur& viven- inseparata abinuicem tanquam existente in his anima acta uidem in unaqua pilanta, potentia autem pluribus sic viemus di circa alias differentias animae accidere ut in enthornis decisis etenim sensium utram pars habet, di motu securidum locu . Si autem sensumo phalasamo appetitum. Vbi quidem enim sensus esto tristiti ad letitia est. Vbi autῆ haec sunt ex necessitate desideriuna est. Tex .cio.
IN HAEC questione aduerte quoniam philosophus in
te K. praeposito tangit tria. sq, pars animalis annulosi decisa ac separata a toto habet anima diis ala quae erat naa tu in toto animato di plures in potentia sola diuisone sit plures actu, cr pars decisa habet phantasiam ideo haec tria inuestiganda sunt qualem veritate ni contineant. Quantum ad primum ponitur talis coclusio amrmativa. In parte decisa animalis anulosi est actu animae per aliquale tempus dummodo diuisio non fiat sed longitudinem animalis sed per transuersum, pars sit notabilis quantitatis. Hac primo declaro deinde probabitur. Dicitur per aliquale tem usquoniam cum in omni parte talium animalium no sintussicientia organa deputata receptipni nutrimentio nutritioni, non ponunt diu seruari in esse, nec fieri animal sicut ramus plantatus fit planta, propter maiorem imperfectionem repertam inanimato solum vegetatiuo Dicitur dummodo
108쪽
modo diuisio non fiat dic. Nam secundu Alberi. a1alia linioi hiat dorsum portionale cordi. Vnde sicut te corde aiat persectunt statim deficit, sole o diuisio dorso in longum annulosum alat deficit. Dio pars sic dic. qm si forma subalis inanimati simplicis Vel mixti requirit determinatam illitate, ni ulto magis aliquae est altior forma. Nunc ergo sic ibatur concib de mente philo phi. Pars plantae decisa vivit adeo psi plantatur efficitur arbor ergo habet aiam quia non datur vivere sine ala in his inserioribus ergo a sis partes atalis annulosi vivunt xlint alam cum limosatalia lint valde propinqua plantis, sui imperfectionem. Praeterea ut inquit Coment.in conae a o. in parte decisa videmus opera vitae, quianio uet seipsam localli per dilatationem di costructionem: sentit. Sed non datur opus vitae suae principio vivendi. Sed anima vi supradictum est, est principium vivendi sentiendi mouendi lecundum locum, ergo dic. Quantum ad stam declarandum est quo sit verum chaia, quae est una actura plures in potentia in toto aiali anuloso ante diuisionem fit plures actu post diuisionem,ec per solam
diuisionem Na primo aspectu vii sequi duo inconuenietia. Primum est 3, si ala anulosum diuidatur in quatuor partes, fient quatuor aialia.Namois haec ala actu intiormans aliqua materiaminino diuisam ab alia, vi constituere aiat unum. Et in hoc ur ridiculum, posset. n. Fiduci aiat non solum a natura sed sola voluntate diuidentis. Scdm est a produceturaia nouum sine noua done, di introducetur forma in materia sine alteratione puta, Q gno unius non erit corruptio alterius sed per solam diuisionem producetur noua lanimal quae omnia uniuersaliter reputantur falsa. Ad euidentiam igitur huius dubii aduerteri ad const6nε noui aialis non sufficit alam isormare materia Oino diuisam nisi addatur. Sed requiritur ultra illudis informet ex intentione naturae ad constituenduinum suppositum in quo sint
debita orsan laquae possint exerceri opera vitae debita illiatali sin spem suam. Et ad hoc nouum suppositum costituedum dico fata non viditur materiae nisi dispones ageres
109쪽
Introductione d conseruatione formae in ma, practionem alterativam agentis naturalis dii corruptione alterius suppositi Stante hanc declaratione, ndendo ad primu argin negatur piatia, ad Fbatione cladi, nam is haec aia c. aico lillud non sissicit, nisi addatur ut diximus, ex inretione natu,
rae ad constituendii dic. Propter non est concedendu illas 4. Ptes esse. 4. at alia,sed . 4. alataicialia. Aduerte tiari licet id negemus in animali anuloso initibus diuisis,possumus in cocedere initibus aliquarum plantarum, quae e suae alae ini- persectione si replantentu constituunt distinctas arbores. :
Adstam argi negatur pias .s i producatur nouum alabsine noua dic. Dcm est. n. q, no a ducitur nouu aiat, sed nouuaiatum partiale,c aut recipiatur sorma in materia sine alteratione puta,&q, no Vnius non sit corruptio alterius no reputandum est inconueniens in tali casti, cum non a ducatur. tale aiatu mitiale ex intentione naturae aliquo pe conse uandum in quo deant exerceri opa vitae. Potes et dicere
non de nouo recipit penitus noua forma nec fit noua gno nil si secuiuium quid sicut nec fit simpla nouum animal Quantu ad tertiu. cmps decisa aialis heat sensum mo- uim secundia locu non pgressiuu sed constrictiones dilata itione patet'euidenter, q, aut heat phantasiam magis dubium est,qm ut deterniinabilin. 3.lib. et de niete Com. N. b. Thri qui in hoc equitur Com. limoi virtus determinat sibii priuorganum pie determinata corpi q. sin eapite ergo non poeesse indifferenter in omni parte decisa aialis anulosi. Ad hoc patetinsio a Comen in comencia o Vbi inquit.
Sed in debes scires in quibusda aialibus virtus inraginatiuest semiconiuncta contensi non qn sensatum est absens, Nialal est diminutum, in eis aut quae iunt, secta inuenitur in ablatia sensato ψ Haec Com. Ex quibus accipitur m phantasi
est duplex. sdeterminata, di indeterminata. Determinata
quae diisecta di est quae abiitibus iensibilibus retinet eorumipes sensata, disit imaginari circa illa indeterminata est quae non retinet spes in abntia ob sensati, nec mouet nisi Pu oppinest sibi pias di coniunctiam,qd si est conueniem cac
110쪽
delectationena,si disconueniens tristitiam. Prima quide de terminat sibi Ppriuorganum de quo loquemur agentes de sensibus interioribus. Sccla aut ex sui imp sectione non determinat sibi proprium organum. Et haec est in olite decisa aialis anulosi quae se movet locati . Nam, inquit Com. in com ara. oelias sensum: motum necesse est, hirat,desiderium di imaginationem, qm ubi existit sensus, illic necesse evi existat voluptaso tristitia apud comphensione rei sensis ibilis,dccu illic voluptas di tristitia fuerint erit illic necessario motus ad illud voluptuosam di motus attristante.Et illud ad quod est motus non est in actu delectabile aut conrristans, nisi fuerit imaginatum Sc desideratum, Inii igitur pte istius aiatis,existitata sensibilis δἰ desiderativa di imagua aliua, ecnaouens in loco .Haec de presenti quaesito dicta sint. QO . si potentiae alae distinguuntur di sellantur suboracloco,itas, plures non possint esse in eadem parte animati.
Reliquae sit partes manifestini est ex his quod non separabiles scilicet subiecto. ex ara .
IN HAC q. sic edetur. Primo ponetur quaeda distones. Sca coabnes,nsiluae Tertio soluet qddam dubiu. Quantum ad primu sit haec prima disto , potentiae alae sunt in duplici dita. Quaedam singulares, ut visus auditus gustus oliatus di sensus interiores in tali persecto Quaedam vesutiles quia quasi per totum corpus expansae sunt,Vt vegetatiuum sensitiuum di tactivum. Scaadisio, sepa risubo,potcduenire potentiis alae duplir, primo per se, siccio non repugnanter, P sie quidem AEn no copatitur secum aliam potentia mi Variam complexionem org norum Q sibi vendicant. Non repugnanter aut, qn licet separentur subo ab aliis potentiis in non inconuenit et se coratiantur in eadem parte ut declarabitur.
Quantum ad stam sit haec prima cla. 'Oes sensius exteriores di interiores in alati persecto praeter tactu disinguuntur sit , quia equirunt in actionibus suis diuersas dispositio et
organorunt. Sicut auditus aerem. Visus aqueum humorentire ii