장음표시 사용
131쪽
. . Quantum ad scam aduerte ch. 4.gna viventium distinguuntur penes diuersas combinationes separabiles vegeta- tiui sensiti iii c. Nam cum vegetatiuum sit primu inter gradus viventiumrum oes reliqui stapponunt pira , di ipse noni supponit alios non inconuenit inueniri sine posterioribus. ivn quae hiat solum vegetatiuum constitium primu genus Viventium,Vt plantae. Item veselatiuum di sensitiunm,rso ra sunt motivo secundi locu 445 non inconuenit inuenirisne motivo stam locum Uia constituunt secundum gentis vivetium ut aialia imperfecta sicut ostread conchilia affixa lapidibus quae non niutant locum nisi in sensu ut dicemus insta. Item vegetatiuum sensitiuum di motiuu secunda docum sunt priora intesiectivo io piat inueniri sine intellecti Do via costitu sit tertium genus viventisi, ut aialia psecta mobilia secti dii locii. Ad intellectivum aut no sequitur alius gra-dus in his inferioribus,qm tenet medium inter bruta di intes ligetias ioconstituit quartum supremia gradu viuentiu.
- Seditur oriuntur tria dubia Primum est, quare.non assignatur Vnum genus viventium iuxta appetit iuu sicut iuxta araotiuum secundum locum.& intellectivum.
Ad hoc diu, io est quia appetitiuum consequitur sensitiuum insepabiliter. Ubicunm. n. est sensitiuum ibi est appeti--tiuum. Vt Fbat pus in hoc. a. lib. intex 7. di de hoc iam .s.locuti sumus. No sic alit est de sensitiuod molitio secudu locum qm separantur ut patetinatali imp secto dest immobile secundum locii. Sila sensitiuun id intellectivum separabilia sunt. Stat. n. lin bruto sensitiuum sine intellectivo. Scam dubium est,qr non vitio costituere supremum genus viventilium. Nam intelligentiae di prima causa vivunta videterminatum est in . a coeli di in I a metaph ergo datur quintum genus Viventium. Ad hoc dicitur hic quaerimus sufficientiam generum Viventium in rebus naoralibus ut secludamus vivere coelidi entium separatorum, quod non est de consideratione naturalis philosophi sed metaphysci. Et de hoc me viuendi a. est purum intellectuale iam locuti sumus in Ia .metaph.
132쪽
Tertium dubium est quia non videtur verum Q secundum locum motivum constituat tertium genus viventium
quod dicitur animal persectum. Ex hoe enim sequitur quod Vermis sit alat persectum, cum moueat se de loco ad locum
di tamen computatur inter at alia anulosa quaeri diximus supra ex sua imperfectione decis a Vitiunt. Ad hoc dicitur dimotivum secundum locum non quocunm modo, sedi notu progressivo constituit tertium genus viventium&indicat animal sectum. Vermes auteri di alia quae dicuntur reptibilia, non mouentur proprie motu progressivo sed potius niolo dilatationisi constricti nis qui est communis omni animal impersecto,swmoueantur motu dilatatio aiso constrictionis patet ex eo quod videmus reptile quando se movet primo retrahit se diconfringit secundia parte anteriore , di deinde trahit post paetem posteriorem. Et postquam se constrinxit δε traxit post se partem posteriorem se dilatat in parte constricta , ite
mouet se ad ulteriorem locum. Ex quo patet cx motus re --
ptationis magis propinquat motui dilatativo di constrictiuo quam motu progressium, Unde non indicat in alati reptibili
Persectionem sed potius impersectionem. Quantum ad tertium aduerteo cum potentia dicat ne ad actu oportet secundum sufficientiam actu u. i.operationaquae sunt in viventibus assignare sufficiei aliam qui iam generum potentiarum animae. Tu igitur aduertet in vivente inferiori persectissimo quod est homo inuenitur opera. tio penitus immaterialis quae est intelligere quae est sine omgano sine conditionibus indiuiduantibus . siue qualitatibu acti uiso passivis. Et haec est ab intellectu Et sic habemus primum di nobilissimitur genus potentiarum animae In viventibus autem inferioribus ab homine, in brutis inuenimus operationum, quae non penitus minate talis est, eo torganum di non abstrahit conditionibus singularibus est tamen immaterialis pro quanto potentia recipit obiectum sine materia, declarabimus quando loquemur de sensu non exercetur per qualitates activas. Et haec est a sciatu. Et
133쪽
schabemus' secundum genus potentiarum animae minus nobile quam primum In viventibus autem inferioribus ab animali ut in plantis inuenimus operationem minime inri
materialemqm exercetur organo qualitatibus activis in hoc soluna est excedens operationem naturae inanimate illa est a principio extrinseco haec autem a principio intri fico, nam animata generantur augentur nutriuntur a principio intrinseco. Vt diximus in principio huius qonis. Et haee est,so vegetatiua Et sic hemus tertiti genus psiai animae minus quidem nobile secundo. Quartum autem di quintum genus sic notificatur ex doctrina. b. Tho. in a. de anima in expositione teX. 7. Sicut ad formam naturalem sequitur inclinatio in finem ut ad formam ignis sequitur inclinatio ad locum sursim ubi co seruetur dissicut ad inclinationem in
finem sequitur operatio qua acquiritur finis V quia ignis inclinatur eis sursum mouetur di tendit brsum cicad forma appraehensam persensium vel per intellectum sequitur inclinatio in rem apprahensam, di ad inclinationem sequitur te- dentia in talem rem consequendam. Et hanc quiden inclinationem dicimus potentiam appetitiuam quae distinguetur in
.s.lib. per appetitum sensitiuum di intellectivum. Et sic habemus quartum genus potentiarunt aninaat Tendentiaris autem in rem apprehensam consequenda habemus per motum localem qui est a potentia motiva secundunUocum. Et hoc est quintum genus potentiarum animae. Sed hic est dubium Uidetur enim tu sint tantum quatuor genera potentiarum. Nam appetitiuum ita videtur in esse plantis, sicut animali imperfecto di animali perfecto&hoi, ergo si consequitur omnia genera potentiarum animae non
constituit speciale genus Qvqd autem appetitiuum sit in platis pater, quia ut dictum est, ad omnem formam sequitur aliqua inclinatio: talis aut inclinatio est appetitus ergo c. Ad hoc dicitur' appetitiuum non quocunc naodo acceptum sed ut consequitur formam cognitam inre sensu sisue intellectu facit distinctum genus potentiarum antimae. Hoc autem lapiines plantis, qm omni cognitione carent,
134쪽
nd solis animalibus d ho1 Adprobationem quidem concludit,appetitum inest plantis prout appetitiuum dicit inclinationem naturalem consequentem formam naturalem dc animam ut est quaedam natura. Et non ut est cognoscit tua,
, talis inclinatio dicitur adpetitus naturalis qui cum insic omni naturae , non facit speciale genus potentiarum animae, nec distinguitur realiter a substantia rei. Quid autem sit appetitus naturalis , quid sensitiuus quid intellectivus, quomodo distinguantur iam determinaui .in I metap.in. Pnostris. Et tu vide illic ad placitum. Haec de praesenti qu asito dicta suerint. Q 6.14.si vegetatiuum continetur in sensitivo.&e.
semper enim in eo quod consequeter est potentiaiquod prius est. Textu. 31.
ΗΑ questione aduertem non cadit difficultas si in scire declarare qualis est haec continetia, per quam Vearificatur dcm philolophi. Igitur pro decisione propositi ad
aduerte triplicem continentiam. Prima dicitur formalis Sccunda materialis. Tertia virtualis. Prima est quando consequens comparatur ad antecedens ut superius ad inserius, di praedicatur de eo in primo modo per se. Sic homo continetur in animali, di quaelibet species in suo genere. Hoc modo vegetatiuum non continetur in sensitivo. Non. n. sunt subalternatim posita, nec sensitiva praedicatur per se de vegetativo, aliter non inueniretur, setatiuum sine sensitivo, sicut non potest inueniri homo line animali. Sed se habent sicut duo genera quorum Vnun est persectius alterum impersectius inter quae est ordo naturae sicut inter nnmeros refiguras Nana sicut non est transitus a trigono ad tetragonum , nisi secundum contineat primum,nc non est transitus a vegetatiuo ad sensitiuum nisi secundiam contineat primum. Secunda est quando unum tundatur in alteroin non ecouersis. Et hoc modo sensit tuum sundatur in vegetativo.
Omnis enim gradus vivendi in his inferioribus radicatus
135쪽
in Vegetatiuo,eol omne vivens inserius indiget nutritione qua est operat o vegetatiui, Et de hac continentia non intendit hic philosophus,cum dicit Sicut trigonum in tetragono iic vegetatiuum in senstiuo. Est enim potius econuerso cum funda metum omnis vite in inferioribus sit vegetatiua ex piati secundu hunc modum continentie potius debet dici ensitiuum esse in vegetatiuo teconuerso.
Tertia dicitur virtualis vel persectionalis, quam philo phus vocat potentia. i. potentialis est quando secundum continet in se eminenter totam virtute primi Daliquid amplius. ita n omnem operationem inri potest primum potest secundum di plus. Et haec continentia Virtualis ad potentialitatem activam di non passivam reducitur. Et in hoc sensu phialosophus intellexit vegetatiuum contineri potetia .i. virtute activa in sensitivo.No quidet sensitiuum producat Vegetatiuum sed quia potest in omnem operationem in si potest vegetatiuum .s nutrire augere generare, di adhuc amplius csentire.Et aduerte cheandem continentiam virtualem habet motivum secundum locum comparatum sensitivo,& intellectivum comparatum motivo secundum locum. Et hanc quidem continentiam triplicem volui proponere ut scias mentem philosophi. Multi enim decipiuntur in primo di in secudo sensu. Et qῆ circa tex philosophi praepositum non cadit alia difficultas, ideo pro presenti quaesito dicta sint. Quaestio ij. Si determinandum est prius de actiabus quam de potentiis di de obiectis
primus adhuc dicendum est quid sit inrelligere e 1 uissen,
ire. Priores inpotentiis actus Tex.
IN HAC quesione aduerte q difficultas stat in hoc.
Potentiae Videntur else priores actibus, sicut causae suis effectibus cum ergo a prioribus inchoandum sit potius debuit phs inchoare a potentiis quam ab actibus. Et si dices quod licet potentia sint priores quod ad esse non tamen quoad cognitionem nostram , ideo inchoandum est ab
136쪽
actibus,qm ex doctrina data in. r. physi. A notioribus nobis procedendum est.Contra si actus sunt priores solum quoad cognitionem nostram,ergo modus philosophi quo determinat de potentiis animae non est secundum ordinem naturae,sed tantu secundu eognitione nostra, quod videtur irrationabile. No. n.philosoplaus posuisset hanc'one inter difficiles de ala quas mouit in rcemio. I lib.tex. I O. Notum est. n.
oibus Eactus sunt notiores nobis, ut sic sunt priores in nostra cognitioneqnam potentiar. Tu igitur ut dignificesinonem mota a philosopho, sequaris determinatione qua supra secimus, fidistinctio potentiarum per actus di obiecta est distinctio specifica di a priori in via Thomistica, ideo hic sustinebis 1 actus sunt priores potentiis quo ad nos secundum naturam. Idem dico de obiectis comparatis ad actus. Tu igitur sic procedes. Primo daclarandum est actum eia se priorem potentia qua ad nos. Secundo'; secundu natura. Tertio chobiectum est prius actu quo ad nos. Quarton est
Primum sic probatur cum dissinitio habeat notiscare naturam diiuniti oportet et diffinitiuum potentiae sit prius notum quoad nos.qipsa potentia Sedactus est diffiniens potentiam videterminatum est in .s .metaphysi. Et idem dicit hic philosophus in tex. a Sic enim inquit Priores enim potentiis actuso operationes secundum rationem scilicet din nitivam sunt,ergo die. Secundum sic probatur Causa finalis prior est eo quod est ad finem. Prius enim natura intendit finem quam ea quae sunt ad finem. Sed actus est finis potentiae ex. 9. metaph. Et Potentiae sunt ut organa quibus operamur, ergo secundunt natura di de prima intelione naturae actus ut fines sunt priores potentiis. Dico Vt fines,qm si comparantur ad potentii in genere causa efficientis posteriores. Sunt.n. eois effectus causae efficientis est posterior naturales tempore causa sua. ut determinatum est in s. naetaph. Tertium sic manifestatur. Anima procedit in coguoste
do seipsani modo resolutivo. Nam licet potentiae egrediatis
137쪽
tur ab anima, dc actus a potentiis, di per actus fit progressus
ad obiecta ita clus attingemus obiecta tamen in cognoscendo seipia, anima primo cognoscit obiectum, di resexi , De per obiectum cognosti actum, d per actum potentiam, per potentiam seipsam Et in hoc ordine patet Guod cognitio obiecti est prior. Cognoscitur enini directe xcognitio directa prior est cognitione reflexa. Refiexa enim lupponit directa. Quatum sic manifestatur obiecta sunt aliquo modo causae actuum ergo sunt priora secudum naturam, consequet in Pater, t causa ex sui natura est prior suo effectu Antece- ciens probatur. Et primo quo ad potentia passiua quoniam obiecta earum sunt quodam odo causa efficiens ipsius actus. Non enim a solo visi causatur videre sed etiam concurrit obiectum ut dicemus loquentes de sensu quo fiat in actu. Sunt etiam causa finalis. Sicut enim potetia est propter actsi. Sic actus est propter obiectum attingendum. Unde sicut potentia ex sui natura diffinitur per acium sic actus per obiectum. Quantum autem ad potentias activas licet non sint causae in genere efficientis sed potius flectus ut nutritum est effectus potentiae nutritiue o genitum potenti generative tamen sunt causae in genere cauis finalis Ordinatur enim generativa ad genitum ut ad finem intentum a natura.
Sicut ars edificativa ad edificium. Et hoc est de intentione philosophi in i ethi. ubi inquit. Quibustus praeter opera' tionem sunt aliqua operata, ipsa sunt sane operationum. Patet igitur actus sunt priores potentiis quo ad nos, di secundu naturam,id edictum declaratum est de obiectis. Quapropter rationabiliter secundum philosophum prius determinandum est de actibus si de potentiis, di prius de obiectis quam de adibus, di haec determinatio non tum est respectu nostri sed etiam secundum ordinem naturae. Sed hic oritur dubiti. Si actus sunt priores potentiis non solum quo dcognitione nostram sed etiam secundu ordine
naturae. quaero vel ut non existentes, ves ut exissentes. Non
Psinio quia ut pia existςntes,sunt lapistens Nod ens autent
138쪽
mullum ordinem realem prioritatis dicit ad potentiam quae est ens. Non secvundo quia ut existentes quaedam singularia sunt di variabilia. ergo non sunt de quidditatiua ratione potentiae ut potentia est. Diffinitio enim alicuius viis exin variabilibus constat aliter de eo non haberetur scientia.
Ad hoc dicitur et indiuisio est sussiciens. Nam datur tertia scilicet actus, abstrahunt ab existentia Nio exissentia. est considerare actum quidditatiue Et ut sic est prior potet tia sicut sinis quidditatiue est prior his quae sunt ad finem. Nec est Verum ab actus abstractive sin plus sit non eras. Nasicut homo vi homo ens esto diffinibilis di scibilis sic potentia ut potentia ens est d diffini bilis ac scibilis peractum veactus est, non per actum ut existentem, nec, non existentem. Ibi enim considerandum est secudum philosophum de potentiis di actibus di obiectis quidditatiue sumptis. Haec de
Praetenti quaesito dicta sint Inserius autem considerabimus de praedictis magis in particulari. Quaestio υς. Si generare sibi simile est naturalis. simum omnibus viventibus, di si competit solis viventibus.
Naturalissimum enim operum uiuentibus est, quaecund persecta Erc. Tex. 34. IN HAEC quaestione duo inaestiganda sunt. Primo si
sit verum 1, naturalissimum opus in viventibus sit generare sibi simile. Secundo se competit solis viventibus. Quantum ad primum aduerte I, circa propositam pro positionem philosiophi tria faciunt difficultatem ita si non videresse vera Primo quia nutriri re augeri videntur esse in viventibus opera magis naturalia eo uni communia viventi siue psecto siue impersecto generare aurem sibi simileno couenit omni viventi: sed solum persecto di non orbato. vi dicis philosophus in tex. 3 4. Secundo quia sentire videtur
naturalius omni animali, competit n. animal inauantum
animalo non inquantum persectum vel imperfectum ac est persectius opus seruire quam opera vegetatiue Est enim
139쪽
opus altioris gradus in ordine viventium Tertio quia generare sibi simile non conuenit solis vivetibus. Nam di ignis smerat ignem, ergo non Videtur naturalissimum tuentius. Illud enim est naturalissimum alicui quod est sibi pro prium,Vt igni cateiaeere, hona in intelligere. Ut igitur habeas retolutionem huius, di tibi manifestetur sensus in quo propositio philosophi erit vera,proponuntur tres distinatones. Prima est naturalissimum opus potest intelligi dupliciter. Primo aliquod opus dicitur naturalis sinatim luctati, quia est communissmium ori mi viventi absolute. Et sic generare sibi simile non est naturalissimum sed nutrire seipsum augeri. Secundo dicitur naturalissimum idest persectissimum non absolute sed comparative. Et sic generare est naturalissimum qincomparatum aliis operationibus vegetatiuis generare in quocunt Vivente reperiatur persectilis est quana nutriri di augeri. Nani in ordinatis ope a Vonibus quae posterior est, perfectior est. Priores enim ordinantur ad illam
di non econuerio Constat autem et generare est posterius ad nutritionem augmentationem Onet enim tempore nutritur vivens sed non omni tempore generat. Praeterea
inquit philosophus in tex ipsum generare pa ticipat vivens diuino di immortali est dic ergo est pei sectissimum inter opera vegetativa. Secunda distinctio Ly operum sumitur dupliciter. Primo absolute ut sit sensus, inter omnia opera quae insunt υι- uentibus generare est naturalissimum id est persectissimum
di sic est falsum in sentire persectius est, dilualto plus intelligere,quae inueniuntur in aliquibus viventibus qu1bus co- petit etiarn generare sibi simile, ut in homine dic. Secundo sumit nr comparative non ad quaecunc opera tuentium, sed comparando generare ad alia opera vegetatiue animae di sic est verum. Et in hoc sensu loquitur philosophus..eo but diximus alia opera vegetati. ordinatur ad generare , dingenerationem plicipamus esse eterno secundum speciem.
Tertia iustinctio,ir viventibus sumitur dupliciter. Pri-
140쪽
mo ut viventia sunt Scdo visunt talia vel talia uiuentia in tali natura puta ho,tho. Dico crips intendit de viventibus ut vivetia sunt. Uluunt aut aia vegetatiua quae est sundame-tumhis vitae in his inferioribus viventibus. Non aut intedit de viventibus ut talia sint, puta sensitiva aut intellectiva. Sic. niunt operationes altioris gradus si sint operationes Vegetatiuae. Si ergo ex pdictis dissonibus sic limitabis Ipone misi. Inter opera alae vegetatiuae quae conueniunt viventibus ut uiuentia sunt, flare sibi sile est naturalisinu itfectissimum dumo non uni imperfecta nec orbata, nec spontaneae genita. i. per putrefactionem. Et de genitis e putrefactione iam determina uinans in lib. 7. mer. m.q. nostris.
Quantum ad scdam partem quaesiti aduertem gnare sibi simile non est apprietas competens solis viventibus. Nam in 7. me.& in Ira ibat philosophus tripla unumqdi gnaria suo finia in naturalibus a in artificialibus. Et id iam declarauimus in. q. niis in. 7. meta. Osidi music gradu a leni similitudinem inter gitas ct senitum in diuerus naturis. Licet astide sit alato di inaiato gnare sibi simile, non in eadem rotae, nec
eisdem modis. Tu igitur aduerte nare sibi simile cum coditionibus subsequentibus est proprium animati
Pro inaiatis et seruatis donibus quas infra numerabim oppositas condonibus,quae inueniuntur in benerante vivenre,fiet proprium eis.
Prima condo in vivente est et vivens gnat sibi simile, peremissionem alicuius subae quae di semen in quo residet virtus formatina ex. a. de gnone aialium. Per oppositum autinatatum non gnat sibi simile per limo emissionem sed pertransmutationem materiae sibi proxime de potetia ad actit. Nam cum ignis Oximatur conibustibili, no erit aliqua suda ab igne, qua mediante gnetur ignis, sed per suas qualitates transmutant materia de potentia ad actum. Ex quo sequitur u viues in Anando utitur quodam separato Fira esse ab ipso vivente. siemine di in hoc assimilatur quodamo intelligentiae quae a ducit inferior a medio coelo ut inctio, cui in no copulatur ut sorma vi laterminavimus in I a me in . o. niis.